________________
રાગાદિ દોષવાળા અને અસજ્ઞ હોય છે, જેમ હું પુરુષ છતાં રાગાઢિ ઢાષવાળા અને અસવજ્ઞ છું તેમ.
(૩) જે સંસારવક માર્ગ છે, તેવા માર્ગને મુક્તિમા માને, તે ઉન્માર્ગમાં મા બુદ્ધિ.
(૪) મુક્તિગમન ચેાગ્ય, દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રરૂપ મામાં ઉમ્માની બુદ્ધિ, તે માગ માં ઉન્માગ મુદ્િ
(૫) આ સવાઁ જગત્ એટલે આકાશાદિ સવ આત્મારૂપ છે, ઇત્યાદિ માનવું, તે અજીવમાં જીવબુદ્િ કારણકે આકાશ અને પુદ્ગલાને પણ આત્મરૂપ માનવા તે જીવરૂપ માન્યા ગણાય.
અન્યદર્શનમાં કહ્યું છે કે ઃ
क्षितिजल पवन हुताश - यजमानाकाशचन्द्रसूर्याख्या । इति मूर्त्तयो महेश्वरसंबन्धिन्यो भवन्त्यष्टौ
11
(પૃથ્વી, જળ, પવન, અગ્નિ, યજમાન, આકાશ, ચન્દ્ર અને સૂર્ય-આ આઠ મહાદેવનાં રૂપ છે)
(૬) પૃથ્વી આદિ જીવમાં પણુ અજીવની બુદ્ધિ. દા.ત. ઉચ્છ્વાસ વિગેરે જીવના ધમ પૃથ્વી વિગેરેમાં દેખાતા નથી માટે પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને વનસ્પતિએ જીવ નથી, એ જીવમાં અજીવબુદ્ધિ
(૭) છ જીવનિકાયના વધમાં તપર, ઔદ્દેશિકાઢિ ઢાવાળું ભાજન કરનારા અને અબ્રહ્મચારી, એવા સાધુ કુલિંગીઓમાં જે સાધુબુદ્ધિ, તે અસાધુમાં સાધુબુદ્ધિ
