Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ . ke 1 / * / A . maka A jaWS & zrI mahAvIra caritra - niraMjana yu. trivedI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIra caritra (apragaTa mahAnibaMdha) lekhaka niraMjana yu. trivedI anuvAdaka DaoN. cImanabhAI esa. rAvala prakAzaka sadgazA niraMjana trivedI
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIra caritraH (apragaTa mahAnibaMdha) niraMjanabhAI yu. trivedI - anuvAdaka - DaoN. cImanabhAI esa. rAvala (c) sadguNA trivedI sarva hakka prakAzakane Adhina prathama AvRtti : jUna, 2010 bIjI AvRtti : ogaSTa, 2010 kaoNpI : 300 mUlya H amUlya prakAzaka : sadguNA trivedI mudraka H mudreza purohita sUrya ophaseTa AMbalI gAma, seTelAITa-bopala roDa, amadAvAda-380 058. phona : (02717) 230112 E-mail : suryapress@gmail.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarpita guru-nAtha caraNe tavaiva kukhyam' sadA sahacarI saddaguNA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarpitam A prakAzana to mAruM kevaLa namra samarpaNa che - niraMjanane tenA ja puruSArtha pariNAmanuM tene ja arpaNa - mArA mAtra zradhdhA ane samAdaranA artharUpa snehapuSpo sAthe. mArA jIvananuM e kevuM amUlya sadbhAgya ke mane maLyA niraMjana patirUpe temaja gururUpe ! amArA sudIrtha sahajIvana paMtha para pAchI najare nihALuM chuM tyAre jaNAya che ke ame to pota potAnI vidyArthI avasthAmAM hatAM tyArathI ja paraspara paricita hatAM - niraMjana tyAre kolejano yuvAna vidyArthI ane huM hAiskUlanI kizora vidyArthinI ! kayAM ajJAta paribaLoe amAro hRdayayoga preryo te to azeya vidhirahasya che. paNa Aje hRdayamAM eTalo udgAra pragaTe che ke mAruM e parama sabhAgya hatuM ke A puruSavizeSadvArA huM varaNI - svIkRti ane jIvanabharano prema pAmI ! - mArA e sadbhAgyanI pUrI pratIti to mane tyAre thaI, jayAre ThIkaThIka dIrghasamayanI amane pakavatI, pukhta karatI pratIkSA bAda amArAM lagna thayA pachI tenI pukhtamAnamA patI ane utsuka ziSyA tarIkenA anubhavathI e vyaktitvanA vyApa ane UMDANano mane sAkSAtkAra thayo! samagra jIvana daramyAna mane pati tarIke snehasiMcana karanAra, jALavanAra, eTaluM ja nahIM paNa mane vidyA ApanAra temaja, vyavahArika jIvanamArga para naitika ane AdhyAtmika evA pravAsamAM ya niraMtara vizuddhithI utthAna preratA mArgadarzaka gururUpe Avo sahapAnthI mane lAdhavo eto divya kRpAthI prApta varadAna ja lekhAya. niraMjananuM vyaktitva kevuM hatuM ! vidvAna, svaprazIla hetulakSI keLavaNIkAra, temaja saujanyazIla vyavahAradakSa, madhura, nirahaMkArI, vizALahRdayI tathA mAnavIya saMbaMdhomAM saMyata temaja saidhdhAMtika bAbatomAM nizcala ane binasamAdhAnakArI evA vyakita tarIke temane jANanAra sau koI temano prema Adara karatA.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ joke mane to niDaratAne kAraNe jIvana jema UghaDatuM gayuM tema koI bAhya abhivyakti vagara paNa ehasAsa thato - temanI caitasika jIvanagatino, temanI manovRtio ane abhigamono ane te saune kAraNe avyAkhyaya rUpe pratIta thatA - e premALa kuMTubIjanamAM paNa bhItaramAM rahelo - nirapekSa aliptatAno. pariNAme mAro prema daDha, gaMbhIra, vizuddha thato gayo- te AdarathIya adhika evI bhakitamAM pariNamyo- mArA sAnnidhyamAM ja ughaDatA jatA eka saMtasamA vyaktitvanI bhakitamAM ! vyakita tarIke, je koI temanA saMsargamAM Ave te sau pratye - amAruM kuTuMba - huM ane amArAM bALako - temanA sahakAryakaro ane tamArA sahitanA!) vidyAthIo sahAnubhUtizIla ane premALa ja hatA. saunA te mitra hatA. mArgadarzaka hatA. potAnA sahakAryakaro ane vidyAthIo saune haMmezA protsAhita karavA, preravA koIneya- vidyArthIoneya hatotsAhana karavA e ja temano abhigama hato. te jANe eka prakAzakendra hatA - saunA hRdayamAM komaLatAthI pravezIne hUMpha ajavALAnuM prasAraNa karatA. temanAM naitika dhoraNo A custa paripAlanathI pragaTatA sadAgrahono kadIya dekhADo na thato, na kadI te uccAratA ke upadezatA. te vyakata ane pratIta thatA kevaLa temanA abhigamomAM temanA rojiMdA vartamAnamAM - ne te paNa sahaja rIte ! A kAraNe temanA saMparkamAM AvanAra sau koinA cittamAM temanI je mudrA aMkita thaI che te eka AdaraNIya ane preraka vyaktitvanI ! to to keTalIbadhI sadbhAgI? kayA zabdomAM te vyakata karI zakAya? A emano eka sanniSTha vidyAkSetrIya puruSArtha ! emanA kabATanA eka khAnAmAM cUpacApa aspaSTa paDI rahelI A menyuskrIpTa - AjathI lagabhaga 58 varSa pahelA 1952mAM (be varSa pachI tenI SaSThI pUrti Avaze) lakhAyelI - apUrNa gaNAya tevI ane DigrI mATe paNa rajU nahIM thayelI A thisisa ! tene paNa pragaTa karavAno mAro manasUbo ane mArI mathAmaNa e mArA e AdaraNIyarUpe temanA caraNakamaLamAM arpita karavAnA bhakitabharyA svaprane mUrta karavAnI abhivyakti che! e bhakti niraMjananA dehavilaya pachI hajIya jemanI tema che !
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ e samarpita karatAM mane A zakti ane taka pUrI pADavA mATe bhagavAna zrI mahAvIrane AbhAra sAthe hRdayapUrvaka vaMdana karuM chuM nAgara niraMjana A jaina sadaguNAne paraNyo e ya koi divya yoga! joke mAre kahevu joie ke A graMtha2canAmAM mArI kazI asara nathI. kAraNake A saMzodhanakArya pUru thai gayu tyAre to ame paraNyA paNa na hatA. huM to paraNyA pachI bhaNIne grejyueTa thai! eTale lAge che ke mArA samI jaina vyakitane A nAgara hRdayamAM te Avo viSaya vicAre te agAuthI sthApI devAmA koi ajJeya ane puNyazALI paribaLo prarvatatA haze! ane kadAca Aje maneya e paribaLoe ja AvuM prakAzana karavA prerI haze! zI khabara? e 'ajJAta'ne hRdayapUrvaka praNAma! vi -sadguNA trivedI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ purovacana mArA guru mArA nAtha mArA jIvananuM e kevuM sadbhAgya ke niraMjanabhAI jevA eka saMniSTha sajjane mane temanI jIvanasaMgAthinI tarIke pasaMda karI. huM IzvaranI e moTI kRpA samajuM chuM ke 52 varSa sudhI A vidvAna ane sadguNI sajjananI nizrAmAM mane rahevAnuM sadbhAgya sAMpaDyuM. meM A samaya daramyAna temane khUba ja nikaTatAthI nihALyA che ane huM cokkasa paNe kahevAnI hiMmata karuM chuM ke A vyakti mAnava deha dharAvatA hovA chatAM teoe je kaMI vicAryuM, teo je kaMI bolyA ane je kaMI karyuM temAM aMtarnihita mAnavIyatA hatI. kahevAtA mahAna puruSo ane atyaMta sAmAnya mAnavIone teo samadaSTithI nihALatA hatA. teo eTalA dayALu ane sadguNI hatA ke teo jenA tarapha dRSTi nAkhatA tenAmAM AMtarika sahAnubhUti ane nitAMta sa2LatA jovA maLatAM. koI paNa vyaktinA vyaktitvane mApI levAnI eka adbhuta zakti hatI. temanA koI vidyArthIne temaNe kadI nirutsAhita karyA nathI. UlaTAnuM temaNe vidyArthIone temanAmAM rahelA utsAhane vadhu prajvalita karIne temanA hRdaya, mana ane zreSTha tattvane AtmAmAMthI bahAra lAvavAno satata prayatna karyo hato. W mArA samagra jIvana daramyAna teo satata mArA mitra, mArgadarzaka ane hitaciMtaka rahyA hatA. mArI AvI lAgaNIone zabdomAM kevI rIte vyakta karavI enI mane khabara paDatI nathI. jeo pU. niraMjanabhAIne potAnA AtmIyajana tarIke pUjyabhAva ane sadbhAvathI nihALe che temanA hRdayamAM emanAM lakhANo dvArA temanI smRtine dRDhatara banAvavAno prayatna karI rahI chuM. vii
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ A thIsIsa 1952mAM temaNe taiyAra karI hatI, paNa keTalAMka agamya kAraNosara temaNe teno sparza karyo na hato. eka vakhata temanA dehavilaya pachI temanA kabATamAMthI e maLI AvI ane meM nirNaya karI lIdho ke A thIsIsa tenA mULa svarUpe ja rajU karavI. Aje mAruM e svapna sAkAra thatuM jouM chuM tyAre mArA guru ane nAtha mATe kaMIka karI zakI chuM tevo bhAva anubhavuM chuM. A mahAnibaMdha mULa to aMgrejI bhASAmAM lakhAyelo che. vizALavAcaka vargane AvarI levA tene gujarAtI bhASAmAM prasidhdha karavAnI tIvra IcchA hovAthI pU.sAhebanA priya vidyArthIbhAI zrI cimanabhAI vijJAnanA snAtaka hovA chatAM gujarAtImAM anuvAda karavAnuM svIkAryuM ane sadabhAvanA, niSThA tathA samarpaNanI bhAvanAthI anuvAdanuM kaparuM kAma karI ApyuM te badala temano sAbhAra dhanyavAda. A mahAnibaMdhanA Alekhana vakhate satata temanI sAthe rahelA murabbI zrI vinodabhAI adhvaryue upoddhAtanA AlekhanamAM vRdhdhAvasthA hovA chatAM atyaMta kaSTa lIdhuM. temano AbhAra kevI rIte vyakata karuM ? sadgata niraMjanabhAI ane huM sAce ja temanA atyaMta RNI chIe. tArIkha : 25me, 2010 - saguNA trivedI sthaLa : amadAvAda
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ upodyAta abhyAsarUpa upAsanA A graMtha hAthamAM letAM, - mRtidorane sahAre vItelo samaya oLaMgIne bhUtakALamAM pahoMcI javAya che - I.sa. 1947nA uttarArdhathI I.sa. 1950nA uttarArdha sudhInA samayagALAmAM niraMjana sAthe aMdherI ane marina lAInsa para sahanivAsano e samaya ! - ane e ja samayagALo jyAre A graMtha jenI upalabdhi che te abhyAsa thato hato ! svabhAve ochAbolA - potAne viSe to atyaMta ochAbolA, paNa vArtAlApamAM cakora, prasanna ane namra temaja marmayukta sarasa vANI uccAranAra, buddhiniSTha temaja bhAvanAniSTha, svastha taTastha lAgatAM chatAM bhItarathI bharapUra lAgaNIzIla, evAM niraMjana trivedI jyAre bhAvAvezamAM hRdayakapATa mokaLuM karI daI kyAreka bolavA mAMDe tyAre bhItaranI Urmi ke ciMtananI samRddhino ahesAsa thaI jAya ! moTe bhAge to AtmalakSI nahIM paNa saiddhAMtika vicAraNA ke abhyAsaviSayaka ciMtana ane mathAmaNano ubharo ja hoya ! A graMthamAM je abhyAsa noMdhAyo che te viSayaka AvI abhivyaktino lAbha maLyo hoya to te graMtha viSenuM lakhANa pUrA abhyAsaniSTha tATadhdhathI rajU karavuM muzkela che ! chatAM - bolavAmAM, lakhavAmAM ke jIvavAmAM yathArthatAne ja tATathyapUrvaka vaLagI rahevAno saMkalpa AjIvana jALavanAra niraMjanane ja lakSamAM rAkhI atre keTalIka prastuti karavI che. A graMthamAMnI rajUAto, hakIkato ke tAraNo viSe kazuM paNa samIkSAtmaka lakhavAnI mArI kSamatA nathI. mAtra thoDIka evI hakIkato je aMgata paricayane kAraNe ja prApta thaI te A abhyAsanI bhUmikArUpe pragaTa karavI che jethI graMthanI apUrNatA, graMthamAM oLakhAto
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhyAsIno abhigama ane sauthI vadhu to A abhyAsa pAchaLa prerakabaLa tarIke rahelI mAnasika bhUmakiA pragaTa thAya, jethI graMthanA vAMcakane te viSe keTalIka Avazyaka pUrvataiyArI sAMpaDe. je svarUpe A graMtha prastuta thayo che, ane temAM abhyAsano je abhigama apanAvAyo che tenI sAthe samabhAvI thavA mATe evI pUrva mAnasika taiyArI jarUrI che - vizeSataH to eTalA mATe ke abhyAsa viSaya dhamma" sAthe saMkaLAyelo hovAthI. keTalIka manograMthiothI mukta thayA vagara, kevaLa abhyAsa, dharma vagere bAbate kevaLa paraMparAgata grahitone ja vaLagI rahIne AvA prayatnone samajavA zakya nathI. kharekhara to graMtha ApanA hAthamAM mukAyo hovA chatAM kahevAnuM mana to thAya che ke "na vAMcazo' ! - AvuM sUjhe che kAraNa ke manamAM to evuM jAge che ke "kadAca niraMjane AvuM ja kahyuM hota ! tenI ghaNI vAtomAMthI je aMdezo pakaDAto hato te e paNa che ke A prakArano arUDha abhigama. mukta mAnasika valaNathI keLavAyelA taTastha ane samudAra mAnasa vagara saMbhava che ke e na samajAya - kadAca na paNa sahevAya ! pahelI najare to lAge ke AvA koI saMdezAthI ja niraMjane A graMthane, rajUAta mATe jarUrI evuM pUrNa svarUpa ApavAnuM mAMDI vALyuM hoya, eTale ke tene vyApaka vAcana mATe rajU na karavAnuM vicAryuM hoya ! jo ema na hota to AyuSyanA dIrghakALa daramiyAna satata vidyAvyAsaMgI rahenAra evA teNe kyAreka-vidyApIThamAM kAma karatI vakhate ke pUrI nivRtti pachI paNa A graMthane prakAzana mATe hAthamAM lIdho hota ! paraMtu, teNe to pIeca.DI. mATe karelo abhyAsa. te pUro thayo ane lakhANarUpe sAmagrI taiyAra thaI gaI te chatAM DigrI meLavavA mATe te abhyAsa rajU kema na karyo ? sAMbhaLavAmAM AveluM tema chevaTe mArgadarzako sAthe kaMIka matabheda hato ! potAno abhiprAya zraddheya lAgyo hoya to temAM koI paNa kAraNe DigrI mATe paNa A siddhAMtaniSTha custa gAMdhIvAdI bAMdhachoDa na kare e to e vyaktine oLakhanAra sau koI svIkAraze. paNa A bAbatamAM tenuM kAraNa manAya nahIM. muni jinavijayajI, Do. bhAyANI jevA mArgadarzako ane
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhyAsArthe avAranavAra salAha ApanAra zrI kausAMbI, phAdhara herAsa vagere jevA vidvAno viSeno temano Adara ane temanA mArgadarzana sAthenI abhyAsa cIvaTa AvI sthiti upasthita na thavA de ! to abhyAsa DigrI mATe rajU kema na thayo ? ane prakAzana mATe tene AkharI opa kema na apAyo ? te eka aMgata rahasya che ane te jANanAra nikaTatama vyakti tarIke atre te phUTa karuM chuM - sadgata niraMjananI manomana rajA mAgI laIne ! eka sAMje, varasovAnA dariyAkAMThe sAthe beThelo niraMjana gaMbhIra maunamAM che. vartamAnamAM custa gAMdhIvAdI ane abhyAsamAM pAlI-ardhamAgadhI laI buddha-mahAvIranAM jIvana ane ciMtanamAM UMDA utaranAra mATe AvuM mUkagAMbhIrya navI-ajANI-manodazA na hatI ane ghaNIvAra e mauna ughaDe tyAre kazuMka bhItara ughaDatuM ! A prasaMge, AthamatA sUryanI sAkhe, samudranAM jaLa para relAtAM teja para AMkha TheravIne niraMjane je uccAryuM te dazya ane teno avAja hajI dekhAya che - saMbhaLAya che : ba... daLI daLIne DhAMkaNImAM?! varSo sudhI abhyAsane nimitta karIne je vAMcato gayo temAMthI buddha ane mahAvIra pragaTatA gayA. temAMthI je lAvyuM teNe hRdayane je ApyuM te keTaluM uttama che? A je pAmyo tene mAtra DigrI mATe mAre vaTAvavAnuM? A zodha karatAM mane je maLyuM che tenI sAme DigrInI zI kiMmata che? - ane tema karuM to je pAmyo teno artha zo ?..." - pharIthI mauna ! - pachI jANavA maLyuM ke niraMjane vidyA DigrI mATe na vaTAvavAno nirNaya lIdhelo ! pachIthI paNa vAraMvAra tenI vAtothI varatAtuM ke abhyAsa e to upAsanA hatI ! e abhyAsa-lekha prakAzana mATe taiyAra na thayo tenI pAchaLa A manodazA to kAraNabhUta hatI ja. uparAMta A abhyAsamAM jaNAto vilakSaNa abhigama paNa kAraNabhUta kharo ! A abhyAsamAM be valaNo eka sAthe ekabIjAne saMyata karatAM pravarte che. niraMjananuM spaSTa rIte mAnavuM hatuM ke abhyAsa aitihAsika vyakti
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ tarIke vardhamAna mahAvIrano vaijJAnika dRSTie thAya. tArIkho zodhAya, pramANo vicArAya, nirNayo tAravavAmAM Ave. e vAstavika jagata saMbaMdhI ane bauddhika pravRtti che. paraMtu upAsanA to bhagavAna mahAvIranI ja thAya ! e to hajAro varSanI, prajAnI zraddhAnvita upAsanAne pariNAme ApaNA cittamAM mudrita alaukika vyaktitvanI che ! ApaNe bhagavAna zrIrAma, zrIkRSNa vagerenAM je vyaktitvonI upAsanA karIe chIe te amUrta bhAvanAonAM sAMskRtika paribaLoe vikasAvelAM mUrta vyaktitvo che ! A badhAmAM buddha ane mahAvIranI viziSTatA e che ke te baMne "aitihAsika vyaktitvo che. jyAre zrIrAma. zrIkRSNa vagere viSe kazIka aitihAsika bhUmikA hoya to paNa te have kALalupta che. have temanI bhAvanAmUrti ja ApaNI pAse che jenI AsapAsa aneka caritrAtmaka vigato vaNAyelI che. te have paurANika che. jyAre buddha ane mahAvIranI aitihAsika bhUmikA keTaleka aMze upalabdha che. enI AsapAsa samaye samaye vikasatAM zAstro-sAhitya vagerethI paurANika saMdarbha vIMTAyo che. zraddhAnuM ane upAsanAnuM pAtra to te badhAmAM kendrastha vyaktitva ja che ! jyAre aitihAsika vyaktitva paurANika AbhA pAme tyAre - ane temAMya lagabhaga aDhI hajAra varSa pUrvenI ghaTanAnI hakIkatonA aitihAsika daSTie zraddheya purAvA meLavavA muzkela hoya tyAre sAMsArika vyaktitva ane upAsya mudrAne alaga tAravavAM lagabhaga azakya thaI jAya ! paNa - niraMjanane Avo azakya lAgato prayatna karavAmAM rasa hato ! bhagavAna mahAvIrane te upAsya gaNe che ane "vardhamAna'nI te zodha mAMDe che. te sAthe temanA samakAlIna buddhane paNa te zodhe che. zodhaprayatna vaijJAnika pravRtti che. phAdhara herAsa jevA tenA mArgadarzako che. to upAsyane pAmavAmAM munizrI jinavijayajI, tathA kausAMbIjI jevA madadamAM che. AvA badhA mahAnubhAvoe sahAya karI che ! A zodhaprayatnanI lAkSaNikatA e che ke te vaijJAnika paddhatinuM tAzya svIkAre che paNa bhAratIya sAMskRtika praNAlikAgata mAnasika bhUmikAthI ajJAta evA mukhyatve pazcimanA vidvAno, je zraddhAthI prApta che tene vegaLuM xii
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAkhe che. to bIje pakSe je kevaLa zraddhAnvita che temaNe pUrvaparaMparAthI je prApta tene zraddhApUrvaka apanAvI ja lIdhuM hoI tene bauddhika-vaijJAnika rIte tapAsavA-samajavAnuM vicAratA ja nathI. niraMjananI zodha pravRttimAM zraddhAnA svIkAre vaijJAnika abhigamanI maryAdAne TALI che. jyAre vaijJAnika abhigame zraddhAprApta valaNane bauddhika bhUmikA pUrI pADI che ! niraMjana "vardhamAna'ne zodhe che. "bhagavAna mahAvIrane upAse che ! AvA jokhamakAraka prayatnanuM eka kAraNa e paNa che ke manuSyamAMthI mahAtmAnI bhUmikAe viksanAra gAMdhIjInA samayamAM ucharanAra, temane sAkSAsvarUpe jonAra-jANanAra A zodhaka "vardhamAnamAMthI "bhagavAna mahAvIranA vikAsanI bhUmikAo jANavA mathe che ! lokottara vyaktitva bhaktinuM bhAjana bane te AzvAsa ane preraka avazya bane. paraMtu laukika manuSyamAMthI mAnavottamano vikAsamArga manuSyane urdhvatara thaI zakavAnI zraddhA, preraNA ane mArgadarzana Ape ! - bhagavAna RSabhadeva pachI covIse covIsa bhUmikAo siddha karIne "vardhamAna', ahaMta pade kema vikasyA tenI jANa "namo arihaMtANam'nA uccAramAM vadhu bhAvabhakti umere ! eTale ke niraMjananI zodha aitihAsika vyakti vardhamAnanA "bhagavAna mahAvIra'nI kakSAparvatanA vikAsanI sopAna zreNInI hatI... A prayatna jokhamakAraka to kharo ja kAraNa ke zodha karanAranI zraddhA na samajAya to zraddhALu hRdayane AghAta paNa thAya ! vAcanAranuM citta nirapekSa ane mokaLuM na hoya to vivAda paNa sarjAya, virodha paNa Ubhare !... vartamAnamAMnA gAMdhIjI ane atitanA bhagavAna mahAvIra ane bhagavAna buddha saune jANe eka rekhA paranAM prasthAna binduo tarIke samajavA ane samajAvanArAnA prayatno karanAra niraMjanano prayatna yogya pariprekSyamAM avalokAya tethI ja ATaluM prAkakathana ! bAkI to abhyAsIo jANe-pramANe te kharuM ! - vinoda adhvaryu
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAcakamitrone niraMjane be prAkRta bhASAo - pAlI ane ardhamAgadhImAM snAtaka-anusnAtaka padavIo meLavI, tema chatAM, chavvIsa varSanI vaye A abhyAsa temaNe aMgrejImAM rajU karavAnuM pasaMda karyuM tathA potAnA maMtavyo nizcita ane samarpita karavA temaNe vividha bhASAonA aneka AdhAra graMthono saghana abhyAsa karyo. xiv
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Amukha prastuta mahAnibaMdhamAM mahAvIranA jIvanano koI judA ja daSTikoNathI abhyAsa karavAno prayatna karavAmAM Avyo che. A mahAna upadezakanuM jIvana ane kArya A mahAnibaMdhanuM kendra bane che. meM keTalIka jagyAe mahAvIranA jIvananI praNAlIgata ahevAlomAMthI bahAra nIkaLI javAnuM pasaMda karyuM che ane mAruM potAnuM dRSTibiMdu rajU karyuM che. mahAvIranA vyaktitvanI keTalIka hakIkatono meM UMDANapUrvaka abhyAsa karyo che. keTalIka jagyAe meM pUrNarIte praNAlIgata hevAlono saMdarbha eTalA mATe lIdho che ke samarpita lekhakonI kAvyamaya 5kaDanI aMdara satya kevI rIte UMDANamAM chupAyeluM che te darzAvI zakAya. mahAvIra temanA yuganA pratinidhi hatA, temanA upadezomAM tatkAlIna brAhmaNa saMpradAya sAmeno sArvatrika virodha pragaTa kare che, mahAvIra temanA samaya karatAM ghaNA AgaLa hatA ane vadhu agatyanI bAbata to e che ke temanuM vyaktitva te samayanA sAdhujagata karatAM taddana nokhuM hatuM te darzAvavAno paNa meM atre prayatna karyo che. mArA A namra prayAsamAM meM A viSayane vadhAre tArkika ane vaijJAnika rIte rajU karIne tenA para kaMIka aMze prakAza pheMkavAno prayatna karyo che. mArA A abhigamamAM meM zakya eTalA vadhAre vivecanAtmaka banavAno prayatna karyo che. meM hetupUrvaka keTalAka bahu carcAyelA muddAonI carcA TALavAno prayatna evI lAgaNI sAthe karyo che ke te muddAo dUdhamAMthI porA kADhavA jevI sAbita thaze ane tethI mAro koI hetu saraze nahi. eka yA bIjA kAraNasara agAu ApavAnA vicArelAM evAM ghaNAMbadhAM avataraNo temaja pariziSTamAM keTalAka muddAonI carcA karavAno vicAra meM mAMDI vALyo mArA kAryamAM mane mArgadarzana ApavA badala yuni. bhASAbhavananA DaoN. bhAyANI, DaoN. gopANI ane zrI enDarasana pratye aMtaHkaraNapUrvakanI AbhAranI lAgaNI vyakta karuM chuM. aMtamAM mArA AdaraNIya guru muni jInavijayajI ke jemaNe samaye samaye jemanA protsAhana ane madada vagara mArA kAryamAM huM AgaLa na vadhI zakyo hota, temanA tarapha paNa UMDI kRtajJatAnI lAgaNI vyakta karuM chuM. - niraMjanabhAI yu. trivedI (lekhakanA apragaTa mahAnibaMdha "mahAvIra caritramAMthI anuvAdita) XV
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAnibaMdhano saMkSipta sArAMza (a) yojanA ane hetu : mahAvIrathI aDhIso varSa agAu thaI gayelA tIrthaMkara pArzvanAtha sthApelA jainapathanA sudhAraka evA vardhamAna mahAvIrane, kamanasIbe khoTI rIte samajavAmAM ane rajU karavAmAM AvyA che. bhAratIya mAnasanAM keTalAMka viziSTa lakSaNone lIdhe uparokta bAbata para meM mArA mahAnibaMdhamAM khAsa bhAra mUkyo che. bhAratIya mAnasa hamezAM sAtatyapUrNa rIte koI paNa bAbatanI parakha karavAne badale atyaMta bhaktibhAvapUrNa rahyuM che ane teno jhoka vyakti karatAM samagra varga tarapha vadhAre dhyAna ApavAno rahyo che. temAM aitihAsika rIte satya hoya evAM tAraNo para AvavAnI jijJAsAno hamezAM abhAva rahyo che. bIjI bAju pUjA arthe mUrtine ati bhavya raMgomAM raMgavAnI mukta ramatanI kalpanAne teNe hamezAM AvakArI che. prastuta mahAnibaMdha prAcInakALanA samAna darajjAnI zreSThatA dharAvatA mahAna upadezako paikInA eka upadezakanA jIvana ane upadezone prakAzamAM ANavAno prayatna kare che. te mahAvIranA siddhAMtonI pUrNa kiMmata sthApita karavAno ane temanA jIvana ane upadezonuM mUlyAMkana karavAno paNa prayatna kare che. mahAvIrane upadezakonA tArAmaMDaLamAM eka upadezaka tarIke ane navI vyavasthAnA sthApaka tarIke ema baMne rIte yogya sthAna ApavAno atre prayatna karavAmAM Avyo che. mahAvIranA upadezonI agatyane mUlavavA temaja tenA mahattvane sthApita karavAnA uddezathI meM hetupUrvaka aticarcita muddAonI carcAne sparza karyo nathI. atyAra sudhI jemane yogya mahattva maLyuM nathI evA mahAvIranA siddhAMto ane vyaktitvanAM keTalAMka pAsAMne prakAzamAM lAvIne mahAvIranA upadezonuM mahattva ane maulikatA sau prathamavAra meM darzAvI che. vi
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kAryane cAra vibhAgomAM vaheMcyuM che. prathama vibhAga temanA jIvana sAthe saMbaMdhita che. dvitIya vibhAga A ati samartha vyaktinA utthAnamAM bhAga bhajavanAra yuga ane tatkAlIna paristhiti sAthe saMbaMdha dharAve che. tRtIya vibhAga temanA keTalAka atimahattvanA samakAlInonAM jIvana ane upadezono saMkSepa sAra Ape che. caturtha vibhAga mahAvIranA upadezo sAthe saMbaMdhita che ane temAM temanA upadezonuM mUlyAMkana samAviSTa che. anyo dvArA avalokti evI navI hakIkato ane A hakIkatonA nUtana saMbaMdhonI khoja aMgenI bAbato : (1) mahAvIra aitihAsika rIte astitva dharAvanAra vyakti hatA ane teo koI kAlpanika vyakti na hatA e satyaniHzaMkapaNe pragaTa karavuM. (2) mAnavIya maryAdAo dharAvatA mAnavI tarIke mahAvIra. (3) mAnavIya vyaktitva tarIke mahAvIra mAtra keTalIka atimAnuSI zaktio dharAvatA hatA, paraMtu teo sarvoparI bhagavAna na hatA ke je ajAyabI bharI bAbato karI zake, te darzAvavuM. (4) kaivalatva arthAta ekatra thayelI mastiSka ane hRdayanI saMpUrNatAno saravALo e mAtra mahAvIranA chellA janmanA prayatnonI madadathI prApti thayelI nahotI, paraMtu agAunA temanA zreNIbaddha janmonA prayatnonuM phaLa hatuM, te darzAvavuM. (5) mahAvIranI prakRti ane cAritryanI keTalIka hakIkatono maulika abhyAsa karavo. mahAvIranuM vyaktitva saMkucita pUrvagrahavALA tatkAlIna vairAgIo karatAM alaga ane vizeSa hatuM. uparokta taphAvatane temanA dRSTibiMdumAM lAvavAmAM temanA yuga ane paristhitie atyaMta mahattvano bhAga bhajavyo hato. 1 bharavADano prasaMga, 2 AsikigrAmInakathA, 3 akacaMdAkA ghaTanA, 4 caMDakauzikano saMvAda, 6 saMgamAkA yAtanAo, 6 amarendranI kathA, 7 mAravA aMgenI kathA xvii
