________________
૧૪૬
પિતામહ ' બનાવ્યા. રાજ્યવિસ્તાર
જૈન ઇતિહાસની ઝલક
આ રીતે કાંકણના રાજાનેા ઉચ્છેદ થવાથી કુમારપાલની રાજ્યસત્તા દક્ષિણ પ્રાંતમાં પણ ધણા દૂરના પ્રદેશ સુધી લખાઈ હતી; અને કદાચિત્, સહ્યાદ્રિના સુદૂર શિખર સુધી ગુજરાતને તામ્રચૂડ વિજયધ્વજ ઊડતા થયા હતા. ગુજરાતના સામ્રાજ્યની સીમા સૂચવનારી આટલી બધી વિશાળ રેખા, ભારતવના માનચિત્રમાં, માત્ર કુમારપાલના પરાક્રમે અંકિત કરી હતી. એના સમકાલીન ભારતીય રાજાઆમાં કુમારપાલ સૌથી વધારે મોટા રાજ્યને સ્વામી હતો........... નિરુપદ્રવ રાજ્ય
કુમારપાલને રાજ્યકારભાર ધણી રીતે અદ્ભુત સફળતાવાળા નીવડયો હતા. એના લગભગ ૩૦ વર્ષ જેટલા લાંબા રાજ્યસમયમાં પ્રજાએ અદ્વિતીય શાન્તિ અને ઉન્નતિ પ્રાપ્ત કરી હતી. દેશમાં સમૃદ્ધિની રેલમછેલ થઈ હતી. કાઈ પણ પ્રકારના સ્વચક્ર સંબંધી કે પચક્ર સબંધી કરાય ઉપદ્રવ નહોતા થયા. લક્ષ્મીદેવીની માફક પ્રકૃતિદેવી પણ એના રાજ્ય ઉપર જાણે તુષ્ટમાન થઈ હતી અને તેથી એના સમયમાં દેશમાં એકે દુકાળ પણ નહાતા પડયો. એની આવી ભાગ્યસફળતા નજરે જોનાર આચાય. સેામપ્રભ, એ વાત ખાસ ભારપૂ`ક લખે છેઃ— स्वचकं परचक्रं वा नानर्थं कुरुते क्वचित् । दुर्भिक्षस्य न नामापि श्रूयते वसुधातले ।
*
ગુણવણું ન
હેમચંદ્રસૂરિ, ‘ભવિષ્યપુરાણુ’ની વર્ણનપદ્ધતિ પ્રમાણે, મહાવીરના મુખેથી, કુમારપાલનુ આ પ્રકારે ભાવિ વર્ણન કરાવે છેઃ—
<<
ચૌલુકયવંશમાં ચંદ્રમા સમાન અને પ્રચંડ રીતે પેાતાનું અખંડ શાસન ચલાવનાર કુમારપાલ રાજા થશે. એ ધર્મવીર,
