________________
૧૨૬
વેદના, કષાય, મરણ, વૈકિય, તેજસ, આહાશ્ક અને કેવલિ–એ સાત સમુદઘાત છે.
આ સાત સમુદ્દઘાતમાં છેલ્લે કેવલી સમુદ્દઘાત છે, તે કેવલી મુદ્દઘાત માટે શ્રી કેવલી ભગવંત, આયુષ્યકર્મ અને ત્રણ વૈદ્યકર્મની સ્થિતિ સરખી કરવા માટે પિતાના આત્મપ્રદેશોને ઉર્વકાન્તથી અલેકાન સુધી ફેલાવવાથી પહેલા એક સમયમાં આત્મપ્રદેશને દંડાકાર સરખા (દીર્ઘશ્રેણિવાળા), બીજે સમયે પૂર્વ પશ્ચિમ દિશામાં કપાટ (કમાડ) આકાર જેવા, ત્રીજે સમયે કપાટ આકારે વિસ્તારેલા આત્મપ્રદેશને દક્ષિણથી ઉત્તર સુધી વિસ્તારી મંથાન આકાર સમાન રચે છે અને એથે સમયે મંથાનના આંતરા પૂરવાથી ૧૪ રાજ પ્રમાણુ લેકને સંપૂર્ણ પૂરે છે. (લેકમાં સર્વત્ર કેવલીના આત્મપ્રદેશ વ્યાસ થઈ જાય છે.) આ પ્રમાણે સમુદ્દઘાત કરનારા કેવલી ભગવંત ચાર સમયમાં સંપૂર્ણ લેક વ્યાપ્ત થઈ જાય છે. સંપૂર્ણ લેકવ્યાપ્ત આત્મપ્રદેશને દેહસ્થ થવાની પ્રક્રિયા :एवमात्मप्रदेशानां, प्रसारणविधानतः । कमलेशान् समीकृत्योत्क्रमात्तस्मानिवर्तते ॥ ९१ ॥
ગાથાર્થ - એ પ્રમાણે આત્મપ્રદેશોને વિસ્તારવાની વિધિથી (ગથી) કર્મના અંશેને સરખા કરી પુનઃ ઉલટા ક્રમથી સમુદ્દઘાતથી નિવતે છે.
