________________
[૩૯
ઉપાદેય છે ? અર્થાત્ ખાવા લાયક છે કે ખાવા લાયક નથી ? એ જાણતા નથી. એ પ્રમાણે જેને જાણેલ વસ્તુ—પદાથ તાત્ત્વિક દૃષ્ટિએ હેય છે કે ઉપાદેય છે અથવા ઉપેક્ષણીય છે એવા નિય ન થાય અથવા વિપરીત નિણૅય થાય, એટલે કે હેય વસ્તુ ઉપાદેય લાગે અને ઉપાદેય હેય લાગે તેનું જ્ઞાન વિષયપ્રતિભાસ રૂપ છે. સમ્યગ્દર્શન રહિત જીવાને આ જ્ઞાન હૈાય છે. જેનાથી તાત્ત્વિક દૃષ્ટિએ હેયઉપાદેયને વિવેક થાય તે જ્ઞાન આત્મપરિણતિમત્ ( આત્મપરિણતિવાળું) છે. આ જ્ઞાન સંયમ રહિત સમ્યગ્દષ્ટિ જીવાને હેાય છે. જેનાથી તાત્ત્વિક દૃષ્ટિએ હૈયેાપાદેયના વિવેક ઉપરાંત હેયથી નિવૃત્તિ અને ઉપાદેયમાં પ્રવૃત્તિ થાય તે તત્ત્વસ ંવેદન જ્ઞાન આ જ્ઞાન મુખ્યતયા વિશુદ્ધ ચારિત્રવાળા સાધુને હાય છે. અભ્યાસના પરિપાકથી ભાવચારિત્રની પ્રાપ્તિ થતાં આત્મરતિમત્ જ્ઞાન જ તત્ત્વ સ ંવેદન રૂપ અની જાય છે. તત્ત્વસંવેદ્યન જ્ઞાન વિના મેાક્ષની પ્રાપ્તિ થતી ન હેાવાથી આ ત્રણ જ્ઞાનમાં તત્ત્વ સવેદને જ્ઞાન શ્રેષ્ઠ છે. પણ આત્મપરિણતિમત્ જ્ઞાન વિના તત્ત્વસ વેદન જ્ઞાન ન જ થાય. આ દૃષ્ટિએ આત્મપરિણતિમત્ જ્ઞાન શ્રેષ્ઠ છે. ૨૬
હે હા. અ. ૯ સપ્`. . ૫. ગા. ૩૭૩ સટીક
૫. જ્ઞાન અષ્ટક
