________________
જૈન ઇતિહાસની ઝલક
૮૨
છે તે એ છે કે—હરિભદ્ર પાતાની પૂર્વ અવસ્થામાં એક મેટા વિદ્વાન અને વૈદિક બ્રાહ્મણ હતા. ચિત્રકૂટ (મેવાડની ખ઼તિહાસપ્રસિદ્ધ વીરભૂમિ ચિત્તોડગઢ) એમનું નિવાસસ્થાન હતું. યાકિની મહત્તરા નામનાં એક વિદુષી જૈન આર્યા (શ્રમણી=સાધ્વી)ના સમાગમથી એમને જૈનધમ ઉપર શ્રદ્ધા થઈ હતી. અને એ જ સાધ્વીના ઉપદેશ પ્રમાણે એમણે જૈન શાસ્ત્રોએ વર્ણવેલ સન્યાસધર્મ-શ્રમણવ્રતનેા સ્વીકાર કર્યાં હતા. થરચના; ઘણેભાગે આગમાના પહેલા ટીકાકાર
આ સંન્યાસ–અવસ્થામાં જનસમાજને નિરંતર સદ્બેાધ આપવા ઉપરાંત એમણે પેાતાનું સમગ્ર જીવન સતત સાહિત્યસેવામાં વિતાવ્યું હતું. તેઓએ ધાર્મિક, દાર્શીનિક અને આધ્યાત્મિક વિષયને લગતા અનેક ઉત્તમેાત્તમ મૌલિક ગ્રંથા અને ગ્ર ંથવિવરણા લખીને જૈન સાહિત્ય ઉપર—અને તે દ્વારા સમગ્ર ભારતીય સાહિત્ય ઉપર——બહુ માટી ઉપકાર કર્યા છે.
.
જૈનધર્માંનાં પવિત્ર પુસ્તકે, જે આગમ કહેવાય છે, એ પ્રાકૃત ભાષામાં રચાયેલાં હાવાને કારણે વિદ્વાનેાને અને સાથેસાથે એછી બુદ્ધિવાળા મનુષ્યાને માટે પણ ઓછા ઉપકારી થઈ શકતા હતા. તેથી એના ઉપર સસ્કૃતમાં સરળ ટીકાઓ લખીને એમને સહુને માટે સુખાધ બનાવવાનું પુણ્યકાર્ય શરૂમાં આ મહાત્માએ જ કર્યુ હતું. એમની પહેલાં, ઘણે ભાગે, આગમગ્ર ંથા ઉપર સંસ્કૃતમાં ટીકા નહાતી લખાઈ—એટલુ તેા ખરું કે હરભદ્રની પહેલાં કાઈ પણ આગમસૂત્ર ઉપર સંસ્કૃતમાં લખાયેલી ટીકા અત્યાર સુધીમાં તે ઉપલબ્ધ થઈ નથી.
સત્યના ઉપાસક, ઉદારદેલ સાધુપુરુષ
એમણે રચેલા આધ્યાત્મિક અને તાત્ત્વિક ગ્રંથાના સ્વાધ્યાય કરવાથી માલૂમ પડે છે કે તે પ્રકૃતિથી બહુ સરળ, આકૃતિથી બહુ સૌમ્ય અને વૃત્તિથી બહુ ઉદાર હતા. એમને સ્વભાવ સર્વથા ગુણાનુ