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) brAhmaNa taraphI lokonA dRSTibiMdumAM thayelo evo pheraphAra ke jene lIdhe teo bauddhotaraphI ke jainotaraphI banyA te dhImo ane sUkSma hato. keTalAka upadezakonAM nAmonAM maulika arthaghaTano ane te arthaghaTanomAM raheluM satya. (10) mahAvIranA garbhanA parivartananI vArtA e mAtra anya yationI banAvaTa hatI. (11) trizalAnAM svapno e manovaijJAnika AdhAra hato. (12) temanA bALapaNanA banAvonAM varNano daMtakathAonI lokavAyakAonI tIvra asaranuM pariNAma hatuM. (18) pUrva kevalI samaya daramyAna mahAvIranA jIvananI dainika paricaryA (14) pUrva kevalI samaya daramyAnanA keTalAka *banAvono samIkSAtmaka abhyAsa ane tenAM dekhItAM tAraNo. mahAvIranA upadeza vize (14A)mahAvIre mAnavamAtranI samAnatAnI himAyata karI ane sadguNonA, saMvardhana dvArA "sva'nA zuddhikaraNamAM teo mAnatA hatA. mahAvIranuM valaNa amaryAda anAvasthA taraphanuM na hatuM, paraMtu ucca khAnadAnamAM janma aMgenA abhimAnanA cokkasa nirasana pratyenuM hatuM. (15) mahAvIre khAsa karIne strIonA mAnasika vikAsanI gatyAtmaka * guMjAzane pArakhI, mahAvIre temanA adhikArone paNa svIkAryA. (16) strI e mukti meLavavA icchatA manuSya mATe mUkavAmAM Avelo moTAmAM moTo phAMsalo che. mahAvIre tenA ukta rUpe sUcavyuM ke A phAMsalAmAMthI mukti meLavavA mATe manovikAro para mAtra aMkuza meLavavo eTaluM ja pUratuM nathI, paraMtu temanA para prabhutva prasthApita karavuM Avazyaka che. xviii
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ te mATenA mArgo : (A) pAkhaMDonI jANakArI meLavI levI (B) strInI yukti prayuktio jANavI (C) AcaraNanA niyamo pALavA (1) karmavAdI (Kriyavadin) siddhAMtomAM IzvaranI oLakhanuM koI sthAna nathI. nabaLA ropAone TakAvI rAkhavA mATe ja mahAvIrane devatAonI jarUriyAta lAgI. (A) ekaMdare devatAonI pahecAna manasvI nathI. (B) temanA karmanA siddhAMto sAthe kauzalyapUrNa rIte temaNe devatAonA astitvane susaMgata banAvyuM. A devatAo hamezAM ane sarvatra yatio pachInuM dvitIya sthAna dharAvatA hatA. Ama yationuM sthAna lokomAM vadhAre AdarapAtra banyuM. mahAvIranI AzAo vize (C) (18) janasAmAnyamAM cAra saMvargonuM astitva. kulInatAnI vadhu zreSTha UMcAIo prApta karavA mathatA saMrakSaka saMvargano udbhava. (19) AvI zreSThatA mATe Avazyaka evI mAnasika samRddhinI agatya para mahAvIre bhAra mUkyo. (20) koI paNa yatinI pIchehaTha mATe kAraNabhUta bane evAM badhA ja prakAranAM bhayasthAno aMge mahAvIre spaSTatA karI ane cokkasa niyamo sthApita karyA. (21) (dharmano) prasAra nahi, paraMtu tenuM daDhIkaraNa e mahAvIrano uddeza hato. * Adarza upadezaka tarIke (22) dharmamaya jIvana jIvavA icchatA loko mATe temanuM samagra jIvana preraNAnA strotarUpa temaja uttamottama namUnArUpa hatuM. xix
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ (23) anya upadezako karatAM bhinna evo upadeza ApavAnI AturatAne anAvRtta karato saMdeza temanA cuMbakIya vyaktitva ane prabhAvaka vANI sAthe otaprota thaI gayo. (24) jIvananI talasparzI vAstavikatAo aMge mahAvIramAM vedhaka sUjha hatI. (25) pratyeka bAbatamAM mahAvIre uccatara, zreSThatara ane vadhu umadA mArgo sUcavyA. (26) ziSyo sAthe mahAvIrane ananya saMbaMdho hato. (27) mahAvIre potAnI AgavI zailI vikasAvI. mahAvIranA vyaktitva saMbaMdhI (28) mahAvIramAM advitIya gAMbhIrya, zAMtatA ane svasthatAnA guNa hatA. (29) mahAvIra anyonI icchAo ane apekSAo sAthe koI paNa bhoge potAnA siddhAMtonI bAbatamAM eTalA mATe samAdhAna sAdhavAno prayatna karatA hatA ke jethI temanI sAthe koI paNa prakAranI kaDavAza pedA na thAya. (30) mahAvIra uttama suMdara svabhAva svarUpa dharAvatA hatA. (31) mahAvIra manuSyonI vacce manuSya tarIke jIvavA mAgatA hatA ane nahiM ke supta zaktiovALI ati niSNAta ane bhUlathI para evI vyakti tarIke. (32) prANImAtra pratye mahAvIrane sAco prema hato. (33) satya mATenA prema ane sahiSNutA mATenuM manobaLa anya karatAM atyaMta caDhiyAtuM hatuM. XX
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayavastu bhAga-1 : mahAvIra - temanuM jIvana prakaraNo prAstAvika stroto AdhAro gRhajIvana pUrvakevalIkALa jina tarIke bhAga-2 : yuga ane pazcAd bhUmikA prakaraNo rAjakIya pazcAdbhUmikA sAmAjika vAtAvaraNa Arthika paristhiti dhArmika vAtAvaraNa - 3 bhAga-3 : guruo prakaraNo cha pAkhaMDI guruo makhalI gosAlA gautama buddha bhAga-4 : mahAvIranA upadezo prakaraNo upadezo - sAmAnya rUparekhA strIo jJAti 8 XXI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramezvara AjJAo Adarza upadezaka upasaMhAra 1 (pariziSTa : mahAnibaMdhanA klevaramAM samAviSTa che.) pUrva kevalIkALamAM ane jina tarIke temaNe jenI padayAtrA karelI hoya tevAM sthaLo darzAvatI yAdI. xxii
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ bauddha ane jaina sotone AdhAre mahAvIranA jIvana ane temanA samakAlIna upadezakomAM temanA sthAna aMgeno abhyAsa prastAvanA : 'bhinna dRSTikoNa prAraMbhamAM e noMdhavuM joIe ke buddha ane bauddhadharma vize jeTaluM lakhAyuM che tenI tulanAmAM jainadharmanA vadhu cokkasa rIte kahIe to tenA sudhAraka evA vardhamAna mahAvIra vize khUba ja ochuM lakhAyuM che. vadhumAM mahAvIranA jIvana vize je thoDuM (lakhANa) upalabdha che, te paNa tadana satya nathI, jenAM ghaNAM ane vividha prakAranAM kAraNo che - jemAMnAM mukhya be A pramANe che - eka to, A dastAvejonA lekhako saMzodhana ane parakhane badale bhaktibhAvanI bhAvanA dharAvatA hatA, ke jeo mukti tarapha dorI jatA pavitra AtmAonI prazasti karavAmAM mAnatA hatA ane temanA bhaktipAtrone pacaraMgI vilakSaNa vyaktionA ToLA sAthe sastI rIte bheLaseLa thavA devA mAgatA na hatA ane bIjuM AvA graMtho yogya rIte sacavAyA na hatA. tethI ApaNane AmajanatAthI ucca sthAne caDhAyeluM, AbhAcakrathI vIMTaLAyeluM evuM dedIpyamAna raMgovALuM mahAvIranuM rUDhigata citra daSTigocara thAya che. Aja valaNa DaoN. vinTaranITjhane evuM vidhAna karavA prere che ke bhAratamAM daMtakathA, paurANika kathA ane ItihAsa vacce koI taphAvata jovAmAM Avato nathI itihAsazAstra temane mATe aparicita hatuM. A rUDhigata lekhakoe eka zilpa klAkAra jevI mahattama kALajI laIne temanI pratimA sAmAnyajanathI dareka bAbatamAM zreSTha darzAvI zakAya te rIte citrita karI che, jemake temanA nAyakanI ragomAM vahetuM rakta dUdha jevuM zveta che, temanI kAyA sugaMdhita ane khoDakhAMpaNa vagaranI akSata che, temanI vANI madhura ane paropakArI che, temane zarIre sveda thato nathI, teo atyaMta suMdara ane khUba ja sazakta che ane temane utsarga thato nathI,
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ teo uchaLatA sikkAnI jema jhaDapathI meru parvatanI parikramA karI zake che, teo jabaradasta tAkAta dharAve che, temane mahAna vyakti tarIkenuM 1008nuM pratIka hoya che. paraMtu A to DhAlanI eka bAju che, paraMtu vebara lemena ane keTalAka anya pazcimI vidvAnone samAvatI eka anya vicAradhArA paNa che, jemanA mate jaina saMpradAya e mAtra bauddhadharmanI zAkhA che. vaLI temanA dvArA mahAvIranuM citra temanA samakAlIna buddha karatAM jhAMkhuM pADavAno paNa prayatna karavAmAM Avyo che. uparAMta nAmomAM rahelI dhyAnAkarSakasamAnatA paNa kaMIka aMze gUMcavADo pedA kare che jemake - baMnenI patnIonAM nAma yazodA ane yazodharA hatuM, buddhanuM mULa nAma siddhArtha ane mahAvIranA pitAzrInuM nAma siddhArtha hatuM, buddhanA bhrAtAnuM nAma naMda ane mahAvIranA bhAInuM nAma naMdivardhana hatuM. paraMtu nAmonI A samAnatA buddha ane mahAvIra samakAlIna hatA e bAbata dhyAnamAM laIe to khUba ja sArI rIte samajI zakAya che ane uparokta nAmo adyatana aMgreja samAjanAM TaoNma, DIka, herI ane ApaNA samAjanAM kanu, manu, nanu jevAM sAmAnya rIte pracalita hoya evAM nAmo jevAM ja che. caramasImA to tyAre Ave che ke mahAvIranA mukhya ziSyomAMnA eka ziSya - gautama IndrabhUtine mahAna gautama buddha tarIke gaNavAmAM Ave che ane tethI ja mi. kola ane sTIvansana daDha AgrahapUrvaka kahe che ke AnAthI moTI bhUla bIjI hoI zake nahi ane jyAre pachIthI ApaNe gautama buddhanA jIvana vize jANIe chIe tyAre A bAbatanI pratIti thAya che. A nAnakaDA graMthamAM ApaNo prayatna uparokta baMne aMtima bAbato aMge saMpUrNa spaSTatA meLavavAno che ane bhaktiparAyaNa bauddhonI jema ema samajIne sonerI madhyamamArga svIkAravAno che, ke uparokta baMne ahevAlo temanA darzanIya mUlyanI dRSTie sAcA citranuM sAcuM vRttAMta rajU karatA nathI. baMne ahevAlo A mAnavI ane tenA saMdezane gaNanApAtra pramANamAM chupAve che. ApaNe pautya bAbatone temanI paurvAtya pArzvabhUmikAmAM paraMtu
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAzcAtya daSTibiMduthI jovI joIe. varSo pahelAM geIjare silonanA itihAsa aMge kareluM vidhAna A bAbatamAM eTaluM ja sAcuM che ke - kAlpanika ane hAsyAspada bAbatonA gUMcavADAmAM satya UMDe daTAyeluM che ane nAvaNa sAthe zizune pheMkI devAne badale ApaNe satyarUpI anAjanA dANAne amUrta, kalpanAzIla kathAo ane lokavAyakAo rUpI kuzakImAMthI alaga tAravavA joIe. (sAMpradAyika bhayasthAno jevAM ke digaMbara ane zvetAMbara) - mAro prayatna sulabha evAM badhAM ja saMzodhanone ApanI samakSa mUkavAno ane samagra bAbata aMge mArAM potAnAM arthaghaTano rajU karavAno che. DaoN. AnaMdakumAra svAmIe yogya rIte ja kahyuM che ke vicAro ane lAgaNIono abhyAsa karavAnI ApaNI videzI Dhaba jo ApaNane vAstavika rIte upayogI lAge to mAtra jijJAsu IrAdAo rAkhavAne badale tene apanAvavI joIe athavA to ApaNI potAnI Dhabane vAjabI TheravavAnI icchAthI apanAvavI joIe, jemake zrImatI sTIvansane potAnA graMtha "The heart of Jainisim"mAM karyuM che. emAM Azcarya nathI ke teNIe jainadharmanA hArdane "pokaLa" gaNAvyuM che. teNIe temAM lIdheluM valaNa ja khAmIyukta ke pUrvagrahayukta che. A kSaNe jyAre pAzcAtya vizvane bhAna thavA mAMDyuM che ke teo spardhA ane Atmanivedana AdhArita samAjamAM jiMdagInAM miSTa phaLo meLavavAmAM niSphaLa gayA cho jyAre eziyAI vicAradhArAnI khojamAM vidvattApUrNa sArthakatA rahelI che jemAM khAtarIpUrvaka darzAvavAmAM AvyuM che ke naitika vyavasthA ane pArasparika javAbadArInI saMkalpanA para AdhArita samAjamAM jiMdagInAM miSTa phaLo meLavI zakAya che. vadhumAM, ApaNA dezamAM jyAre vizvane aMdhAdhUdhImAMthI bahAra ANavAnA ane bhrAtRbhAva, karUNA, samAnatA ane nyAya AdhArita navo samAja sarjavAnA prayatno thaI rahyA che, tyAre mane AzA che ke mahAvIranA jIvananI punarracanA karavAnA temaja aitihAsika nUtana jJAnanA pariprekSyamAM temanA jIvananA banAvonuM bhinna rIte arthaghaTana karavAnA ApaNA prayatno atyaMta mUlyavAna haze. ApaNe temanA samakAlIna upadezakonA tArAvizvano ane prastuta
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezakonA jIvana ane upadezono abhyAsa karavAno prayatna karIzuM, kAraNake te ApaNA mATe vardhamAna mahAvIranA sAcA sthAnane samajavA temaja tenuM mUlya aMdAjavAnA prayatnamAM Avazyaka banaze. ane temanA samakAlIna upadezakonA tulanAtmaka abhyAsa bAda ja ApaNe mahAvIranA cokkasa paNe keTalA RNI chIe te aMgenI sAcI kadara karI zakIzuM. 2 soto : vardhamAna mahAvIrano Avo tulanAtmaka abhyAsa hAtha dharatAM pahelAM mahadAMze jenA para AdhAra rAkhavAno che evA strotonA prakAro aMge khoja karavI joIe. AcArAMga, sUtrakRtAMga, bhagavatI, upAsakadazAo, uttarAdhyayana ane anya AgamagraMtho atyAra sudhImAM asaMzodhita gUMcavADAbharyA muddAo para vadhAre prakAza pheMkIne potAno pUrato phALo ApI zake ema che. paraMtu zvetAMbara saMpradAyanA jaino anusAra temanI paraMparAonI samayAvadhi izunI pAMcamI sadIthI AgaLa jatI nathI. saMpradAyanI prAcInatA ane tenA niSNAtonI jema ja paraMparAo pote ja je kathA anAvRtta kare che te aMge ApaNe saMzodhana karavuM joIe. saMpradAyanA agiyAra pramukha vaDAo paikInA pAMcamA evA sudharmAsvAmI A graMthonA racayitA hatA ema kahevAya che. evI paraMparA hatI eTalA mATe nahi, paraMtu pratyeka saMbhASaNamAM temanuM nAma joDAyeluM che ane sarve saMbhASaNo be vyaktio vaccenA saraLa, gharagaththu saMvAda svarUpanI zailImAM che. temanA ziSya jaMbu pratyeka bAbatamAM temane savAla kare che ane sudharmA teno uttara pAThave che. paraMparAgata mAnyatA anusAra sudharmAsvAmI I.sa. pUrve 607mAM janmyA hatA ane e ja varSamAM eka anya mahAna ziSya gautama indrabhUti paNa janmyA hatA. sudharmAnA pitAnuM nAma dhamila ane mAtAnuM nAma bhadvilA hatuM. sudharmA vaidika zAstromAM atyaMta niSNAta ane seMkaDo ziSyonA guru hatA. evuM kahevAya che ke eka vakhata saumila nAmano zrImaMta brAhmaNa apApA nAmanA sthaLe mahAbali caDhAvavAno hato. A saumile ati vidvAna evA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ agiyAra brAhmaNone AmaMtrita karyA ke jemAMnA eka sudharyA hatA. kathA AgaLa vadhe che te mujaba koIka rIte sudharmAsvAmI mahAvIra tyAM pahoMcI gayA ane agiyAreya brAhmaNoe temanA hRdayanA UMDANamAM saMgharI rAkhelA saMzayonuM samAdhAna karIne temanuM hRdaya parivartana karyuM. sudharmAsvAmI ke je atizaya buddhizALI mANasa hatA teo tyAra pachI zIdhra uttama cAritrya ane sAcuM jJAna dharAvatA thayA. bANuM varSanI uMmare sudharmAsvAmIe jaMbusvAmIne potAnA uttarAdhikArI tarIke jAhera karyA ane ATha varSa pachI teo nirvANa pAmyA. jaMbusvAmInA potAnA hRdaya parivartananI vArtA paNa rasaprada che. teo atyaMta hoMziyAra hatA ane temanAM mAtApitAne khUba ja cAhatA hatA. soLa varSanI uMmare teo ekavAra jyAre vyAkhyAna sAMbhaLavA gayA hatA tyAre jagatanAM sarve sajIvonI nazvaratAnI vAta temanA manamAM ThasI gaI. saMsAra tarapha temane napharata pedA thaI gaI ane temaNe saMsAra tyAganuM valaNa dAkhavyuM. temanAM mAtApitAe kudaratI prema ane mamatAne kAraNe temane saMmati na ApI ane eka navI ja yukti temanI saMsAratyAganI vinaMtI sAme karI. - temanAM mAtA bolyAM, "mArI kharA dilanI ane gaMbhIra icchA tane pariNita jovAnI che, jenA dvArA tuM tArI jAtane saMtuSTa karI zake." thoDA ja samayamAM jebunAM lagna thayAM. paraMtu lagna samAraMbhane aMte eka vismayajanaka viziSTa banAva banyo. jyAre gharanAM badhAM ja mANaso gharanI bahAra sUI rahyAM hatAM, jyAre prabhava nAmano eka cora gharamAM pravezyo. jaMbu sAthenI vAtacItamAM tene jANavA maLyuM ke bIje ja divase potAnI navavadhU ane dhanasaMpatti choDIne te saMsAratyAga karavAno che tyAre tene atyaMta Azcarya thayuM. paraMtu tyAre teNe jaMbunA saMsAratyAganAM kAraNo jANyAM tyAre tene paNa saMsAra pratye sUga pedA thaI ane e ja pramANe jaMbu sAthe teNe paNa saMsAratyAga karyo. hRdayaparivartananI A kathAnuM e dRSTibiMduthI mahattva che ke A vyaktionI dharmasaMbaMdhita bAbato pratyenI gaMbhIratA ane saMniSThAno te nirdeza kare che. - 5 -
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ praNAlIgata rIte jaMbunA praznonA uttararUpe sudharmAsvAmIe bAra aMgono nirdeza karyo ane pachI jaMbusvAmIe cora ke je pachIthI yati prabhAva tarIke oLakhAyA temane potAnA uttarAdhikArI tarIkenI javAbadArI soMpI ane tyArapachI teo cuMmALIsa varSa jIvyA. prabhavasvAmIe agiyAra varSa sudhI dhurA saMbhALI zayaMbhasvAmIe temanuM sthAna laIne 23 varSa sudhI dhurA saMbhALI ane temanA uttarAdhikArI tarIke yazobhadra pacAsa varSa sudhI pada saMbhALyuM. yazobhadrane be ziSyo hatA ke jeo temanA uttarAdhikArI banyA. eka to saMbhUtivijaya ke jeo ATha varSa sudhI upadezaka tarIke rahyA ane tyArapachI cauda varSa sudhI bhadrabAhue te pada grahaNa karyuM. jyAre bhadrabAhue saMghanuM netRtva lIdhuM hatuM te samayamAM magadhamAM bAravarSa sudhI bhayaMkara dukALa paDyo. bhadrabAhune vAstavikatA samajAI ke prajA para bhAre karaverA nAkhyA vagara gujarAna calAvavuM saheluM nahotuM. vaLI temane ema paNa lAgyuM ke dharmanA kAyadAo ane prathAone vaLagI rahevuM e paNa zakya nathI, ane ema kahevAya che ke teo potAnA 12000 ziSyo sAthe dakSiNamAM karNATaka tarapha gayA ane potAnI pAchaLa dharmanA vaDA tarIkenuM sukAna saMbhUtivijayanA ziSya sthUlabhadrane soMpatA gayA. A kaparA kALamAM aMgonuM jJAna je praNAlIgata rIte anugAmIne ApavAmAM AvyuM hatuM te dhIme dhIme bhulAI gayuM, ane tene saMpUrNa rIte naSTa thavAmAMthI bacAvavA mATe I.sa. pUrve 300mAM pATalIputramAM eka sabhA bolAvavAmAM AvI. badhAM ja agiyAra aMgone saMgRhita karavAmAM AvyAM, paraMtu cauda pUrvo ke je mULabhUta dhArmika siddhAMtonuM hArda hatuM temane te aMgenA jJAnanA abhAve saMpAdita karI zakAyA nahi. ekalA bhadrabAhune tenuM jJAna hatuM. paraMtu jyAre duSkALa pachI teo pAchA pharyA tyAre pharIthI pAchA temane nepALa javAnuM thayuM ane tyAM temaNe mahAprANavrata' nAmanuM tapa AdaryuM. bhadrabAhu pAsethI uparokta jJAna prApta karavA mATe nepALamAM eka pratinidhimaMDaLa mokalavAno nirNaya karavAmAM Avyo. paraMtu uparokta hetu mATe mokalavAmAM AvelA paikI sthUlabhadra sivAyanA badhA thoDA ja samayamAM thAkI gayA ane tadana khAlI hAthe pAchA pharyA. dasa pUrvonuM adhyayana jyAre
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrNa thayuM tyAre sthUlabhadre temane maLavA AvatI strIonA jUtha para teno prayoga karyo. AthI bhadrabAhu nArAja thaI gayA ane temaNe sthUlabhadrane bAkInA cAra pUrvo e zarate zIkhavyA ke teo anya koIne paNa te zIkhavaze nahi. AthI temanA badhA ja anuyAyI upadezako mAtra dasa pUrvomAM pAraMgata thayA, paraMtu TUMka samayamAM ja badhA ja pUrve bhUlAI gayA. aMgo karatAM purANA aMgone AdhAre pUro pADatA evA A pUrvone aMgonA umeraNa tarIke temanA pachInuM sthAna kevI rIte prApta thaI gayuM te aMge ApaNI pAse koI ja jANakArI nathI. paraMtu A bAbatamAM eka vastu ApaNe cokkasapaNe samajI zakIe ke pUrvo aMgenuM jJAna temAMnA viSayavastu, bhASA ane zailI ema badhI ja rIte sAmAnya stara karatAM ucca prakAranuM hatuM. A ja kAraNathI pUrvo vAraMvAra bhUlAI gayA ane vAraMvAra temanuM punaHprasthApana thatuM rahyuM. jaina samAjanA je lokoe magadhamAM rahevAnuM pasaMda karyuM teo ane jeo bhadrabAhunI sAthe temanA netRtva heThaLa dakSiNamAM gayA teo vacce atyaMta mahattvanA taphAvato hatA. jeo bhadrabAhunA netRtvamAM rahyA teo AcaraNanI bAbatamAM vadhAre bhAvanAvALA, custa ane ugra hatA, jyAre magadhamAM rahyA hatA teoe dharmanI bAbatamAM keTalIka chUTachATo svIkArI. bhadrabAhunA anuyAyIo dizAo jenAM vastro hatI evA digaMbara hatA ane magadhamAM rahyA temaNe potAnI jAtane DhAMkavA mATe cetavastro dhAraNa karyo. zveta vastro dhAraNa karavAM ane digaMbara rahevuM evo paheravezano pharaka mahAvIranA potAnA samayamAM pAchA laI jAya che. Ane pariNAme ane anya ghaNA najIkanA taphAvatone kAraNe jeo dakSiNamAMthI pAchA pharyA temaNe pATalIputra sabhAe karelAM saMklano svIkAravAnI nA pADI. joke AvA taphAvato hovA chatAM sthUlabhadranA samaya sudhI temanA upadezakonI cuMbakIya vyaktitvane kAraNe saMgho saMgaThita ane eka rahyA. paraMtu temanA pachI be alaga saMpradAyo banyA ane saMgha zvetAMbara (zveta vastradhArI) ane digaMbara dizAo jenAM vastro che tevA)mAM vibhAjita thayo. baMne saMpradAyo vacce pravartamAna mULabhUta taphAvato aMge vadhu carcA to
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgaLa upara pariziSTomAM ApavAmAM AvI che. digaMbaro dvArA zvetAMbaronI sAmAnya svIkRti hovA chatAM anya keTalAka mahattvanA taphAvato paNa che jenI noMdha ApaNe yogya samaye laIzuM. paraMtu samaya jatAM pATalIputra sabhAe saMkalita karelAM aMgo dhIme dhIme bhUlAI gayAM ane A graMthonuM punaHsaMskaraNa Avazyaka banyuM ane praNAlIgata rIte I.sa. 454mAM devArSinA vidvatApUrNa adhyakSapaNA heThaLa dharmasaMpradAyanI sabhAmAM te zakya banyuM ane A pavitra dharmagraMthonuM Aje ApaNane prApya che tevA svarUpamAM punaHsaMskaraNa karavAno nirNaya levAmAM Avyo. ahIM sudhI ApaNo praNAlIgata pracalita vArtAne anusaryA chIe. have ApaNA mATe mAhitInA stroto banyA che evAM "aMgone zuM mUlya pradAna karIzuM ane praNAlIonuM zuM mUlya AMkIzuM e nakkI karavAnuM nyAyayukta kArya e ApaNuM mukhya kArya bane che. A praNAlikAonuM mULabhUta mUlya AMkavuM e vyApaka vicAro ane jAgrata vivekabuddhi dharAvatA vidvAno mATe mukhya prazna banI rahe che. mi. bArtha potAnA Revue de le historic des Religions Vol. III (P-90) mAM svIkAre che ke kocalA heThaLa aitihAsika pravacano (DhoMga)no chupAyelo che. vaLI pavitra graMthomAMthI satya niSkarSa tAravI zakavA aMge tene zaMkA che, kAraNake dharmanI sthApanA pachI Azare eka hajAra varSanA ati vilaMbita samaya pachI IsavIsananI pAMcamI sadImAM A dharmagraMtho lakhAyA hatA. tenA nivedana mujaba saMpradAyanA prAcIna yugathI Atmahurita ane sAtatyapUrNa astitva hovA chatAM viziSTa saMpradAyanI pratyakSa praNAlikAo ane ahevAlo hajI sudhI rajU karavAmAM AvyA nathI. te kahe che ke, "jaina munio ghaNI sadIo daramyAna yogIonAM aneka jUthothI alaga oLakha dharAvatA na hatA ane vahetA aspaSTa astitvathI vadhu koI vizeSatA dharAvatA na hatA. - "jainonI praNAlikA bauddhonI praNAlikAnA anukaraNamAM saMdigdha skRtinA svarUpamAM hoya ema dekhAya che." paraMtu mi. bArthanI mImAMsA evI dhAraNA para AdhArita hoya ema dekhAya che ke jaino temanI pavitra vidyAnI jALavaNImAM bedarakAra hovA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIe, kAraNa ke temaNe nAno ane binamahattvano paMtha racyo hato. kadAca A ja kAraNe teo potAnA paMthane sArI rIte surakSita paNa rAkhI zakyA. mi. jekobI kahe che, "ApaNe evAM sAmAnyIkaraNo para bharoso karavA mATe upakRta thayA nathI ke jeno temanA dhArmika siddhAMtonI jhAMkhI kalpanAo hovAne lIdhe dUra hatA. teo evA saMpradAyanA sthApaka tarIke prasiddha thayA ke je tulanAmAM binamahattvanI bAbatomAM paNa moTA samudAyathI alaga paDatA hatA." - zvetAMbara paMtha dvArA sAbita thayelI A hakIkata che. lyumene prakAzamAM ANI. (Indusche Studien juo) digaMbaro ke jeo tAttvika mAnyatAomAM thoDAka judA paDatA hatA, temane zvetAMbaro dvArA pAkhaMDI tarIke kalaMkita karavAmAM AvyA. A badhI hakIkato darzAve che ke punaHsaMskaraNa pahelAM paNa jenae anya vizALa dharmomAMthI vINI lIdhelA siddhAMto vaDe vicalita ke malIna thavA mATe javAbadAra evo avyAkhyAyita paMtha nathI. ApaNe joI zakIe chIe ke zvetAMbaronI potAnI praNAlikAo anusAra temanA pavitra graMthonA vidvAno paNa IsavIsananI pAMcamI sadIthI AgaLa jatA nathI. paraMtu e paNa satya che ke teo dhAraNA bAMdhe che ke vallabhInI sabhA vakhate lakhAyelA graMthono AdhAra laI pATalIputranI sabhA vakhate punaHsaMskaraNa pAmelA jUnA graMtho mahAvIra ane temanA ziSyonI nakala kare che. (pageruM kADhe che.) hakIkata tarIke IsavIsananA prathama ane dvitIya zatakanA zilAlekho che ke je puravAra kare che ke eTalA jUnA samayamAM paNa jeno zvetAMbara ane digaMbara evA be saMpradAyomAM vibhAjita hatA ane evI pAThazALAo paNa hatI jemAM ApaNA graMthomAM varNavyA che te anugAmI upadezako tyAM hatA. Aja zilAlekho e paNa darzAve che ke "vAcaka" ke "pAThaka" e nAmathI oLakhAtA yatio paNa hatA ane evA pavitra graMtho paNa hovA joIe ke je devArvinA saMkalanano AdhAra banyA hoya. Ama zarUAtanA samayanA bhAga tarIke temanuM prathama ugama samajavA mATe ghaNAM kAraNo che ane evI dhAraNA karavAmAM Ave che ke pavitra graMthonA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdhAre saMpradAyanuM punaHsaMskaraNa karavAno devarSino parizrama mAtra aMzataH hastaprato dvArA ane aMzataH praNAlikAo dvArA prasthApita thayela che. devarSi gaNie siddhAMtonI vizALa AvRttio rajU karI ane te dareka upadezakane hastaprata sAthe pUrI pADI. e bhAgyeja zakya banyuM ke jaina sAdhuoe temanA yAdadAstamAM hoya te jJAna lakhavA mATeno prayAsa karyo hoya. AthI UlaTuM prathama ane dvitIya zatakamAM vaDhagAmininA samayamAM bauddha dharmagraMtho lakhavAmAM AvyA hatA.' jaina praNAlikAnA samarthanamAM evI paNa eka vAkpaTu dalIla karavAmAM Ave che ke ghaNI noMdhapAtra bAbatomAM te bauddha praNAlikA sAthe tadana susaMgata thAya che. sudharmAthI te Aja sudhI evuM lekhita svarUpe darzAvyuM che ke jJAna eka upadezaka pAsethI bIjA upadezakane ane e ja rIte AgaLa vadhIne ApavAmAM AvatuM hatuM, jene lAkSaNika rIte AcArya paraMparA tarIke oLakhavAmAM Ave che. bhAratIya dharmone koI paNa vidyArthI prAcIna bhAratamAM graMthonuM jJAna kevI rIte ApavAmAM AvatuM hatuM te samajavAmAM niSphaLa nahIM jAya. e bhUlavuM joIe nahIM ke ApaNe je yuganI vAta karIe chIe ane khAsa karIne je samudAyanI vAta karIe chIe. te aMge amuka pramANamAM pUratI cokasAI sAthenI jANakArI che ke te dharmaguruonA pratibaMdho sAmano baLavo hato. koI ja alagapaNa rAkhyA vagara temAM ziSyone upadeza ApavAmAM khAsa rasa darzAvavAmAM Avato hato. buddha potAnA ziSyone ema kahetA hovAno ahevAla che ke - meM badhuM ja baMdha karI dIdhuM che, sivAya ke - sAvariya mATe - arthAta teno evo aMza ke jenA dvArA bahu janonuM sarvottama bhaluM thatuM hoya. mahAvagnA'mAMthI cokkasa phakaro AthI UlaTuM "zinasappA" patro (sin eTale pApa nahIM - buddhonI eka zAkhA) (Sinsapa leaves) sAbita karavA mATe upRta karelo che. mahAvaMza - 10 -
