________________
[૧૪] કેટલાક જ્યોતિર્ધરો
૧. વૈશાલીને રાજા ચેટક જૈન સાહિત્યમાં વૈશાલીને રાજા ચેટક ઘણુ રીતે પ્રસિદ્ધ છે. શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે પ્રચારેલા ધર્મના એક મહાન ઉપાસક તરીકે તે તેની ખ્યાતિ છે જ, પરંતુ બીજી રીતે–વ્યાવહારિક પ્રસંગેથી–પણું તેની તેટલી જ પ્રસિદ્ધિ છે. ચેટકની પ્રસિદ્ધનાં કારણે
એ પ્રસિદ્ધિનું પહેલું કારણ તે એ છે કે જૈનધર્મના છેલ્લા તીર્થકંર નિગ્રંથ જ્ઞાતપુત્ર શ્રી મહાવીરના ઘરાણું [ કુટુંબ] સાથે તેને બેવડે સંબંધ હતો; શ્રી મહાવીરની માતા ત્રિશલા ક્ષત્રિયાણી એ ચેટકની સગી બહેન થતી હતી; અને ત્રિશલાના મોટા પુત્ર અને મહાવીરના મોટાભાઈ નંદિવર્ધન સાથે એની વચલી પુત્રી નામે જ્યેષ્ઠાએ લગ્ન કર્યા હતાં.
બીજું કારણ, જેવી રીતે મહાવીરના ઘરાણુ સાથે તેને કૌટુંબિક સંબંધ હતો, તેવી જ રીતે તત્કાલીન ભારતના બીજા કેટલાક પ્રધાન રાજવંશે સાથે પણ એને સગપણને સંબંધ બંધાયેલું હતું. સિંધુસૌવીરનો રાજા ઉદાયન, અવંતીને રાજા પ્રદ્યોત, કૌશાંબીને રાજા શતાનીક, ચંપાને રાજા દધિવાહન અને મગધને રાજા બિંબિસારએ બધા એના જામાતા [ જમાઈ] થતા હતા જૈન સાહિત્યમાં કણિક અથવા કેણિકના અને બૌદ્ધ સાહિત્યમાં અજાતશત્રુના નામે પ્રસિદ્ધિ. પામેલે મગધને સમર્થ સમ્રાટ, તથા સામાન્ય રીતે જૈન, બૌદ્ધ અને
