________________
[૮
]
૧૧ નિર્લેપ અષ્ટક
95
આત્મા પ્રતિક્ષણ પિતાના શુદ્ધ ભાવેને ર્તા છે. પ્રસ્તુત કલેકમાં આ નયની દષ્ટિએ આત્માને પરભાવને અર્તા કહ્યો છે.
જુસૂત્ર નયથી આત્મા રાગાદિક વિભાવને પણ કર્તા છે. તેનું કહેવું છે કે, આત્મા સ્વયં
જ્યારે જ્યારે જે જે ભાવને પરિણુમાવે છે, ત્યારે ત્યારે તે તે ભાવને કર્તા આત્મા કહેવાય. આમ,
જુસૂત્ર નય આત્મામાં પોતાના જ ભાવનું કતૃત્વ સ્વીકારે છે, પણ પૌલિક ભાવેનું રૂંવ સ્વીકારતે નથી.
પ્રશ્ન – આત્મામાં પૌગલિક ભાવોનું કર્તૃત્વ સ્વીકારવામાં આવે તે શી આપત્તિ આવે ? ઉત્તર – જે આત્માને પોતાના અને પરના ભાવેને કર્તા માનવામાં આવે તે એક જ આત્મામાં બે ક્રિયા (એક સ્વભાવને કરવાની અને બીજી પરભાવને કરવાની) થવાની આપત્તિ આવે. જિનેશ્વર દેવોને એક જ દ્રવ્યમાં બે ક્રિયા સંમત નથી. - પ્રશ્ન – જે આત્મા પર પિગલિક ભાવોને તું નથી તો કર્મને પણ કર્તા નથી એ સિદ્ધ થયું. કારણ કે કર્મ પુદ્ગલ છે. હવે જે આત્મા
