________________
૬. શમ અષ્ટક
[" રસાયણ માટે ઔષધના પ્રયોગો કરવા પડે છે,
જ્યારે જ્ઞાન રૂપ અમૃત માટે તેવા પ્રાગે કરવા પડતા નથી. લૌકિક આશ્વર્ય માટે સંપત્તિ આદિ બાહ્ય સાધનોની અપેક્ષા રહે છે, જ્યારે જ્ઞાન રૂપ એશ્વર્ય માટે તેની જરૂર પડતી નથી.
વથ રમાઇન્ ા विकल्पविषयोत्तीर्णः स्वभावालम्बनः सदा । જ્ઞાની gિ : ૪ રમઃ પંવિતિઃ શા
(૧) વિ. – વિકલ્પના વિષયથી નિવૃત્ત થયેલ સી.– નિરંતર .– આત્માના શુદ્ધ સ્વભાવનું આલંબન જેને છે એ જ્ઞા. – જ્ઞાનનો ય: – જે ૫.– પરિણામ સઃ – તે મ:– સમભાવ ૫. – કહ્યો છે.
(૧) જેમાં ઈષ્ટપણાની અને અનિષ્ટપણની કલપના નથી અને નિરંતર આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપનું આલંબન છે એ જ્ઞાનને પરિપાક એ શમ છે. આ શમ એગના પાંચ ભેદમાં સમતારૂપ ચે ભેદ છે. રોગના અધ્યાત્મ, ભાવના, ધ્યાન, સમાધિ અને વૃત્તિસંક્ષય એમ પાંચ ભેદ છે. ઉચિત વૃત્તિવાળ વ્રતધારીનું મૈત્રી વગેરે ભાવ સહિત જિનપ્રણેત શાસ્ત્રાનુસારે જીવાદિ તત્ત્વનું ચિંતન તે અધ્યાત્મ એગ છે. (૧) જ્ઞાનાવરણ આદિ અશુભ કર્મને ક્ષય, (૨) વિક્લાસ રૂપ સત્યપ્રાપ્તિ, (૩) ચિત્ત સ્વસ્થતા
