________________
૧૧ નિલેપ અષ્ટક [૮૧ કર્મને કર્તા નથી તો આત્માને કર્મબંધ કેમ થાય છે ? ઉત્તર – સંસાર અવસ્થામાં આત્મા પોતાના રાગાદિ અશુદ્ધ ભાવને કરે છે. આત્માના આ અશુદ્ધ ભાવેને નિમિત્ત માત્ર કરીને પુદ્ગલ સ્વયં જ્ઞાનાવરણાદિ કર્મ રૂપે પરિણમે છે. (૧) જેમ લેહચુંબક પાસે રહેલું લેતું (લેહચુંબક આકર્ષણની ક્રિયા ન કરતે હોવા છતાં) સ્વયમેવ ખેંચાઈને લેહચુંબકને વળગે છે તેમ (આત્મા પુદ્ગલેને ખેંચવાની ક્રિયા કરતે ન હોવા છતાં) રાગાદિભાવથી કાર્મણવર્ગણાના પુદ્ગલે સ્વયમેવ ખેંચાઈને આત્માને વળગે છે. (૨) જેમ તેલથી ચિકણા શરીરવાળાને ઊડતી ધૂળ સ્વયં ચૂંટે છે, તેમ રાગ-દ્વેષથી ચિકણું બનેલા આત્માને સ્વયં કર્મ રૂપ રજ ચૂંટે છે. આમ, જુસૂત્ર નયની દષ્ટિએ આત્મા સ્વ–અશુદ્ધભાવને કર્યા છે, પણ કર્મ આદિ પૌગલિક ભાને કર્તા નથી.
પ્રશ્ન : જે આત્મા પિતાના જ રાગાદિ ભાવેને ર્તા છે તો તેને કર્મને કર્તા કેમ કહેવામાં આવે છે ? ઉત્તર ઃ જેમ વાદળ પાણી જ વરસાવે છે, છતાં ધાન્ય વરસાવનારું કહેવાય છે, કારણ કે પણથી ધાન્ય પાકે છે, તેમ આત્માએ કરેલા
