________________
૨૮ નિયાગ અષ્ટક
[૨૦૫
વેદમાં પુત્રેષ્ટિ યજ્ઞનું વિધાન છે. પુત્રેષ્ટિ યજ્ઞ સંતાનપ્રાપ્તિના ઉદ્દેશથી વિહિત છે, તથા ગ્રહસ્થને માટે વિહિત છે. અહી શ્વવર્ષીય પુત્રેષ્ટિ પ્રથમ રેટૂ–પૃહસ્થ પ્રથમ પાંચ વર્ષ સુધી પુત્રેષ્ટિ યજ્ઞ કરે. આમ પુત્રેષ્ટિ યજ્ઞ મેક્ષ સિવાય ભિન્ન ઉદેશથી વિહિત હોવાથી તથા જ્ઞાનગીને તેમાં અધિકાર ન હોવાથી જ્ઞાનયોગી પુત્રેષ્ટિ યજ્ઞ કરે તે તેનાથી કર્મક્ષય ન થાય અને એથી તે બ્રહ્મયજ્ઞ રૂપ ન બને. આ વાત તો તમારે (વેદાનુયાયીઓને) પણ માન્ય છે. આથી જ અમે કહીએ છીએ કે જ્ઞાનગીને પણ કર્મયજ્ઞ બ્રહ્મયજ્ઞ રૂપ બની શકે નહિ.
વ્રાર્ધમપિ બ્રહ્મ-જ્ઞાતિમવાધનમ્ | ब्रह्माग्नौ कर्मणो युक्तं, स्वकृतत्वस्मये हुते ॥६॥
(૬) .– બ્રહ્મયજ્ઞમાં અંતર્ભાવનું સાધન ત્ર.- બ્રહ્મને –પરમાત્માને અર્પણ કરવું એ અપ – પણ .-પિતાના કર્તાપણુંના ભાવ રૂપ અહંકાર દુતે – હોમાયે છતે (અર્થાત અહંકારનો ત્યાગ કરીને) વ્ર.– બ્રહ્મ રૂપ અગ્નિમાં જર્મન – કર્મનું (અર્પણ કરવું) યુ – યુક્ત છે.
(૬) પૂર્વપક્ષ – અમે જે કઈ અનુષ્ઠાન કરીએ છીએ તેમાં મેં કર્યું એવા ભાવ રૂપ
