________________
રાજર્ષિ કુમારપાલ
૧૪૧
>
અને એના પ્રતાપને સૂ સહસ્ર કિરણાથી તપવા લાગ્યા. એ ઉંમરમાં વિદ્યાધ્યયનને કેટલા અવકાશ હોય? છતાં, પ્રબંધકારા કહે છે તેમ, પ્રસંગ પડતાં એણે એટલી ઉંમરે પણ સખત મહેનત કરી સંસ્કૃત ભાષાના સારા સરખા અભ્યાસ કરી લીધેા હતેા અને તે દ્વારા વિદ્યાનાની તત્ત્વચર્ચાનું એ યચેષ્ટ આકલન કરી શકતા હતા. હેમચદ્રાચાયે એના માટે જ બનાવેલાં ચેાગશાસ્ત્ર ’ અને વીતરાગસ્ત્રોત્ર ’ને એ હમેશાં સ્વાધ્યાય કરતા હતા. યાગશાસ્ત્ર ’ ને અંતે હેમાચાયે કરેલા ઉલ્લેખ પરથી જણાય છે કે એને યાગની ઉપાસના વધુ પ્રિય હતી અને તેથી એણે કેટલાંક યાગશાસ્ત્રા સારી પેઠે જોયાં હતાં. ત્રિષષ્ઠિશલાકાપુરુષચરિત્ર ' નામના, જૈન તીર્થં કરા ઇત્યાદિ મહાપુરુષાના ચિત્રવનવિષેના જે માટે ગ્રંથ હેમચદ્રાચાયે` બનાવ્યા તે ખાસ કુમારપાલની પ્રેરણાથી જ બનાવ્યેા હતેા એ ઉપર જણાવેલું છે. એથી જણાય છે કે તેને એવા ગ્રંથા વાંચવાને શાખ હતા. કદાચિત્ જૂની વાત જાણવાની જિજ્ઞાસા એને વધારે હશે. રાજ્યપ્રાપ્તિ પહેલાં જ્યારે એ ભટકતા ભટકતા એક વાર ચિતાડના કિલ્લા ઉપર જઈ ચડયો અને ત્યાં એને એક દિગંબર વિદ્વાન મળી આવ્યા, ત્યારે એણે તેને એ કિલ્લાની ઉત્પત્તિ વગેરે કેવી રીતે થઈ એ બધી હકીકત પૂછી હતી; તેમ જ રાજ્યપ્રાપ્તિ પછી જ્યારે એ માટેા સંધ કાઢી ગિરનારની યાત્રાએ ગયા અને જૂનાગઢમાં દેશદશારમંડપ વગેરે પ્રાચીન સ્થળેા જોયાં, ત્યારે તે વિષે પણ, આચાય હેમચંદ્રને એણે જૂની હકીકત જણાવવા વિજ્ઞપ્તિ કરી હતી.
<
(
હેમચંદ્ર ઉપર અનન્ય અનુરાગ
કુમારપાલ ભાવુક વધારે હતેા અને તેથી જ તે આવી જાતની ધાર્મિક વૃત્તિમાં દૃઢ શ્રદ્દાશીલ થઈ શકયો હતેા. હેમચ’દ્રાચાર્ય ઉપર તેની અનન્ય ભક્તિ હતી. કાંઈક તા, તે પેાતાની પ્રવાસી દશામાં હેમચંદ્ર દ્વારા ખંભાતમાં ઉય મંત્રી પાસેથી જે મદદ મેળવી શકયો તેના આભારને લઈ ને, કાંઈક, હેમચદ્રાચાર્યે પેાતાના જ્યાતિષજ્ઞાન
