________________
૧૫ વિવેક અષ્ટક
[૧૧૭
(૭) યઃ – જે મા. – આત્મામાં 4 – જ મા.આત્માના . – છ કારકને સંબંધ ૩. – કરે, . – એને ગ. – પુદ્ગલમાં મન થવાથી સ. – અવિવેક રૂપ વરનું હૈ.– વિષમપણું – ક્યાંથી હોય) ?
(૭) આત્મામાં જ આત્માના છ કારકના અર્થને ઘટાવનારને પુગલની મગ્નતાથી થતા અવિવેક રૂપ જવરની વિષમતા ક્યાંથી હોય ? - જાણવાની ક્રિયાથી આત્મામાં જ છે કારકની ઘટના આ પ્રમાણે છે– જે સ્વતંત્રપણે કિયા કરે તે ર્તા. આત્મા સહજભાવથી સ્વતંત્રપણે જાણવાની ક્રિયા કરે છે માટે આત્મા કર્તા છે. કિયાના ફળને આશ્રય તે કર્મ. અહીં જાણવાની કિયાનું ફળ જ્ઞાન છે. તેને આશ્રય આત્મા છે. કારણ કે આત્માએ જાણવાની કિયાથી શુદ્ધ આત્માને જ જાણવાનો છે. (આત્મા સિવાય બીજું કશું જાણવાનું નથી) કિયામાં જે સાધકતમ-પ્રકૃષ્ટ ઉપકારક હોય તે કરણ જાણવામાં જ્ઞાનપગ અત્યંત જરૂરી છે. જ્ઞાનપગ વિના ન જાણું શકાય. આત્મા જ્ઞાનોપયોગમય છે. આથી આત્મા જ કરાયું છે. કિયાથી જે અભિપ્રેત હોય તે સંપ્રદાન. જાણવાની ક્યિાથી આત્મા જ અભિપ્રેત છે. ૬૮ ધાત્રથરિયાકાશ્રયā જર્મતત્વમ્ (શબ્દેન્દુ શેખર)
