________________
હરિભદ્રસૂરિ અને એમના સમય
આની રચના—સમાપ્તિ જ્યારે સાતસેમા શક સંવતને સમાપ્ત થવામાં એક દિવસ બાકી હતા ત્યારે—એટલે કે શક સંવત ૬૯ના ચૈત્રદિ ૧૪ના દિવસે—થઈ હતી..........
આ કથાની શરૂઆતમાં, ભાણુભટ્ટની હર્ષાખ્યાયિકા અને ધનપાલ કવિની તિલકમંજરી વગેરે કથાની જેમ, કેટલાક પ્રાચીન કવિએ અને એમના ગ્રંથાની પ્રશંસા કરી છે. આ કવિપ્રશંસામાં, અંતમાં, હરિભદ્રસૂરિની પણ—એમણે રચેલ પ્રશમરસપૂર્ણ પ્રાકૃત ભાષાની સમરાઇચ્ચ કહાના નામેાલ્લેખ સાથે—આ પ્રમાણે પ્રશંસા કરવામાં આવી છેઃ
—
जो इच्छइ भवविरहं भवविरहं को न बंदए सुयणो । समय-सय-सत्थ- गुरुणो समरमियंका कहा जस्स ॥
८७
'
*
હરિભદ્રસૂરિએ પ્રાય: પેાતાના બધા ગ્રંથાને અ ંતે કાઈ ને કાઈ રીતે અ-સ ંબધ મેસારીને ‘ ભવિરહ ’ અથવા ‘ વિરહ ’ એ શબ્દના પ્રયાગ અવશ્ય કર્યાં છે. આથી તેએ વિહાંક ' કવિ કે ગ્રંથકાર કહેવાય છે..........
"
આથી [ કુવલયમાલાના આ નિર્દેશથી ] નિશ્ચત થાય છે કે હરિભદ્રને શક સંવત ૭૦૦, અર્થાત્ વિ. સં. ૮૩૫, એટલે કે ઈ. સ. ૭૭૮થી તે। અર્વાચીન કઈ રીતે ન માની શકાય. આ રીતે હરિભદ્રસૂરિ સિનિા સમકાલીન ન હતા એ પુરવાર થઈ જાય છે.......
નદીર્વાણુંના ઉદ્ધરણથી નિશ્ચિત થતા સમય
નદીસૂત્ર નામના જૈન આગમ ઉપર હરિભદ્રસૂરિએ ૩૩૩૬ ક્ષેાકપ્રમાણુ સંસ્કૃત ટીકા લખી છે. આ ટીકામાં (જેવી રીતે આવશ્યકસૂત્રની ટીકામાં આવશ્યક ચૂર્ણાિંમાંથી સેંકડા પ્રાકૃત પાઠ ઉદ્ધૃત કર્યા, એ રીતે) તેઓએ ધણું સ્થળે, આ સૂત્ર ઉપર જિનદાસ મહત્તરે રચેલી ચૂર્ણિ નામે પ્રાકૃત ભાષાની પ્રાચીન વ્યાખ્યામાંથી લાંબાં લાંબાં અવતરણા જેમનાં તેમ
