________________
પહોચેલા ત્રીજા પુરુષ સમાન સમજ. આ રીતે ત્રણ કરણને ઉપનય ત્રણ પુરુષના દાંતથી સમજવો.
૧ અહિં ઉપનયમાં જેમ કેઈ ત્રણ મનુષ્ય અમુક નગરે જવા નીકળ્યા નથી, પરંતુ હંમેશા પોતાની ભૂમિમાં આમ-તેમ ગમન કરે છે તેની સમાનકરણ સન્મુખ નહિ થયેલા પરંતુ અનાદિ મિથ્યાત્વ ભૂમિમાં જ સામાન્યથી હીન–અધિકઅ ધ્યવસાયમાં વર્તતા યથાપ્રવૃત્તકરણવાળા સંસારી છે જાણવા તથા કેઈ નગર પ્રત્યે જવાની ઈચ્છાથી અટવીના માર્ગમાં પ્રયાણ કરતા ત્રણ મનુષ્યો સમાન કરણ સન્મુખ થયેલા સમ્યફત્વાભિમુખી માર્ગમાં આવેલા વિશિષ્ટ યથાપ્રવૃત્તકરણવાળા સંસારી જી જાણવા. કારણ કે જીવને યથાપ્રવૃત્તકરણ અનાદિ કાળથી પણ કહેલું છે તે આ પ્રમાણે=ા અદી તા ઘટ એ પદની વૃનિમાં.
“અનારિક વાચ્છ આવ૬ સ્થિસ્થાનં તાત થi यथाप्रवृत्तिकरणं भवति, कर्मक्षपणनिबन्धनस्याध्यवसाय. मात्रम्य सर्वदेव भावात्, अष्टानां कर्मप्रकृतिनामुदयप्राप्तनां सर्वदैव क्षपणादिति.
અનાદિકાળથી પ્રારંભીને જ્યાં સુધી ગ્રંથિસ્થાન પ્રાપ્ત થાય ત્યાં સુધી પહેલું યથાપ્રવૃત્તકરણ હેય છે, કારણ કે કમ ખપાવવાના કારણભૂત અધ્યવસાય સદાકાળ હેાય જ છે, તેથી ઉદયમાં આવતી કર્મ પ્રવૃતિઓ સદાકાળ ક્ષય પામતી જ જાય છે.
આ પ્રમાણે યથાપ્રવૃત્તકરણ કરણાભિમુખ નહિ થયેલા અને કરણાભિમુખ થયેલા, બંને પ્રકારના મિથ્યાદષ્ટિ જીવોને હેવાથી દષ્ટાંતમાં પણ સ્વાભાવિક ગમન કરતા અને કોઈક નગરમાં જવાની ઈચ્છાથી ગમન કરતા એમ બે વિશેષણવાળા ત્રણ ત્રણ મનુષ્ય કહ્યા છે.
કર્મ પ્રકૃતિ આદિમાં તે સમ્યક્ત્વાભિમુખ છને યથાપ્રવૃત્તકરણ અન્તર્મુહૂર્ત કાળનું કહેલું છે, પરંતુ અપેક્ષાપૂર્વક બંને અભિપ્રાય સંગત છે.
