________________
જૈન ઇતિહાસની ઝલક
૧૩૪
હેમચંદ્રાચા` પાસે સકલ જન સમક્ષ જૈનધર્મની ગૃહસ્થદીક્ષા સ્વીકારી હતી. એ દીક્ષા સ્વીકારતી વખતે એણે મુખ્યપણે આવી પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી—રાજ્યરક્ષા નિમિત્તે કરવા પડતા યુદ્ધ સિવાય યાવજ્જીવન કાઈ પણ પશુ–પ્રાણીની હિંસા ન કરવી; મૃગાદિના શિકાર ન કરવા; મદ્ય અને માંસનું સેવન ન કરવું; પરિણીત પત્ની સિવાય અન્ય કાઈ સ્ત્રી સાથે કામાચાર ન સેવવા; દરરાજ જિનપ્રતિમાની પૂજા-અર્ચા કરવી અને હેમચંદ્રાચાર્ય નું પાવંદન કરવું; અષ્ટમી અને ચતુર્દશીના દિવસે સામાયિક અને પૌષધ આદિ વિશેષ વ્રતનું પાલન કરવુ; રાત્રિએ ભાજન ન કરવું; ઇત્યાદિ ઇત્યાદિ.
જીવહિંસાના પ્રતિબંધ : અમારિ-પ્રવત ન
આવી જાતની પ્રતિજ્ઞાએ જાતે લઈ તે પછી એણે પેાતાના રાજ્યમાં, ખીજા ખીજા લેકે! પણ પોતે સ્વીકારેલા ધર્મના કેટલાક મોટા નિયમેાનું પાલન કરે તે માટે, તેવી કેટલીક રાજાના પશુ બહાર પાડી. તેમાં સૌથી મુખ્ય આજ્ઞા હતી જીવહિંસાપ્રતિબંધ વિષેની. આપણા દેશમાં ધણા પ્રાચીન કાળથી એ કારણે જીવહિંસા થતી આવે છે : એક તેા ધર્મના નિમિત્તે એટલે યજ્ઞયાગાદિ ધાર્મિક કકાંડ અને દેવી દેવતાઓની બલિપૂજા નિમિત્તે; અને બીજી, ખારાક નિમિત્તે. કુમારપાલે એ અને પ્રકારની જીવહિ'સાતા નિષેધ કરવા માટે રાજાના જાહેર કરી. હેમચંદ્રાચાર્ય'ના ‘દ્વાશ્રય ' કાવ્યમાંના વર્ણન ઉપરથી જણાય છે કે માંસાહાર માટે થતી જીવહિંસાના નિષેધ તા કુમારપાલે, કદાચિત્, શ્રાવકધર્મીનાં વ્રતેા લીધા પહેલાં જ જાહેર કરી દીધા હતા.
શાર્ક ભરીના ચાહમાન રાજા અણ્ણરાજ અને માલવાના પરમાર રાજા બલ્લાલદેવના પરાજય કર્યાં પછી એક દિવસે કુમારપાલેં રસ્તામાં કાઈ દીન—રિદ્ર દેખાતા ગામડિયા માણસને બકરાં આદિ એચાર પશુઆને કસાઈખાને તાણી જતા જોઈ, તેની સાથે તે વિષેની કેટલીક પૂછપરછ કરી; અને, તે વસ્તુસ્થિતિની જાણ થતાં, એ પામર મનુષ્યની
