________________
૫૧.
હાસ્યાદિ ૬ (હાસ્ય-તિ-અરતિશોક-ભય-જુગુપ્સા) તેમજ હાસ્યાપારીનામુ એ પદમાં આદિ પદ હેવાથી
વેદાદિ ત્રણ વેદોનું અસ્તિત્વ હેવાથી આરં–શૈદ્ર ધ્યાનની મુખ્યતા છે. .
આજ્ઞાવિચય–અપાયવિચય-વિપાકવિચય અને સંસ્થાન વિચય-એ ચાર પ્રકારના આલંબન તે આજ્ઞાદિ આલંબન કહેવાય અને આજ્ઞાદિ આલંબન સહિતનું ઘર્મ છે આઝાદ્યાલંબનોપેત ધર્મધ્યાન કહેવાય. તેવા એંધાનની અહિં ગણતા છે.
ધર્મધ્યાનના ચાર પ્રકારો - ૧. જિનેશ્વરની આજ્ઞાનું ચિતવન ૨. અપાયનું (સાંસારિક કષ્ટોનું) ચિતવાણ ૩. વિપાકનું (કર્મફળનું) ચિતવન ૪. સંસ્થાનનું (લેખાકૃતિનું) ચિંતવન
આ પ્રમાણે દયના (ધ્યાન કરવા યો હની; ભેદથી આ ધર્મધ્યાન ચાર પ્રકારનું છે. ચાર ભેદને વિશેષાર્થ
૧. સર્વને અબાધિત એવી આજ્ઞાનું, મુખ્યતાએ તત્વથી પદાર્થોનું ચિંતવન કરવું, તે આજ્ઞાવિચય ધમ ધ્યાન
૨. રાગદ્વેષ આદિ કષાથી થતાં અપાનું-કણોનું ચિંતવન કરવું, તે અપાયવિચય ધમયાન,
