________________
સિદ્ધસેન અને સમતભદ્ર પ્રમાણ દ્વારા સુવ્યવસ્થિત કરવામાં પૂરેપૂરે ઉપયોગ કર્યો. બ્રાહ્મણવર્ગ પિતાના વિરોધીઓ ઉપર “નાસ્તિકપણું ને હલકે આરોપ મૂકીને સામાન્ય જનસમૂહમાં બેટી ભ્રાંતિ ફેલાવવાને જે પ્રયાસ કરતો હતે એને પ્રતિવાદ અને એનું નિરાકરણ કરવા સારુ તેમ જ ખરી રીતે આપ્ત પુરુષ કોણ છે, અને કોને સિદ્ધાંત સ્વીકારવા યંગ્ય છે, એ વાત સમજાવવા માટે સિદ્ધસેને ખૂબ ગંભીર અને ઉચ્ચ વિચારોવાળાં અનેક પ્રકરણોની જુદી જુદી દષ્ટિએ રચના કરી. કાન્નિશ–દાનિં. / શિકાઓ [ બત્રીશ બત્રીશીઓ ] નામના આ પ્રકરણમાં એમણે સ્વ-પક્ષનું મંડન અને પર–પક્ષનું ખંડન એટલી ઉત્તમતા, એટલી માર્મિકતા અને એટલી ગંભીરતાથી કર્યું કે જેને વાંચીને સહૃદય વિદ્વાનોને કાવ્યને, તર્કશાસ્ત્રને અને સત્યના સાક્ષાત્કારનો એકીસાથે આનંદ મળી શકે છે. અને વચ્ચે વિશેષ સમાનતા
સિદ્ધસેનસૂરિ પછી થોડા જ વખતે દિગંબર સંપ્રદાયમાં, એમના જેવા પ્રતિભાવાન અને પ્રતાપી આચાર્ય સમંતભદ્ર થયા.......... .. આ બન્નેની લેખનશૈલી, વિચારશૈલી અને ભાષાશૈલી ઘણીખરી મળતી આવે છે. એમાં અગર કંઈ ફેર છે તો તે એટલે જ કે સિદ્ધસેનની કૃતિઓમાં ગૂઢાર્થતા વધારે છે તો સમન્તભદ્રની કૃતિઓમાં સ્પષ્ટાર્થ તા.
આ બન્ને આચાર્યોનાં જીવનને લગતી જે દંતકથાઓ પછીના જૈન ગ્રંથોમાં જોવામાં આવે છે, એમાં લગભગ એક જ વાત, થડાક ફેરફાર સાથે, કહેલી છે. સિદ્ધસેન માટે લખ્યું છે કે એમણે અવંતી (ઉજજૈન)ના રાજા વિક્રમાદિત્યના આગ્રહથી ત્યાંના જગપ્રસિદ્ધ મહાકાલેશ્વરની સ્તુતિ કરવાની શરૂઆત કરી અને એના પ્રભાવને મહાકાલેશ્વરનું મહાલિંગ સહન ન કરી શક્યું, તેથી એના ટુકડેટુકડા થઈ ગયા. આથી રાજા ખૂબ આશ્ચર્યચકિત થયો અને સિદ્ધસેનના ચરણમાં મસ્તક નમાવીને એણે એમને પિતાના ગુરુ બનાવ્યા. સમંત ભદ્રની કથામાં પણ આવી જ વાત મળે છે. એમણે જ્યારે વારાણસી