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNI AsapAsamAM che tenA karatAM ApaNA hAthamAM rahelAM parNo ochAM che teja rIte meM tamane zIkhavyuM che te nahIM zIkhavelA karatAM ochuM che. vaLI, meM te zA mATe tamane zIkhavyuM nathI - kAraNa ke te sukha tarapha laI jatuM nathI athavA to te sukhamAM pariNamatuM nathI. ri paraMtu jo ApaNe bauddha dharmanuM vargIkaraNa karavA besIe to ApaNe mukhya tAtparya cUkI jaIe chIe ke buddhanA kahyA mujaba uparokta apavAdarUpa gahana paristhitine rokavAnI eka upadezaka tarIke temanI kSamatA na hatI, paraMtu dharmanA sthApaka tarIke temanI te kSamatA hatI. dharmapravartaka tarIke je kaMI sukha tarapha dorI jatuM na hoya ema temane lAge to tene aTakAvavAnI vivekluddhi temanAmAM hatI. paraMtu amuka graMthonuM jJAna sukha ane bhaluM thavA taraphanuM vAhaka banatuM nathI ema ekavAra lAge ke nakkI thAya to buddha paNa tene aTakAvI zakatA na hatA. pelA upadezakonA hRdaya parivartananI kathA te upadezakonA dharmanI bAbatamAM gAMbhIrya ane saMniSThA vize ghaNuM badhuM kahI jAya che. Ama zvetAMbaroe temanA siddhAMtomAM pheraphAra karyA nahi. pelA niyamo ke jemAM jaina sAdhuoe digaMbara rahevuM joIe evI mAnyatA hatI te darzAve che ke temaNe dharmagraMthomAM koI manasvI pheraphAro karyA nahi, paraMtu zakya eTalI vizvasanIyatA sAthe temanA anugAmIone tenuM jJAna ApyuM. joke te nizcita che ke siddhAMtonA kAryano udbhava koI eka ja samaye thayo na hato. devArSie saMkalita karelo saMpradAya ke je vartamAnamAM ApaNI pAse Avela che te suvyavasthAnuM saMgTana ane saMyama-zramaNa jIvana custapaNe sthApita thayA pachI tarata ja zarU thayelI sAhityika pravRttionuM pariNAma che. tethI saMpradAyano atyaMta zarUAtano samaya mauryakALanA pATalIputramAM zarU thayo hoya te taddana zakya che, jyAre aMtima samaya devardhinI najIkanA samayamAM zarU thayo hovo joIe. saMpradAyanA pUrvArdhakALa ane uttarArdhakALa vacceno pharaka tAravavAnuM kArya pachIthI zarU karyuM. ATaluM badhuM kahevAyA pachI paNa ApaNe e yAda rAkhavuM joIe ke saMpradAyanA nItiniyamo aMgenA graMtho devarSie saMpAdita karelA svarUpamAM ~11 -
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNI pAse AvyA nathI. A sAhityano upayoga karatI vakhate ApaNe e yAda rAkhavuM joIe ke tenA vize DaoN. oDenabarge samakAlIna bauddha sAhityanA saMdarbhamAM zuM kahyuM che. A aMge ApaNe te baMne pakI pratyeka sAhityane alaga rIte mUlavavAM joIe. 3 mULa utpatti sthAno - AdhAro (Roots - mULa) vyaktinA jIvanamAM banatA ghaNA banAvo spaSTIkaraNa karyA vagaranA rahI jAya che ane pachIthI kalpanAnA AdhAre bhUtakALamAM DokiyuM karIne ja mAtra temAMthI kaMI anubhUti meLavI zakAya che. A sAmAnya niyamamAM mahAvIranuM jIvana paNa apavAda nathI. sAmAnya mANase sAmAnya saMjogomAM kyAreya sahana nahIM karyuM hoya, eTaluM mahAvIre sahana karyuM che. temanA kAnamAM khIlA ThokavAnI ghaTanA ApaNane mAtra Azcarya ja nahi, paraMtu AghAta pahoMcADe che. evo prazna jarUra pedA thAya che ke A jagatamAM AvuM cuMbakIya vyaktitva ane umadA cAritrya gharAvato sarvaguNasaMpanna manuSya kevI rIte pedA thaI zake ? te jamAnAmAM paNa ATalAM badhAM duHkho sahana karyA hoya tevo manuSya virala ja hoI zake. temanA jIvana vize Aje je vigato upalabdha che temAMthI anusaMdhAna maLatuM nathI ane jyAre ja ApaNe daTAyelA bhUtakALamAM UMDI DUbakI mArIe tyAre ja ApaNane teno ukela maLe che. bIjuM, buddhatvanI mAphaka ja kaivalyakeivaLajJAna e mana ane mastiSkanI badhI ja zaktiono kala saravALo athavA ekatrita niSkarSa pUrNatva che ane te mAtra eka ke be avatAromAM prApta thatuM nathI. AnA anumodanamAM atyaMta jANItuM manovaijJAnika vidhAna TAMkI zakAya ke naitika ane bauddhika zaktiono vAstavika vikAsa e mAtra eka ja nahi, paraMtu anuvartI aneka peDhIonuM pariNAma che. A bAbatane varNavavA mATe pazcAtuvartI bauddhadharme (ke je mahAyAna nAmathI oLakhAyo) navo siddhAMta zodhyo ke je bodhisatva siddhAMta tarIke oLakhAyo. TUMkamAM, kahevuM hoya to siddhAMta A pramANe che. "bodhi'nA mArgamAM keTalIka vyavasthita rIte vyAkhyAyita tabakkA che ane "buddha banavAnI icchA dharAvanAre te badhA ja pAra karavA ja joIe ane Ama jyAre thAya tyAre - 12 -
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ te svAbhAvika ane apekSita evI uparokta bAbatamAM pariName che. dasa pAramitAo che. A daseya pAramitAo "bodhi kArakadhammA' arthAt buddhatvanI paristhitio tarIke oLakhAya che. te A pramANe che. (1) dAna (2) zIla (8) sadAcAra (4) tyAga (5) AsthA (6) maitrI () upekSA (madhyasthanI titikSA) (8) sahanazIlatA (9) vIrya (10) upadeza or jJAna or bodha. sakhAvata dAna (charity - bArneTa temano mukhya saMpradAyo svarUpe nirdeza kare che.) zIla-sadAcAra, nekasmA-tyAga, eDitthAnA nizcaya, sakkA (pratha), merA-maitrI-upekjhA, upekkA-anAsthA-upekSA, khAnti sahanazIlatA, vIrya (zakti) ane pannA-bodha. A daseya pAramitAo para eka pachI eka prabhutva meLavyA pachI ja mAtra buddhatva - arthAt sarvajJatA prApta thAya che. khulka nikAya'nA paMdara graMtho paikIno eka evo "cariyApiTaka nAmano graMtha siddhArthe kevI rIte A dasa pAramitAo upara prabhutva meLavyuM te varNave che. vidvAna abhyAsIe teno nIce mujaba sArAMza Apyo che. (variyApiTa6-P-252-258) H tethI dareka pagathiyAmAM pAramitAonA) pUrNatA prApta karanAra ane buddhatva prApta karavAnuM agAuthI TharAvela evA manuSyo yugonA karoDo varSone aMte dIrgha pathane pAra karI jAya che. Tu-P-54-259 : meM jyAre koIne AhAranI zodhamAM Avato joyo meM mArI jAta tenI sAme dharI. AvuM arpaNa karanAra mArA jevuM koI ja nahi hoya ane A ja dAna ApavA mATenI pUrNatA che. 260 : vaLI jyAre mane aNiyALo saLiyo bhoMkavAmAM Avyo ane barachI mAravAmAM AvI tyAre paNa bhojanA putro upara huM gusse thayo nahoto. AvI mArI kSamA aMgenI pUrNatA hatI. 261 : mArI sattAmAM je sAmrAjya hatuM tene meM ghUMkanI jema phagAvI dIdhuM ane A tyAga pachI meM tenI koI ja darakAra na karI. AvI mArI tyAganI parAkASThA hatI. 262 : buddhipUrvaka vastunI khoja karavI, du:kha rahita brAhmaNa, DahApaNamAM mArA jevuM koI nathI. AvI mArI DahApaNa jJAnanI parAkASThA hatI. - 13 -
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 : jaLanI barAbara madhye jyAre dRSTimaryAdAmAMthI okta thaI jAya tyAre badhA ja manuSyo jANe ke mRta hoya che. A aMge vicAravAno anya koI mArga nathI. A mArI daDha nirNayazaktinI parAkASThA che. 264 : jyAre kAzInA rAjAe huM jANe nirjIva vastu houM e rIte mArI upara dhAradAra kuhADIthI prahAra karyo tyAre paNa tenI upara huM gusse thayo nahoto. AvI mArI pairyanI pUrNatA hatI. 265 : "satya'nI surakSA mATe mArA jIvanane dharI dIdhuM ane te mATe meM so yoddhAo pedA karyA. AvI mArI satya paratvenI paripUrNatA hatI. 266 : meM mAtApitAno tiraskAra karyo nahi. pratiSThAno meM anAdara na karyo. paraMtu sarvajJatA mane priya hatI. pariNAme huM kartavya paratve pratibaddha hato. 267 : koI manuSya mane bhayabhIta karI zakato nahi. huM koI manuSyane bhaya pamADato nahi. dayAnI zaktimAM huM aDaga hato. pavitratAmAM huM AnaMda anubhavuM chuM. 268 : smazAnamAM huM sUI jAuM chuM. nirjIva asthionuM huM ozikuM banAvuM chuM. grAmya zizuo hAMsI uDAvatAM ke prazaMsA karatAM te sarve pratye huM taTastha hato. 269 : A dharatIne jene jJAna nathI, AnaMda ane duHkhathI je ajANa che tene paNa mArAM mukta pradAno ane pracaMDa zaktiothI sAta vakhata dhrujAvI che. 'pUmi'onA siddhAMta mujaba bhAvi buddha koI eka pAramitAmAM prabhutva meLavavAnuM apekSita che. arthAta eka "pUmi'mAM koI eka pAramitA mAM pUrNatva prApta karavAnuM che ane - 14 -
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ e ja rIte dasa bhUmiomAM daseya patiomAM pUrNatva prApta karavAnuM che. buddhatva ane kevalatva e be bhale taddana saMpUrNapaNe samAnArthI na hoya to paNa be samakAlIna dharmo - bauddha dharma ane jaina dharma - sAthe saMkaLAyelA abhigama che. A tadanusAra temanA dharmopadezaka sarvajJatA jevuM amUlya ratna dharAve che ke jenA vaDe "besatAM, UThatAM, UMghatAM ke cAlatAM te badhuM ja joI zakAya mATe zaktimAna hoya che.' buddhatva ke je mAtra A dasa pAramitAomAM AgaLa vadhyA pachI ja prApta thAya che tenI jema ja jainonuM kevalajJAna nIcenA visa sadaguNo paikIno koI eka ati parizrama ane ati prayatnane aMte siddha karyA pachI ja prApta thaI zake che. (63, triSTi) ahantibhakti : ahaMnta, bhagavAna ke dharmopadezaka taraphano bhaktibhAva siddhabhakti : jemaNe karmanI beDIo toDI mokSa prApta karela che. temanI taraphano bhaktibhAva pravacanabhakti H sAdharmiko pratyeno prema ane zubhecachA AcAryabhakti : AcArya ke jemaNe tamane ziSya banAvyA che temanA pratye AdarabhAva vIra bhakti H dharma pravRttimAM potAnAthI vadhu anubhavI sAdhu-saMta pratyenuM mAna upAdhyAyabhakti : zAstro ane Agamono svAdhyAya karAvanAra upAdhyAya pratyeno Adara sAdhubhakti : zrAvakatva choDI sAdhutva svIkAranAranI bhakti jJAna : jJAnanI pravRttimAM sakriya - jJAnanI upAsanA darzana : vizvAsa (zraddhA) - vision - huM AtmA chuM tevI zraddhA vinaya : sAdhano ane saMta pratyeno yogya Adara ane AcaraNa caritra : cAritrya athavA rAgadveSa rahita svarUpa sthiratA zIla : sadAcAranA niyamo pALavA (athavA naitika upadezane - 15 -
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ anusaravo) zubhadhyAna : zubha vastuo pratye kendrIkaraNa ta5 : koI paNa prakAranI tIvra icchAone jaDamULamAMthI ukheDI nAkhavA mATe karelI tapazcaryA dhana : AhAra jJAna ane abhaya udAratAthI ApavAM (samAna dharma pALanAra) sAdharmikone temanI jarUriyAtanA samaye madada karavI. ekAgratA mATe jarUrI paristhitio ubhI karavAnI, suvidhA pUrI pADavI. abhinavajJAnagrahaNa : kaMIka navuM zIkhavAnI jijJAsA zratabhakti : satuzAstrono abhyAsa ane svAdhyAya tIrthaprabhAvanA : dharmopadeza vagereno mahimA vadhAravo uparokta sadguNo paikI game te ekamAM tenI pUrepUrI kSamatAthI pUrNatA prApta kare te vyakti tIrthakara bane che. mahAvIra pote uparokta vIsa saguNo paikI dareke darekamAM saMpUrNatA prApta karavA zaktimAna thayA hatA. prathama ane aMtima tIrthakaro ja mAtra A vIsevIsa sarguNo para prabhutva meLavavA mATe zaktimAna thayA hatA. paraMtu kamabhAgye buddhanI mAphaka ja mahAvIra zI rIte ATalA badhA saguNo para prabhutva sthApita karI zakyA teno ItihAsa paraMparAmAM sacavAyo nathI. saMzodhananA daSTibiMduthI "cariyApiTaka' ane "jAtakakathAo'nA jeTalIja A bAbata paNa rasaprada ane mahattvanI bane che. A badhAno pratikAra nahIM karatAM hRdaya ane mastiSkanA badhA ja sadgaNono saravALo ke je mahAvIra dharAvatA hatA evo dAvo karavAmAM Ave che te prApta karavAnA muzkela kAryamAM anivArya evI muzkelIo ane vipno anubhavyA sivAya te meLavI zakAya nahi ane vahANa sAme kinAre pahoMce te pahelAM tene aTakAve tevAM tophAno avazya Ave ja ane sAme tIre pahoMcavAnA mArgamAM evA khaDako paNa avazya Ave ke je jahAjanI saraLa samudrayAtrAne bhayamAM mUkI de. mahAvIranA AtmAnI sAme paNa - 16 -
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ udAtatA ane mahAnatA jevA guNonuM temanA aMtima nAzavaMta jIvana daramyAna ghaNIvAra pradarzana thayuM hatuM te prApta karatAM pahelAM upasargo dvArA te prApta karavAmAM aDacaNo UbhI thaI hatI. ane have, ApaNuM rasaprada ane prakAzamAM lAvavA joga kArya e mahAvIranA pAchalA janmono tema ja pAchalA janmomAM banelA banAvonA UMDANapUrvakanA vivecana dvArA abhyAsa karavAnuM che ane A abhyAsa dvArA A mahAna AtmAe tenA aMtima janmamAM bhavyatA prApta karatAM pahelAM kevI kevI kasoTIomAMthI pasAra thavuM paDyuM tenI tapAsa karavAnI che. - mahAvIranA navAsAra (Nayasara) tarIke janma lIdhAnA ghaNA samaya pahelAM temane dharma ke tattvajJAnanuM koI khAsa jJAna na hatuM, paraMtu temane eka sArI Teva e hatI ke teo pote potAnuM bhojana le te pahelAM evA koIne zodhI kADhatA ke jene bhojana ApIne teo sevA karI zake. kyAreka anya bAbatomAM koI atisAdhAraNa Teva paNa AMtarika sArapane kAraNe vyaktine khUba ja moTo phAyado karAvI jAya che te koI jANatuM nathI ane nayAsAranA sAthe paNa kaMIka AvuM ja banyuM. rAjyamAM te eka adhikArI hovA chatAM eka vakhata rAjAe tene najIkanA jaMgalamAM jaIne lAkaDAM kApI lAvavAnuM kahyuM. tyAM paNa tenI rojiMdI Teva mujaba bhojana letAM pahelAM teNe te jene bhojana karAvI zake evI koI vyaktine zodhavAno prayatna karyo. sUrya mAthA para Avyo hato, te pote paNa khUba ja bhUkhyo thayo hato. teNe pote athavA tenI jagyAe bIjo koI hota to teNe paNa A saMjogomAM bhojana karI lIdhuM hota, paraMtu nayasAre te lIdhuM nahi ane AjubAju badhe ja te jene bhojana karAvI zake evI jarUriyAtavALI vyaktinI zodha karI. AvI sArI vyaktinA sanniSTha prayatnone kAraNe tene temAM saphaLatA maLe ja emAM kaMI navAI jevuM nathI. thoDIka vAramAM teNe potAno mArga bhUlelA keTalAka sAdhuo joyA. teo atyaMta thAkI gayA hatA ane kaMTALI gayA hatA. teNe aMtaHkaraNapUrvaka temane AmaMtrita karyA ane temanI jarUriyAtone sArI rIte saMtoSI. A satkArane aMte te temanI sAthe gayA ane mukhya mArga sudhI temane mUkI AvyA. chUTA paDatAM pahelAM saMtoe joyuM ke nayasArano AtmA
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhArmika jJAna meLavavA mATe paripakva ane taiyAra che. temaNe nayasArane dhArmika bAbatonuM jJAna ApyuM je temanA potAnA dvArA sacavAI rahevAnI zakyatA na hatI. ane ahIM prathamavAra ja bIja vavAyAM jenAM miSTa phaLo temaNe temanA aMtima janmamAM dhAraNa karyAM. AnI pahelAMnA badhA ja janmo ApaNA mATe mahattvanA nathI, kAraNake je vikAsanuM ApaNe pageruM kADhavA mAgIe chIe tenuM mULa mAtra A janmamAM ja paDeluM che. have ApaNe mahAvIranA trIjA janma para AvIe chIe ke jemAM teo prathama tIrthaMkara RSabhadevanA pautra ane bharata cakravartInA putra tarIke janmyA hatA. temanuM nAma mArici hatuM. eka vakhata RSabhadevanA mukhethI dhArmika pravacana sAMbhaLIne temaNe saMsArano tyAga karyo. zarUAtamAM pracalita rUDhionuM temaNe ugrapaNe pAlana karyuM, paraMtu pachIthI te rUDhionuM pAlana karavAnuM temane potAnA hAthe kazuM khoTuM na thAya evA khyAlathI muzkela lAgyuM. eka vakhata bharata cakravartIe RSabhadeva AgaLa zaMkA vyakata karI ke temanA mRtyu pachI temanI kakSAno mahAna ane zreSTha manuSya maLI zakavo e duSprApya bAbata che. RSabhadeve tene javAba Apyo ke je rIte tArA pachI agiyAra cakravartIo pedA thavAnA che te ja rIte mArA pachI paNa ghaNA tIrthaMkaro pedA thavAnA che ke jeo bhramita lokone sAcA mArga para lAvaze. khUba ja AnaMdita thaIne bharata rAjAe pUchyuM, 'tAta, A sabhAmAM evI koI vyakti che, ke je dharma/niyamanA cakrane gatizIla banAvI zake ?' RSabhadeve javAba Apyo, 'tAro potAno putra mArici tripRSyAnA nAmathI prathama vAsudeva banaze. pachIthI cakravartI priyamitra tarIke ane tyArabAda ghaNA samaya pachI yathAkALe mahAvIranA nAmathI te tIrthaMkara banaze.' AthI bharata atyaMta AnaMdita thaI UThyA ane mArici jyAM beThA hatA tyAM gayA ane RSabhadeve je kahyuM hatuM tenA anusaMdhAnamAM temanI pratye Adara vyakta karyo. A jANIne mArici potAnI jAtane kAbUmAM rAkhI zakyA nahi ane ~96~
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ Azcaryacakita thaIne bolyA, "mArA dAdA prathama tIrthaMkara, mArA pitAzrI prathama cakravartI ane huM pote prathama vAsudeva banavA jaI rahyo chuM - mAruM kuTuMba keTaluM mahAna ane ajAyabI pamADe tevuM che." AnAthI uttejita thaIne mAricie temanA aMtima janmamAM potAnI jAtane atyaMta hAni pahoMcADI ane tene pariNAme te brAhmaNa kuTuMbamAM jamyA. temaNe kapilAne geramArge dorI. ApaNe A bAbatane yogya sthaLe vivecanAtmaka rIte tapAsIzuM. paraMtu nayasAranA AtmAe tenA soLamA janmamAM duHkhadAyaka pIchehaTha karI. ahIM te vizvabhUtinA putra tarIke janmyo. tenI mAtAnuM nAma dhAriNI hatuM. tenA kAkA vaizvanaMdI tyAMnA rAjA hatA. joke baMne bhAIo vaccenA saMbaMdho evA hatA ke vizvabhUtine rAjyanAM sarve sukho tarapha pahoMcavAno mArga sugamya hato. rAjA vizvanaMdIne paNa vaizAkhanaMdI nAmano potAno putra hato. atre eka bagIcAnI AsapAsamAM banelA eka nAnakaDo banAva vizvabhUti mATe saMsAratyAga karavAnuM kAraNa banyo ane atyaMta dIrghakALa paryata temaNe atyaMta kaThina tapazcaryA karI. A tapazcaryAne lIdhe vizvabhUti zarIre kRza thaI gayA. ekavAra jyAre vizvabhUti pasAra thaI rahyA hatA tyAre eka gAya tenAM zIMgaDAM vIMjhIne temane haDaselo mAryo. kamanasIbe temano pitarAI vaizAkhanaMdI A ja vakhate tenI ToLakI sAthe tyAM hAjara hato. teNe samagra ghaTanA joI ane vizvabhUtine tenI agAunI tAkAta aMge ToNo mAryo ane pachI je na banavuM joIe te banyuM. A bAbate vizvabhUti ke je ghaNA samayathI temanA gussAne dAbI rAkhavAnuM zIkhyA hatA, te atyaMta krodhita thaI gayA, gAyane temaNe zIMgaDethI pakaDI goLagoLa ghumAvI ane pachI havAmAM uchALI, paraMtu ATalAthI Ano aMta Avyo nahi. vadhumAM temaNe daDha nizcaya karyo, "jo mArI badhI ja tapazcaryAnuM koI mahattva hoya, to mAro janma koI harAvI na zake tevA mahattama zaktimAna manuSya tarIke thAo ane je mANase mArA koI ja vAMkagunA vagara mAruM apamAna karyuM che tenuM mArA hAthe mRtyu thAo." vizvabhUti temanA chellA zvAsa sudhI A vicArane temanA manamAMthI
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ dUra karI zakyA nahi ane temanA manamAM pelA atizaya dRDha nizcaya sAthe mRtyu pAmyA. tapazcaryA ane AtmaniyaMtraNa ke saMyama haMmezAM sAthosAtha cAle che ane ekanI hAjarI sivAya bIjuM atyaMta nukasAna kare che ke jeno koI ja upacAra hoto nathI. jeo tapazcaryA kare che teo alpapoSaNa ane kaThina jIvanane pariNAme jhaTajhaTa gusse thaI jAya tevA svabhAvanA thaI jAya che ane potAnI jAta para kAbU nahi hovAne kAraNe Ave vakhate ati Avazyaka evuM samatolapaNuM jALavI zakatA nathI ane teo potAnI jAta mATe temaja anyo mATe bhAre duHkha ane pIDA utpanna karavA mATe teo jAte ja kAraNabhUta bane che. mahAna chatAM ati krodhi RSi durvAsAne koNa jANatuM nathI, ke jemaNe eka sukhI daMpatI (duSyaMta ane zakuMtalA)ne khAsa to kAvya nATakanI nAyikAnI eka kSudra bedarakArIne kAraNe pAyamAla karI nAkhyuM hatuM. AtmaniyaMtraNanA abhAve jenAthI pote ghaNo caDiyAto hato evA mANasanI TIkA pratye mahAna vizvabhUti uttejita thaI gayo. hakIkatamAM te eTalo UMcI kakSAe hato ke vaizAkhanaMdIe karelI TIkA tene asvastha banAvI na zake, paraMtu te nirupAya hato ane tethI AvA mahAna AtmAnuM kevuM patana thayuM te ApaNe joI zakIe chIe. AvA mahAna AtmAo mATe dRDhanizcaya ane siddhi vacce khUba ja pAtaLI bhedarekhA hoya che ane tethI teo AkhIye ghaTanA aMge jarAka vadhAre zAMtithI vicAravAno samaya bhAgye meLavI zake che ane tethI pazcAtvartI anivArya banAvomAMthI chaTakI jaI zakatA nathI. tapazcaryAne pariNAme anugAmI janmamAM svargamAM teno punarjanma thayo, paraMtu teno prabaLa dRDha nizcaya tenA aDhAramA janmamAM jene pRthvI para lAvyo. A janmamAM te vAsudeva tarIke pedA thayo. tenuM nAma tripRSTA hatuM. tenA nizcayane anurUpa te atulanIya tAkAta dharAvato hato ane vaLI teno bhAI vaizAkhanaMdI ke je siMha tarIke janmyo hato tene mArI nAkhavAnI taka paNa tene maLI. pavitra sAdhunI krUra mazkarIo karavAnA ghora karmane kAraNe tene prANIjagatamAM janma levAnI pharaja paDI. 0200
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina purANakathAo anusAra jyAre vAsudeva janma dhAraNa kare che tyAre prativAsudeva paNa acuka janma le che. azvagrIvA te yugano prativAsudeva hato. vAsudeva tripRSTAe te prativAsudevano aMta ANyo. loko temane vAsudeva tarIke oLakhatA thayA. tripRSTA vAsudeve temanA bhAIonI madadathI bhAratano moTo bhAga jItI lIdho ane potAnI jAtane nokhI sAbita karI. teNe vividha rAjAo ane vidyAdharonI ghaNI rAjakuMvarIo sAthe lagna karyA ane ArAmadAyaka ane vaibhavI jiMdagI jIvavA lAgyo. yathAkALe indriyonA bhogavilAsamAM te evo to lIna thaI gayo ke agiyAramA tIrthaMkara zreyAMsanAthanAM dharmapravacano sAMbhaLavA chatAM (bhogavilAsarUpI) karoLiyAnI sonerI jALane te tyajI zakyo nahi. teno AtmA paNa halako paDyo. krodha ane bIjA halakI kakSAnA manovikAroe tenI upara prabhutva jamAvyuM ane pachI zuM thayuM te have ApaNe joIe. eka vakhata tenA nidrAnA samaye te suMdara saMgItano AnaMda mANato hato. jevo tripurA nidrAmAM saravA mAMDyo ke tarata ja tenI pathArI pAse ja UbhelA aMgarakSakane saMgIta baMdha karAvI devAnI sUcanA ApI. paraMtu aMgarakSaka ke je tenI pathArInI saMbhALa rAkhato hato te saMgItathI eTalo badho abhibhUta thaI gayo hato ke te saMgIta baMdha karAvavAnuM bhUlI gayo. jyAre tripRSTA jAgyo tyAre teNe jANyuM ke saMgIta to hajI paNa cAlu hatuM. teNe aMgarakSakane bolAvyo ane pRcchA karI. aMgarakSake tenI bhUla kabUla karI paraMtu vAsudeva tripRSTA eTalI badhI nIcI kakSAe utarI gayo hato ke te tenA manovikAromAMthI upara UThI zakyo nahi. AthI UlaTuM, krodha tene eTalo badho gherI vaLyo ke teNe aMgarakSakane bolAvyo ane bharyA darabAramAM teNe aMgarakSakanA baMne kAnamAM (pIgALeluM) tAMbu reDAvyuM. A janmamAM jIvatAM prANIone mArI nAkhavAnI bhAvanAvALA ane mAMsa khAvAnI majAnA AnaMdamAM UMDA DubelA, badhA ja manovikArothI paripUrNa teno AtmA eTalI adhama kakSAe nIco UtarI gayo ke tene narkanI yAtanAo sahana karavI paDI. teNe keTalAka adhama janmo levA paDyA. - 21 -
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanA trevIsamAM janmamAM nayasArano AtmA dhAriNIdevInI kukhe punarjanma pAmyo ane yathAkALe te cakravartI banyo. tenuM nAma priya mitra hatuM ane te badhAM ja cauda ratno dharAvato hato. cakravartI vAsudeva karatAM e arthamAM nokho hato ke aizvarya ane bhavyatA e badhuM ja hovA chatAM te temAMthI bahAra AvI zakyo. jyAM sudhI mAnavadeha hoya tyAM sudhI mAnavIya nazvaratAno sarvavyApaka khyAla mAnavamanamAMthI bhAgye ja dUra thaI zake che. ekavAra jyAre rAjA mahelanI chata parathI vAdaLonuM saudarya joI rahyo hato tyAre vikharAtAM vAdaLone joIne badhI ja vastuonI nazvaratAno khyAla tenA manamAM jhabakyo. ane e ja vakhate tene potAnuM nAma sArthaka kare evA guru maLyA ane teNe jagatanAM sarve sukhono tyAga karyo. | nayasAranA AtmAe baLapUrvaka aMtarAyone pheMkI dIdhA ane have teno mArga thoDoka lAMbo chatAM taddana sIdho ane sarala hato. potAnI munasuphIthI rAjya karatA ane chatAM haMmezAM uttama sobata zodhatA evA naMdanarAjA tarIkeno pacIsamo janma pUrNa karyA pachI svargamAM paNa uttama jagyAe paramAtmA tarIke teo janmyA ane tyAMthI teo jaMbudvIpamAM AvyA ane tIrthakara banyA. jeNe A kALajIpUrvaka vAMcyuM che tenAmAM bhAgye ja e samaja pedA nahIM thAya ke thoDIka avagaNanA, thoDIka bekALajI, thoDaka ahamuno sparza, indriyonA viSayonI mojanI thoDIka icchA kevI rIte anaMta janmono cakravAtI nAda pedA thavAnuM kAraNa bane che. ane bIjI bAju AtmaniyaMtraNanA sAtha vinAnI vadhu paDatI tapazcaryA saMyama vyaktinI pragatimAM samAna rIte hAnikartA sAbita thAya che. A baMne hakIkto evI vyaktinA manamAMthI bhAgye ja dUra thaI zake che ke je tenA nizcita lakSa (summum bonum) sudhI pahoMce te pahelAM gADha rIte umadA AtmAnI caDatI ane paDatIne anusare che. - nepoliyana - nelsananI jema nahi - ke rAmakRSNa vagerenI jema nahi - paraMtu kramAnusAra utthAna thavuM - 22 -
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthaLAMtara (Transfer) duzmA suSmA samaya pUrNa thato hato ane mAtra kaMIka paMcotera varSa ane ATha mahinA bAkI rahyA hatA. A samaye devAnaMdA potAnA pati 28Sabhadatta sAthe vaizAlInA dakSiNa bhAgamAM rahetAM hatAM. A jagyAmAM moTebhAge brAhmaNonI vasatI hatI ane tethI te brAhmaNakuMDa tarIke jANItI hatI. jyAre uttaraphAlyunI nakSatra cAlI rahyuM hatuM tyAre nayasArano AtmA devAnaMdAnA garbhAzayamAM Utaryo. teNIe cauda svapno joyAM. (juo pachInuM prakaraNa). paraMtu garbhadhAraNanA 82 divasa pachI eka khUba ja agatyano banAva banyo. rUDhigata rIte tene nIce mujaba joDavAmAM Ave che. (AcArAMga sUtra 176) "pachI mahAvIra tarapha bhaktibhAvavALA deve yogya samaye te potAnI pharaja hovAnuM vicArIne kathita garbhadhAraNanA 82 divasa pachI devAnaMdAnA garbhane trizalAnA garbhAzayamAM ane trizalAdevInA garbhane devAnaMdAnA garbhAzayamAM ekabIjAmAM sthAnAMtarita karyA. pachIthI lokoe A ghaTanAne svIkArI lIdhI ane A ghaTanAnI vArtAe jhaDapathI lokonAM mana para gADha asara jamAvI dIdhI. 2000 varSa jUnA keTalAka zilAlekho ke je lakhanau (kesarabAga - 4626)mAM sAcavI rakhAyA che te AnuM pramANapatra Ape che. ApaNA pakSe A daMtakathAmAMthI vadhAre UMDI tapAsa dvArA satya zodhI kADhavAnuM kArya Ave che. mAtra traNa graMtho ke je A ghaTanAno nirdeza kare che te AcArAMgasUtra, bhagavatIsUtra ane kSepAstra che. AcAraMgasUtra sauthI prAcIna hovAne lIdhe te svAbhAvika rIte ja ApaNAmAM vadhAre vizvAsa pedA kare che. paraMtu AcArya hemacaMdra ApaNane tema karatAM roke che. (pariziSTa parva-sarga-1, zloka 88 thI 101). teo kahe che ke AcArAMgasUtrano e bhAga ke jemAM kathita ghaTanA varNavavAmAM AvI che temAM bhadrabAhunA samaya pachI lagabhaga 200 varSo pachI asala lakhANamAM vadhAro karela che. ema mAnavAmAM Ave che ke simaMdhara tIrthakara dvArA te bharatakSetranA sImADAonI bahAra racavAmAM AvyuM che. - 2 -
