________________
૨૦૪] ૨૮ નિયાગ અષ્ટક શકે નહિ. કારણ કે મિત્રનો શેના મોક્ષના ઉદ્દેશ સિવાય સાંસારિક સુખપ્રાપ્તિ આદિ ઉદ્દેશથી વિહિત અનુષ્ઠાન કર્મક્ષય કરવા માટે અસમર્થ છે. વેદમાં અગ્નિહોત્રાદિ બધા યજ્ઞો સાંસારિક સુખપ્રાપ્તિ આદિ ઉદ્દેશથી વિહિત છે, તેમાં મોક્ષને ઉદેશ છે જ નહિ. આથી તે અનુષ્ઠાનથી જ્ઞાનને પણ કર્મ ક્ષય થાય નહિ. જેનાથી કર્મક્ષય ન થાય તે અનુષ્ઠાન ચિત્તશુદ્ધિનું કારણ ન બનતું હોવાથી બ્રહ્મયજ્ઞ રૂપ બની શકે જ નહિ. હવે બીજી વાત. જેનો અધિકાર ભિન્ન કપેલે છે, અર્થાત્ જેના અધિકારી ભિન્ન છે એવું અનુષ્ઠાન કર્મક્ષય કરવા અસમર્થ છે. જેમ કે, ગીને અનુષ્ઠાન ભિન્ન છે, અને ગૃહસ્થને ગ્ય અનુષ્ઠાન ભિન્ન છે. ગીને અને ગૃહસ્થને પિતાની યોગ્યતા મુજબ ભિન્ન ભિન્ન અનુષ્ઠાનને અધિકાર છે. આથી જે યેગી ગૃહસ્થને યોગ્ય (જિનપૂજાદિ) અનુષ્ઠાન કરે અને ગૃહસ્થ ગીને (ભિક્ષાથી નિર્વાહ વગેરે) અનુષ્ઠાન કરે તે તે કર્મક્ષય કરવા માટે અસમર્થ છે. પ્રસ્તુતમાં યોગીને કર્મયને અધિકાર છે જ નહિ. આથી જ્ઞાનગીથી કર્મયજ્ઞ કરી શકાય જ નહિ. છતાં કરે તો તેનાથી કર્મ ક્ષય ન થાય.
