________________
રાજર્ષિ કુમારપાલ
૧૩૫
અને પશુઓની દશા જોઈ રાજાના મનમાં, ખેાધિસત્ત્વની જેમ, કરુણાભાવ ઉત્પન્ન થયા. તેના મનમાં વિચાર આવ્યા કે દુષ્ટ જાતિવાળા અને કૂતરા જેવા, ધવિમુખ આ લેકે પેાતાના નઠારા પેટ માટે જે આવાં પ્રાણીઓના જીવ લે છે, તેમાં ખરેખર શાસન કરનારના જ દુર્વિવેક છે. કારણુ જેવા રાજાના ગુણુ તેવા જ લેાકાના ગુણ થાય છે. મને ધિક્કાર છે કે હું માત્ર મારા શરીર માટે જ પ્રજા પાસેથી કર લઉં છું, પણ પ્રજાના રક્ષણ માટે નહિ—ઇત્યાદિ વિચાર કરી તેણે પેાતાના અધિકારીઓને આજ્ઞા કરી કે મારા રાજ્યમાં જે કાઈ પણ જીવહિંસા કરે તેા તેને ચેરી અને વ્યભિચારી કરતાં પણ વધારે સખ્ત શિક્ષા કરવી.......
કુમારપાલની આવી અમારિપ્રિય વૃત્તિ જોઈ તે તેના પડેાશી અને ખડિયા રાજાઓએ પણ અમારિપ્રવનની ઉદ્ઘાષણા કરનારાં કેટલાંક શાસનેા જાહેર કર્યાં હતાં, જેનાં પ્રમાણસૂચક કેટલાક શિલાલેખા ઠેઠ મારવાડની પેલી સરહદ ઉપરથી મળી આવ્યા છે. કુમારપાલની જ આવી અહિંસાપ્રવર્તક નીતિનું એ પરિણામ છે.
ગુજરાતની અહિંસાનું એક સુપરિણામઃ ગાંધીજીને જન્મ
વમાન સમયમાં જગતમાં સૌથી વધારે અહિંસક પ્રજા ગુજરાતની પ્રજા છે અને સૌથી વધારે અહિ ંસાધનું પાલન ગુજરાતમાં થાય છે. હિંસક યજ્ઞયાગ પ્રાયઃ ત્યારથી જ બંધ થયેલા છે અને દેવીદેવતાઆની આગળ થતેા પશુવધ પશુ, બીજા દેશાની તુલનામાં, ગુજરાતમાં ધણા આછે છે. ગુજરાતને પ્રાયઃ સધળેાય શિષ્ટ અને ઉચ્ચ પ્રાવ ચુસ્ત નિરામિષભાજી છે. ગુજરાતના પ્રધાન ખેડૂતસમૂહ પણ માંસત્યાગી છે. ભલે અતિશયાક્તિ ગણાય અને તેને ઉપહાસ પણ થાય, છતાં મને કહેવાનું મન થાય છે કે, ગુજરાતના એ જ પુણ્યમય વારસાના પ્રતાપે ગુજરાતે જગતના સૌથી શ્રેષ્ઠ અહિંસામૂર્તિ મહાત્માને જન્મ આપવાનું આજે અદ્વિતીય ગૌરવ પ્રાપ્ત
..
કર્યુ છે.
