________________
૧૩ મૌન અષ્ટક
[૯
જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્ર સાધ્ય છે–સિદ્ધ થાય છે. નિજશુદ્ધસ્વભાવમાં રમણતા વિના ન તે જ્ઞાન સિદ્ધ થાય, ન તે દર્શન સિદ્ધ થાય અને ન તે ચાત્રિ સિદ્ધ થાય. અર્થાત્ જે નિજશુદ્ધસ્વભાવમાં રમણતા કરતે હોય તેનામાં જ ચારિત્ર-જ્ઞાનદર્શન છે. ચારિત્રની આવશ્યકાદિ ક્રિયાઓ કરવા છતાં જે નિજશુદ્ધસ્વભાવમાં રમતા કરતો નથી તેનામાં ચારિત્ર તો નથી, પરંતુ દર્શન–જ્ઞાન પણ નથી.
પ્રકન – પરમાર્થથી નિજ શુદ્ધસ્વભાવમાં રમણતા રૂપ ચારિત્ર છે. આથી શુદ્ધજ્ઞાનનયની દૃષ્ટિએ નિજ શુદ્ધસ્વભાવમાં રમણુતા વિના ચારિત્ર ભલે સાધ્ય ન બને, પણ જ્ઞાન-દર્શન સાધ્ય કેમ ન બને ? દર્શનમેહ કર્મના ક્ષપશમાદિથી દર્શન સાધ્ય બને છે. જ્યાં દર્શન હોય ત્યાં જ્ઞાન હોય જ. આથી ચતુર્થાદિ ગુણસ્થાને રહેલા જેમાં ચારિત્ર નથી, છતાં દર્શન-જ્ઞાન છે. ઉત્તર – પહેલાં તમે અમારે (શુદ્ધ જ્ઞાનનયને) સિદ્ધાંત સમજી લે. પછી તુરત તમારા પ્રશ્નનું સમાધાન થઈ જશે. જે જ્ઞાન-દર્શન પોતાનું કાર્ય કરે તેને જ અમે પરમાર્થથી જ્ઞાન-દર્શન કહીએ છીએ. જેમ કે સિગારેટ પીવાથી શરીરને નુકશાન થાય છે
