________________
કરણ તે સમ્યકત્વ પ્રાપ્તિ વખતે, સિદ્ધાંત મતે અપૂર્વકરણમાં, કર્મગ્રંથમતે ઉપશમસમ્યકત્વના કાળમાં અને કર્મ પ્રકૃતિમતે અનિવૃત્તિકરણના અંત્ય સમયે હૈય છે.
પ્રશ્ન - જ્યારે જ્યારે જીવ ઉપશમસમ્યકત્વ પ્રાપ્ત કરે છે ત્યારે ત્યારે અંતરકરણ તે અવશ્ય કરવું પડે છે, તે પહેલું ઉપશમસમ્યકત્વ તે અન્ડરકરણે પશમ ઉપશમસમ્યકત્વ અને બીજીવારનાં ચાર ઉપશમસમ્યક્ત્વ સ્વશ્રેણિત ઉપશમસમ્યકત્વ એ ભેદ કેવી રીતે ?
ઉત્તર :- અનાદિ મિથ્યાષ્ટિજ્યારે પ્રારંભમાં ઉપશમસમ્યકત્વ પામે છે ત્યારે ઉદય આવેલા મિથ્યાત્વનું જ અંતરકરણ કરવું પડે છે અને શેષ ઉપશમસમ્યકત્વની પ્રાંતિ વખતે ઉદયમાં મિથ્યાત્વમેહનીય નહીં પણ સમ્યફત્વમેહનીય હોય છે, તેનું અંતરકરણ થાય છે, માટે મિથ્યાત્વેદયના અંતરકરણની મુખ્યતાએ અહિં પહેલાં ઉપશમસમ્યત્વને જ અંતરકરણે પશમ કહ્યું અને શેષ ચારે ઉપશમ સમ્યફવમાં સમ્યફતવમોહના વિપાકેદયનું અને શેષ બે મેહનીયના પ્રદેશદયનું અથવા અપેક્ષાએ એક જ મિથ્યાત્વમેહનીયના પ્રવેશદયનું અન્ડરકરણ હોય છે, માટે મિથ્યાત્વના પ્રદેશદયનું અન્ડરકરણ ગૌણ ગણાય અને મિથ્યાત્વના વિપાકેદથનું અન્તસ્કરણ પ્રધાન ગણાય, તે કારણથી પહેલું ઉપશમસમ્પલ અંતરકરણપશમ કહ્યું અને બીજા સમ્યકત્વને શ્રેણિગત કહ્યા. કારણ કે તે ચારે ઉપશમસમ્યફ ઉપશમ-શ્રેણિમાં જ પ્રાપ્ત થાય છે.
