________________
૧૨૫ સ્થિતિ અલ્પ હય, તે આયુષ્યની સ્થિતિ અને ત્રણ વેદ્યકર્મની સ્થિતિ સમાન કરવા માટે સમુદ્દઘાત કરે છે. સમુદ્ધાતનું સ્વરૂપ - दण्डत्वं च कपाटत्वं, मन्थानत्वं च पूरणम् । कुरुते सर्वलोकस्य, चतुर्भिः समयैरसौ ॥ ९० ॥
ગાથાર્થ -શ્રી કેવલીભગવાન પહેલે સમયે દંડ, બીજે સમયે કપાટ, ત્રીજે સમયે મંથાન રચે છે, એથે સમયે સર્વ લકને પૂરે આ પ્રમાણે જે ચાર સમયથી સમુદઘાત કરે છે.
ભાવાર્થ – સ્વાભાવિક રીતે દેહમાં અવસ્થિત રહેલા આત્મપ્રદેશને વેદના વિગેરે સાત કારણથી સમન્તાન્ત = સર્વ બાજુથી ૩ઘાતન અવસ્થિત સ્વભાવથી અન્ય સ્વભાવે પરિણુમાવવું, (આત્મપ્રદેશે જે વ્યવસ્થાએ હતા તે વ્યવસ્થા બાલને બીજી રીતે અમુક કાળ સુધી વ્યવસ્થિત કરવા) તે સમુદ્રઘાત કહેવાય.
સમુદ્દઘાતના સાત પ્રકાર - ૧. વેદના સમુદ્રઘાત ૨. કષાયસમુદ્દઘાત ૩. મરણ સમુદઘાત ૪. વૈક્રિય સમુદ્દઘાત ૫. તૈજસ સમુદ્દઘાત ૬. આહારક સમુદ્દઘાત ૭. કેવલી સમુદ્દઘાત
સિદ્ધાંતમાં કહ્યું છે, કે - वेयण कसाय मरणे, वेउव्विले तेअ आहार केवलिओ ।
