________________
૧૦૬
જેને ઈતિહાસની ઝલક જિનેશ્વરસૂરિને સમય
એમને સમયનું સૂચન કરતા કાર્યને સૌથી પહેલે ઉલેખ દુર્લભરાજના સમયને છે. ગુજરાતનાં અનેક ઐતિહાસિક પ્રમાણેને આધારે એ નિશ્ચિતરૂપે જાણી શકાય છે કે દુર્લભરાજે વિ. સં. ૧૦૬૬ થી ૧૯૭૮ સુધી ૧૧-૧૨ વર્ષ રાજ્ય કર્યું હતું. તેથી આ વર્ષે દરમ્યાન જ કઈક સમયે એમનું પાટણ આવવું અને ત્યાં એ વાદવિવાદ થયાનું નક્કી થાય છે.
સં. ૧૦૮૦માં તેઓ જાબાલીપુર [ અત્યારનું જાલેર ]માં હતા, અને ત્યાં એમણે હરિભદ્રસૂરિના “અષ્ટપ્રકરણ” ઉપર સંસ્કૃતમાં ટીકા રચીને પૂરી કરી હતી. એ જ વખતે ત્યાં એમના નાના ભાઈ બુદ્ધિસાગરસૂરિએ પણ પિતાને સ્વપજ્ઞ “બુદ્ધિસાગર વ્યાકરણ ગ્રંથ રચીને પૂરો કર્યો હતો. આથી એમ લાગે છે કે બન્ને આચાર્યો જાબાલીપુરમાં વધારે વખત રહ્યા કરતા હશે. આ જાબાલીપુર એમનું એક વિશિષ્ટ કાર્યક્ષેત્ર કે કેન્દ્રસ્થાન જેવું લાગે છે; કેમકે વિ. સં. ૧૯૯૬માં પણ એમણે ત્યાં રહીને જ “ચૈત્યવંદનટીકા” નામક ગ્રંથની રચના કરી હતી...........
એમને સ્વર્ગવાસના સમયનું સૂચન કરતા કેઈ સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ અમારા જેવામાં નથી આવ્યા; પરંતુ એમના ખૂબ વિખ્યાત શિષ્ય અભયદેવસૂરિએ પોતે રચેલી આગમેની ટીકાઓમાંની સ્થાનાંગ, સમવાયાંગ અને જ્ઞાતાસૂત્રની ટીકાઓ સં. ૧૧૨૦માં પૂરી કરી હતી. આ ટીકાએને અંતે એમણે ટૂંકમાં જે શબ્દોમાં પોતાના ગુરુનું વર્ણન કર્યું છે, તેથી એમ લાગે છે કે કદાચ એ સમયે જિનેશ્વરસૂરિ હયાત ન હતા; એમને સ્વર્ગવાસ થઈ ચૂક્યો હતો. તેથી, અમારું અનુમાન છે કે, સં. ૧૧૧૦ અને ૧૧૨૦ની વચ્ચે ક્યારેક તેઓ દિવંગત થયા હોય..
ગ્રંથરચના
(૧) પ્રમાલક્ષ્ય, (૨) લીલાવતીકથા, (૩) ટ્રસ્થાનકપ્રકરણ,
