________________
૧૯૪]
૨૭ વેગ અષ્ટક
ભેદ છે. આલંબનના મુખ્યતયા રૂપી અને અરૂપી એ બે ભેદ છે. વીતરાગની મૂર્તિ આદિનું ધ્યાન રૂપી આલંબન છે. સિદ્ધ પરમાત્માના જ્ઞાનાદિ ગુણે સાથે પોતાના આત્માની એક્તા અરૂપી આલંબન છે. રૂપી આલંબનને સાલંબન અને અરૂપી આલંબનને અનાલંબન યુગ કહેવામાં આવે છે. મૂળ ગાથામાં અપશુળ..... એમ કહીને અનાલંબન ગની વ્યાખ્યા કરી છે. અહીં સાલંબન ગની વ્યાખ્યા કરી નથી, પણ અર્થપત્તિથી આવી જાય છે. અરૂપીનું ધ્યાન (-તાદામ્ય) નિરાલંબન યોગ છે, એટલે રૂપી (પ્રતિમાદિ) નું ધ્યાન સાલંબન ચાગ છે એ સિદ્ધ થાય છે. સાલંબન યેગનો અહીં જણાવેલા વેગના સ્થાનાદિ પાંચ ભેદે પૈકી આલંબનગમાં સમાવેશ થાય છે, અને અનાલંબનને એકાગ્રતાયેગમાં સમાવેશ થાય છે.
પ્રશ્ન–અનાલંબન શબ્દનો અર્થ આલંબન રહિત એવે છે. અનાલંબનગમાં અરૂપી આલંબને તે હોય છે. આથી તેને અનાલંબન કેમ કહી શકાય ? ઉત્તર– જેમ વ્યવહારમાં થોડા પૈસા હેવા છતાં ગરીબને નિર્ધન-ધનરહિત કહેવામાં આવે છે તેમ અહીં અરૂપી આલંબન બહુ અલપ આલંબન
