________________
૨૩ લોકસંજ્ઞાત્યાગ અષ્ટક
[૧૬૭
શરીરે પીડા થવાથી જીવે ધીમે ચાલે છે, આથી ધીમે ચાલનાર માણસ મારા અંગમાં પીડા છે એમ વગર બેલે જણાવે છે. એ પ્રમાણે માયા અને સત્યવ્રતના ભંગથી છ દુઃખ પામતા હોવાથી, લોકસંજ્ઞાવાળા જીવ કપટપણે નીચું જોવું આદિ કિયાથી સત્યવ્રતના ભંગથી અમે વર્તમાન ભવમાં રખે મારી માયા ખુલ્લી થઈ જશે એ ભય વગેરે દુઃખ પામીએ છીએ અને આવતા ભવમાં દુર્ગતિનાં દુઃખ ભેગવવા પડશે એમ વગર બોલે જણાવે છે. (એમ ગ્રંથકારે ઉપેક્ષા કરી છે.)
आत्मसाक्षिकसद्धर्म-सिद्धौ किं लोकयात्रया । तत्र प्रसन्नचन्द्रश्च, भरतश्च निदर्शने ॥७॥
(૭) મ–આત્મા સાક્ષી છે જેમાં એવા સાચા ધર્મની પ્રાપ્તિ થતાં ઢો. વિમ્ – લેક–વ્યવહારથી શું કામ છે ? સત્ર – તેમાં પ્ર. - પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિ મવશ્વ – અને ભરત મહારાજા (એ બે) નિ. – દષ્ટાંતો છે.
() ધર્મની સિદ્ધિ આત્મસાક્ષીએ (આત્મપરિણામથી) થાય છે, નહિ કે લેસાક્ષીએ. આથી લેકને પિતાને ધર્મ જણવવાથી શું લાભ? આત્મસાક્ષીએ જ સાચા ધર્મની સિદ્ધિ થાય છે એ વિષયમાં પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિ અને ભરત મહારાજ દૃષ્ટાંત રૂપ છે.