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ A badhAmAMthI e hakIkata nizcita thAya che ke mahAvIranA mRtyu pachI 200 varSo bAda AvI ghaTanA aneka vastuo bheLavIne upajAvI kADhavAmAM AvI che. prAsaMgika kathA kalpasUtramAM moTe bhAge AcArAMgasUtramAMthI uchInI lIdhela che ane temAMthI kAMI navuM prApta thatuM nathI. bhagavatIsUtra AvI (garbhanI) sthAnAMtaranI zakyatA darzAve che, paraMtu agatyano noMdhapAtra muddo e che ke bhagavatIsUtra hakIkatamAM te ghaTanAne samarthana ApatuM nathI. zataka (5) uddada (4)mAM pherabadalInI kSamatAnuM kAraNa hirogamaiSI che ema kahevAmAM AvyuM che - vardhamAna mahAvIra ane gautama vacce A prakArano saMvAda thayelo che. ahIM harinagamaiSInuM garbhanI pherabadalI karavAnuM kauzalya hovAno dAvo karavAmAM Avyo che paNa mahAvIranA garbhanuM devAnaMdAnA garbhAzayamAMthI trizalAnA garbhAzayamAM sthAnAMtara aMge kharekhara koI nirdeza karavAmAM Avyo nathI. A tabakke te muddo agatyano che, kAraNa ke A tabakke Avo nirdeza thavo e atyaMta svAbhAvika che ane tenI dhyAnAkarSaka upekSA A tabakke virodhI abhiprAya pedA kare che. TIkAkAra abhayadeva dalIla kare che ke sAmAnya paribhASAmAM ApavAmAM AveluM varNana mahAvIrane potAne lAgu paDavuM joIe ane je devano nirdeza karavAmAM Avyo che te anya koI nahi, paraMtu harine gamaiSI ja che ane A ja deve mahAvIranA garbhanI pherabadalI karI che ema manAya che. spaSTa nirdezanA abhAve (uparokta) TIkAkAranI dalIla ApaNA mananuM samAdhAna karatI nathI. have ApaNe A AkhAye praznane vaijJAnika rIte joIe. jIvazAstranA jJAna ke je ApaNI pAse che tevo yogya rIte dAvo karavAmAM Ave che tenA prakAzamAM ApaNI jAtane prazna pUchIe ke, "A prakAranuM sthAnAMtara zakya che? eka garbhAzayamAMthI bIjA garbhAzayamAM garbhanI pherabadalI zakya che ?" koI paNa jAtanA bhaktibhAvanI asararahita Adhunika vijJAna Ano javAba nakAramAM Ape che. | (ahIMyA peja 25 AkhuM ja bhASAMtaramAM rahI gayela che.) - 24 -
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ A peja 26 che. bIjA ghaNA prazno anivArya rIte pedA thAya che, paraMtu temanA samAdhAnakAraka uttaro ApI zakAtA nathI, kAraNa ke A prakAranA sthAnAMtaranI tarapheNamAM eka vizvasanIya tarka ghaDI kADhavo Avazyaka che. A prakAranI pherabadalI mATe karavAmAM AvelI dalIla manane mATe samAdhAnakArI nathI eTaluM ja nahi, paraMtu te atArkika paNa che. indra vicAre che ke eka tIrthaMkare saMkucitavRttinA, kaMgALa, kRpaNa ane brAhmaNa kuTuMbamAM kyAre janma lIdho nahoto, laI zake nahi ane laI zakaze nahi. samakAlIna bauddha sAhitya ke je AvA savAlano nirNaya karavA mATe sauthI vadhAre vizvasanIya ane sauthI vadhAre sahAyakAraka che te paNa A bAbata sAthe saMmata nathI. temAM buddha vize kahevAmAM AvyuM che ke teo jevA che tevA netAo kAMto kSatriya athavA to brAhmaNa parivAramAM janmyA che. kSatriya parivAra sAMskRtika rIte je hoddo dharAve che tevo ja ucca sthiti brAhmaNa parivAra dharAve che. paraMtu dharmopadezakono samudAya je ghaNA vakhatathI sarva pavitratA ane zreSThatAne e koI khAsa vizeSAdhikArI varganA loko mATe surakSita gaNI rahyo che tenAmAM eka irSAbhAva pedA thayo hato. vaLI A (vizeSAdhikArI) varga AvI sarvoparitA mATe dRDhapaNe ane samAna rIte sakSama, majabUta ane zaktizALI hato. ane brAhmaNa parivArane utArI pADavA mATe ja AvI pherabadalIne kALajIpUrvaka ane jAgRtapaNe kapaTapUrvaka banAvaTa karIne varNavavAmAM AvI che. vyaktigata rIte joIe to RSabhadatta vidvAna mANasa hato - kadAca brAhmaNomAM zreSTha ane vaidika jJAna vageremAM khUba ja niSNAta hato. devAnaMdA paNa koI rIte trizalA karatAM uttaratI kakSAnI na hatI. 'aMtagADA dAsAo' e pherabadalIne nyAya ApavA mATe ApelI vArtA nIce mujaba che, paraMtu te paNa gaLe Utare tema nathI. mahAvIra e buddhathI paNa pahelAM thaI gayela mahAna dhArmika vyaktitva hatuM ke jeNe nAtajAtanA vADA toDIne badhA bhedabhAvone samatala karavAno prayatna karyo hato ane karmane vadhAre mahattva ApyuM hatuM. (7 navvA vaso hoD....) ~24~
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA mANase AvI pherabadalI aMge vicAryuM hoya te azakya che ane e to vaLI ethIye azakya che ke temaNe pote AvI pherabadalI vize vicAryuM na hoya (kAraNa ke teo tenAthI ghaNI UMcAIe hatA) chatAM temanI icchA virUddha ane temanI saMmati vagara temane eka garbhAzayamAMthI bIjA garbhAzayamAM sthAnAMtarita karyA hoya. tethI A bAbata temane teo jANe ke indranA hAthanI kaThapUtaLI hoya evA banAvI de che. evuM noMdhavAmAM AvyuM che ke je mANasa tenI mAtA trizalAne zArIrika kaSTa na paDe te mATe (garbhamAM) jhAjhuM halanacalana paNa na karato hoya, je mANasa potAnAM mAbApanI hayAti daramyAna (saMsAra) tyAga na karavAno nizcaya dharAve tevo anyano khyAla karavAvALo hoya te AvI pherabadalIne kabUla kare kharo ? tema na thaI zake. AvI lAgaNIzIla vyakti mATe manovaijJAnika rIte paNa mAtra indranA rAjIpA khAtara eka strInI mAtRtvanI tIvra icchAone bhAMgIne cUrecUrA karI nAkhavA jeTalo krUra ane dayAhIna banI zake te azakya che. ApaNe sArI rIte jANIe chIe tema indra eka ajJAna vyakti hato ke je mahAvIranA siddhAMtane samajavA ane temanA vyaktitvane pArakhavAmAM niSphaLa gayo hato te zI rIte AvI pherabadalIno vicAra paNa karI zake ? paraMtu indre mahAvIranA vyaktitvane anyAya karyo hoya evo A kaMI ekAkI banAva nathI. AvA bIjA ghaNA prasaMgo che jyAre indre temane nakArIne athavA tenAM vyavahAru udAharaNo ApIne sAcA mArge vicAravAnI tene pharaja paDI hoya. (jyAre indre ociMtI udbhavatI zArIrika ribAmaNIomAMthI mahAvIrane bacAvavAnI taiyArI batAvI hatI) te navAI pamADe evuM che ke temanuM samagra vyaktitva jokhamamAM che tyAre mahAvIre kema temAM daramyAnagIrI nahIM karI hoya ? graMtho kahe che tema mahAvIra vardhamAna teo sthAnAMtarita thavAnA che te jANatA hatAM, teo sthAnAMtarita thaI gayA che te paNa teo jANatA hatA, (temane sthAnAMtarita karavAmAM AvI rahyA che te teo jANatA na hatA kAraNa ke ~2~
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ te samaya ati alpa hato) tyAre ema thaI zakyuM hota ke teo indrane te potAne je karavA mATe lAyaka mAnato hato te mATe jema tene potAno anuyAyI banatAM aTakAvyo hato te ja rIte aTakAvI zakyA hota. have pachI prazna e pedA thAya che ke (jyAre e mAnya karavAmAM AvyuM che ke potAnA maryAdita jJAna sAthe indre AvA mahAna mAnavInA ucca khAnadAnamAM janma vize vicAryuM hatuM) zA mATe teNe mahAvIra jyAre prathama vakhata devAnaMdAnA garbhAzayamAM garbhastha thayA tenI pahelAM AvuM na vicAryuM? indranI potAnI sAthe paNa vizeSaNonI lAMbI pUMchaDI joDAyelI che. ochAmAM ochuM indre ema paNa na vicAryuM ke mahAvIra pote devAnaMdAnA garbhAzayamAM garbhastha thayA tyAre temaNe pote A aMge sArI rIte vicAryuM hota. paraMtu A bAbatamAM zarUAtanA lekhakone temane harIphone halakA pADavAnI taka prApta na thaI hota. evuM kahevAya che ke mAricinA jIvana daramyAna temanI potAnI mahAnatA vizenA temanA garviSTha vicArone lIdhe temane temano janma halakA kuLamAM levo paDyo. jeo A dRSTibiMdu le che temane e hakIkata dekhAtI nathI ke eka vakhata temanA 27mA ane aMtima janmanI pahelAM ane mArici tarIkenA janma pachI tarata ja nahi paraMtu 18mA tripRSNa vAsudeva tarIkenA janmamAM teo putrIputra (arthAt potAnI putrIthI pedA thayela putra) tarIke janmyA hatA. rAjA ripupratizatrue potAnI ja putrI mRgAvatI sAthe lagna karyAM ane tenAthI eka putra pedA karyo je pachIthI tripRSThA vAsudeva tarIke jANIto thayo. teno potAnI jAta vizeno garviSTha aham AnAthI pUratA pramANamAM daMDita thayo. dalIla tarIke ApaNe dhArI laIe ke tene prAyazcita tarIke gaNavAmAM na Ave to paNa mahAvIranA siddhAMta pramANe koI vyakti, koI deva, koI zetAna, indra ke mahAvIra pote paNa potAnA kAryanuM pariNAma TALavA mATe zaktimAna banI zake nahi. bauddha sAdhu ke je samAna rIte karmanA lokhaMDI siddhAMtamAM mAne che temaNe paNa tene paDachAyA sAthe sarakhAvela nathI. paDachAyo eTale dhUMsarIne anusaratuM gADAnuM paiDuM. ~200
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ IndranA pakSe paNa koI vicAraNA mahAvIrane tenA te ja parivAramAM janma letA rokI zake nahi. bIjo muddo ke je graMtho kahe che te mujaba devAnaMdAnA garbhanI trizalAnA garbhAzayamAM ane trizalAnA garbhanI devAnaMdAnA garbhAzayamAM pherabadalI thaI hatI. te navAI pamADe evuM che ke jyAre pharIthI mahAvIra jue che ke (bhagavatI zalAkA-9, udada-4) devAnaMdAne koI bALaka janmyAno nirdeza maLato nathI. jo devAnaMdAne koI dIkarI hota (kAraNake trizalAnA garbhAzayamAM rahelo garbha e eka chokarI hatI to A sthAne teno koI nirdeza karavAmAM Avyo ja hota. mahAvIranA prAraMbhanA anuyAyIo pachInA karatAM vadhAre bhaktibhAva dharAvatA hatA. temaNe cokkasapaNe svapna sevyuM hota ke "mahAvIranA jIvanamAM koIka camatkAra thayo hovo joIe. prAraMbhanA lekhako be svapnone sAkAra thayelAM jue che. thoDAka ja samayamAM tene banavuM joItuM hatuM" ane "je cokkasapaNe banyuM hatuM te baMnenuM sthAna "je banyuM hatuM e lIdhuM. teo eka ja kAMkare be pakSI mArI zakyA. teo saMsArI lokone saMtoSI zakyA ane brAhmaNone kalaMka lagADI zakyA. te taddana zakya che ke (bhagavatI zalAkA-15) gautama sAthe paribhramaNa karatI vakhate mahAvIra eka strInA saMparkamAM AvyA ke jeNe temane jotAMnI sAthe ja svAbhAvika prema ane bhaktibhAvane lIdhe evAM badhAM ja cihno pradarzita karyo ke je eka mAtA tenA potAnA putrane joIne pradarzita kare. A aMge vardhamAna mahAvIrane pUchatAM temaNe kahyuM ke devAnaMdAe tenA agAunA prema ane bhaktibhAvane kAraNe AvI mAtRtvanI lAgaNIo pradarzita karI. ApaNe e na bhUlavuM joIe ke pratyeka strIne AvA dekhAvaDA ane saMtatva prApta karela yuvAna manuSyanI mAtA banavAnuM game. devAnaMdA tenA keTalAka pUrvajanmomAM mahAvIranI mAtA hovI joIe. A baMne lAgaNIoe devAnaMdA para evI majabUta pakkaDa jamAvI ke teNe mAtRtvanI badhI ja lAgaNIothI grasta thaI gaI hoya ane evAM badhAM ja cihno pradarzita karyo hoya emAM kaMI navAI nathI.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ e jamAnAmAM pratyeka vRkSane eka deva ane pratyeka nadIne eka pramukhadeva hoya ja ema mAnavAmAM AvatuM hatuM tyAre emAM kaMI ja Azcarya nathI ke mAnava kalpanAno eka deva hoya ema vicAravAmAM Ave ane te garbhanI pherabadalI aMge atyaMta kauzalya dharAvato hoya. A baMne hakIkatone (kRSNanI daMtakathA vizenI bhUlavI joIe nahi) prAraMbhanA jIvanacaritra lekhako najaraaMdAja karavAnI bAbatamAM atyaMta catura hatA. temaNe tenA badhA ja lAbha-kadAca geralAbha - lIdhA ane brAhmaNone taddana mAnabhaMga karavA mATenI vArtA racavAmAM koI ja khacakATa anubhavyo nahi. paraMtu pachI prazna e thAya che ke aMka 82 kevI rIte yAda Ave che ane A aMka sAthe zI agatya joDAI che. jo ApaNe e siddhAMta mAnI laIe ke devAnaMdA keTalAka pUrvajanmomAM mahAvIranI mAtA hatI to 82 e aMka ane svapno e badhuM ja ApaNA uddeza mATe binamahattvanuM banI jAya che. paraMtu eka vadhu samAna rIte dIThe kharuM lAge evuM tAraNa che ke eka brAhmaNa strI devAnaMdAe vAstavamAM svapno joyAM hoya ane eka zaktizALI AtmAne garbhamAM dhAraNa karyo hoya. paraMtu Akhare 82 divasa pachI tene kasuvAvaDa thaI gaI hoya kAraNake RSabhadatta ane devAnaMdAne koI saMtAna hovA aMgeno koI ja nirdeza maLato nathI. | (joke e noMdhavuM joIe ke devAnaMdAe joyelAM svapno AbehUba trizalAe joyelAM svapno jevAM ja hatAM ane vidvAna brAhmaNo paikI svapnone samajAvavA ke AvI pherabadalI ke kasuvAvaDane varNavavA mATe koI ja AgaLa AvyuM nahi) devAnaMdAne kasuvAvaDa thaI hovI joIe e tAraNa e pachIthI banelI hakIkatamAMthI Teko meLave che. barAbara 82no aMka ane kasuvAvaDa trizalAnA manamAM paNa mAthe toLAI rahelo bhaya pedA kare che kAraNa ke tenA potAnA aMge paNa AvI ja zaMkA udbhavI zake che. ' svapno trizalAnA garbhAzayamAM mahAna AtmA garbhastha thayo te pachI paraMparA ApaNane darzAve che ke teNIe cauda mahAna svapno joyAM. have ApaNe
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAraMparika vArtA vadhu vigatathI joIzuM. sAlaMdhara gotranI brAhmaNI devAnaMdAnA garbhAzayamAMthI zramaNa bhagavAna mahAvIrano garbha dUra karI vaziSTha gotranI kSatriyANI trizalAnA garbhAzayamAM sthApita karavAmAM Avyo te rAtre kSatriyANI trizalA potAnA zayanakhaMDamAM hatAM je (khaMDa)no aMdarano bhAga citro vaDe zaNagArelo hato ane tenI bahAranI sapATI sapheda raMge dhoLelI hatI temaja khUba caLakatI ane narama hatI. chata para vividha citro dorelAM hatAM ane te (chata) paNa caLakatI hatI. ratno ane kImatI paththarothI aMdhArAne dUra karavAmAM AvyuM hatuM. bhoMyataLiyuM ekadama sapATa hatuM ane sarasa goThavelI zubha AkRtiothI sArI rIte zaNagAravAmAM AveluM hatuM temaja badhA ja pAMceya raMganAM rasayukta sugaMdhIdAra puSpone Amatema verIne karelA DhagalAothI sArI rIte sajAvavAmAM AvyuM hatuM ane zayanagRha bhAratIya jIvanacaritra lekhakonI viziSTa rItathI varNavavAmAM AvyuM hatuM, paraMtu atre ApaNA mATe tenI carcA anAvazyaka che. have ApaNane sparze che evA daSTibiMduthI ApaNe tene pharIthI varNavIzuM. ""AvA zayanakhaMDamAM ane AvI pathArImAM kSatriyANI trizalA madhyarAtrie UMghatA jAgatAnI vaccenI avasthAmAM ucita sthitimAM sUI rahyAM hatAM te A prazaMsanIya cauda mahAna ane maMgaLa svapno joIne jAgRta thaI gayAM, je (svapno) A pramANe hatAM. (1) hasti (2) vRSabha - sAMDha - baLada (8) siMha (4) dhanavarSA karatAM zrIdevI (dhananI devI) (5) mALA (6) caMdramA (7) sUrya (8) dhvaja (9) kaLaza - mAMgalika ghaDo (10) kamaLanuM sarovara (11) kSIra samudra (12) divya ratha (13) ratnapUMja ane (14) dhUmavihIna jyota (32) (38) kSatriyANI trizalA tenA prathama svapnamAM badhA ja maMgaLa cihno dharAvato, cAra daMtuzaLa dharAvato suMdara, pracaMDa, prazaMsanIya hAthI joyo. te (datuzaLa) jhApaTuM nAkhIne khAlI thayelAM khUba UMce caDelAM vizALa varasAdI vAdaLo jevA athavA motIonA hAranA moTA puMja jevA athavA kSIrasamudra jevA athavA caMdrakiraNAvali jevA athavA pANInA phuvArA jevA athavA vaitadhyA nAme oLakhAtA rUpAnA parvata jevA zveta hatA. te gaMDasthaLa temAMthI jharatA sugaMdhIdAra mada vaDe - 30 -
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ suvAsita thayelAM hatAM, je madhumakSikAone AkarSatAM hatAM, je (hAthI) hAthIonA rAjA evA devonA hAthI airAvata jevo sapramANa, ghATIlo ane suMdara hato temaja jaLabharelAM vizALa, gADhAM varasAdI vAdaLonI jema AnaMdadAyaka moTI garjanAo karato hato. (84) pachI teNIe zvetakamaLanI pAMdaDIonA dravya jevI raMgachaTA dharAvato pAlatu bhAgyazALI vRSabha joyo, je cotarapha prasaratA apekSita camakatA prakAza jevo (zveta) hato. tenI mohaka, bhavya ane suMdara baMdha tenI potAnI mojane kAraNe AnaMdita thaIne jANe ke) nRtya karatI hatI. tenI suMvALI ane camakatI tvacA pAtaLI, niSkalaMka ane atyaMta komaLa hatI. teno deha daDha, majabUta, snAyubaddha, pUratA poSaNathI puSTa banelo, AkarSaka, sapramANa ane suMdara hato. tenAM ziMgaDAM TocethI goLa vaLelAM ane nakkara hatAM. tenA dAMta sarakhA mApanA, camakatA ane niSkalaMka hatA. te aneka sadgaNonA maMgaLa strota samAna hato. (85) pachI AgaLa upara teNI eka suMdara, khUbasUrata AkAravALo, ramatiyALa siMha jue che, je AkAzI ghummaTamAMthI nIce UtarI Ave che ane teNInA mukhamAM praveze che. (niyamavayaNamaivayanta....) atyaMta vyaMtaraMganI chaTAvALo siMha ke je zveta motIonI mALAnA puMja athavA kSIra mahAsAgara athavA caMdranI kiraNAvalio athavA jaLanA phuvArA athavA mahAna rajataparvata karatAMye vadhAre zveta hato. dekhAve mohaka ane suMdara, jenA AgalA paga majabUta ane zaktizALI hatA, mukha zreSTha, gADha goLAkAra, suMdara, sarasa rIte joDAyelA, aNIdAra dAMtathI zobhatuM lAgatuM hatuM, tenA suMdara hoTha tenI sapramANatA dvArA camakatA hatA ane jANeke sarasa rIte keLavelA hoya evA zreSTha kamaLa jevA komaLa hatA. tenI atyaMta nAjuka jIbha lAla kamaLanI pAMdaDIo jevI komaLa hatI ane jIbhanuM TeravuM tvarAthI bahAra AvatuM hatuM. tenI AMkho mUsamAM tapAvelA zreSTha suvarNa jevI ane goLAkAre ghUmatI nirmaLa vidyuta jevI lAgatI hatI, tenI suMdara sAthaLo atyaMta majabUta hatI, tenA khabhA pahoLA ane khAmI - 31 -
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagaranA hatA, te uttama guNavattAnA suMdara zvetavALanI banelI vistRta lAMbI kezavALIthI zobhato hato, tenuM puccha upara uThAveluM, goLAkAramAM sarasa vaLeluM, ghaNuM moTuM ane jholAM letuM hatuM, tenA nakhanA cheDA atyaMta aNIdAra hatA tenI suMdara jIbha phaMTAyelI zAkhAnI jema bahAra phelAIne tenI mukhAkRtine zobhA bakSatI hatI. (36) taduparAMta teNI pUnamAM caMdra jevA mukhavALI zrIdevI (sauMdarya ane samRddhinI devI)ne jue che, je himavaMta parvatanA zikhara para vizrAma letI, khUbasUrata bAMdhAnI, padhadIpanA kamaLa para birAjamAna, uttuMga parvata uparanA zreSTha parisaramAM AvelA kamaLonA sarovara jevI, ATheya dizAmAMthI rajavADI hastionI vizALa ane zaktizALI sUMDhamAMthI jenA para jalavarSA thatI hoya evI hatI. teNInA caraNa suvyavasthita suvarNa kUrmone maLatA AvatA hatA, teNInA nakha khUba ja unnata, puSTa, mAMsala varNanA, majabUta suMdara lAla raMganA ane suMvALA hatA, teNInA hAtha ane paga kamaLanA parNo jevA nAjuka hatA, tenI hAtha ane paganI aMgulio zreSTha ane komaLa hatI. teNInA paga keLanA jhADanA thaDa jevA goLAkAra hatA ane upara jatAM ochA goLAkAra hatA. teNInI ghUMTIo daSTigocara thatI na hatI. teNInA puSTa sAthaLa rajavADI hAthInI sUMDha sAthe sAmya dharAvatA hatA. teNInA suMdara pahoLAM oSTanuM valaya suvarNa kamarabaMdhathI zaNagAreluM hatuM. teNInA zreSTha kamaLa jevA zyAma kezanI suMdara paMktio zyAma madhukaranA vRMda jevI, zyAma vAdaLo jevI, ekasarakhI sIdhI, suvyavasthita, suMdara, prazaMsanIya, sarasa, suMvALI ane atyaMta bArIka hatI. teNInI kaTito suzobhita ane mAMsala nitaMba teNInI cakrAkAra nAbhine lIdhe suMdara lAgato hato. tenA dehano madhyabhAga arthAt kaTipradeza traNa uttama gaDIo dharAvato hato je koI paNa vyakti tenA paMjAmAM pakaDI zake evI hatI. tenA zarIranAM aMgo ane gauNa bhAgo alaMkAro ane vividha prakAranAM ratno, suvarNa, kiImatI paththaro ane zuddha, zreSTha raktaraMgI suvarNathI zaNagArelAM hatAM. teNInA doSarahita, goLA jevA AkAranA stanaya kuMDa ane jUInAM
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSponI ane motInI goLa mALAothI camakatA hatA. teNI lAlaraMganAM suvyavasthita ratnothI suMdara lAgatI hatI. motIonI suMdara dorI karatAM paNa zveta evo ratnono hAra teNInA gaLA para dinAra ane suvarNamudrAonI dorInI jema caLakATa mArato hato. teNInuM vadana tenA khabhAne sparze te rIte laTatAM camakadAra dravyanAM banelAM karNaphUlathI atyaMta suMdara lAgatuM hatuM. teNInAM nayana vizALa, AkarSaka ane kamaLa jevAM nirmaLa hatAM. teNI tenA bhavya hAthomAM grahaNa karelAM be kamaLapuSpomAMthI rasano chaMTakAva karatI hatI ane ramatiyALapaNe temano paMkhA tarIke upayoga karatI hatI. teNInA vALano gUMthelo coTalo tadana bhinna, zyAmaraMgI, gADho, suMvALo ane nIcenI tarapha laTakato hato. (8) pachI pharIthI teNIe AkAzI ghummaTanI sapATI parathI nIce tarapha AvatI IndranA svargamAMnAM pAMca vRkSo paikInA eka evA maMdAranAM ane paravALAnA vRkSanAM rasamaya puSpono lAla gulAbI raMgano suMdara rIte taiyAra karelA hAra joyo, je caMpaka, azoka, pannAgA, nAga, priyAMgI, sirasA, jUI, mallikA, jati, jUhI, kokyA, koraMTakA, dhamAMkApatra, navamAlikA, bakula, borasalI, tilaka, vasaMtikA, kuMdA, atimuktA ane sahAkarA, atizaya sugaMdhita jAtanuM AmravRkSa vagerenAM puSponAM sugaMdhita rasanI sugaMdhathI atulya rIte mohaka evo (hAra) brahmAMDanI badhI ja dase dizAone suvAsita karato hato. sarvathI caDhiyAto evo e zveta hAra sarva RtunAM zveta sugaMdhita puSpono banelo hato, je tejasvI ane mohaka hato. temAM aneka raMgonI bhavya goThavaNI hatI. A hAranI AsapAsa tenI najIka AvatI ane tenI upara besatI gaNagaNATa karatI cha phUTanI makSikAo, madhumakSikAo ane bhramaronA guMjanano sumadhura rava prasarato hato. (88) teNIe tenA tejasvI prakAzathI tejasvI rIte caLakato pUrNa caMdra joyo. caMdrano prakAza gAyanA dUdha jevo, phINa jevo, jalatuSAra jevo athavA rUpAnI baraNI jevo, zveta hato te AMkha ane hRdaya mATe majAno - 33 -
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane AnaMdadAyaka, saMpUrNa timirayukta gIca araNyonAM gupta aMdhArAM sthAno ane khUNAomAMnA aMdhakArane dUra karato hato. (89) pachI teNIe vizALa sUrya joyo, je aMdhakAranA AvaraNane dUra karato hato. teno tejasvI prakAza tejomaya caLakatA svarUpano hato, jeno raMga lAla azoka vRkSanA raMga sAthe, buTIyA phauDAsAnA vikasita lAla puSya sAthe, popaTanI cAMca sAthe athavA lAla artha guMjA sAthe, reTTi (Retti)nAM bIja sAthe maLato Avato hato. te sUrya kamaLanAM vanone suMdaratA bakSato hato, AkAzI padArthono nirdeza karato hato, AkAzI ghummaTane ajavALato hato, suvarNadravyanA kaMThane pakaDamAM leto hato, grahamaMDaLanA sabhyonA yajamAnono mahAna netA hato, rAtrino nAza karanAra hato, tenA ugama ane astanA 48 miniTanA samaya eTale ke divasano teramo bhAga arthAta mAtra eka muhUrta mATe tenI sAme AsAnIthI joI zakAya tevo ane divasanA anya samaye tenI tarapha jovuM muzkela bane tevuM svarUpa dharAvato hato. te duSTa tattvo ke je rAtre kAryazIla banatAM hatAM temanAM dvArane toDanAro, ThaMDInA pravAhane dUra karanAro, je haMmezAM meru parvatanI AsapAsa goLAkAre paribhramaNa karato hato ane tenAM sahastra kiraNe anya caLakatA bhavya AkAzI padArthone vaheMcI Apato hato. (40) pachI pharIthI teNIe najare jonArAne AnaMdadAyaka lAge tevo khUba ja suMdara ane vizALa dhvaja joyo ke je zreSTha suvarNanA daMDa upara tenI Toca upara pharakAvelo hato. te vividha prakAranA phUlonAM goTA temaja nAjuka ane taraMgamaya vAdaLI, lAla, pILA ane sapheda raMganAM moranAM pIMchAMthI bAMdhelo hato. tene tenA sauthI uparI bhAgamAM dorelA bhavya siMhanI AkRtithI zaNagAravAmAM Avyo hato, je bilorI kAca, sphaTika, zaMkha, aMkA paththara, jUInAM puSpo, pANIno phuvAro, rUpAnI baraNI jevo zveta hato ane te AkAzI ghummaTane bhedavA mAgato hoya tema teNe chalAMga mArelI hatI. dhvaja pavananI AnaMdadAyaka maMda laherone lIdhe haMmezAM Dolato raheto hato. (41) pachI pharIthI teNIe saMpUrNa rUpAno kaLaza joyo, jeno dekhAva zreSTha - 34 -
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sonAnA jevo tejasvI hato, te nirmaLa jaLathI bharelo hato, te zreSTha, suMdara camakato hovAthI (tenI uparanA) kamaLonA jaththAne lIdhe temaja tenI beThaka upara rahelI badhA ja prakAranI saMpUrNa zubha cIjone lIdhe behada suMdara lAgato hato. kamaLa para sthita evo A kaLaza ati uttama ratnone lIdhe ati tejasvI ane AMkhone AnaMdadAyaka, temaja tenA ananya caLakATane lIdhe bezaka sarve dizAone ajavALato evo te potAnI suMdara beThaka 52 zobhato hato. tenA gaLAnI pharate badhI ja RtunAM sugaMdhIdAra puSponI mALA vaDe zobhIto evo A kaLaza sarva prakAranAM amaMgaLa tattvothI rahita, pUrNa bhAgyadaMta, bhavya, atyaMta tejasvI ane suMdara lAgato hato. (42) pachI pharIthI teNIe padmasara nAmanuM nayanaramya ane hRdayane prasannatA ApanAruM kamaLothI zobhatuM evuM kamaLonuM sarovara joyuM. A sarovara lAlAza paDatuM, pILuM jaLapAMdaDIovALAM vizALa kamaLone lIdhe behada sugaMdha prasarAvatuM hatuM, te ugatA sUryanAM kiraNone prasAratuM, jaLacara prANIonA samudAyathI bharapUra hatuM, teno jaLano saMgraha matsyone suvidhA ane AnaMda Apato hato. sarovara vizALa hatuM ane di'kamaLa (sUryanA prakAzathI khIlatAM kamaLa), nIlakamaLa (rAtre khIlatAM kamaLa), lAla kamaLa, bRhad kamaLa ane puMDarika nAmanAM zvetakamaLa jevAM vividha kamaLone lIdhe vizALa ane vyApaka sauMdayapuMja prasarAvIne jhaLahaLatuM hoya ema lAgatuM hatuM. sarovaranA sauMdaryanuM svarUpa manohara hatuM. sarova2nAM kamaLone manohara nara madhamAkhIono samudAya cAkhato hato ane temanAthI madha banAvatI madhumakSikAo maMtta banatI hatI temaja te sarovaranuM jaLa gADha bhUkharA raMganI pAMkhovALAM kadaMba nAmanA haMsa, eka prakAranA bagalA, mijAjI haMsa, rAjahaMsa ane bhAratIya bagalA vagerenAM garviSTha yugalonA samudAyo vaDe upayogamAM levAmAM AvatuM hatuM ane vaLI te sarovara motIo jevAM dekhAtAM kamaLonAM parNo 52 2helAM jaLabiMduo vaDe zobhatuM hatuM. (43) jenuM vadana pAnakharanA caMdra jevuM zAMta-svastha hatuM evI teNIe (trizalAe) te pachI pharIthI kSIrasamudra joyo, jenA kendriya bhAganI ~34~
