________________
૪
જૈન ઇતિહાસની ઝલક
વિમલશાહ જૈન એ પ્રચંડ સેનાનાયક થયા જેણે ગુજરાતનાં સૈન્યાને સિ ંધુ નદીનાં નીર તરી જતાં શીખવ્યાં અને ગજનીના સીમાડા ખૂંદતાં કર્યાં. મંત્રી ઉદયનના પુત્ર દંડનાયક આંખડે ગુસ્ સૈન્યાને સહ્યાદ્રિના ઘાટા કેમ પાદાક્રાંત કરવા તેના અનુભવપાઠા, સાથે ક્રીકરી, આપ્યા અને પેાતાના સમ્રાટાની શત્રુવિજિગીષા કેમ પૂર્ણ કરવી તેની સાપપત્તિક શિક્ષા આપવા અર્થે મલ્લિકાર્જુન જેવા બળવાન કાંકણાધીશ નૃપતિનું સ્વહસ્તે કંઠન કરી તે મસ્તકરૂપ શ્રીફળ દ્વારા ગુર નરેન્દ્રની ચરણુપૂજા કરી બતાવી. ગુજરાતી યાદ્દાને વિધ્યાચલની અટવીએ કેમ ખુંદી વળવી અને તેમાં વિહરતા ગજયૂથાને કેવી રીતે કેળવી અણહિલપુરની હસ્તિશાળાઓને અજેય બનાવવી તેની અપૂર્વ વિદ્યા મંત્રી લહેરે શીખવી હતી. ધનુર્વિદ્યાપ્રવીણ એ જ દંડનાયકે અણહિલપુર પાસે વિધ્યવાસિની દેવીનું મેાટુ પીઠ સ્થાપન કરી તેના પ્રાંગણમાં ગુર સનિકા અને પ્રજાજનોને ધનુષ્યવિદ્યાના શૌય પૂર્ણ પાઠ ભણવા-ભણાવવાની પાઠશાળા ઊભી કરી હતી.
ઉદયન મત્રીએ સારઠ ઉપર ચઢાઈ કરી રા'ખેંગારનું રાજ્ય નષ્ટ કયુ`' અને સિદ્ધરાજને ચક્રવર્તીનું પદ અપાવ્યું. મંત્રી વસ્તુપાળે ગુજરાતના સ્વરાજ્યને નષ્ટ થતું અટકાવવા માટે પેાતાની જિંદગીમાં ત્રેસઠ ત્રેસઠ વાર, યુદ્ધભૂમિ ઉપર, ગુસેનાનું સંચાલન કર્યુ હતું. તેના યુદ્ધકૌશલના પ્રતાપે દિલ્હીનાં ઇસ્લામી સૈન્યાને પણ ગુજરાતની સીમામાં શિસ્ત ખાવી પડી હતી. ભીમદેવ ખીજાની નાબાલિગ [સગીર] અવસ્થામાં એક સજ્જન કરીને જૈન સેનાનાયક હતા, જેને સવાર-સાંજ પ્રતિક્રમણ કરવાના દૃઢ નિયમ હતા. યુદ્ધપ્રસંગ ઉપસ્થિત થતાં તે હાથીના હાદ્દા ઉપર બેઠા બેઠા જ ધડીભર એકાગ્રચિત્ત થઈ પેાતાના અહિં સાધના આધ્યાત્મિક નિયમનું પાલન કરી લેતે। અને બાકીના વખતમાં શત્રુ સહારની રણુહા। કરી પેાતાના પ્રજાકીય રાષ્ટ્રીય ધર્માનું પાલન કરતા. તેના સેનાનાયકત્વ નીચે આબુની તળેટીમાં શાહબુદ્દીન જેવા મહાન સુલતાનને લડાઈમાં માટી હાર ખમવી પડી હતી, જેને સ્વીકાર મુસલમાન
