________________
!
૨૨ ભવાડુંગ અષ્ટક
(૧–૫) સંસાર સમુદ્રના મધ્યભાગ અગાધ છે, તળિયુ અજ્ઞાન રૂપ વાથી બનેલુ' છે, ત્યાં જવાના માર્ગોં સંકટ રૂપ પતાથી ઘેરાયેલા અને મુશ્કેલીથી જઈ શકાય તેવા છે. (૨) એમાં તૃષ્ણા રૂપ મહાવાયુથી ભરેલા ક્રોધાદિ કષાયા રૂપ ચાર પાતાળ કળશા ચિત્તસંકલ્પરૂપ વેલાની ૪ ભરતી કરે છે. (૩) એના મધ્યભાગમાં સ્નેહપ રૂપ કાષ્ટોથી કામ રૂપ વડવાનલ સળગી રહ્યો છે. એ ભયકર રાગ–શાકાદિ રૂપ મત્સ્ય-કાચબાથી સંકીણું છે.
૧૬ ૦ ]
૯૪ લવણ સમુદ્રના અતિ મધ્યભાગમાં તળિયે મેટા ઘડાના આકારવાળા ચાર દિશામાં ચાર પાતાળ કળશેા છે. દરેક કળશના નીચેના ત્રીજા ભાગમાં કેવળ વાયુ, મધ્યના ત્રીજાભાગમાં વાયુ-જળ મિશ્ર અને ઉપરના ત્રીજા ભાગમાં કેવળ જળ હેાય છે. જેમ મનુષ્યના પેટમાં રહેલા શ્વાસાચ્છ્વાસ રૂપ પ્રાણવાયુ પેટમાં સ્વભાવથી જ ઉત્પન્ન થઈ છૂવાસ રૂપે બહાર નીકળે છે તેમ, કળશમાં મહાવાયુ ઉત્પન્ન થઈ કળશની બહાર નીકળવાના પ્રયત્ન કરતા હાય તેમ ઊછળે છે. આથી સમુદ્રની વેલા વૃદ્ધિ પામે છે. એક અહા–રાત્રમાં મે વખત આમ બને છે. આનું વિશેષ વર્ગુન ક્ષેત્રસમાસ વગેરે ગ્રંથામાંથી જોઈ લેવું.
૯૫ સંસારપક્ષે સ્નેહ-સ્નેહરાગ અને સમુદ્રપક્ષે સ્નેહ-જળ.
