________________
૧૪૮
જેને ઈતિહાસની ઝલક
છે, તેમણે જાણે પોતાના ગુણરૂપી રત્નની થાપણુ, સ્વર્ગમાં જતી વખતે, આ કુમારપાલને સોંપી દીધી હોય તેમ લાગે છે, (જે આમ ન હોય તે આ કલિકાલમાં જન્મેલા રાજમાં આવા સારિક ગુણને સમુચ્ચય ક્યાંથી હોય ?) કુમારપાલે પોતાનાં બાણ વડે કેવલ રાજાઓને જ સમરાંગણમાં જીત્યા હતા એમ નથી, પણ પિતાના કપ્રિય ગુણ વડે તેણે પોતાના પૂર્વજોને પણ જીતી લીધા હતા.”
સોમેશ્વરનું આ કવન કુમારપાલની જીવનસિદ્ધિના ભાવને સંપૂર્ણરૂપે વ્યકત કરનારું સર્વોત્કૃષ્ટ રેખાચિત્ર છે. ગુજરાતની પુરાતન સંસ્કૃતિના સર્વસંગ્રહાલયમાં આ ચિત્ર કેન્દ્રસ્થાને સુશોભિત થાઓ!
પાટણમાં સને ૧૯૩૯ના એપ્રિલ માસની ૭, ૮, ૯ તારીખેએ મળેલ “શ્રી હૈમ સારસ્વત સત્ર”—ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદના ખાસ અધિવેશન –પ્રસંગે વંચાયેલ નિબંધ: “અહેવાલ અને નિબંધસંગ્રહ” (પૃ. ૧૪૧ થી૧૭૬)માંથી સંક્ષેપ પૂર્વક ઉદ્ધત.
