________________
૧૦૪
યુક્ત હાવા છતાં પણ પેાતાના શુદ્ધ આત્મરૂપ દ્રવ્યાંતરમાં જાય અથવા એક ગુણથી ખીજા ગુણમાં જાય અથવા એક ’પર્યાયથી ખીજા પર્યાયમાં જાય, તે દ્રવ્યગુણુ પર્યાયાન્તરામાં જે અન્યત્વ એટલે પૃથક્ક્ત્વ તે સપૃથક્ક્ત્વ ધ્યાન કહેવાય.
–
૧. શુક્લયાનથી આત્માની વિશુદ્ધિ :इति त्रयात्मकं ध्यानं, प्रथमं शुक्लमीरितम् । प्राप्नोत्यतः परां शुद्धि, सिद्धिश्रीसौख्यवर्णिकाम् ||६५॥
ગાથા :-આ પ્રમાણે પૃથતિક સવિચારરૂપ પહેલું શુક્લધ્યાન છે, તે ધ્યાનથી આત્મા મે।ક્ષરૂપી લક્ષ્મીના સુખની ઉદાહરણરૂપ આત્મવિશુદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે.
૧. દ્રવ્યમાં દ્રવ્યની સાથે જ ઉત્પન્ન થયેલા ધર્મ તે ગુણ દા. ત. સુવર્ણમાં પીતવણ વિગેરે.
૨. દ્રવ્યમાં અનુક્રમે પરાવર્તન પામતા ધર્મ તે પર્યાય. દા. ત. વીંટી, કુંડલ, હાર, મુગુટ વિગેરે. ૩. આવશ્યકવૃત્તિ આદિમાં અન્યત્વના પૃથહ્ત્વના અ ખીજી રીતે કર્યાં છે તે આ પ્રમાણે :
उपायढि भंगाइ पज्जयाणं जमेग वत्थुमि । नाणानयाणुसरणं पुव्वगयसुयाणुसारेणं ॥ એક વસ્તુમાં ઉત્પત્તિ, સ્થિતિ અને વ્યય વિગેરે પર્યાચાને દ્રવ્યાસ્તિકાયાદિ વિવિધ પ્રકારના નયાથી પૂર્વાંગત શ્રુતને અનુસારે ચિંતવવા, તે સપૃથકત્વ કહેવાય.
કાલલાકપ્રકાશ તથા યોગશાસ્ત્રમાં પણ આ જ અને અનુસરતા અર્થ કહેલ છે.
