________________
જૈન ઇતિહાસની ઝલક
૩૬
એવા ઊલટા અ તેા નહિ લેશે કે આ કથન કરવામાં મારે આશય અનેાની બડાઈ હાંકવાનેા છે કે જૈનેતરાની હલકાઈ બતાવવાના છે. મારે। આશય તે! માત્ર એટલે જ છે કે જૈતે જે રીતે પેાતાનાં દેવસ્થાનાની પવિત્રતા સાચવવા યથાશક્તિ પ્રયત્ન કરે છે, તે રીતે જૈનેતરવ નથી કરતા અને તેથી જૈનેતર દેવસ્થાનની આજે જોઈ એ તેવી ભવ્યતા દૃષ્ટિગાચર નથી થતી. હું આ વસ્તુસ્થિતિને આપણી પ્રજાકીય અને ધાર્મિક ભાવનાની ભારે ક્ષતિ સૂચવનારી બાબત સમજું છું. જૈન હાય, શૈવ હાય, વૈષ્ણવ હાય, બૌદ્ધ હોય કે પછી ખ્રિસ્તી હાય કે ઇસ્લામી હાય, કાઈ પણ પ્રજાનાં ધર્મસ્થાનાની અધાતિ એ તે પ્રજાજીવનની અધાતિ સૂચવનારી બાબત છે. ..
સાહિત્ય-સમૃદ્ધિમાં ફાળા
જેમ સ્થાપત્યની કળાને વિકાસ કરી જૈનેએ ગુજરાતને અપૂર્વ અને આકર્ષીક શાભા આપી છે, તેમ સાહિત્યવિષયક વિવિધ રચનાઓ દ્વારા જૈતાએ ગુજરાતને અનુપમ જ્ઞાનસમૃદ્ધ બનાવ્યુ છે. ગુજરાતની સાહિત્યસમ્પત્તિ ધણી વિશાળ છે. અણહિલપુરના અભ્યુદયકાળથી માંડી આજ સુધીમાં જૈનેએ ગુજરાતમાં રહીને જે સાહિત્યરચના કરી છે, તેની તુલનામાં બીજો કાઈ દેશ એસી શકે તેમ નથી. પ્રાકૃત, સંસ્કૃત, અપભ્રંશ, પ્રાચીન ગુજરાતી અને નવીન ગુજરાતી—એમ વિવિધ ભાષાએના હજારા ગ્રંથાથી ગુજરાતના જ્ઞાનભંડારા ભરપૂર છે. પ્રાકૃત ભાષા, જે આપણા દેશની બધી આ ભાષાઓની માતામહી છે, તેના વિપુલ ભ'ડાર એકમાત્ર ગુજરાતની સંપત્તિ છે. વલભી યુગના આરંભથી લઈ છેક મેગલાઈના અંત સમય સુધીમાં ગુજરાતના જૈન યતિએ પ્રાકૃત ગ્રંથની રચના કરતા રહ્યા છે, અને એ રીતે પ્રાકૃત ભાષાને અખંડ પરિચય ગુર્ પ્રજાને તે આપતા રહ્યા છે. પ્રાકૃત ભાષાના એ પરિચયસાતત્યને લઈને ગુજરાતી ભાષાના વિકાસક્રમના ઇતિહાસ આપણને ખૂબ જ સુલભ અને સુસ્પષ્ટ રીતે પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. હિંદી, મરાઠી, બંગાલી અને ગુજરાતી ભાષાની સાક્ષાત્
