________________
૧૧ નિલેપ અષ્ટક
[૮૯
ઊંડા ઉતરીએ. સૂફમદષ્ટિથી જોતાં એ બંને યોગ સાથે હોય છે. હા, એ બંનેમાં ગૌણુતા પ્રધાનતા અવશ્ય હોય છે. ઉપર કહ્યું તેમ પ્રથમ કર્મચંગ હોય છે. પણ કર્મવેગ વખતે જ્ઞાનાગ ન જ હોય એમ નહિ, કિંતુ ગૌણ રૂપે હોય છે. કર્મયોગ પ્રધાન રૂપે હોય છે. કર્મયોગ સિદ્ધ થયા પછી જ્ઞાનયોગ હોય છે. જ્ઞાનગ દશામાં કર્મળ ગૌણ રૂપે હોય છે, અને જ્ઞાન મુખ્યરૂપે હોય છે. આ જ વાત અહીં (સાતમા શ્લોકમાં) કહે છે–
વ્યવહાર અને નિશ્ચય (કિયા અને જ્ઞાન) એ બંને દૃષ્ટિનો એકી સાથે (એક જ કાળે) વિકાસ થતાં જ્ઞાન અને ક્રિયાને સમાવેશ=એક્તા હોય છે. હા, ગુણસ્થાનક રૂપ ભૂમિકાના ભેદથી અહીં (જ્ઞાન-ક્રિયામાં) એક એકની મુખ્યતા જરૂર હોય છે. ધ્યાન (જ્ઞાન) દશામાં જ્ઞાનની મુખ્યતા અને વ્યવહારમાં ક્રિયાની મુખ્યતા હોય છે.
सज्ञानं यदनुष्ठानं न लिप्तं दोषपङ्कतः। शुद्धबुद्धस्वभावाय तस्मै भगवते नमः ॥८॥
(૮) ૩.– જ્ઞાનસહિત ૨.– (યાનુષ્ઠાને ચરનુષ્ટાન્ન) જેનું ક્રિયા રૂપ અનુષ્ઠાન છે. – જરૂ૫ કાદવથી જિ. – લેપાયેલું નથી (એવા) .– શુદ્ધ (-) કેલ્કીર્ણ
