________________
- ૩૮
ત્રણ કરણના સંબંધમાં પણ પાંચ પ્રકારના જ હોય છે. તે આ પ્રમાણે
જે કીડીઓ પૃથ્વી ઉપર ગમે તે સ્થાને આડી અવળી ભમ્યા કરે છે તેના જેવું સદાકાળ સ્વભાવથી પ્રવર્તતું પહેલું યથાપ્રવૃત્તકરણ જાણવું
જે કીડીઓ કાષ્ઠના ખીલા ઉપર ચડેલી છે તેના સમાન બીજું અપૂર્વકરણ જાણવું.
જે કીડીઓ પાંખ આવતાં ખીલ ઉપરથી ઉડી ગઈ છે તેના જેવું ત્રીજું અનિવૃત્તિકરણ જાણવું. (કારણ કે અનિવૃત્તિકરણના બળથી મિથ્યાત્વથી ઉડીને સમ્યગ્દષ્ટિ ગુણસ્થાને જવાય છે.)
તથા ખીલાના મૂળ આગળ જ જે કીડીઓ ભમ્યા કરે છે, પરંતુ દૂર જતી નથી તેમજ ખીલા ઉપર પણ ચડતી નથી તે કીડીઓના સમાન ગ્રંથિ નહિ ભદેલા-ગ્રથિ પાસે રહેલા જ જાણવા, કારણ કે આ જી ગ્રંથિની પાસે જ આવી રહેલા છે, (તેઓ કર્મની દીર્ઘ સ્થિતિ પણ કરતા નથી તેમ અપૂર્વકરણ પણ પામતા નથી.)
તથા જે કીડીઓ કાષ્ઠના ખીલાથી ઘણે દૂર પાછી ચાલી ગઈ છે તેના જેવા ગ્રંથિથી પાછા વળી ગયેલા જીવે જાણવા. કારણ કે તેઓ તે હવે પ્રથમની જેમ કર્મની દીર્ઘસ્થિતિ બાંધનારા અને ગમે ત્યાં ભ્રમણ કરતા હોય છે.'
૧. આ પાંચ પ્રકારની કીડીઓના દ્રષ્ટાંતને ભાવાર્થ વિશેષાવસ્થાની વૃત્તિને અનુસારે લખ્યું છે.