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ suMdaratA caMdra kiraNonA samudAya sAthe sAmya dharAvato hato (arthAt madhyabhAga atyaMta zveta hato.), jeno jaLarAzi cAre dizAomAM pracaMDa rIte vadhato jato hato ane jenuM jaLa ati caMcaLa ane uttega mojAMo vaDe Amatema halacala karatuM hatuM, kSIrasAgara je satata jhaDapathI AgaLa dhasI jatAM ane tIvra pavanane lIdhe satata parivartana pAmatAM ane satata gatizIla rahetAM, UchaLatAM, kinArA para aphaLAtAM, mohaka, pAradarzaka, kinArAnA khaDako sAthe athaDAIne ghUghavatAM rahelAM, dhIme dhIme comera phelAtAM mojAMo vaDe dekhAve bhavya ane atyaMta manohara lAgato hato. kSIrasamudramAM comera kapUra jevuM sapheda phINa prasareluM hatuM ke je mahAmakaranI pUMchaDInA jorathI mArelA phaTakAthI, vizALakAya dariyAI rAkSasothI, mAchalIothI, chelathI, kAlpanika kathAomAM AvatA dariyAI rAkSasothI, jAtajAtanA dariyAI rAkSasothI e tililikA nAmanA TapakAMvALA dariyAI rAkSasathI pedA thayela hatuM. kSIrasAgara vAdaLonI jema garjanA karatA jaLathI khaLabhaLato hato ke je (jaLa) mahAnadIonA atizaya vegavALA jhanUnI jaLarAzinA saMgama AgaLa pedA thayelAM vamaLonA jevAM vamaLo pedA karatA potAnA khUba UMce jaIne pachI cakrAkAre nIce tarapha AvatA jaLarAzinAM vamaLone lIdhe khaLabhaLato) hato. (44) pachI AgaLa teNIe svargIya ratha (divyarathI joyo ke je puSponI vacce zobhatA tenI jAtinA zreSTha evA zveta padma evo atisuMdara hato. jenuM teja UgatA sUryanI tejomaya thALI jevuM ane cakacakti rIte prakAzatA sauMdarya jevuM hatuM. tenA eka hajAra ATha zreSTha suvarNamAM besADelAM ane kImatI ratno jaDelA bhavya staMbho cakacakita svargIya rekhAkRtinI jema prakAza veratI hatI. te tyAM laTakatI puSpamALAonI paMktione lIdhe nayanaramya lAgato hato. te varUo, vRSabho, azvo, manuSyAkRtio, magaramaccho, vihaMgo, sarpo, kinnaro, devo, eka jAtanAM rUrU nAmanAM haraNo, eka prakAranAM sarabha nAmanAM aSTasUtrAMgI jaMgalI prANIo ke je hAthIne paNa potAnI pITha para UMcakI zake. teo, bheMsane maLatAM AvatAM cAmara nAmanAM eka
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAranAM haraNo ke jemanI pUMchaDInA vALamAMthI camarIo bane che teo, zikArI zvAno, hastio, jaMgalanAM peTe cAlanArAM prANIo ane kamaLanA choDavAonAM tenA 52 dorelAM citrothI zaNagArelo hato. te gItonA ane divya saMgItanAM sAdhanonA dhvanithI, moTI garjanA karatA daivI paDaghamanA satata AvatA avAjathI bharapUra hato ke je (avAja) samagra sajIva sRSTimAM badhe prasaratAM, jaLabharelAM, atyaMta gADhAM vAdaLonI garjanAnA avAja jevo hato. te (divyaratha) eka prakAranA uttama dhUpa tarIke vaparAtA kAlAguru tarIke oLakhAtA zyAma kuMvarapAThAnA dahanane kAraNe prasaratI sugaMdhita dhUmrasero vaDe AnaMdaprada lAgato hato. dhUpa tarIke vaparAtA guMdara jevA jhamelA pILA raMganA eka prakAranA obIlenama nAme oLakhAtA dhUpa vaDe temaja benjhoIna nAmanA sugaMdhita guMdara vaDe ane joradAra attara vaDe tathA saLagatI dhUpasaLI vaDe paNa sugaMdhita thayela hato. te sarvazreSTha devone paNa AnaMda ane sukha pUrAM pADe tevo AnaMdadAyaka tejasvI sapheda caLakATa dharAvato prakAza satata Apato raheto hato. (45) pachIthI AgaLa u52 teNI zreSTha ratnono moTo puMja jue che, jemAM pulaka, vaja, indranIla (nIlama), sasyaka ratna, karyaMtana ratna, lohitaska, alabhya evuM markaTaratna eka prakAranuM ratna paraMtu mANeka nahi masaragallA nIlamanI eka jAta lIlama, pravAla (paravALAM), sphaTika, kvArTjha, bilorIkAca jevuM saugaMdhikAratna, phlAnsA garbharatna, anjAnA ane caMdrakAntA ratna vagereno samAveza thato hato, je bhUtalamAMthI maLI AvatAM hatAM ane AkAzI goLAnA aMtima cheDAone paNa ajavALatAM hatAM. te (ratnapuMja) meru parvata jevI UMcAI dharAvato hato. - (46) ane agnizikhA - teNI tIvra gatimAna agni jue che. jemAM vipula pramANamAM zuddha ghI ane pILA raMganA madhanuM siMcana thatuM hatuM. te tIvrapaNe dhUmravihIna sthitimAM dahana pAmato hato ane tejasvI jyotathI baLato evo te atyaMta suMdara lAgato hato. tenI agnizikhAonuM dravya aviratapaNe vadhatuM jatuM hatuM ane teo ~36~
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ (jyota) ekabIjAne bhedatI hatI. tenI jvALAonA UMce UThatA bhaDakAo vaDe koI koI ThekANe AkAzI ghummaTane te (agni) zekatI hoya ema dekhAtuM hatuM. AvAM maMgaLa, AkarSaka, AnaMdadAyaka, suMdara svapno joIne rAjavI nayanarANI tenI pathArImAMthI jAgI UThI ane romAMcita thaI UThI. trizalAdevIe rAjA siddhArthane te aMgenI jANa karI. kSatriyANI trizalA pAsethI A vRttAMta sAMbhaLyA pachI ane tenA para pratibhAva ApyA pachI siddhArthanuM hRdaya nIpA vRkSanAM sugaMdhita puSponI jema saMtuSTha ane AnaMdita thaI UDyuM ane te pote romAMcita thaI gayA. anya duSTa svapnothI teNIe joyelAM zreSTha, suMdara, maMgaLa svapno rakhene viphaLa thaI jAya ema bolIne te (zubha) svapnonA saMrakSaNa mATe teNI vakhANathI bharapUra maMgaLa vArtAo vaDe ane satata jAgRta avasthA dvArA dhArmika jAgRti rAkhIne te jAgatI ja rahI. pachI rAjAe svapnanuM arthaghaTana karavAvALAone bolAvyA ane te daramyAnamAM teo prabhAtano vyAyAma ane snAnAdithI paravAryAM. svapnonuM arthaghaTana karavAvALA siddhArthanA mahelanA pADI daravAjA AgaLa AvI bhegA thayA ane sarvasaMmatithI temaNe temanAmAMthI eka mANasane sarapaMca TharAvyo ane bAkInAo tene anusare evI saMmati ApI. kSatriya siddhArtha pAsethI A vRttAMta sAMbhaLIne tema ja tenA manamAM zuM cAlI rahyuM che te jANIne svapnanuM arthaghaTana karavAvALAo saMtuSTa ane prasanna thayA ane temanAM hRdaya AnaMdathI bharAI gayAM ane svapno aMge teo vicAramAM garakAva thaI gayA ane Ama vicAramAM garakAva thaI jaIne, temaNe aMdaroaMdara khUba ja carcA ane vicAraNA karIne temanA artha vize vicAravA lAgyA. Ama svapnonuM arthaghaTana karavAvALAoe mAMhomAMhe carcA dvArA temanI potAnI buddhithI svapnonuM arthaghaTana karyuM. anyonA abhiprAyo meLavIne temaNe te svapnonuM arthaghaTana svIkAryuM ane jyAM zaMkA paDI tyAM paraspara prazno pUchIne teno ukela Apyo ane saMpUrNa paNe - 28 -
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAva temanA artha aMgenI samaja keLavIne nirNaya karyo. pachI temaNe te aMge rAjA siddhArthane kahyuM ane temanA abhiprAyanA samarthanamAM svapnonA vijJAna aMgenI nIcenI kAvyapaMktionuM temaNe punarAvartana karyuM. anubhUtaH zruto dRSTaH prakRtezca vikArajaH svabhAvataH samudbhUtazcintA santati saMbhavaH che. devatA.......................vagere 1-2 lokone navaprakAramAMthI game temAM svapno Ave che (1) svapnamAM teo pote) anubhavelI vastuo jue che (2) teo sAMbhaLelI vastuo paNa svapnamAM jue che. (8) jAgRta avasthAmAM joyelI vastuo paNa teo svapnamAM jue che. (4) teo zarIramAM (vAta, pitta ane kaphane kAraNe) thatA roga aMge paNa svapno jue che. (5) koI paNa jAtanA dekhItA kAraNa vagara paNa teo svapno jue che. (6) zreNIbaddha ciMtAone kAraNe paNa pedA thatAM svapno teo jue che. () devanI asara heThaLa paNa teo svapno jue che (8) temanI dhArmika kriyAone lIdhe pedA thatI tejasvI bhabhakane kAraNe paNa teo svapno jue che ane (9) temanI aniSTa kriyAonI bahulatAne kAraNe pedA thatAM svapno paNa teo jue che. A nave prakAranAM svapnomAMthI prathama cha (prakAranAM svapno) sArAM ke khoTAM hoya to paNa phalavihIna hoya che. sArAM ke khoTAM hoya to paNa chellAM traNa prakAranAM svapno) sAruM ke narasuM phaLa Ape che. kharekhara he devAnupriyA - e ApaNA svapnonA vijJAnamAM darzAvyuM che tema betALIsa prakAranAM) sAmAnya svapno ane trIsa mahAna svapno trIsa (prakAranAM) mahAna svapno maLIne kula boMtera (prakAranA) svapno che. te devAnupriyA A AdatanI athavA cakravartInI mAtA trIsa mahAna svapno paikInAM cauda mahAna svapno joIne jAgI jAya che ane tyAre ja tIrthakara athavA cakravartIno AtmA tenI mAtAnA garbhAzayamAM praveza pAme che. kathA mujaba A svapno hasti, vRSabha.... vagere che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78. 75 vAsudevanI mAtA A cauda mahAna paikInAM sAta svapno joIne jAgI gayAM tyAre vAsudevano AtmA temanI mAtAnA garbhAzayamAM praveza pAmyo. 76 baladevanI mAtA A cauda mahAna svapno paikInAM cAra svapno joIne jAgI gayAM ane tyAre baladevano AtmA temanI mAtAnA garbhAzayamAM praveza pAmyo. 77 mAMDalika - eTale ke koI eka prAMtano sattAdhIzanI mAtA A cauda mahAna svapno paikInuM eka svapna joIne jAgI gayAM ane tyAre Azrita rAjakumArane AtmA tenI mAtAnA garbhAzayamAM praveza pAmyo. ane devAnupriyA A trizalA kSatriyANIe cauda mahAna svapno joyAM. moTA mananAM he devAnupriyA trizalA kSatriyANIe maMgaLa svapno joyAM tyAre temane dhanaprApti thaI. he devAnupriyA ! tamane sarva prakAranI AnaMdaprada vastuo prApta thaI, he devAnupriyA ! tamane putranI prApti thaI, tamane sukhanI prApti thaI, tamane rAjyanI prApti thaI, he devAnupriyA ! khacItapaNe devAnupriyA ! nava mAsa ane sADA sAta divasa pUrNa thayethI trizalA kSatriyANI premALa ane suMdara putrane janma Apaze. tenuM (putranuM) prasanna vadana caMdramA jevuM haze ane teno dekhAva mohaka haze. te (putra) tamArA parivAramAM te eka dhvaja samAna haze, tamArA parivAramAM te eka dIpaka samAna haze, tamArA parivAramAM te rAjamukuTa samAna haze, tamArA parivAramAM te eka giri samAna haze, tamArA parivAranA lalATa upara te eka tilaka samAna haze, te tamArA parivAranI kIrtine prasarAvavAmAM kAraNabhUta banaze, ne tamArA parivArano AdhAra banaze te tamArAM parivAramAM sUrya samAna haze, te tamArA parivAramAM AzrayasthAna samAna tathA vRkSa samAna haze, tenA hAtha ane paga atyaMta nAjuka haze, teno deha koI paNa prakAranI truTirahita ane saMpUrNa evI pAMca jJAnendriyo sahita janmelo haze ane teno deha...... 79 te cAre dizAonA aMta sudhI vistarelA rAjyano rAjA banaze athavA
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ to cAre prakAranA zreSTha dharmano adhipati evo jina banaze. pratyeka vyaktigata svapnanAM pariNAmo nIce mujaba varNavyAM che. (1) cAra daMtuzaLavALA hastine joIne (kahI zakAya ke, te dharmanAM cAra svarUpo pragaTa karaze jevAM ke dAna, zIla, tapa ane bhAva. (2) vRSabhane joIne (kahI zakAya ke, te bhAratakSetramAM saMpUrNajJAnanAM bIja vAvaze. siMhane joIne (kahI zakAya ke te dhArmika vyaktionAM araNyonuM prema, dhikkAra vagere svarUpanA duSTa hastio dvArA karAtI pAyamAlImAMthI rakSaNa karaze. dhananI devI zrIdevanI joIne (kahI zakAya ke) tIrthaMkaranI saphaLatA tIrthaMkaranI samRddhi ane dizAnA eka varSa agAu te vArSika dAna Apaze, bakSiso Apaze. (5) puSponI mALA joIne (kahI zakAya ke te traNe lokanA svAmI tarIkenuM pada grahaNa karavA mATe yogya haze. (6) caMdramAne joIne (kahI zakAya ke te brahmAMDane prasanna karaze. sUryane joIne (kahI zakAya ke, te potAnA mastakanI pAchaLa tejasvI cakra (prabhAcakra) vaDe alaMkRta thaze. dhvajane joIne (kahI zakAya ke te dharmanI patAkAthI AbhUSita thaze. (9) kaLazarUpI maMgaLa ghaDAne joIne (kahI zakAya ke, te dharmanA mahelanI Toce raheze. (10) kamaLonA sarovarane joIne (kahI zakAya ke, tenA anucara evA devo dvArA tenA caraNonI AgaLa mUlAM suvarNa kamaLo para te kharekhara cAlaze. (11) kSIrasAgarane joIne (kahI zakAya ke te ratna samAna kevaLa jJAna meLavavAnuM pAtra banaze. (12) svargIya ratha joIne (kahI zakAya ke, te vaimAnikA devo dvArA pUjAze. (18) ratnapUMja joIne (kahI zakAya ke, tene kImatI paththaronI - 41 -
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ divAlo haze. (14) dhUmravihIna jyotane joIne (kahI zakAya kete dhArmika vyaktionA AtmAone pAvana karaze. svapno vize paraMparA A pramANe kahe che. Ano UMDo abhyAsa karyA pachI alaMkRta kavitAnAM photarAMmAMthI satyarUpI dhAnyane chUTuM pADavuM. e ApaNuM kartavya banaze. ApaNI sAme UbhA thatA thoDAka praznArthonuM pRthakkaraNa karavAno, samajavAno temaja temanA uttaro ApavAno prayatna karIne ApaNe te uttama rIte karI zakIzuM. muni ratnaprabha dvArA svapnonA vijJAna vize sUcavAyelA saMdarbhomAM darzAvyuM che te mujaba : rAtrezcaturpuyAmeSu dRSTaH svapna phlprdH| mAsai dvAdazabhiH Sar3a bhistribhirekena vakramAta // nizAntya ghaTikA yugme dazAhAta phalati dhruvm| dRSTaH sUryodaye svapnaH sadyaH phalati nishcitm|| mAlA svapno'hindRSTazca tathA ''dhivyaadhisNbhvH| mala mUtrAdi pIDAttha svapnaH sarvo nirrthkH|| divasa daramyAna eka pachI eka sAtatyapUrNa rIte joyelAM svapnonI zreNInAM svapno jo mAnasika vyathAmAMthI athavA zArIrika kaSTamAMthI athavA pezAbane rokavAthI athavA svaccha karavAmAMthI pedA thayelAM hoya to te phalavihIna hoya che. paraMparA sAthe saMbaMdhita vArtAnA prakAzamAM trizalAe joyelAM svapnonI uparokta kavitAnI sAthe kevI rIte taDajoDa karI zakAya? paraMparA ApaNane ema kahe che ke trizalAe nIcenI zreNI anusAra svapno joyAM. hasti, vRSabha, siMha, dhanavarSA karatI zrIdevI. baMne bAbato satya na hoI zake e kAraNathI e zaMkA pedA thAya che ke trizalAe svapno kharekhara joyAM haze ke nahi ? nIcenI dalIlothI A zaMkA kharI paDatI hoya ema lAge che. prathama to graMthoe pUrAvo Apyo che te mujaba eka saMpUrNa bhAgyavaMta - 42 -
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane eka atyaMta kamanasIba evI be nArIone taddana eka samAna evAM svapno kevI rIte AvI zake ? svapnonuM arthaghaTana karanArAo kahe che ke beMtALIsa sAmAnya svapno hoya che ane trIsa mahAna svapno hoya che ane A trIsa svapno paikI cauda svapno eka pachI eka joIne saMyogAnusAra AvI mahAna vyaktinI mAtA jAgI jAya che. paraMtu A baMne nArIo temanAM taddana bhinna paryAvaraNa ane saMjogo hovA chatAM sAdRzya ane ekasamAna kramamAM ekasarakhA cauda svapno jue che. svAbhAvika rIte ja A bAbata ApaNA manamAM zaMkA UbhI kare che. ghaDIka mATe dhArI laIe ke samAna mahattvAkAMkSAnA dabANa heThaLa ane vadhumAM khAsa karIne svapnonuM vijJAna kahe che ke AvAM svapno jonArI mAtA zaktizALI putrane janma Apaze je kAMto mahAna cakravartI thaze athavA to mahAjJAnI dharmaguru banaze, AvI keTalIka vArtAo baMne mahAna strIoe sAMbhaLI haze ane tethI te tadana zakya che ke AvAM svapno joyAM hoya athavA to joyAM hoya evuM temane lAgyuM hoya, kAraNa ke e muddo paNa noMdhavo joIe ke temaNe svapno evI sthitimAM joyAM che ke saMpUrNapaNe UMghatI paNa na hatI ane saMpUrNapaNe jAgatI paNa na hatI. ' paraMtu jo ApaNe Ane mAnI laIe to paNa ApaNe be paraspara virUddha pariNAmone kevI rIte varNavI zakIe ? jo koI be vyaktio taddana ekasarakhAM svapno jue to baMne samAna AdhyAtmika stare hovA chatAM zA mATe eka vyaktinAM svapno phaLadAyI banatAM nathI ? zuM svapnanA vijJAnane nIcenI paMkti varNavatI nathI ? dharmarataH samadhAturya sthiracitto jitendriyaH sdyH|| prAyastastha prArthitamartham svapnaH prsaadhyti|| je vyakti tenA gharma pratye samarpita che, tenA dehano mijAja susamatola che, je sthira manano che, jeNe potAnI indriyo upara kAbU meLavelo che, je dayALu che tene AvelAM svapno moTe bhAge icchita vastune saphaLa rIte pUrNa kare che. Indrano taraMga ApaNA mananuM samAdhAna karato nathI. have ApaNe vyaktigata svapnonuM varNana joIe. A varNano spaSTa
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) (9) rIte pAchaLathI banAvaTa karIne mahAvIranA jIvana sAthe baMdhabesatAM karavAmAM AvelAM che. nIcenAM udAharaNo (A mATe) pUratAM thaI raheze. siMha jovAnuM trIjuM svapna A rIte varNavavAmAM AvyuM che. siMhane joIne (ema kahI zakAya ke, te dharmaniSTha vyaktionA araNyanuM premasvarUpe duSTa hAthIonA AkramaNa sAme rakSaNa karaze. kaLaza - arthAt maMgaLa ghaDo joIne (kahI zakAya ke, te dharmanA mahelanI Toce raheze. (11) kSIrasamudra joIne (ema kahI zakAya ke, te ratna samAna kevaLajJAna meLavavAne pAtra banaze. paraMtu nizcitapaNe evuM anumAna zI rIte karI zakAya ke jyAre svapnavettAo paNa e bAbatamAM cokkasa nathI ke te cAre dizAonA aMta sudhI vistarelA rAjyano cakravartI mahArAjA banaze ke dhArmika vaDo. vaLI koI be varNano keTalIkavAra to taddana bhinna hoya che. udAharaNa tarIke svapna naMbara 10 ane 7 mATe karavAmAM AvelAM varNano juo. kamaLonuM sarovara joIne (emaka kahI zakAya ke, temanA anucara devo dvArA temanA caraNonI sAme mUkelAM suvarNakamaLo para teo kharekhara cAlaze. sUrya joIne (ema kahI zakAya ke, teo temanA mastakanI pAchaLa rahelA tejasvI cakra (prabhAcakra)thI alaMkRta thaze. graMtho ApaNane vidita kare che e pramANe mahAvIra pote paNa temane zUlapANie temane parAkASThAnI yAtanA ApyA pachI tarata ja dasa svapno joyAM hatAM. tyAM paNa ema kahevAya che ke temaNe kamaLothI bharelA sarovaranA ane sUryanAM svapno joyAM hatAM. mahAvIranA potAnAM dvArA mAnya karavAmAM AvelA utpala nAmanA mahAna svapnavide ApelAM varNano nIce mujaba che. kamaLothI bharapUra sarovarane joIne (ema kahI zakAya ke) badhI ja kakSAnA ane badhA ja sthAnonA devo dvArA tenI pUjA thaze. (bhAvanApati vyaMtara, jyotiSa ane vaimAnika devo) sUryane joIne (ema kahI zakAya ke, te sarvajJatA prApta karaze.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ (upara darzAvelA kissAmAM te svapna naM. 11 sAthe baMdha bese che.) kadAca IzvarajJAnanI dRSTie (Therophically) ema dalIla karI zakAya ke sarvajJatA e ja tenA mastakanI pAchaLanI pAchaLanA prabhAcakra vaDe alaMkRtatA che ema mAnI zakAya. kAvyanI dRSTie joIe to temanA anucara devA dvArA temanAM caraNa AgaLa mUkelAM suvarNakamaLo para cAlavAnI kriyA e pachInAM varNanothI khAsa alaga paDatI nathI. game tema paNa A parathI e bAbata spaSTa thAya che ke svapnavidone e hakIkatanI khAtarI thAya che ke tenA saMsAratyAga pachI te khUba ja mAna pAmaze ane uttama jJAna prApta karaze; paraMtu tenA saMsAratyAga pahelAM babbe tenA janmathI ye pahelAM nirbhayapaNe evI AgAhI karI zakAya ke te suvarNakamaLo para cAlaze ane tenA mastakanI pAchaLa prabhAcakra dhAraNa karaze ane vaLI ApaNe jANI zakIe ke svapnavidone te mahAna rAjA banaze ke mahAna dharmopadezaka banaze te vize cokkasa khAtarI na hatI. pAraMparika rIte rajU thayelI hakIkatonA prakAzamAM have ApaNe samasyAne vadhu jhINavaTathI tapAsavAno prayatna karIzuM. mahAvIranI kArakIrdinA pAchalA divasomAM svapnavijJAnano khUba ja sArI rIte vikAsa thayo hato ane jevo te vijJAnanA niSNAta hovAno . dAvo karatA hatA ane tenuM arthaghaTana karavA mATe potAnI jAtane taddanasakSama samajatA hatA. temaNe vicAryuM ke eka mahAna AtmAnI thanAra mAtA viziSTa svapnono samUha jue che ane khUbI e hatI ke mahAvIra tevA mahAna vyakti hatA. A parathI svAbhAvika tAraNa e kADhI zakAya ke mahAvIranI thanAra mAtAe te svapno joyAM haze. paraMtu trizalAdevInA garbhAzayamAM mahAvIrano AtmA garbhastha thayA pahelAM pAraMparika vArtA mujaba devAnaMdA nAmanI eka anya strIe te mahAna AtmAne garbharUpe dhAraNa karyo ane tyAMthI Indra potAnI vicAradhArA mujaba te phalitAMDanI pherabadalI karI, jo Ama ja hoya to A kissAmAM agAunA jIvanacaritra kathAkAro kahe che ke devAnaMdAe paNa AvAM svapno joyAM hovAM joIe. tethI ja caudanI saMkhyAnAM svapnonI pAraMparika vArtA ApaNI pAse - 45 -
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvI hoya ema jaNAya che. joke svapna vijJAna je jJAta hatuM ane vikAsa pAmeluM hatuM, paraMtu saMpUrNatA prApta kareluM nahotuM. ApaNe agAu joyuM tema dhaMdhAdArI svapnavid utpala paNa mahAvIranA eka svapnane varNavI zakyo nahato. mahAvIranA potAnA A vijJAnanA jJAnane moTuM banAvavAnA hetuthI paNa hakIkatane A rIte rajU karI hovAnI zakyatA che. paraMtu A tAraNa parathI evI koI bAbata skuTa thatI nathI ke svapnavido temanA vijJAnanA niSNAta na hatA ane temaNe A caude svapnomAM vyaktigata ApelAM varNano mahAvIranA pachInA samayamAM pAchaLathI vadhAre mahAna banyAM. paraMtu tethI karIne jo A AkhI bAbatano asvIkAra karavo e binaupayogI banaze ane te nahAvAnA Taba sAthe bALakane pheMkI devA samAna banaze. have ApaNe A AkhIye ghaTanAne vadhAre vaijJAnika rIte joIzuM. e vaizvika rIte svIkRta satya che ke AvI mahAna vyaktinA utthAna mATe be ghaTako Avazyaka che. te che paryAvaraNa ane vAraso AvA mahAna mAnavInI utpattimATevAtAvaraNa ke paristhiti javAbadAra che. keTale aMze A vyaktigata kissAmAM paryAvaraNe bhAga bhajavyo che te ApaNe have pachIthI joIzuM. hAlano prazna e "vAraso' che. vAraso vadhAre agatyano che ke svAbhAvika zikSaNa. bALakanI prakRti para vadhu bhAra mUkavo ke tenI tAlIma upara e bAbata samajAvavAmAM DokTaro ekabIjAthI alaga paDe che. tAlIma aMgono nIce mujabano sudhAro khUbaja jANIto che. haoNna lokono prabaLa puraskartA evo hevITyuIsa kahe che ke jo koI be vyaktio samAna saMvedanAo prApta kare evI goThavaNa karavAmAM Ave to temanAM mana ekasamAna rahe che. robarTa ovana ke jeNe cAritryazIla vyaktionI skoTiza nAnI vasAhatonA punarnimANa mATe khUba ja jhajhUmyo hato te evA nirNaya para Avyo hato ke samAja upara ke koI vyakti upara zikSaNa jevuM yogya sAdhana vAparIne dhArI asara pedA karI zakAya che. Do. epha. eca. hevarDa harborTiyana manovijJAnane keLavaNI upara ajamAyaza karavA aMge evuM valaNa lIdhuM ke, "emAM zaMkA nathI ke AtmA vArasAgata viziSTa valaNo dharAve che, paraMtu A valaNone saraLatAthI pUratA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramANamAM sahelAIthI vALI ke keLavI zakAya che ane yogya tAlImathI temane Apavo hoya evo AkAra ApI zakAya che ane tenI potAnI vAtane AdhAra ApavA mATe te barnArDonI noMdhono saMdarbha Ape che. gAlyaniyano, harbArTiyano, mekabrAIDa, menDela, lemArka, DArvina, mekaDugala vagere 'prakRti' (Nature)nA puraskartAo che. joDiyAM bALakonA abhyAsa parathI ane nItibhraSTa gunegAronA jyuka parivAranA abhyAsa parathI temaNe ema tAravyuM ke mAnavInuM cAritrya tenA potAnA vyaktitvanA jeTaluM ja tenA pUrvajone maLatuM Ave che. mANasanuM paryAvaraNa e mAtra eka asmAta che ke jenA dvArA tenA vArasAI guNonuM mAtra pradarzana thAya che, paraMtu te (navesarathI) pedA karI zakAtA nathI. kadAca harbArTiyano mAne che ke badhAnAM mAnasa koIka kauzalyapUrNa upacAra ke koIka vyavasthita yojanA vaDe samAna rIte ghaDI zakAtAM nathI. sara parsInana potAnA svanirNAyakatAnA siddhAMta dvArA A bAbatane vArasAgata bakSiso ane paryAvaraNa e baMnethI svataMtra gaNe che. vyaktinuM jIvana phalita koSathI zarU thAya che ane te koSa rasa dharAve che. sarjanAtmaka zaktinA kendra svarUpe te vArasAI bakSiso ane paryAvaraNa baMnene tenA pradarzananA mAdhyama tarIke upayogamAM le che. menDelano asAmAnya UMcAI dharAvatA ane vAmana vaTANAnA choDano prayoga atyaMta jANIto che. te vArasAnI bAbatamAM saMrakSaka valaNane varNave che. lAmArkanA siddhAMta mujaba koI daihika aMgamAM mukhyatve upayoga ane anupayogane AdhAre sudhArA thAya che ane te (sudhArA) potAnI saMtatine ApavAmAM Ave che, je temanAmAM pachIthI te ja dizAmAM vikAsa pAme che. Aja rIte jUnImAMthI navI jAtio pedA thAya che. 'yogyatamanI ciraMjIvitA'e DArvinanA siddhAMtanI mukhya ulpanA che. A rIte maLelA purAvA parathI ApaNe kahI zakIe ke gatizIlatA vAraso ke prakRti dvArA pUrI pADavAmAM Ave che, paraMtu te tAlImathI paryAvaraNa dvArA ja vAstavamAM pratyakSa thAya che. buddhimAnonI jAti game teTalI mAtrAmAM ApavAmAM AvelI mAtra keLavaNI dvArA pedA thatI nathI. AthI senDIphorDa bALako mATe ApaNe nirNaya laI zakIe ke teo *to* -
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaivika vArasA sAthe janmelA hoya che. tema ja teo sAmAjika vArasAnI aMdara janmelA hoya che. jo manuSyane ghaDavAmAM janmajAta svabhAva javAbadAra hoya ane vArasAda guNonuM potAnuM mahattva hoya to pachI A kissAmAM mahAvIra temanA janma samaye paNa dila ane dimAga saMbaMdhI badhA ja uttama guNonA bhAgyavaMta mAlika hovA joIe. ane jo vidvAno temanA nirNayamAM sAcA hoya to bALaka tenAM mAtApitA jeTaluM ja uMmaralAyaka che. to pachI mahAvIranI mAtA temanA umadA sAmAnya parivezamAM paNa uccakakSA dharAvatAM hovAM joIe. teNI badhI ja umadA vastuo aMge vicAratAM hovAM joIe. svapnonI bAbatamAM krama ane sajAvaTa to pachI Ave paraMtu eka vastu satya hovI joIe ke teNIne dareka vastunI tenA Adarza svarUpamAM ane pUrNa svarUpamAM anubhUti thatI hovI joIe. teNInuM mana 'che' ne badale '(hovuM) joIe'nA pradezamAM bhramaNa karatuM hovuM joIe. ane tethI ja mahAvIra temanA chellA janmamAM temanI badhI nabaLAIo 52 vijaya meLavIne temanI jAtane saMpUrNa banAvI, ke je (nabaLAIo) temane temanA agAunA janmomAM temane nIcI kakSAmAM ghasaDI gaI hatI. paraMtu ApaNe A vidhAnanI saccAI kevI rIte sAbita karI zakIe ane keTalIka samarthana karatI hakIkatonI gerahAjarImAM ApaNo nirNaya vaijJAnika hakIkatothI saMpUrNa rIte alaga nahIM paDato hovA chatAM agAunI hakIkatonI jemaja tene vAhiyAta paNa gaNI kADhavAmAM Ave. sadbhAgye paraMparA ApaNI madadamAM Ave che. trizalAdevIne paNa nimnAMkita prazaMsAne pAtra AkAMkSAo hatI. evI sAmAnya mAnyatA che ke svAbhAvika rIte ja sagarbhA strIne tIvra icchA hoya che - evI tIvra icchA ke jene pUrNa karavA mATe teNI ati utsuka hoya che ane e icchAnI garbhanA mana upara gADha asara hoya che. teNInI A icchA kaI hatI te have ApaNe joIe. * Imp. Dreams to Samarvira. There five reasons are given for dreams seen, heard, thought, God, experienced, health *48 *
