________________
૧૯૨
જેને ઈતિહાસની ઝલક પ્રદ્યોત છે. અવંતીને એ મહાસન ઉપર ઉદાયને જે નિમિત્તથી ચઢાઈ કરી એને પરાજિત કર્યો તેનું વર્ણન આવશ્યચૂર્ણિ અને ટીકા બન્નેમાં દશપુરનગરની ઉત્પતિ બાબતમાં કરેલું હોઈ તેને સારાર્થ આ પ્રમાણે
એક વખત કેટલાક મુસાફરો સમુદ્રની યાત્રા કરતા હતા. સમુદ્રમાં ખૂબ તોફાન થવાથી.........લેકે બહુ ગભરાયા. તેમની આ દશા એક દેવને જોવામાં આવી, અને તેથી પિતાની શક્તિ વડે તે વહાણને ખરાબામાંથી બહાર કાઢી રસ્તે પાડયું. અને વળી તે લેકેને મહાવીર તીર્થકરની ચંદનકાઇની બનાવેલી એક મૂર્તિ, જે તે દેવે જાતે જ બનાવી હતી, લાકડાની પેટીમાં બંધ કરીને આપી, અને કહ્યું કે આમાં દેવાધિદેવની મૂર્તિ મૂકેલી છે. એના પ્રભાવથી તમે સહીસલામત રીતે સમુદ્ર પાર જઈ શકશે. થોડા જ દિવસમાં એ વહાણ સિંધુ સૌવીરના કાંઠે આવી લાગ્યું. પછી તે લોકેએ દેવે આપેલી તે મૂર્તિને વીતભયમાં ઉતારી દીધી. તેને ત્યાંના રાજા ઉદાયનની રાણી પ્રભાવતીએ પોતાના મહેલમાં એક ચિત્યગૃહ બનાવી તેમાં સ્થાપી અને હમેશાં તેની પૂજા કરવા લાગી..... ...ઘેડા જ દિવસમાં રાણુ કાળ કરી સ્વર્ગમાં દેવતારૂપે ઉત્પન્ન થઈ.
[ પછી એ મૂર્તિની તેની કૂબડી દાસી સેવા કરે છે; અને ભાગ્ય યોગે એ દાસી અસિરા જેવું રૂપ પામે છે. ઉજ્જયિનીને રાજા ચંડપ્રદ્યોત એના ઉપર આસક્ત બનીને એને ઉપાડી જાય છે. એ દાસી પિતાની સાથે પેલી મૂર્તિ લઈ જાય છે. એ પાછી મેળવવા ઉદાયન અને ચંડપ્રદ્યોત વચ્ચે યુદ્ધ થાય છે; એમાં ચંડપ્રદ્યોત હારીને બંદીવાન બને છે. ઉદાયન એને પોતાની સાથે લઈ જાય છે. ] ભરચોમાસામાં જ્યારે પર્યુષણ (પજુસણ)નું પર્વ આવ્યું ત્યારે ઉદાયને પિતાની સાથેનાં બધાં માણસો સાથે વૈરવિરોધની ક્ષમા માગી. પ્રદ્યોત પણ તેની સાથે હતા, તેથી તેની પણ ક્ષમા માગવાની તેને ધર્મદષ્ટિએ ફરજ જણાઈ
