________________
જૈન ઇતિહાસની ઝલક
૫૦
જેવા દેશના બહુમૂલ્ય પશુધનની હત્યા ન થવા દેવાના પરવાના મેળવ્યા હતા અને તેમ કરી દેશની સજીવસંપત્તિની સમયે સમયે સુરક્ષા કરી હતી. આ અને આવા બીજા ધણા દાખલાઓ છે, જેમાં જૈનેાએ ધર્મો ઉપરાંત પેાતાના દેશના હિત ખાતર પણ તેટલા જ પ્રયત્ન સેવ્યે છે અને દેશની યથાશકય ઉત્તમ સેવા કરી છે.
જૈન વિદ્વાનેાનુ ઇતિહાસરક્ષણનુ કાય
ગુજરાતના ઉત્કષ`કાલીન ઇતિહાસની સ્મૃતિનું રક્ષણ પણ સૌથી વધારે જૈતાએ જ કર્યુ છે એ તે હવે સુવિશ્રુત હકીકત છે. મૂળરાજથી લઈ કુમારપાળ સુધીના ચૌલુકય મહારાજાઓના વંશનુ સુકીન આચાય હેમચંદ્ર જેવાએ કાવ્યબદ્ધ કર્યું. એ વંશના રાષિ કુમારપાળનું ધર્મજીવન સેામપ્રભ, યશઃપાળ, પ્રભાચ, મેરુતંગ, જયસિંહસૂરિ અને જિનમંડન આદિ ઘણા જૈન વિદ્વાનાએ ગ્ર ંથબદ્ધ કર્યું. પ્રભાચદ્ર, મેરુતુ ંગ, રાજશેખર આદિ પ્રબંધકારાએ મૂળરાજ, ભીમદેવ, સિદ્ધરાજ, કુમારપાળ આદિ રાજાનાં યથાશ્રુત પ્રતિવૃત્તોનાં કેટલાંક પ્રકરણા પુસ્તકબદ્ધ કર્યાં. વસ્તુપાલની કીર્તિકથા થનારા ગ્રંથકારાએ વીરધવળ વાધેલાના વંશને ઇતિહાસમાં અમર કર્યાં. અને એ ઉપરાંત અનેક બીજા ગ્રંથકારા અને લેખકેા, પાતપાતાના સમયના કેટલાક નૃપતિઓ અને અમાત્યા વગેરેના નાના—મેટા ઉલ્લેખા દ્વારા, તેમના અસ્તિત્ત્વ અને સમય આદિની પ્રકીર્ણ પણ ઉપયાગી એવી માહિતી પાછળ મૂકતા ગયા છે, જે ઇતિહાસના અકાડાએ જોડવામાં ઘણી મદદગાર થઈ પડે તેવી છે. એક કાશ્મિરને છેાડી, હિંદુસ્તાનના ખીજા બધાય પ્રદેશા કરતાં ગુજરાતને મધ્યકાલીન ઇતિહાસ વધારે વિસ્તૃત, વધારે વ્યવસ્થિત અને વધારે પ્રમાણભૂત મળે છે અને તેને મુખ્ય યશ જૈન વિદ્વાનેાને જ ધટે છે.
પ્રઅધકારીની દૃષ્ટિ
કેટલાક અતિઆલેાચનાપ્રિય ઇતિહાસગવેષકા જૈતાની આ