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ trizalA kSatriyANIne nIce mujabanI icchAo hatI. (1) prANIone mAravAnI manAI (karavAnA)nA uddezathI mAre Dhola vagaDAvIne DhaMDhero pITAvavo joIe, ane ema karanArane (jIvahatyA na karanArane) mAre bakSiso ApavI joIe. mAre mArI vaDIla vyaktione saMpUrNa mAna ApavuM joIe. mAre tIrthakarone bhajavA (pUjavA) joIe. tahevAranI bhavya ujANIo dvArA mAre mArA sAdharmikone ! baMdhutvanI sevA pUrI pADavI joIe. mAre mArI jAtane siMhAsana upara Asanastha karavA uparAMta mArA mastaka para suMdara chatra dhAraNa thayeluM hovuM joIe ane yAkunI pUMchaDInA vALanI banelI be camarIo vaDe mArA zarIra para pavana pheMkAto hovo joIe ane mArA paga nIceno bAjaTha rAjAonA mugaTamAM rahelAM kImatI ratno vaDe jhagamagato hovo joIe. (arthAt te mArA pagane salAma karatAM hovAM joIe). atyaMta ucca sthAne rahela hukamo karavAnI tAkAtanI sthiti vAstavika rIte mANI zakuM tema thavuM joIe. (8) sarve dizAomAM pharakatA dhvajo sAthe hAthInA mastaka upara huM beThelI hovI joIe ane badhI dizAone saMgItanA suro bharI detA hovA joIe ane loko dvArA AnaMdapUrvaka jaya ! jaya ! vijaya ! vijaya ! vagere jevA temanA AnaMdadAyaka avAjo vaDe mArI prazaMsA thavI joIe. AnaMdabAganI niSpApa ramatono mane anubhava thavo joIe. AvI lAgaNI mane thAya che. A traNa uktiomAM paNa pAchaLathI banAvaTa thaI hovI joIe. spaSTapaNe te evo nirdeza kare che ke lokonA manamAM temaja sAthe sAthe teNInA potAnA manamAM be bAbato sahuthI AgaLa tarI Ave che. prathama to lokonuM kalyANa ane koIne IjA nahi evo dharma ane bIjuM dunyavI tAkAtano mahimA ane ThAThamATha. tethI AvanArA mahAna bALaka vize teo sarvottama rIte je kalpI zake te e hatuM ke te mahAna rAjyakartA mahArAjAdhirAja banaze athavA mahAna dharmopadezaka banaze.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtAnA A vicAro (je vyavahAramAM ANelA vicAro nahIM paraMtu jo te mAtra svapno hoya). jo te vAstavika svapno na hoya to te paNa mahAvIra jevA (mahAna) banyA tevA temane banAvavA mATe mahad aMze cokkasapaNe javAbadAra hovA joIe. A bIjamAMthI paryAvaraNe suvidhA ane ThaMDaka pUrI pADatA parNorUpI phaLa dhAraNa karelAM hovAM joIe, jeNe svataMtrapaNe pachIthI samagra mAnavajAtine umadA sevA pUrI pADI hatI. zaizava be hajAra pAMcaso varSa pahelAM, te kALamAM (coksa varSa ApaNe pachIthI nakkI karIzuM) te vakhate caitra mAsanA zukla pakSanA teramA divase nava mAsa ane sADA sAta divasa pUrNa thayA pachI madhyarAtrie jyAre uttarAphAlgunI nakSatrano caMdra sAthe saMyoga thayo tyAre pIDArahita evAM trizalA kSatriyANIe eka taMdurasta bALakane janma Apyo. agAunA jIvanacaritra lekhako paNa umere che ke jyAre teno janma thayo tyAre jyAre koI mahAna vyakti pRthvI para Ave che tyAre thAya che ane thavuM joIe e ja rIte graho sarvottama sthiti dharAvatA hatA, caMdra paNa zreSTha sthiti dharAvato hato, dizAo zAMta, aMdhakAravihIna ane avyagra hatI. badhAM pakSIo jaya jaya evo avAja karatAM hatAM, e vakhate dakSiNano sukhadAyaka pavana dhIrethI jamInane sparzato hato, pRthvI, anna ane anya padArthothI bharapUra hatI, taMdurastIne kAraNe loko AnaMdita hatA ane ramatiyALapaNe ekabIjAnuM manoraMjana karatA hatA. paraMparA paNa viziSTha zobhAspada rIte AgaLa varNave che ke judI judI dizAomAMthI judA judA devo kevI rIte AvyA ane temanI upAsanA karI. DaoN.dalke bauddho mATe je kahe che te jainAnA kissAmAM paNa eTaluM ja lAgu paDe che. teo alaukika deva ke jeNe sRSTinI racanA karI che temAM teo kyAreya mAnatA na hatA. bauddha ane jaina IzvarazAstramAM eTalA mATe devone samAvavAmAM AvyA che ke nabaLA choDavAo navI mATImAM asuvidhA na anubhave. nahIMtara navadharmAntarita rUDhicusta brAhmaNo karmanA lokhaMDI siddhAMtano bheda jANavA jeTalA buddhimAna na hatA teo navA saMpradAyamAM ~40~
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanI jAtane custa rIte bAMdhI rAkhavAmAM avazya muzkelI anubhave ane A ja hetuthI brAhmaNonA devI bAbatonA siddhAMtamAMthI devo aMgenI vAta bauddho ane jeno potAnA tAbAmAM laI zakyA. - devo mAtra bhIMtacitromAM rajU thayelA hoya che ke jethI maMdiro ughADA na lAge. badhA ja devo badhI ja bAbatomAM ahaMta, buddha ke jina karatAM utaratI koTinA hoya che. teo haMmezAM jina, ahaMta ke buddhane moTA dekhADavA mATenI uttama pArthabhUmi pUrI pADe che. AdhyAtmika rIte badhA ja devone UtaratI kakSAnA rajU karavAmAM AvyA che. kyAreka A devone (pArakAnA gharanI vAto jANavA mATe) utsuka batAvavAmAM AvyA che. kyAreka A devo potAnAmAM nathI evI khAtarI hovAthI teo ahaMtonI tAkAtanI kasoTI karavAno prayatna kare che. teo kevaLa sAmAnya prajA karatAM UMcI kakSAe hoya che ane puNyazALI kAryo karavAne lIdhe teoe svargalokamAM temanI hAlanI AvI sthiti prApta karelI che. jenonA dRSTAMtonA ahevAlonA pavitra graMthomAMnA ekamAM jyAre sAmAnya bhaktajano (upAsako) paNa temanI lAyakAta siddha kare che ane devo (temanI AgaLa) preta jevA bihAmaNA ane phikkA lAge che. atre eka ke be ghaTanAo asthAne nahIM gaNAya. (uvasagadasAomAMthI ghaTanA TAMko....) ApaNe chellA prakaraNamAM jovAno prayatna karyo te mujaba Indra A badhA devono AgevAna che ane anya devonI mAphaka ja teNe potAnAM puNyazALI karmo dvArA A sthAna prApta karyuM che, paNa kadAca anya devonI uparanA krame teNe vadhu moTuM ane kImatI sthAna prApta karyuM che ema dhAravAmAM Ave che. (kArtika zeThanI ghaTanAno saMdarbha lo.) . paraMtu te A sthAna mATenI yogyatA bhAgye ja dharAve che. jo tema hota to te e je banavAnuM pratinidhitva karavA mAge che tene badale te sAmAnya loko dharAve che evI ja taddana sAmAnya sahajavRttio dharAve che. cAmAjendra sAmeno teno roSa A aMgenuM eka daSTAMta che. paraMtu AvI rajUAtomAMthI ane vaLI virodhI saMpradAyanAM virodhI - 51 -
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ rajUAtomAMthI ApaNe badhAmAM) moTA deva evA IndranI kiMmata zI rIte AMkI zakIe. te mAtra tabelAmAMthI bahAra AvelA) moTI phalAMgo bharIne cAlatA azva samAna che ke jene jaino temanA potAnA siddhAMto sAthe baMdhabesato banAve che. jo tene tenuM vizeSaNonuM moTuM pUMchaDuM hoya to te mAtra vadhArA (vistAra)nI garaja sAre che (ema kahI zakAya) athavA anya kaI rIte tenA vartanane nyAya ApI zakAya ? A pArzvabhUmikA sAthe mahAvIranA jIvanamAM temanI zizu avasthAmAM banelI hoya ema dhAravAmAM AvatI ghaTanAone samajavA mATe ApaNe prayatna karavo joIe. (1) meru (parvata)ne halAvavo (2) ramato - sarpa (ke je rAkSasa hato) ne mAravo (8) adhyayana (4) nAmanuM vAjabIpaNuM batAvavuM. , vardhamAna ane mahAvIra badhA ja kissAmAM A mahAna vyakti potAnA nAma ke jenAthI te atyaMta jANItA hatA te aMgenI khUba ja lAyakAta dharAvatA hatA. vardhamAna mahAvIranA kissAmAM agAunA jIvanacaritrakAro eksarakhI mAnasika tANa sAthe vicAraNAmAM madada karI zake tema na hatA. AvuM ja buddhanI bAbatamAM paNa banyuM che. teo paNa temanA nAma siddhArtha (eTale ke siddhArtha) aMge pUrNa yogyatA dharAvatA hatA ane tethI (nAmanA) arthano hetu A rIte pUrNa thato hato. athavA kadAca e taddana zakya hatuM ke e yugamAM loko potAnA putro ke putrIonAM nAma temanA potAnA guNo mujaba pADavAnuM valaNa dharAvatA hatA. tatkAlIna sAhityamAMthI ApaNane AvAM udAharaNo prApta thAya che jemake AmrapAli, kisA gotamI vagere ane AvAM aneka vadhu daSTAMto maLI zake. ane tethI ja ApaNe e mAnavA mATe dorAyA chIe ke agAunA - 52 -
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanacaritralekhakoe kadAca keTalAka banAvono saMbaMdha bAMdhIne nirNaya karavA mATe prerAyA haze ke temanA dvArA (banAvo dvArA) vardhamAna mahAvIrane temanuM potAnuM nAma apAyuM. have ApaNe A banAvone samajavA prayatna karIzuM ane koI paNa nirNaya ApatAM pahelAM ApaNe temanuM pRthakkaraNa karIzuM. | prathama savAla e che ke zI rIte teo mahAvIra tarIke jANItA thayA. paraMparA tene A rIte varNave che. hariNagAmezI dvArA zramaNa bhagavAna mahAvIrane jyAre rAjamahelamAM lAvavAmAM AvyA te samayathI zarUAta karIe to tiryAga jaibhaka devo ke jeo vaizarmana ke kubera AdezonuM pAlana karatA hatA ane te kubera) jeo zakrendranA AdezonuM pAlana karatAM hatA teo (bhaka devo) temane rAjA siddhArthanA mahelamAM lAvyA ke jyAM ghaNA samayathI tenA mAliko dvArA vizALa khajAnAo jamInamAM dATavAmAM AvyA hatA evA vipula khajAnAo ke je temanA mAlikothI vaMcita thaI gayelA hatA, vipula khajAnAe ke jemanI koI kALajI levAmAM AvatI nahatI ane temAM pratyeka varSe kaMI ja umero thato nahato, kAraNake temane mAlikoe temano tyAga karyo hato, vipula khajAnAo ke vArasa vihIna sthitimAM mRtyu pAmyA hatA ane vipula khajAnAo ke je evI vyaktio dvArA mUkavAmAM AvyA hatA ke jemanA parivAranA sabhyo ane gharo nAza pAmelA hatA, vipula khajAnAo ke je gAmaDAMomAM ke thoDI vasatIvALI vasAhatomAM saMtADavAmAM AvyA hatA, ke jeo (gAmaDAMo) cAre bAjuethI kAMTAnI vADathI gherAyelAM hatAM ane jyAM vArSika kara levAmAM Avato hato, vipula khajAnAo je agara ke khANomAM saMtADelA hatA ke je (khANo) lokhaMDa, tAMbu ane anya dhAtuonAM prAptisthAno hatAM, vipula khajAnAo ke je nagara ke kasabAmAM saMtADelA hatA ke jenI (nagaranI) pharate UMcI divAlovALA killA hatA ane temAM) pharasabaMdha rastAo hatA ane teo koI paNa prakAranA karathI mukta hatA. vipula khajAnAo ke je kheDAmAM athavA evI jagyA ke je badhI bAjuethI kAdavanI banelI UMcI divAlothI gherAyelI hoya tyAM dATavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je nimna kakSAnA kabADA prakAranA kasabAomAM - 53 -
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMtADavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je droNamukha kasabAomAM saMtADavAmAM AvelA hatA ke jemAM (ksabAomAM) khuzkI ke tArI mArgo dvArA sahelAIthI praveza karI zakAya tevA hatA. vipula khajAnAo ke je saMvAha nAmanI jagyAomAM saMtADavAmAM AvelA hatA ke je (saMvAha) dhAnyanA dANAomAMthI photarAM dUra karavA mATe yogya (khaLIo) hatI. vipula khajAnAo ke je sanniveza nAmanI jagyAomAM saMtADavAmAM AvelA hatA ke je (sanniveza) jagyAo vaNajAronA, yAtrALuonA saMghonA ane lazkaronA paDAva mATe yogya hatI, vipula khajAnAo ke je trikoNa AkAranI jagyAomAM saMtADavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je tribheTA para (jyAM traNa rastAo maLe che tyAM), caklA para (jyAM cAra rastAo maLe che tyAM) ane jyAM ghaNA rastAo maLe che tyAM chUpAvavAmAM AvelA hatA. vipula khajAnAo ke je cAre bAjue dvAra AvelAM hoya evI jagyAomAM chUpAvavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je jAhera rastAonI nIce dATavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je evI jagyAomAM saMtADavAmAM AvelA hatA ke jyAM agAu gAmaDAMo hatAM paraMtu atyAre teo nirjana banI gaI hatI, vipula khajAnAo evI jagyAomAM saMtADavAmAM AvelA hatA ke jyAM agAu kasabAo hatA, paraMtu atyAre teo nirjana banI gaI hatI, vipula khajAnAo ke je gAmaDAMonI gaTaronI nIce chupAvavAmAM AvelA hatA. vipula khajAnAo ke je kasabAonI gaTaronI nIce chUpAvavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je dukAnomAM saMtADavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke devonA maMdiromAM saMtADavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je sabhAgRho ke dharmazALAomAM saMtADavAmAM AvelA hatA ke jyAM musApharo temanI rasoI banAvatA hatA, vipula khajAnAo ke je tarasyA musApharone maphata pANI pIvaDAvavAmAM AvatuM hatuM evI jagyAomAM saMtADavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je bagIcAomAM chupAvelA hatA, vipula khajAnAo ke je kasabAnI najIka AvelA AnaMdabAgamAM chupAvelA hatA ke jyAM loko garamInI RtumAM manoraMjana mATe jatA hatA, vipula khajAnAo ke je eka ja prakAranAM asaMkhya vRkSo dharAvatAM jaMgalomAM chupAvelA hatA, vipula khajAnAo ke je vividha - 54 -
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAranAM zreSTha vRkSo dharAvatAM jaMgalomAM saMtADavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je bALavAnI (smazAnagRha) ke dATavAnI (kabrastAna) jagyAomAM chupAvavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je ujjaDa gharomAM chUpAvavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je pahADonI guphAomAM chUpAvelA hatA, vipula khajAnAo ke je dhyAna karavA mATe UbhI karavAmAM AvelI jagyAomAM chUpAvavAmAM AvelA hatA, vipula khajAnAo ke je parvatomAMthI kotarI kADhelI imAratomAM ke rAjAonA darabAragRhomAM chUpAvavAmAM AvelA hatA, A badhA ja vipula khajAnAo kRpaNa vyaktio dvArA A badhAM viziSTa sthAnomAM mUkavAmAM AvelA hatA. 89 je rAtri daramyAna zramaNa bhagavAna mahAvIra siddhArthanA jJAtAkuLa parivAramAM lAvavAmAM AvyA hatA tyArathI jenAM ghareNAM banAvavAmAM na AvyA hoya tevA sonA ane cAMdInI, sonAnA alaMkAronI, nIcenA jevAM cAre prakAranAM dhananI jevAM ke (1) phaLa, phUlo vagere jevI gaNI zakAya tevI cIjonI (2) goLa vagere tolI zakAya tevI cIjonI (8) mAkhaNa, tela, mIThuM vagere jevI mApI zakAya tevI cIjonI (4) kApaDa ke je phUTa ane vArathI mApI zakAya tevI cIjonI ane vadhumAM ghauM, cokhA ane vividha prakAranAM kaThoLa jevAM dhAnyonI, pradezonAM sAmrAjyonI, hastio, azvo, ratho ane yoddhAo jevAM lazkarI baLonI, gADAMo, gadheDAMo vagere jevAM vAhanonI, nagada khajAnAonI, anAjanI vakhAronI, kasabAonI, aMtaHpuronI, kasabAonI, prajAnI ane kIrtinI vRddhi (te parivAramAM) thaI. taduparAMta te parivAramAM vipula dhananI, bhAre kiMmatanI saMpattinI (jevI ke gAyo, bheMso vagere), kAcA sonAnI (ghareNAM banAvyAM na hoya tevA sonAnI) athavA ghareNAM banAvyAM hoya tevA sonAnI, ratnonI, mUlyavAna maNakAonI, motIonI, zaMkhonI (jamaNI bAjunA vaLAMkovALA) rAjAo taraphathI maLelA ilakAbonI, paravALAMonI, lAla ratnonI (nIlama), mANekonI ane anya mUlyavAna cIjonI tathA vAstavamAM astitva dharAvatI (kAlpanika nahIM) mUlyavAna cIjonI temaja prema ane AdarapUrvaka sagAMsaMbaMdhIo - 55 -
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvArA ApavAmAM AvelI bakSisonI (te parivAramAM) atizaya vipula pramANamAM vRddhi thaI, tyArabAda zramaNa bhagavAna mahAvIranAM mAtA ane pitAnA manamAM atyaMta ciMtanazIla icchanIya vicAra Avyo je nIce mujabano hato. jyArathI amArA A bALake tenI mAtAnA garbhAzayamAM garbhanuM svarUpa dhAraNa karyuM tyArathI ame amArAM rajata ane suvarNa, amArI samRddhi ane dhAnyamAM vRddhi thatI joI che. ame amArA vAstavika rIte astitva dharAvatI mUlyavAna cIjomAM temaja prema ane AdarapUrvaka sagAMsaMbaMdhIo dvArA ApavAmAM AvelI bakSisomAM khUbaja moTI vRddhi thatI joI che. tethI jyAre A chokaro amArA bALaka rUpe avataraze tyAre (uparokta) banAvonA anusaMdhAnamAM ame tene "vardhamAna evA suMdara nAmathI saMbodhIzuM ke je nAma teNe prApta karelA tenA guNomAMthI tAravI kADheluM che." kavitA temaja thoDIka atizayokti ke je evA jIvanacaritrakAro mATe taddana svAbhAvika che ke jeo spaSTapaNe (koI bAbatane) pArakhavA mATe atyaMta samarpita che tenA dvArA ApaNe joIzuM to zakya che ke kuMdAgrAmanA mahelamAM be hajAra pAMcaso varSo pahelAM cokkasapaNe zuM banyuM hatuM teno kaMIka aMze khyAla Avaze. (tame e) joI zakazo ke zramaNa bhagavAna mahAvIrane zI rIte nAma ApavAmAM AvyuM hatuM tenuM varNana keTaluM vAstavika che. "agiyAramA divasa pachI ke jyAre bALakanA janmanA saMbaMdhamAM azuddhinI prakriyAonI vidhio pUrNa thayA pachI, te (divasa) pasAra thayo ane jyAre bAramo divasa Avyo temaNe puSkaLa pramANamAM khAdyapadArtho, pINAM, masalAnI cIjo ane sugaMdhI dravyo taiyAra karAvyAM. A badhu taiyAra karAvyA pachI temaNe temanA mitro, jJAtijano, temanAM sagAMo, parivArajano, sagAMsaMbaMdhIo, ajJeyavAdIo, zeyavAdIo, kuTuMbIo ane jJAtA kSatriyonI sAthe ekaThA thavA mATe nimaMtraNo pAThavyAM. temane AmaMtyA pachI temaja snAnavidhi patAvyA pachI temaNe temanA kuLadevatAone naivedyo arpaNa - 56 -
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyAM ane maMgaLa dhArmika vidhio ane prAyazcita aMgenI kriyAo karI. (utsava prasaMgo mATe anurUpa evAM) maMgaLa, zreSTha rAjadarabArI vastro dhAraNa karyAM ane temanA dehone vajanamAM halakA chatAM ati mUlyavAna evA alaMkArothI AbhUSita karyAM. bhojanaveLAe teo bhojanakhaMDamAM zreSTha suvidhAyukta rAjadarabArI Asano upara temanA mitro, jJAtijano, sagAMo, parivArajano, sagAMsaMbaMdhIo, ajJeyavAdIo, jJeyavAdIo, kuTuMbIo ane zAtA kSatriyonI sAthe beThA. temaNe zeraDI vagere jevA padArtho cAkhyA ke jemAMno thoDoka bhAga khAvAno hoya che ane moTo bhAga pheMkI devAno hoya che, khajUra, rasabharyAM phaLo vagere jevA padArtho temaNe ArogyA ke jeno moTo bhAga khAvAno hoya che ane thoDoka bI jevo bhAga pheMkI devAno hoya che, bhojananI cIjo jevI keTalIka vastuo teno koI ja bhAga pheMkI dIdhA sivAya AkheAkhI khAI gayA ane bharapUra mAtrAmAM rahelAM khorAka, pINAM ane sugaMdhita dravyomAMthI (jarUra pUratuM laIne) temaNe temanI vacce temanAM bhojanapAtronI pherabadalI karI. temaNe bhojana karyuM ane bhojana pachI teo beThakakhaMDamAM gayAM, jyAM temaNe temanAM moM sApha karyAM, AhAranA kzone temaja tailI padArthone (moMmAMthI) dUra karyA ane saMpUrNarIte svaccha thaIne temaNe anekavidha puSpo, vastro, sugaMdhIdravyo (attaro), mALAo ane alaMkArothI temanA mitro, jJAtijano, jJAtrikA kSatriyonI bhavya AgatA-svAgatA karI ane pachI teoe temanA mitro, jJAtijano vagerene A pramANe kahyuM. "agAuthI paNa he devonA priya ! jyAre A amAro putra garbhasthAnamAM pedA thayo tyAre nIce mujabano cokkasa nirdhAra amArA manamAM ame ryo, amAro putra pedA thayo (garbhAvasthAmAM) te samayathI amAruM rUpuM vRddhi pAmyuM, amAruM suvarNa, mAlamilakata, dhAnya, rAjyavistAra vRddhi pAmyAM, amAro AnaMda ane paroNAgata karavAno svAgata samAraMbha khUba ja moTA pramANamAM vRddhi pAmyAM tema ja paDozanA rAjAone ame amAre tAbe karyA. * 50 *
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ amAro A putra jyAre avataraze, tyAre ame tenuM nAma vardhamAna rAkhIzuM. AvA sukhadAyaka guNo dharAvavAne kAraNe ame A nAma rAkhIzuM. icchita vastunI amArI AkAMkSA Aje pUrNa thaI. tethI amArA putranuM nAma vardhamAna rAkhIzuM. A varNana zramaNa mahAvIranA janma pachI bAramA divase siddhArthanA mahelamAM zuM banyuM hovuM joIe tenuM kharekhara smaraNa karAvanAruM che ane ApaNane A bAbate zaMkA karavAnuM koI kAraNa nathI, kemake eka hindu mAnyatA che ane huM dhAruM chuM ke te atyaMta susthApita thayelI che ke maMgaLa vyaktino janma ke tenuM umeraNa haMmezAM rojiMdI pravartamAna sthitimAM haMmezAM kaMIka umeraNa kare che. ApaNe karmanA siddhAMtanI madadathI A parivartanane samajAvI zakIe. koI navI vyakti sthApita paristhitimAM jo kharekhara kAMI umeraNa kare che to teno artha e thAya ke A navuM pariNAma bhUtakALanAM koI sArAM karmone kAraNe che ema kahI zakAya ane svAbhAvika rIte ja te vyakti ke jenI pAchaLa bhUtakALanAM sArAM karmono badalo rahelo che ane te vadhu sArAM parivartano lAvavA mATe pUratAM pramANamAM zubha hoya che. be vadhu ghaTanAo paNa ghaTI che. eka to ramato ramatI vakhate ane bIjI zALAmAM ramato ramatI vakhatanI ghaTanAo A pramANe varNavavAmAM AvI che. jyAre vardhamAnakumAra lagabhaga ATha varSanI uMmaranA hatA (joke teo ramato aMgenI koI jijJAsAthI rahita hatA), eka divasa temanA samavayaska mitro ane sAkSIonI preraNAthI teo temanI sAthe nagaranI bahAra gayA ane tyAM keTalAMka vRkSonI najIka temaNe ramavAnuM zarU karyuM. parasparanI saMmatithI evuM nakkI thayuM ke (ramatamAM) je hArI jAya teNe bIjAone tenI potAnI pITha para savArI karavA devI. te vakhate devaloka saudharmano Indra sabhAgRhamAM saudharma sabhAmAM devo sAthe vividha rasaprada muddAo vAtacIta karI rahyA hatA ane hiMmata aMgenA viSayane sparzIne teo bolyA, "he devo ! bhagavAna - 58 -
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra joke eka bALaka che, paraMtu temanI bahAdurI ane hiMmata advitIya che, game eTalA baLavAna hovA chatAM paNa koI deva, ardha deva ke Indra paNa potAnI tAkAtathI temanI sAthe laDI zakavA ke temane harAvavA mATe samartha nathI. saudharmendranA AvA zabdo sAMbhaLIne devo paikIno eka deva ke je atyaMta duSTa buddhivALo ane uddhata hato teNe tenI atyaMta pAkhaMDI mAnyatAone kAraNe vicAryuM, ""mAtra bhAgyazALI loko ja bhagavAna (Lord)ne pArakhI zake che, jenI vANI te prAsa ane laya sAthe vAta na kare to paNa mohaka gaNI zakAya che ane tenI vANI magarUra ane aniyaMtrita hovA chatAM apratiSThita hotI nathI. e zakya che ke apratIma tAkAta dharAvanArA devo ane ardhadevo te mAtra bALaka hovA chatAM tene na harAvI zake ? koInA hAtha para rahelA bAjubaMdhane jovA mATe arIsAnI jarUra che ? huM turaMta tyAM jaIza ane tenI kiMmatanI parIkSA karIza." tenA manamAM Avo vicAra karIne te e jagyAe gayo ke jyAM vardhamAnakumAra jhADa nIce ramatA hatA ane temane bhayabhIta karavAnA hetuthI eka atyaMta bhavya jherI nAganuM svarUpa dhAraNa karyuM. - vardhamAnakumAra ke je prasaMganI vAstavika sthiti jANatA hatA, temaNe temanA DAbA hAtha vaDe kSINa thayelI doraDInA TukaDAne pakaDIne pheMkatA hoya tema tene ghaNe dUra pheMkyo. deve uddhata ane bephIkarA thaIne eka bALakanuM svarUpa dhAraNa karyuM ane vardhamAnakumAra sAthe ramavA lAgyo. vardhamAnakumAre te bALakane harAvyo (ke je deva hato). temaNe tenI pITha vAMkI vALI ane tarata ja vardhamAnakumAra tenI para besI gayA. kumArane bhayabhIta karavAnA AzayathI eka rAkSasanuM svarUpa dhAraNa karyuM ane UMco ne UMco vadhavA lAgyo. A vakhate teNe atyaMta kadarUpuM svarUpa dhAraNa karyuM, tenuM mastaka kuMbhAranA moTA ghaDA jeTaluM moTuM hatuM vagere. (anyanuM) buruM icchanAra devano prapaMca pUrNapaNe jANIne nIDarapaNe vardhamAnakumAre tenI pIThamAM potAnI muSTikA vaDe ramatamAM hoya che tema eka zaktizALI mukko mAryo.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachI IndranA vajanI jema eka mukko mAryo ane duHkhabharyo avAja karIne deva eka nAnA bALakanI jema AjJAMkita banI gayo ane pazcAtApa karavA lAgyo. "he trilokanA nAtha, meM A duSTa kArya karyuM che. meM IndranA zabdomAM vizvAsa kyuM nahi, paraMtu teo taddana sAcA hatA." vagere. A bAbatane niSpakSapAtapaNe vicArIe to jIvanacaritrakAronA mana upara gADha asara karanAra bhUtakALanI kRSNanI AkhyAyikAnuM smaraNa karAve che. e noMdhavuM joIe ke jIvanacaritrakAro kRSNanI AkhyAyikAthI atyaMta paricita hatA. "antagaDAdasAo' temanI sAthe saMbaMdhita ghaNI hakIkatono saMdarbha Ape che. kRSNanI AkhyAyikAthI loko atyaMta prabhAvita hatA ane huM vicAruM chuM ke A ghaTanAo kRSNanA jIvanamAM banelI ghaTanAo sAthe spaSTa rIte gADha saMbaMdha dharAve che. kRSNa paNa temanA bALapaNamAM eka zaktizALI nAgane vaza karyo hato. mahAvIranA jIvanamAM A prasaMga e mAtra temane (vadhAre nahIM to) kRSNanA jeTalA ja bahAdura darzAvavA mATe hato. have ApaNe eka bIjo prasaMga joIzuM ke jemAM deva eka bALakanuM svarUpa dhAraNa karIne anya (bALako) sAthe ramatA hatA. huM e hakIkatano nakAra karavA mAgato nathI ke eka AgevAnanA putra evA mahAvIra vardhamAna temanA ramatanA sAthIdAro sAthe ramatamAM bhAga levo na joIe, kadAca ATha varSanA nAnA bALaka evA vardhamAne cokkasapaNe Ama karyuM ja haze. muni ratnaprabhanA kahevA mujaba teo joke teo ramata ramavAnI jijJAsAthI vihina hatA chatAM eka divasa temanA samavayaska sAthIonI preraNAthI temaNe ramatamAM bhAga lIdho ema kahevAno koI artha nathI. ahIM be ekabIjA sAthe sAtatya taddana na dharAvatA hoya evA be vicAro jIvanacaritrakAronA manamAM udbhavatA jovA maLe che. temanA nAyakane uttama yoddhA ane pUrNa saMta tarIke vicAravAnuM temane mana thayuM hoya te svAbhAvika che ane tethI ja temanI rajUAto - 60 -
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ visaMgatatAmAM pariNI hoya. e valaNa sAthe e bAbatano meLa khAya che ke temanI bALavayathI ja mahAvIra evI vicAraNA tarapha dorAvAyA hoya ke - potAnI muThThI vaDe devanI pIThamAM zaktizALI mukko mAravA jevA prasaMgo (potAnA jIvanamAM) AvavAnA che. kadAca temanI pAsethI (evA) manuSya tarapha dayA lAvIne (A prasaMge) avicalita rahe evI apekSA paNa rAkhavAmAM AvI hoya, paraMtu jIvanakathAkAro kRSNanA jeTalA ja bahAdura vyakti tarIke rajU karavAnI icchA dharAvatA hatA. mi. jekobI vicAre che te taddana zakya che ke devanI vArtAmAM che tema agAu devAnaMdAnA garbhAzayamAM garbhastha thayA hovA chatAM trizalAnA putra tarIke oLakhAtA bALaka rAjakumAranI hatyA karavAnA prayatno ApaNane bhUtakALanuM (jemAM AvA prasaMgo banyA hoya) smaraNa karAve che. sAMbhaLatAM hajI vadhAre kharI lAge evI bAbata e che ke bALaka vardhamAne temanA ramatanA sAthIdAro sAthe matanI majA mANI hoya ane temanI janmajAta hoziyArIne lIdhe anyo karatAM potAnI jAtane vadhAre zreSTha sAbita karI hoya ane bIjA badhAne harAvavA mATenI tAkAta dhAraNa karI hoya. paraMtu AnAthI jIvana caritrakArone saMtoSa thayo na hato kAraNa ke mahAvIranuM jIvana ATaluM saraLa ane sIdhuMsAdu hoya tevuM teo vicArI zakatA na hatA. keTalAka camatkArika banAvo banyA hovA joIe ane temanA manamAM tAjI evI kRSNanI vArtA mujaba temaNe rajUAta karavAno prayatna karyo hoya te zakya che ane Aja pariNAma che. mane e hakIkatanI khAtarI thaI che ke ekaMdare jIvanacaritrakAronAM mana upa2 kRSNanI kathAe prabaLa asara choDI hatI ane tene lIdhe ja mahAvIra aMgenI temanI rajUAto para moTI asara thaI hatI. kRSNanA jIvananI eka prabaLa mAnyatA ke temaNe govardhana parvatane (temanI TacalI AMgaLI para) UMcakyo hato te (temanA manamAM) kSINa thaI nahIM hovAthI agAunA jIvanacaritrakAro jyAre *61 ja
