________________
૮]
૧૧ નિલેપ અષ્ટક
કાદિ ક્રિયાઓ અલિપ્તપણાના જ્ઞાનને ટકાવી રાખીને લિપણાનું જ્ઞાન આવવા દેતી નથી. આથી જ ધ્યાનાઢને પણ આવસ્યકાદિ ક્રિયા તેવા પ્રકારની ચિત્તશુદ્ધિ દ્વારા આત્મધ્યાનની ધારાથી પડતા બચાવવા માટે જ આલમન કહી છે. અધ્યાત્મની આવી ઉચ્ચ કક્ષાએ પહેાંચેલા સાધકને એ જે કક્ષામાં છે તે કક્ષાથી પતન થવાના સંભવ હેાવાથી પતન ન થાય એટલા માટે પેાતાની કક્ષા મુજબ ક્રિયાની જરૂર છે. એવા આ શ્લોકના ભાવ છે. तपः श्रुतादिना मत्तः क्रियावानपि लिप्यते । भावनाज्ञानसम्पन्नो निष्क्रियोऽपि न लिप्यते ॥५॥
(૫) તા. – તપ અને શ્રુત વગેરેથી મત્તઃ – અભિમાનવાળા યિાવાનવિ – ક્રિયાવાન હાય તે। પણ જિ. – લેપાય છે. મા. – ભાવનાજ્ઞાનવાળા નિયિડપિ – ક્રિયા રહિત હોય તા પણ નહિ. – લેપાતા નથી.
(૫) તપ, શ્રુત આદિથી અભિમાનવાળા આવસ્યકાદિ ક્રિયાઓ કરતા હાય તેા પણ કથી લેપાય છે, જ્યારે ૪૯Aભાવનાજ્ઞાનવાળા ક્રિયારહિત હાય તે! પણ કથી લેપાતા નથી.૪ B ૪૯A પ્રસ્તુત ગ્રંથમાં પાંચમા જ્ઞાન અષ્ટકના બીજા શ્લોકમાં ભાવનાજ્ઞાનનું વર્ણન આવી ગયું છે.
૪૯B સૂયડાંગ અધ્ય. ૧૨ ગા. ૧૫