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIranuM jIvana lakhavA beThA tyAre temaNe mahAvIrane paNa temanI bALa vayamAM ja paganA aMgUThAnA sparza vaDe meru parvatane halAvatA darzAvyA. mahAvIranA bALapaNane rajU karato aMtima dhyAnAkarSaka banAva temane jyAre zALAe mokalavAmAM AvyA tyAre banyo. che paraMtu mahAvIranA jevA bALakanI keLavaNI mATe tenuM zALAjIvana jarUrI hatuM ? ane jIvanacaritrakAroe vicAryuM, "vaijJAnika ane dharmazAstra anusAranuM zikSaNa lekhana pAThazALAmAM ApavAmAM Ave to paNa eka ahata mATe te AmravRkSa para AvakAranuM toraNa (ke je AmravRkSanAM ja pAMdaDAMnuM baneluM hoya che) goThavavA samAna, amRtane miSTa karavA samAna, vANInI devIne zikSaNa paddhati zIkhavavA samAna, caMdra kiraNonI ujvaLatA upara zvetatAno guNa AropavA samAna ane suvarNa upara tene zuddha karavAnA AzayathI suvarNa rAsano chaMTakAva karavA samAna te banI raheze. bhagavAna mahAvIra) AgaLa vANInuM pradarzana karavuM e mAtAnI AgaLa mAmAnA guNonuM varNana karavA samAna ane te samudrane sabarasa arpaNa karavA samAna banI raheze. ahIM sudhI to badhuM barAbara che ane ApaNe kadAca Aja vicAraNA heThaLa vicArIe, paraMtu agAunA jIvanacaritrakAro AnAthI saMtuSTa thayA na hatA kAraNa ke kadAca temaNe vicAryuM hoya ke loko pote AnAthI (mahAvIrane pAThazALAmAM nahIM mokalavAthI) saMtuSTa thaze nahi. ane kavionI kalamanA sparzathI ke je mahAvIranA aMgUThAnA sparza jeTalo ja zaktimAna che teNe (me) mahAna deva Indrane pRthvI para UtAryA ane gurunI hAjarImAM ke je (guru) AvA jhaLahaLatA AtmAne paNa zIkhavavAnI kSamatA dharAvavAno dAvo karavA mATe pUratA nirlajja hatA temanI hAjarImAM ja) vardhamAnane temaNe (Indra) prazno pUchyA ke jenA javAbo guru pote paNa jANatA na hatA. ane joke vardhamAnakumAra ke je hajI eka bALaka hatA temaNe sarva prajAjano ke jeo bALaka zuM javAba Ape che te jANavA Atura
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatA temanI hAjarImAM ja temanI (IndranI) badhI ja zaMkAonuM samAdhAna karyuM, ane A rIte "jainendra vyAkaraNanI racanA thaI. sAne vandanamAlikA sa madhurIkAraH sudhAyA sc| brAhmayAH pAThavidhi sa zubhrimaguNaropaH sudhaadiidhitau|| kalyANe kanakacchaTA prakaTanaM pAvitrya sNpttye| zAstrAdhyApanamadevo'pi yadidaM sarlakha shaalaakRte|| mAtuH puro mAtulavarNanaM tata laMkAnagaryA lhriiykNtt| tatprAbhRtaM lavaNamburAzeH prabhoH puro yadvacasAM vilaasH|| garjati zaradi na varSati varSati varSAsu niH svano meghH| nIco vadati na kurUte na vadati sAdhuH krotyev|| asArastha patarmasya prAyeNA'mbaro mhaan| nahi svarge dhvanistAdRzaM yAdakaM kAMsye prjaayte|| kadAca e zakya che ke nAganA banAve A ja rIte sthAna prApta karyuM hoya. ""samavayaska evA badhAM ja bALako eka sAthe ramatAM haze ane temAM ekadama lIna thaI gayAM haze, tyAre ekAeka mahAvIre temanA ramatanA sAthIdAro paikI koI ekanI pAsethI nAgane sarakato joyo hovo joIe ane tenA bacAvavA mATe temaNe temanI apratIma tAkAta dekhADavAnI kriyA karI hovI joIe ane tyAra pachIthI sAthIdAroe vardhamAna pote apratIma tAkAta dharAvanAra hovAthI "mahAvIra' kahyA hovA joIe. ane ApaNe Indra ane anya devono bAjue mUkI daIne ja satya tarapha athavA chevaTe tenI najIka AvavAnI AzA rAkhI zakIe. ' huM kalpI zakuM chuM ke temanA bALapaNamAM mahAvIre temanA gurune buddhiyukta prazno pUchIne Azcaryacakita karI dIdhA haze ane tema chatAM teoe AgaLanI zaikSaNika lAyakAta meLavI nahIM hoya ane temaNe keTaluMka prAthamika zikSaNa lIdhuM hovuM joIe ke jyAM temanA saMparkamAM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvanAra sarvene temanI buddhimattAthI cakita karI dIdhA hovA joIe. ane have ApaNuM kArya AvA bALakanI AvanArI yuvAnI kevI hovI joIe te aMgenI klpanA karavAnuM che. ''he brAhmaNo ! tamAre tamArA manamAM evuM vicAravuM joIe nahi ke teo mAtra mAnava bALa che, (paraMtu) teo jinezvara che ke jemanuM nAma 'vIra' che, teo traNe lokanA AgevAna che ane temaNe sarva jJAnano aMtima cheDo joyelo che.' huM mArI jAte nIcenAM tAraNo kADhavA mATe lalacAuM chuM. (1) A prasaMgo kRSNanI daMtakathAothI prabhAvita thayelA che. (2) temanA bALapaNamAM mahAvIra temanA sAthIdAro sAthe ramyA hovA joIe ane majA karI hovI joIe, ane tAkAta ane kauzalyamAM temanA ramatanA badhA ja sAthIdAro karatAM tejasvI ane caDhiyAtA hovA joIe ane Aja sauthI vadhAre zakya che, kAraNa ke te licchavI rAjakumAra hatA ane samakAlIna bauddha sAhitya temane mahadAMze ramatiyALa rAjakuMvara jemano samaya yauvanasahaja ramatomAM temaja sAhasika yuddha * keLavaNImAM pasAra thAya che tevA pradarzita kare che. (3) mahAvIre zaikSaNika lAyakAto meLavavA mATe javAnI darakAra be kAraNosara nahIM karI hoya. (i) prathama kAraNa e che ke licchavI rAjakumArone e rIte tAlIma ApavAmAM AvatI na hatI. (ii) kAraNa ke temane badhuM ja pustakiyuM jJAna atyaMta chIcharuM lAgyuM hovuM joIe ane potAnA ke anya hetu mATe temane bALavayamAM thayela pAThazALAnuM nukasAna temaNe yuvAnImAM samRddha graMtho (ke prabaMdho)no abhyAsa karIne bharapAI karyuM hovuM joIe. paraMtu teo prAraMbhathI ja atyaMta dayALu ane saMpUrNa rIte saMskArI hovA joIe. * 64 -
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ yuvAnI yogya samaye bhagavAna mahAvIre (temanA jIvanamAM) koI paNa kamanasIba ghaTanA banyA sivAya yuvAnI prApta karI ane pAraMparika rIte eka yuvAna vyakti dharAve che tema ati suMdara ane sarvaguNasaMpanna (yuvAna) tarIke rajU karavAmAM AvyA. kAvyamaya varNana (temanA aMgenuM) eka hetu mATe upayogI che. agAunA jIvanacaritrakAro dharAvatA hatA evuM zarIraracanAzAstranuM jJAna te (jarUrI hoya ema) darzAve che. paraMtu taduparAMta te A agAunA jIvanacaritrakAronuM manovijJAna samajavAmAM dRSTi Ape che, ane tyAranAM mANasonA viziSTa paheravezanI Dhaba-zailInI bAbatamAM temanI kAvyamaya paribhASA hovA chatAM mahAvIranI kArakIrdinA ghaNA viziSTa guNo ke lakSaNone chatAM kare che. ""yuvAnI AgaLa vadhavAnI sAthe kALA, narama ane saMvALA-caLakatA vALavALA vardhamAnakumAra atyaMta suMdara lAgatA hatA. temanuM mastaka sauMdaryathI bharapUra caMdaravA samAna lAgatuM hatuM, kAnanA mULa sudhI pahoMcatAM pUrNa kamaLa jevAM khIlelAM dekhAtAM be cakSuone lIdhe temanuM vadana rUpALuM lAgatuM hatuM, temanI chAtI zrIvatsa vaDe alaMta dekhAtI hatI, temanuM peTa pAtaLuM (sapATaphAMda vinAnuM), guNavAna mANasanA mananA valaNa jevI UMDI nAbhithI zobhatuM hatuM ane tenI AsapAsa jamaNethI DAbe tarapha jatAM vartuLAkAra cihnothI alaMkRta hatuM, temanI sAthaLo suMdara narama romathI lAlityapUrNa lAgatI hatI ane hAthInI sUMDha sAthe sAmya dharAvatI hatI, temanAM kamaLa samAna caraNa temanI (AMgulikAonI) Toca para AvelI nakhanI zreNI ke je ciMtAmaNi ratnonI zreNI jevI lAgatI hatI tenAthI zobhatAM hatAM ane teo magaramaccho, masso jevA vijayadhvajanAM maMgaLa cihno vaDe aMkita hatAM. taduparAMta jANe evuM lAgatuM hatuM ke vardhamAnakumAranA hRdayanA vakratAne pakaDatA aMdezAe hRdayane choDIne temanA romamAM praveza karyo hato. IndranI. (anya) devonI ane ardhadevonI suMdaratA karatAM paNa caDhiyAtI evI vardhamAnakumAranI yauvanasabhara suMdaratAne joIne paDozI rAjAoe rAjA siddhArtha pAse temanA pratinidhio mokalyA ane teo pratinidhio) bolyA, "he rAjana ! vardhamAnakumAranI zreSTha suMdaratAthI prabhAvita thaIne - 65 -
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArA rAjayoe temanI kanyAo sAthe temanuM lagna karavAno svIkAra karavAnI vinaMtI sAthe amane mokalyA che." zarIraracanAzAstranI dRSTie saMpUrNa racanA dharAvatuM evuM A zuM mAtra kAvyamaya varNana che ? jemAM pUrNa vikasita kamaLo jevI dekhAtI ane kAnanA mULa sudhI pahoMcatI temanI suMdara AMkho vagere jevAM varNanono samAveza thAya che. vadanavAMcanazAstranuM vijJAna ApaNane kahe che ke (manuSyanuM) vadana e tenA mananuM sUcaka che. ane ApaNe jANIe chIe ke mahAvIranuM hRdaya ane mana pUrNa vikasita hatuM ke jemAMthI mAnava pratyenI dayAnuM kSIra satata vahyA karatuM hatuM. to pachI e bAbatanuM Azcarya na thavuM joIe ke AvA vikasita mana ane susaMskRta hRdaya dharAvatA mahAvIra vadanavAcanazAstranI dRSTie atyaMta saMpUrNa vadanAMgo dharAvatA hovA joIe. cokkasapaNe AjanA divasomAM ApaNe joIe chIe tevA prakAranA ke teo janmyA hatA te samaye hatA tevA prakAranA teo na hatA. te samayanA licchavI rAjakumAronI rojiMdI dinacaryA nIce mujabanI hatI. ''teo vahelI savArI UThI jatA hatA ane dhanurvidyAno abhyAsa karatA hatA ane e rIte badhAM ja zastronA upayogamAM temanI jAtane niSNAta banAvatA hatA ane pachI eka pINA vaDe temanI jAtane tAjagI ApatA hatA ane vaLI pAchA (upara kahyA mujabano) evo ja abhyAsa karatA hatA. atizaya niMdrA nahIM levAnI teo khAsa kALajI letA hatA. teo duSkara-kaThora jIvana jIvatA hatA ane sAmAnya rIte badhAM ja zAstromAM ane khAsa karIne dhanurvidyA-dhanuSya ane bANa-mAM potAnI jAtane pAraMgata banAvatA hatA." 'aMguttaranikAya'nA ahevAlo mananu suvAkyo (ne anusaravAnI) icchA nahIM dharAvatA evA temane barachaTa loko tarIke varNave che. A yuvAno buddha ane tethI mahAvIranA paNa samakAlIno hatA ane uparokta saMdarbhomAMthI ApaNe supere kalpI zakIe ke kevA prakAranuM jIvana A yuvAno jIvatA hovA joIe ane temanI sobatamAM mahAvIra potAnI *66 *
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAtane jaLamAMthI bahAra ANelA matsya samAna anubhavatA haze. klamanA jarIka prahAra vaDe agAunA jIvanacaritrakAro mahAvIranA garbhane devAnaMdA brAhmaNInA garbhAzayamAMthI trizalA kSatriyANInA garbhAzayamAM saraLatAthI pherabadalI karI zake paraMtu te pachI goLa kANAmAM corasa khIlo besADavA samAna te saraLa na hatuM. te samayanA yuvAno karatAM vardhamAnakumAranI jIvanazailI taddana bhinna hatI te bAbata zaMkAthI para che. temaNe dhanurvidyA ke anya zastronA upayogamAM temanA badhA ja sAthIdAro karatAM vadhAre zreSThatA prApta karavAno vicAra karyo nahIM hoya, jemake temanA ja samakAlIno paikInA eka dharmopadezaka evA gautamabuddhe karyuM hatuM athavA temaNe ema karyuM hoya ema darzAvavAmAM AvyuM hatuM. eDavina ArnolDa sUtrakRtAMga ke je kadAca atyaMta prAraMbhanA dhArmika kAnUnomAMnuM eka che te tenA ciMtananuM valaNa spaSTa kare che. (bhASAMtara : jekobI graMtha 45 S-B-E) tyArabAda eka atyaMta agatyano prazna Ubho thAya che ke je pratyeka manuSyanA jIvanamAM pedA thAya che. bhUtakALanI jema Aje paNa pratyeka yuvAna vyaktine tenA potAnA lagnanI samasyAno sAmano karavo paDe che. paraMtu mahAvIra vardhamAnakumArane je samasyAno sAmano karavo paDyo hato te kaMIka judA ja prakAranI hatI. prathama to teo pote atyaMta suMdara hatA. badhA ja paDozI rAjAoe AvI suMdara ane guNavAna vyaktine potAnI kanyAo paraNe tema vicAryuM hatuM. bIjI bAjue traNe prakAranuM jJAna dharAvatA evA vardhamAnakumAra haMmezAM darekane lalacAvatA evA lagnanA nATaka (nI samasyA)mAM uparachallI najara nAkhavA mATe temaja temAM UMDA UtaravA mATe sakSama hatA. tethI teo A prakAranA avasaranI anicchA dharAvatA hatA. ane tema chatAM eka baLa-eka jIvaMta baLanI mahAvIra avagaNanA karI zake tema na hatA. ane te (baLa) temanI potAnI mAtA trizalAdevI hatAM. * 60 x
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ teNI potAnA putra lagna kare te mATe hRdayapUrvakanI icchA dharAvatAM hatAM ane atyaMta Atura hatAM. hakIkatamAM te temanI ekamAtra icchA hatI, kAraNa ke teNIe khUba ja vicAra karyo, ''lohanI jaMjIro (jene) na bAMdhI zake tene komaLatAthI nArInA kezanI cAdara ja bAMdhI zake." AvAM judI judI jAtanAM baLothI mahAvIra vardhamAnakumArane AtmA jALamAM phasAI gayo. e ja mAtra satya che ke jyAre muzkelIo UbhI thAya che tyAre ja mahAna vyaktio jhaLakI UThe che ane temanuM vAstavika mUlya darzAve che. prathama prasaMgamAM ja AvA nAjuka praznanI carcA karavA mATe vardhamAnakumA2 pAse vyaktigata rIte javA mATe trizalAdevI icchatA na hatA ane tethI te mATe temaNe mahAvIranA keTalAka mitrone mokalyA. A rIte trizalAdevI vardhamAnakumAranA lagnaviSayaka vicAro jANavA mAgatAM hatAM. jyAre temanA mitroe (temanI pAse jaIne) A samasyA cheDI tyAre mahAvIra bolyA, ''ghaNA vakhatathI huM gRhasthajIvana choDI devA aMge vicAruM chuM, paraMtu mArI mAtAnI madhura lAgaNIone ane te mane je gADha prema kare che tene uvekhIne huM (temane) AghAta pahoMcADavA mAgato nathI. paraMtu A hakIkato jANavA chatAM teo (mAtApitA) mane A lagnanA baMdhanamAM sajjaDa rIte bAMdhI devA mAge che. teo cokkasapaNe mArI bhalamanasAI upara atikramaNa kare che ane mArA temanI taraphanA premano aNaghaTatI rIte geralAbha UThAvavA mAge che ema kahI zakAya." kSatriya siddhArtha ane trizalAdevI Avo pratyuttara meLavIne Azcaryacakita thaI gayAM ke je (pratyuttara) maLavAno kharekhara temanA hRdayanA UMDANamAM bhaya rahelo hato. trizalAdevIe potAnA putranI vyaktigatarIte mulAkAta lIdhI ane ApaNe jANatA nathI ke teNInA temanA taraphanA gADha preme zuM (jAdu) karyo teno temanI pArasparika lAgaNIono paNa tAga kADhavo e ApaNA mATe azakya che, paraMtu eka vAta nakkI che ke mAtAe putra upara prabhutva meLavyuM ane ApaNe jANIe chIe ke vardhamAnakumAranAM yazodA nAmanI kanyA sAthe lagna thayAM. 'yazodA' e nAma mATe paraMparA vilakSaNa arthaghaTana Ape che ke A * 68 ja
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAranI mahAna vyaktinI patnI koI sAmAnya raste rajhaLatI kanyA na hatI. jIvanacaritrakAroe kahyuM che ke A kanyA tenA pitA samaravIra mATe kharekhara atyaMta kIrti lAvI ane tethI je teNInuM nAma yazodA pADavAmAM AvyuM. ane ApaNA manane saMtoSa ApavAnI icchA dharAvatA jIvanacaritrakAro kahe che ke yogya vyaktinI yogya patnI tarIke te kanyA badhI ja vAtamAM anurUpatA ane yogyatA dharAvatI hatI. ane have ApaNe have evI bAbato ekatrita karavA mATe prayatna karavo joIe ke je ApaNane zramaNa bhagavAna mahAvIranA gRhasthajIvana vizeno khyAla ApI zake. paraMparA kahe che ke ''pUrNacaMdranI kiraNAvalio jevA zveta bhavya rAjamahelanA madhyabhAgamAM teo baMne rahetAM hatAM, indriyonA zreSTha AnaMda temanI yogya kSaNomAM teo bhogavatAM hatAM. icchita padArtho turata ja meLavatAM hatAM, temanAM zreSTha guNavattAyukta karmo vaDe, devoe ApelAM zreSTha vastro, sugaMdhI dravyo, puSpo, alaMkAro, AMjaNo vagare paNa meLavatAM hatAM. ciMtA ane rogathI temaNe saMpUrNa mukti meLavI hatI, taMbUrA (jevAM vAdyo)mAMthI nIkLatA zAstrIya saMgItanA madhura paMcama svaro teo kyAreka sAMbhaLatA hatAM, svarganA loko (devo) temanI sevA mATe khAsa karIne AvatA hato, kyAreka svarganI apsarAo temanI samakSa nRtya karatI hatI athavA nATyaprayogo karatI hatI te teo nihALatAM hatAM, kyAreka teo keTalAka gaMbhIra viSayo para nirNayAtmaka carcAo karatAM hatAM, ane kyAreka prAsaMgika rIte ke (kyAreka) vAraMvAra temanAM mAtApitAnI mulAkAto letAM hatAM. Ama vardhamAnakumAre temano samaya saMpUrNa sukhamAM pasAra karavAnuM zarU karyuM. agAunA jIvanacaritrakAroe temanAM gRhasthajIvana vizenAM varNanonuM punanirmANa karavAno prayatna karI zakAya te mATe ApaNane upayogI thaI zake evuM bIjuM kazuM ja ApaNane ApyuM nathI. upara darzAvyA mujabanA varNano para temaja temanA gRhasthajIvanane lagatAM temaNe pote ApelAM vyAkhyAno ane thoDAMka vizeSaNo upara ja ApaNe AdhAra rAkhavo hato. A vyAkhyAno ApaNane upayogI banaze kAraNa ke gRhasthajIvana vizenA vardhamAna mahAvIranA valaNane teo khulluM kare che. * 69 x
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara darzAvyA mujabanuM varNana ApaNe joyuM. have ApaNuM kArya A vizeSaNo ane vyAkhyAno aMgenI tapAsanuM raheze. vizeSaNo 110 sarve kaLAo ane vijJAnomAM zramaNa bhagavAna mahAvIra pravINa hatA. temanAM vacano pALavA mATe samartha hatA, atyaMta svarUpavAna, badhA ja saguNothI alaMkRta, kALajIvALA, namra, kIrtimAna, jJAtri kSatriyonA putra, jJAtrionA kuLanA caMdra, zreSTha deharacanA dharAvanAra, videhadattAnA putra, gRhastha tarIke atyaMta nAjuka (paraMtu yogIjIvana daramyAna kaThinAIo sahana karavAmAM khUba ja makkama) hatA. zramaNa bhagavAna mahAvIranA pitA kazyapa gotranA hatA (ane) teo traNanAmo dharAvatA hatA - jevAM ke siddhArtha, zreyAMsa ane yazasvi. zramaNa bhagavAna mahAvIranAM mAtA vaziSTha gotranAM hatAM (ane) temanA traNa nAmo hatAM jevAM ke trizalA, videhadattA ane prItikarmiNI. zramaNa bhagavAna mahAvIranAM kAkA supArzva hatA, temanI vaDIlabaMdhu naMdIvardhana hatA ane temanI bhaginI sudarzanA hatAM. temanI patnI yazodhA kaunDinya gotranAM hatAM. zramaNa bhagavAna mahAvIranI duhitA je kazyapa gotranI hatI tene be nAma hatAM jevAM ke anojjA ane priyadarzanA. zramaNa bhagavAna mahAvIranI pautrI je keyapA gotranI hatI ane tenAM paNa be nAmo hatAM jevAM ke zeSAvatI ane yezAvatI. have ApaNuM kArya upalabdha sAhityane mUlavavAnuM ane kharekhara astitva dharAvatA sAhityamAM ApaNI kalpanA umerIne temanA gRhastha jIvananA ItihAsanuM punanirmANa karavAno prayatna karavAnuM che. (upalabdha) varNanamAMthI prathama daSTie dekhItI hakIkata e che ke vardhamAnakumAra samagratayA eka sukhI manuSya hovA joIe. sAmAnya rIte jIvananI prAthamika jarUriyAtone saMtoSavAnI akSamatAne kAraNe anya lokone temanA gRhasthajIvanamAM hoya che tevI dukhadAyaka paristhitimAM teo mUkAyelA hovA joIe nahi. paraMtu A sukhanI madhyamAM temanA ciMtanazIla ane tattvajJAnI
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ manane pIDA ApanArA vicAro e hatA ke huM koNa chuM? huM kyAM baMdhAyelo chuM ? ane huM kyAMthI Avyo chuM ? e zakya che ke AvI nAjuka bAbato (mahelanI) chata upara (besIne) temanI rANI sAthe te aMgenI carcA karatA hovA joIe. graMtho kahe che, "kyAreka (keTalAka) gaMbhIra viSayo (temanI) nizcayapUrvakanI carcAmAM (sAmela) hatA." rAjA prasenajita mallidevI sAthe besIne karatA hatA te ja pramANe teo paNa bauddhika carcAo karatA hovA joIe jeNe pachIthI temanA mana upara asara choDI hovI joIe ane manuSyanA astitvanI kSaNabhaMguratA vize (temanA mananuM samAdhAna thayuM hovuM, joIe ane aMte A bAbate temanA dilagIra banAvyA hovA joIe. teo kaThora ane karkaza licchavI yuvAna mANaso jevA na hatA, paraMtu teo eka sukomaLa rAjakumAra ane eka AgevAnanA putra hatA ane temanA gRhasthajIvananuM temane prakAza lAvatuM mukhya lakSaNa evuM vizeSaNa hatuM ke teo vacano pALavA mATe pUratA) sakSama hatA. hakIkatamAM A ekamAtra evI dhAraNA hatI ke je temane gRhasthajIvana tarapha ghasaDI gaI. Ama teo temanA rojiMdA gRhasthajIvananA dainika dinacaryAmAMthI pasAra thayA hovA joIe ke je temanA saMnyAsanI kSaNanI rAha joI rahI hoya. temanA gRhasthajIvananA divaso daramyAna paNa temaNe temanA potAnA (sAthIonA) samudAyamAM asAmAnya gaNAya evI namratA ane saccAI vaDe khyAti prApta karI hovI joIe. paraMtu prAraMbhika jIvanacaritrakAro mATe temanI gRhasthI daramyAnanA jIvananuM koI mahattva na hatuM, paraMtu temanA mATe mAtra saMsAratyAga pachInuM mahAvIranuM jIvana mahattva dharAvatuM hatuM. paraMtu, temaNe temanA gRhasthajIvana daramyAna paNa evA guNo saMvardhita karyA hovA joIe ke jemaNe pAchaLathI temane temanA samayanA mahAna dhArmika netA banAvyA hoya. - 1 -
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe anya koI samasyA upara jaIe te pahelAM ApaNe kAmatAprasAda jainanA vicArone dhyAnamAM levA joIe. A vicAronuM ApaNA mATe mahattvanA eTalA saraLakAraNasara dhAravAmAM Ave che ke te bedarakAra vAcakane geramArge doravAnI zakyatA che, ke je (vAcaka) zvetAMbara ane digaMbara evA be saMpradAyo vacce astitva dharAvatA sAMpradAyika taphAvatothI anabhinna hoya. digaMbara saMpradAya mujaba mahAvIra vardhamAnakumAra apariNita hatA. teo temanA AvA nirNaya para zvetAMbara saMpradAyanA sAva nivRtti zatAvara sapralAya sava parathI Avyo hoya ema dekhAya che. evo kalyANavijayajI gaNIno mata che. digaMbaro "kumApravrajita' e zabdanA arthane majabUta rIte pakaDI rAkhe che. joke pachInA TIkAkAroe padane evI rIte varNave che ke evA (loko) ke jemano rAjyAbhiSeka na thayo hoya. zvetAMbara saMpradAyanI uparokta saMdarbhavALI TIkA A muddA para taddana spaSTa hatI ke mArA viSayA te muttA HIR dehi je bhArapUrvaka nirdeza kare che ke mArayonatano artha e che ke evA loko) ke jemaNe potAnI kuMvArApaNAnI sthitino tyAga na karyo hoya. e tadana zakya che ke digaMbaroe temano nirNaya AvA koIka graMthane AdhAre lIdho hoya. kalyANavijayajI gaNI nIce mujaba vicAre che. zvetAMbaro kalpasUtrano AdhAra le che ane eTale ja ApaNe mahAvIranI patnI ane putrInA nAma meLavI zakyA chIe. ane huM pote vyaktigata rIte vicAruM chuM ke zvetAMbaro kadAca temanA potAnA nirNayomAM evAM spaSTa kAraNosara taddana khoTA na hatA ke jamAli ke je pAchaLa atyaMta jANIto thayo ane je sAta dharmabhedanA jANakAro paikIno eka hato te paraMparA anusAra mahAvIrano jamAI eTale ke priyadarzanAno pati hato ane AvA agatyanA saMbaMdha bAbate AthI dekhItI rIte ja kharAba gerasamaja ke gerarajUAta thAya nahi ane thaI zake paNa nahi.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAmataprasAda jaina digaMbarothI paNa eka pagaluM AgaLa jaIne eka navI ja mAnyatA rajU kare che. A yazodA nAmanI kanyA mahAvIrane arpaNa karavAnI darakhAsta prathama rajU thaI hatI, paraMtu temaNe jyAre A darakhAstane amAnya karI tyAre te mATe pachInI taka gautama buddhane ApavAmAM AvI. AvI bhUla yazodA ane yazodharA evAM be nAmanI samAnatAmAMthI pedA thaI haze ema jaNAya che. paraMtu mane mApha karavAnI vinaMtI sAthe huM eka pagaluM AgaLa jaIne vicAruM chuM ke kAmatAprasAda jaine idArApUrvaka A be nAmonI samAnatAno geralAbha lIdho che ane itihAsane vikRta karavA mATe hakIkatonA arthano anartha karyo che. mAtra sAMpradAyika pUrvagrahane kAraNe temaNe mahAna gautamane utArI pADavAno prayatna karyo che. mahAvIranA lagnanI hakIkata temanA svabhAvano asAmAnya viziSTha guNa bahAra lAve che temanI AMtarika bhalamanasAI temanA potAnA siddhAMtone anyanI icchAo sAthe meLa besADavAno prayatna kare che, paraMtu A vize ApaNe pachIthI vistArapUrvaka joIzuM. zA mATe yazodA mahAvIranI putrI, bhaginI ane jamAInA dharmaparivartana vakhate rajU na thayAM ? te samaye temanuM mRtyu thaI gayuM hovuM joIe. zakya che ke teNInuM mRtyu khUba ja pahelAM thayeluM hovuM joIe. saMsAratyAga jyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra aThThAvIsa varSanA hatA tyAre temanAM mAtA-pitA ke jeo tIrthaMkara bhagavAnazrI pArzvanAthanA dharmasaMpradAyane anusaratAM hatAM. temaNe kuza nAmanA ghAsanI pathArI para temanI beThaka lIdhI, dareka prakAranAM AhAra ane pINAMno tyAga karIne tenA dehane kSINa banAvI dIdhA ane mRtyu pachI teoe svargIya lokonA acyuta devalokamAM janma dhAraNa karyo. zramaNa bhagavAna mahAvIre atyaMta asahya duHkhonA sphoTa dvArA pIDita ~63~
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokone temanI AsapAsa badhe joyA ane nIcenA zabdo vaDe temane sAMtvanA ApI. pia mAi bhAi lajjA puttattaNeNa savve ' pi / jIvA jAyA bahuso jIvassa u egamegassa // badhAM ja sajIva prANIo punarapi ekabIjAnA pitA, mAtA, baMdhu, bhaginI, bhAryA ane putra rUpe janma le che. "he baMdhu, tamArA duHkhane bAju para mUko. A jIvananI sarvocca ane atizreSTha bAbata aMge vicAro. duHkha arthahIna che, kAraNa ke mRtyunA devanuM aniyaMtrita vartana bhayaMkara siMhanA jevuM pratikAra na karI zakAya tevuM ane ziSTAcAra viruddhanuM che. svapnanI jema saMyoga ane viyoga cokkasapaNe dazyamAna ane adazya thayA kare che. kSaNika suMdara anurAga meghadhanuSyanA raMgonI jema caMcaLa che. vacananuM sadguNI pAlana paNa vAraMvAranI chetarapiMDI jevuM (dhanuSya jevuM vaka) che. saMdhyAnA jhAMkhA prakAzanA raMgonI jema dhana paNa kSaNika che. | vividha rogo ane ciMtAo kadAvara sarponI jema bAju para mUkavI muzkela che. A jagatamAM pazcAttApa ane aDacaNo mATenuM saMpUrNapaNe mahattvanuM evuM koI kAraNa nathI, tamArA potAnA sAcA nirNayane anusaro. zetAnI sukhone tyajo, tamArI pharajo adA karo, kAraNa ke AvI bAbato e saMpUrNapaNe sAmAnya ghaTanA che." UMDA dilAsAnA A zabdo sAMbhaLIne temanuM moha taraphanuM kheMcANa ochuM thayuM ane temanA saMtApano joza maMda paDyo. eka divasa zramaNa bhagavAna mahAvIra temanA pArivArika sabhyo pAse besIne rAjA naMdivardhanane ane temanAM sagAMsaMbaMdhIone A pramANe saMbodhatA hatA "he udAracarita loko ! meM agAu karelA nirNayano have amala karavAno che. meM mArI pharajo pUrNa karI che, have mohanAM baMdhano zithila karo, mArAM dharmasaMbaMdhI kartavyo pUrNa karavAmAM mane sahAya karo ane mArI) yogI jIvananI pratijJAo svIkAravAnI mane anumati Apo." IndranA vajUnA phaTakA jevA AvA sahI na zakAya evA zabdo sAMbhaLIne bhAI naMdivardhana bolyA, "he rAjakumAra ! mAtApitAnA mRtyanuM duHkha hRdayamAM kAMTo pesIne aMdara bhAMgI gayo hoya ema hajI asahya rIte
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAlyA kare che ane have Avo tamAro aNadhAryo viyoga ghA upara mIThuM bhabharAvavA samAna asahya banI jaze. Aha ! ame eTalA badhA kamanasIba chIe ke AvI muzkelIo amArI upara eka pachI eka Ave che." AvA zabdo bolIne teoe Akaro vilApa karavAnuM zarU karyuM. madhura zabdo vaDe zramaNa bhagavAna mahAvIre temanA manane zAMta karavAno prayatna karyo. tyAra bAda mahAmuzkelIthI AMsuno pravAha rokIne ane duHkhanuM jora ke je temanA mATe caturvidha banI gayuM hatuM tene paNa aTakAvIne teo bolyA, "amArAM jIvana upara anukaMpA karo ane yati jIvananI pratijJAonA svIkAranI ApanI icchAno vartamAnamAM tyAga karo. rakSaNa karavAnI kALajI levAnA cho, to pachI A asahya viyogarUpI karavata amArAM hRdayone bhedatI hoya tenI sAme rakSaNa ApavAnuM (ApanA mATe) ayogya nahIM gaNAya. ApanAthI alaga thaIne, paraMtu eka aMdha vyaktinI jema rasto oLaMgavo zakya ke azakya che enI jANakArIthI ajJAta evA amane eka ajANyAnI jema sahAya karo. tamArA viyogathI) eka kSaNa mATe paNa ame amArAM jIvana TakAvavA mATe azaktimAna chIe." pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra bolyA, "jo ema ja hoya, to have cokkasa lAMbI salAhamasalata karIne kaho ke tame mane dIkSA levAnI anumati kyAre Apazo ?" teo bolyA, "be varSanA samayagALA pachI Apa saMsAratyAga karI zakazo." zramaNa bhagavAna mahAvIra bolyA, "bhale ema thAo, paraMtu tamAre khAsa karIne mArA AhAra vagere mATe ciMtAtura thavAnI AvazyakatA nathI." teo bolyA, ""bhale, Apane game ema ame karIzuM." barAbara te ja divasathI zarU karIne zramaNa bhagavAna mahAvIre sarve pApamaya kAryono tyAga karyo, zItaLa jaLa pIvAnuM choDI dIdhuM, jIvatAM prANIo vihIna AhAra levAnuM zarU karyuM, asAmAnya jIvanacaryA zarU karI, snAna karavAnuM, telamardana karIne abhiSeka karavAnuM, zarIranI kALajI levAnuM vagere bAbatono tyAga karyo ane mAtra uNa jaLa vaDe ja hasta, caraNa ane dehanAM anya aMgonuM prakSAlana karavAnuM zarU karyuM. A rIte zramaNa bhagavAna mahAvIre eka saMvatsara vyatIta karyuM. joke zramaNa bhagavAna mahAvIra (e vakhate) gRhastha hatA chatAM paNa
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ dunyavI bAbato pratyenI temanI udAsInatA eTalI badhI Azcaryajanaka hatI ke te mahAna saMto ke jemaNe temanA potAnA manovikArone jItI lIdhA hatA temanAM manane paNa acaraja pamADatI hatI. tamArI pAse je kaMI che te sarva arpaNa karI do." eka varSamAM (temaNe) ApelI bakSisonI kula rAzi traNa hajAra aThyAsI karoDa ane eMzI lAkha suvarNa mudrAo jeTalo thato hato. kavi kahe che ke : tatta dvArSika dAna varSa virabhaddA righra dAvAnalA sadyaH sajjita vAjirAji vasanAlaGkAra durlakSyabhAH / samprAptAH svagRhaM arthinaH sazapathaM pratyAyanto aGganAH svAmina ! SiGgajanairniruddha hasitaiH kai yUya mityUcare // (1) jyAre vArSika dAnanA svarUpamAM dhanavarSA karIne tema ja eka varSa sudhI satata bakSiso ApIne temaNe bhikSukonAM (temanI) daridratAnAM atiAkarAM duHkho dUra karyA. suMdara sAja sAthenA azvo, vastro ane alaMkAronA DhagalA sAthe laIne ke jeno caLakATa najare jovo e (temanA mATe) muzkela hato evA teo (bhikSako) tarata ja temanA ghera pAchA pharyA tyAre sogaMdha sAthe kahI zakAya ke temanI patnIo temane oLakhI paNa zakI nahIM ane teo acaMbA sAthe bolI, ""svAmInAtha ! A tame tame cho ? ke jeone chAkaTA lokonA hAsya dvArA (mazkarI karIne) khalela pahoMcADavAmAM AvatI hatI ?" ete devamikAyA bhagavantaM bodhayanti jinavarendraM tu / sarva jagajjIva hitaM bhagavan tIrthaM pravarSaya // AvA aneka devoe jitendra bhagavAna zramaNa bhagavAna mahAvIrane vinaMtI karI, "bhagavanajagatanAM sarve jIvita prANIonA zreSTha hitanA AcAra kAnUnano dharma sthApita karo." zramaNa bhagavAna mahAvIre gRhasthanuM jIvana svIkAryuM te pahelAM (arthAtu temanA vivAha pUrve) teo koI jAtanA avarodha vagara sarvazreSTha jJAna dharAvatA hatA (paraMtu te kevala jJAnanI prApti ane avadhi darzana sudhI ja TakI zake evuM hatuM. tyAra bAda temanA sarvazreSTha jJAnanI madadathI
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zramaNa bhagavAna mahAvIrane pratyakSa thayuM ke temanA saMsAratyAgano samaya (have) AvI gayo che. (tethI) temaNe (temanI pAsenI) cAMdIno tyAga karyo, suvarNano tyAga karyo, dhanasaMpattino tyAga karyo, rAjyano tyAga karyo, vividha dezo parathI temanI sarvoparI sattAno tyAga karyo ane e ja rIte temanuM sainya, cAra azvo joDelI bagIo, khajAnAo, (khanIjonI) khANo temaja temanA aMta:purano tyAga karyo, temanI prajAno tyAga karyo, vipula saMpattino tyAga karyo, suvarNa, kiMmatI paththaro ane sarva rIte, sarvano ane sarvasvano tyAga karyo ane jagatanI sarva vastuonI kSaNabhaMguratAne varNavIne temaNe bhikSukone temaja temanA parivAranA sabhyomAM bakSiso vaheMcI dIdhI. varaghoDAno utsava sArA bhAgyanI IcchA 115 varaghoDAnuM varNana vagere kezamocana * 5. 258 (saMdarbhaH zramaNa bhagavAna mahAvIra. muni ratnaprabha) tyAra pachI zramaNa bhagavAna mahAvIra kudaratI mIThAza dharAvatI madha jevI AnaMdadAyaka punarAvartana vihIna ane gauravayukta vANImAM temane saMbodhIne bolyA, "he devonA priya ! tamArA nizcita karelA samayanI avadhi have AvI pahoMcI che. saMsAratyAgano samaya AvI gayo che. tethI tame svecchApUrvaka snehanAM baMdhano tyajIne ane viyogane kAraNe bhayagrasta evAM tamArA manane majabUta banAvIne mane tamArI anumati Apo." " (* saMdarbha : zramaNa bhagavAna mahAvIra - pe. 116). AvA zabdo sAMbhaLIne temanA sarvanA kaMThamAM DUmo bharAI gayo ane atyaMta muzkelIthI duHkhano pravAha aTakAvIne ane jemaNe premanuM dravya - cIrakALathI cAkhyuM che tene (premane jANe ke dazyamAna banAvatA hoya tema temanAM cakSuothI satata vahetA azrupravAha sameta teo bolyA, "he pUjanIya bhagavan! Apa jyAre A rIte vAta karo cho tyAre amArA karNo kharekhara eTalA sakhata che ke teo baherA banI jatA nathI. amArAM hRdayo hIrA jevA ja sakhata dravyanAM banelAM che ke teo phaTAkaDAnA jevA ja avAja sAthe zata zata TUkaDAomAM phATI jatAM nathI. amArA deho evA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRtaghnI dravyanA banelA che ke teo atyaMta UMDANanA pradezamAM khodelA khADAmAM (daTAI jatA nathI. carcA heThaLanA viSaya mATe AvA saMjogomAM anumati ApavA mATe zI rIte amArI namra vANI upayogamAM laI zakAya? mAthe lIdhelA AvA muzkela kAryarUpI samudramAM paDatA bacAvavA mATe amArI salAmatInAM sAdhano koNa banI zake? athavA traNe lokamAM daSTAMtarUpa che evA prakhyAtajJAtA kuLa upara tamArA vagara koNa kRpA karaze? devo, adevo ane rAjAdhirAja dvArA tamArA vagara) koNa mAna-sanmAna pAmaze ? Aha ame kamanasIba chIe ke amArA hAthamAMthI A kImatI ratna guma thaI rahyuM che." AvA dilagIrIyukta zabdo bolIne ane nirAza thaIne temaNe bhagavAnane nIcA namIne praNAma karyA ane temane A pramANe vinaMtI karI, "he AdaraNIya bhagavan! have jyAre tame saMsAratyAga karavA mATe taiyAra cho tyAre maherabAnI karIne, kaMI nahIM to amArA sukha mATe paNa amane Apano dIkSA mahotsava ujavavAnI anumati Apo vagere. dIkSA mahotsava ekamAtra bhAratamAM ja Avo mahotsava che. (he sarvazaktimAna bhagavad !) huM saMsAratyAganI pratijJA lauM chuM ane (vacana ApuM chuM ke, huM sarva prakAranAM pApamaya kAryothI dUra rahIza. jyAM sudhI huM traNe rIte jIvita hoIza (mana, vANI ane dehathI) tyAM sudhI traNa vakhata huM mArI jAte koI ja pApamaya kArya karIza nahIM, koInI pAse huM tevuM karAvIza nahIM ane anyo jo evuM karatA haze to huM tene mAnya karIza nahIM vagere. yati jIvana aMgenAM sarva birAtI sAmayika vratanAM pAMca mahAvratono temanA peTAaMzo sAthe temaNe svIkAra karyo. "he priya ! tame kazyapa gotramAM janmyA cho. Apa rAjA siddhArthanA putra cho. AkAzamAM pAnakhara RtunA caMdra jevA Apa jJAtA kSatriyonI jAtine AnaMdita karanArA cho. Apa vasiSTha gotranAM trizalAdevInA garbhAzayamAMthI janmelA cho. Apa kSatriyomAM sarvathI atyaMta alaga evA
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakhyAta vyakti cho. Apa bharayauvanasabhara svargIya kAyA dharAvo cho. Apa atyaMta nAjuka ane rUpALA cho. apratima suMdaratA, mohakatA ane buddhimattA dharAvatA evA Apa adbhuta cho. Apa traNe lokamAM prakhyAta cho ane sarvaprakAranI kaLAo, vijJAna ane naitikatAnI AcArasaMhitAmAM Apa pravINa cho. have tame AkarI tapazcaryAonAM duHkho kevI rIte sahana karI zakazo ? te bALaka ! tame kALajIpUrvaka mahAna pratijJAonuM pAlana karo cho teno mahAvaro teja dhAravALI talavAranI sAme rakSaNa karavA samAna che. jemAM atizaya trAsadAyaka sahanazaktinI jarUra paDe tevAM duHkho sAme Apa jarApaNa gabharAzo nahIM. ApanA pati jIvana daramyAna ghera ghera jaIne meLavelA atialpa zuddha AhAra vaDe Ape ApanI kAyAnuM jatana karavAnuM che ane Ape zahero ane grAmyapadonA ApanA raheThANane varjya gaNavAnuM che. saMpUrNa jJAnI evA Apane huM kaMI paNa kevI rIte kahI zakuM? paraMtu Apa jhaDapathI mokSa (aMtima mukti)nuM sukha meLavavAno satata prayatna karajo. tyAra bAda parivAranI vayovRddha nArInA (uparokta) zabdono svIkAra karIne vardhamAna svAmIe temanA mastaka uparanA ane dADhInA badhA ja keza (vArApharatI) potAnA hAthanI pAMca muThThIo dvArA cUMTI kADhayA ane te kezano jaththo vardhamAna svAmInA hastamAMthI divya vastramAM Indra temanI sAme potAnuM mastaka atyaMta nIcuM namAvIne laI lIdho. pAMca muThThIomAM (vArApharatI) zramaNa bhagavAna mahAvIre potAnA vALa (AgaLa varNavyA mujaba) cUMTIne pachI sarva mukta AtmAone namo siddhA ema kahIne badhA ja siddho (mukta AtmAo)ne praNAma karIne ane sarva virATI vratanAM pAMca mahAvrato mahAna pratijJAo) laIne, yati jIvanamAM koI paNa jAtanAM pApamaya karmo nahIM karavAnI pratijJA laIne sarvaprakAranAM pApamaya kAryo karavA mATe rokatI pratijJAnA nIcenA sUtrane bolIne temaNe InDe ApeluM divya vastra dhAraNa karyuM ane pavitra AcaraNanuM anusaraNa karyuM. pAMca karAro upavAkyo). sAmayika vratanuM sUtra nIce mujaba che : karemi (bhaMte) sAmAiyaM savvaM sAvajaM jogaM pazcakkhAmi jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ (he sarvoparI bhagavanuM) saMsAratyAga karavAnI huM pratijJA lauM chuM ane (vacana ApuM chuM ke huM sarva prakAranAM pApamaya kAryothI dUra rahIza. jyAM sudhI huM traNa rIte jIvita hoIza (mana, vANI ane dehathI) tyAM sudhI traNa vakhata huM mArI jAte koI ja pApamaya kArya karIza nahIM, koInI pAse huM tevuM karAvIza nahIM ane anyo jo evuM karatA haze to huM tene anumodanA karIza nahIM vagere. yati jIvana aMgenA sarva virATI sAmayika vratanAM temanAM upavAkyo sAthenAM pAMca mahAvrato (mahAna pratijJAo) nIce mujaba che. ' kevalajJAna pUrveno vihAra e sarva dharmopadezako mATe satya che ke teo satya prApta kare/pAme te pahelAM temaNe tene mATe khoja karavI paDe che. satyanA zodhaka mATe A mathAmaNano samayagALo anivArya che. buddhanA kissAmAM A samayagALo lagabhaga sAthe varSano hato. mahAvIranA kissAmAM te tera varSano hato. - atre e noMdhavuM saMtoSaprada banaze ke AraMbhathI joke mahAvIranA jIvanasaMbaMdhI ghaNA muddA evA che ke jemAM prAmANika matabheda che, paraMtu pUrvakavaNI samayagALA vize sau ekamata che. temaNe je je sthaLoe paribhramaNa karyuM ane je kramamAM temaNae A paribhramaNa karyuM te temanA saMsAratyAgathI mAMDIne temaNe kevaLajJAna prApta karyuM tyAM sudhIno samayagALo) pariziSTamAM darzAvela che. cAlo ApaNe mahAvIranI sAthe sAthe ja zarU karIe ane devoe ApelAM vastro sudhI na aTakatAM ApaNe temanI sAthe ja lATa pradezo sudhI cAlu rAkhIzuM. jema gosAlAe karyuM tema ApaNe temane temanI mathAmaNanI madhyamAM choDI daIzuM nahIM. ApaNe temane temanI mathAmaNonA samarthanIya ane chevaTanA aMta sudhI anusarIzuM. prathama varSa : " badhA ja yAtriko mATeno e sonerI niyama che ke vajanamAM zakya eTalo) halakA sAmAna sAthe yAtrAe nIkaLavuM. tamArI pharate jeTalI jarUriyAto vadhArazo, eTalI ja vadhAre muzkelIo tame notarazo. te kustI mATenA khADAmAM UtaranAra manuSya samAna che. AvA moTA hetune pUrNa karavA
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe teno deha khullo hovo joIe ane te zArIrika ane mAnasika baMne rIte mukta hovo joIe. manuSya tenA lakSyane prApta kare te pUrve teNe tenAM potAnAM badhAM ja prakAranAM vaLagaNone choDI devAM joIe. krAITe paNa samarpita ziSya ke je temanI pAse temane anusaravAnI anumati ApavAnI vinaMtI sAthe jAya tene nathI kahyuM ke, "jAo ane tamArI pAse je kaMI che te badhuM ja khapAvI do." joke ApaNA astitvanAM duHkhomAMthI chUTavAno) rasto zodhI kADhavA mATe AvI lAMbI yAtrA mATe nIkaLatAM pahelAM ApaNI pAsenI je dunyavI saMpatti che teno dAna karIne tyAga karavo e sarvottama mArga che. (dAna.... zIlAcarA). mahAvIre paNa eka varSa mATe je jarUriyAtavALA hatA temanI upara sonA ane rUpAnI varSA karIne saMsAratyAga karatAM pahelAM potAnI badhI ja dunyavI saMpattino tyAga karyo hato." temanA AvA dAnane pariNAme jeo daridra janmyA hatA temaNe zreSTha vastro paridhAna karIne rathamAM pharavAnuM zarU karyuM. mahAvIra potAnA skaMdha upara deve ApeluM vastra nAkhIne ane temanA deha upara deve ApeluM svargIya vastra dhAraNa karIne ekalA ja cAlI nIkaLyA. A samaye soma nAmano brAhmaNa temane maLyo ke jenuM daridratAne kAraNe tenI patnIe paNa apamAna karyuM hatuM ane teno tyAga karyo hato. tene mahAvIre deve Apela vastramAMthI ardho TukaDo Apyo ane A rIte temaNe potAnA dAtA tarIkenuM prakRtinuM zreSTha pradarzana karyuM. (1) asaMtoSa pedA thAya evA sthaLe rahevuM nahIM. (2) ane (3) haMmezAM dhyAnamAM tallIna rahevuM ane zAMti jALavavI. (4) (potAnA) hAthamAM ja dAna levAM. (hAthamAM samAya teTaluM ja bhojana levuM) (6) gRhasthanI (yajamAnanI) khuzAmata karavI nahIM. ApaNe A ghaTanAnI AgaLa jaIe te agAu prathama ane pAMcamA nizcayanI noMdha levI Avazyaka che. A paikIno prathama nizcaya temanA hRdayanI, temanI AMtarika bhalAInI AchI jhAMkhI karAve che jyAre aMtima
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ (nizcaya) temanA AtmasanmAnane darzAve che ke je sarvaprakAranI khuzAmata karavAthI ane khAsa karIne dunyavI lAbhonI prApti karAvatI yajamAnanI khuzAmata karavAthI dUra rAkhe che. dvitIya ane tRtIya nizcayo eTalA mATe mahattvanA che ke teo tapasvInAM kartavyone spaSTa rIte rajU kare che jema ke teno (tapasvIno) mukhya hetu-mola-dhyAna ane zAMti e tene mATenAM chevaTanAM sAdhano che ane temanA samayanA pAkhaMDIo sAthenuM A koI kezavicchedana nathI. tyAra pachI teo astikagrAmamAM tenA pAdaramAM AvelA yakSa zulapANInA maMdiramAM AvyA. mahAvIre tyAM eka rAtavAso karavAnI anumati mAgI. temane jaNAvavAmAM AvyuM ke rAtre tyAM rahevAnI koI hiMmata karatuM nathI ane je koI tema karavAnI hiMmata kare che te savAre jIvato jovA maLato nathI. tyAMno pUjArI paNa sUryAsta samaye te jagyAne choDI de che. * sAniyA bellAthI puttanA ziSyo ke jeo ITa DrIgaTaranA nAmathI oLakhAtA hatA. zulapANI yakSanA bhayathI te gAmanuM nAma vardhamAnamAMthI badalIne astikagrAma rAkhavAmAM AvyuM hatuM. vaLI te (yakSa) tenA agAunA janma ke jemAM te eka baLavAna baLada hato ke je raNamAM paNa eka sAthe --------- paraMtu ahIM koI sAmAnya matsya (mAnavI) na hato ke je mAtra duSTa bhayone vaza thAya, paraMtu sauthI agatyanI bAbata e hatI ke teo yakSane bodha ApavA mAgatA hatA. Ama yakSane bodha ApavAnA ekamAtra uddezathI bhayano tyAga karI mahAvIra tyAM rahyA. joke yakSe vicAra karyo ke A ahaMkArI mANasa abhimAnathI phulAI gayo che ane gAmalokonI vAta upara kaMI dhyAna Apato nathI. tene ThekANe ANavA teNe (yakSa) rAkSasanuM svarUpa dhAraNa karyuM. teNe bhayaMkara svarUpa dhAraNa karyuM. tenI mAtra eka daSTi paNa sAmAnya mANasane bhaya pamADavA mATe paryApta hatI. pachI teNe nAganuM svarUpa dhAraNa karyuM, paraMtu jyAre tenAthI paNa te A bahAdura vyaktinA hRdayamAM bhayano saMcAra karavA mATe zaktimAna banI
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakyo nahIM, tyAre teNe temane temanI vividha jJAnendriyone ane dehanA anya bhAgone (mastaka, nayano, nAka) prANaghAtaka duHkho ApIne atyaMta parAkASThAnI yAtanAo pahoMcADI. AvI ribAmaNIomAMnI koI paNa eka sAmAnya mANasanA jIvanane harI levA mATe pUratI hatI. paraMtu A sarve parAkASThAnI yAtanAonI sAme mahAvIra TakI rahevA mATe zaktimAna banyA. temanA AtmAe atulya tAkAta prApta karI. pratyeka satyazodhaka mATe AvI tAkAta anivArya hatI. te emane evI zakti Ape che ke teo sarva prakAranAM amAnuSI baLonI sAme TakI zake ane vaLI temanI ekAgratA eTalI prabaLa che ke duniyAnI anya badhI ja vastuo temanI dRSTi sAmethI pasAra thAya to paNa te mahattvahIna banI rahe che. mAtra sAta varSanA eka bALaka dhruva mATe zI rIte jaMgalamAM rahevAnuM ane Apattiono sAmano karavAnuM zakya banyuM haze ? pUrvanA lUMTArA evA vAlmIki temanA dhyAnamAM eTalA badhA rata hatA ke teo temanA mastaka upara thayelA udhaInA rAphaDAthI vAstavamAM anabhinna rahIne avicaLa rahyA hatA. mahAvIra paNa temanA susaMskRta AtmAnA baLathI parAkASThAnI yAtanAono sAmano karI zakyA. eTaluM ja nahIM, paraMtu temanI atizaya zAMtatAe yakSane bhayanI cetavaNI ApI ane pariNAme) potAnI uddhatAI badala yakSe mAphI mAgI. jIvanacaritrakAroe Indrano Azaro lIdho. jyAre jIvanacaritrakArone tenI jarUriyAta hoya te samaye Indra paNa mahAvIra (tyAre) zuM kare che te jovAnI peravImAM ja hoya te zakya nathI. kadAca mahAvIre temanI atyaMta asAmAnya zaktionI madadathI acaMDakane vazIbhUta karyo hoya athavA AcaMkaDane potAne mahAvIra tarapha tAkIne joI rahyA pachI mahAvIrane dabAvI devAnA AvA sarve prayatnonI vyarthatA vize tenA mananuM samAdhAna thayuM hoya. acaMkaDe temanA zabdone mAna ApyuM ane temane zabdona) oLaMgyA nahIM athavA te oLaMgI zakyo nahIM. tyAra bAda acaMDakanA cAritryanI sAcI hakIkata mahAvIra samakSa - 83 -
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ khullI thaI jenI pachIthI temaNe avagaNanA karI (duSyaritranI) ane teNe (acaMDake) mahAvIra samakSa jaIne temane vinaMtI karI. A bAbate mahAvIrane vicAratA karI mUkyA. temane temanA potAnA nizcayo yAda AvyA. lokonuM bhaluM karavA mATe teo temanA nizcayothI asAvaceta rahyA hatA. je jagyAe temaNe potAnI hAjarIthI) asaMtoSa pedA karyo hato te jagyAe potAnA TharAvothI) jarAka ADamArge jaIne rahyA. joke acaMDakanA cAritryanA satyane teo zakya eTaluM bahAra lAvyA ane tenI chetarapiMDImAMthI gAmajanone bacAvyA tethI te potAnA TharAvonI viruddha javuM) temanA mATe nyAyayukta hatuM. paraMtu acaMDaka temanI pAse gayo ke je tadana svAbhAvika hatuM ane tenAthI teNe mahAvIranI sarvoparitAne mAnya karI ane e bAbatano nirdeza karavAmAM Avyo nathI, paraMtu teNe sudharavAnuM vacana ApyuM hovuM joIe. have pachI te jagyAe rokAvuM (mahAvIra mATe) jarUrI na hatuM, salAyukta na hatuM ane yogya(paNa) na hatuM. (kadAca) te bAbata satyanI zodha ke je temanuM aMtima lakSya hatuM temAM bAdhArUpa bane tema hatI. temanI tyAM rokAvAnI vyarthatA aMge spaSTatAthI joI zakyA ane (tethI) teo tyAMthI cAlI nIkaLyA. A banAve satyane pArakhavA mATe teone vadhAre sArI rIte vicAra karatA karI mUkyA ane tyAra pachIthI temaNe AvI AkarSaka bAbatomAM - temaNe AvI bAbato gosAlA mATe choDI ane Avazyaka na hoya tyAM sudhI temanI zAMtino bhaMga karatA ApaNe joyA nathI ane gosAlA (teNe jo ema karyuM hota to)ne teo A mATe Thapako ApatA hatA. ane acaMDakanA zabdonuM satya anubhavIne mahAvIre te jagyA choDI dIdhI. ApaNA manamAM e zaMkA pedA thAya che ke koI paNa vyakti yakSa, deva ke manuSya zuM anyanA dehamAM praveza karI zake? gharmagraMtho tenI viruddhamAM jAya che. ema karavuM e vazIkaraNanI viziSTa zakti vagara zakya nathI,
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu mahAvIra jevI mahAna vibhUti mATe AvuM vazIkaraNa karavuM zakya che. AvI koI paNa bAbatanI azakyatA aMge mane khAtarI thaI che. jIvanacaritrakAro AvA AzrayasthAnano vAraMvAra Azaro le che kAraNa ke teo mahAvIrane ATalA nIcA stara sudhI UtArI zakatA nathI. mahAvIra e temanA mATe Adarza che ane tethI teo AvI kSullaka bAbatomAM jaI zakatA nathI ane te kAraNe teo siddhArtha upara teno Aropa lagADe che. bIjuM kAraNa e hoI zake ke mahAvIra mauna pALatA hatA. tethI AvA saMvAdano khulAso teo kevI rIte karI zake? tethI mAtra mahAvIranuM mauna tUTyuM na hatuM. hakIkatamAM AkhIye ghaTanAno artha khoTI rIte ghaTAvavAmAMthI bhUla pedA thAya che. vAstavamAM mahAvIra nIcenA stare AvatA nathI. ghaTanA A pramANe che. koI eka khAsa gAmamAM koI eka bhaviSyavettA hato ke je koI ja naitika bhAvanAthI vaMcita hato ane gAmajanone mUrkha banAvato hato. vaLI te temanA ajJAnano geralAbha UThAvato hato. mahAvIre A joyuM ane te aMge gAmalokone mAhitI ApI. acaMDakanI patnIe A bAbatano bhaMDo phoDyo hovo joIe ane pariNAme lokoe) tene avagaNyo hovo joIe. huM nathI mAnato ke acaMDaka A bAbatane paDakAravA mATe zaktimAna hoya. (5.92) mahAvIranI uMmara joIne ApaNe ema dhArI zakIe ke te kharekhara muzkela prazna laIne mahAvIra pAse gayo. A e prakAranA viziSTa praznomAMno eka che ke jemAM aMte koInI caturAInI AvazyakatA rahe che. te jamAnAmAM AvA prazno pUchavAmAM AvatA hatA. mahAvIra teno nakArAtmaka uttara Ape che. te paNa samajI zakAya evuM che, kAraNa ke hakAramAM apAyelA uttarane tarata ja khoTo pADI zakAya che, jema ke eka taNakhalAne jamIna upara mUkIne ane vadhAre prayatna karyA vagara tene mAtra bhAMgavA mATe toDanAranA pakSe hakArAtmaka prayatnanI AvazyakatA rahe che, ke jene kAM to manuSya ke koI daivI bAbata dvArA aTakAvavAmAM Ave che. eka divasa mahAvIre eka gAmaDiyAne bolAvyo ane tene kahyuM ke temaNe savAre zuM khAdhuM hatuM, rastA upara temaNe zuM joyuM hatuM ane svapnamAM
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaNe zuM joyuM hatuM ane zuM karyuM hatuM. (Ama kahevAno) temano hetu e hato ke jene mATe teo paribhramaNa karatA hatA. jema badhA ja kissAmAM bane che tema A nAnakaDA samAcAra jhaDapathI (badhe) ane khAsa karIne te gAmamAM prasarI gayA. loko moTI saMkhyAmAM temanI pAse ToLe vaLyA. lokoe evI eka vyakti ke je temane (mahAvIrane) maLatI AvatI hatI tenA vize vAta karI. mahAvIre mAtra satya kahyuM ke acaMDaka vidvAna mANasa na hato paraMtu tenAthI acaMDaka gusse thayo. te mahAvIra pAse potAnuM mUlya sAbita karavA mATe Avyo ane mahAvIrane prazna karyo ke jeNe temane zRMgApattimAM mUkyA. prazna e hato ke te (acaMDaka) potAnA hAthamAM rahelA taNakhalAne toDavA mATe zaktimAna haze ke nahIM. jo te (mahAvIra) hakAramAM javAba Ape to te taNakhalAne toDaze nahIM ane jo te nakkaramAM uttara Ape to te tema karaze. (taNakhalAne toDaze) tema chatAM mahAvIre nakAramAM uttara Apyo. acaMDaka taNakhalAne toDavA gayo, paraMtu tema karatAM akasmAte tenI potAnI AMgaLIo kapAI. *gAmanA loko tenA pratye hasavA lAgyA ane dhImethI mahAvIre acaMDakanAM duSkRtyonI temane mAhitI ApI. acaMDakanI patnIe ApelA purAvAnI madadathI A bAbatano bhAMDo phUTyo. chevaTe (sarvathI) avagaNanA pAmelo te mahAvIra pAse gayo ane temane vinaMtI karI, te bolyo, ''murabbIzrI, huM eka khoTA sikkA jevo chuM ane (mAruM) anyatra koI ja mUlya nathI. huM evA eka ziyALa jevo chuM ke je mAtra maryAdita vartuLamAM ja mAna pAmavAno dAvo kare che. maherabAnI karIne mArA ahaMkAra ane uddhatAIne mATe mane mApha karo. Apa mahAna vyakti cho. Apa anyatra paNa pUjAzo. mArI AjIvikAthI mane vaMcita karavAnuM Apane chAjatuM nathI." * kadAca A e ja (gAma) che jyAM pAkhaMDI uphAnta' sAthe teo rahyA hatA athavA e ja nAmanuM koI anya gAma che te aMge jIvanacaritrakAro kahetA nathI, paraMtu huM mAnuM chuM ke te koI anya jagyA hovI joIe. kalyANa vijaya (pe.22) acaMDakano eka saMpradAya tarIke saMdarbha Ape che, paraMtu AvA ekAMkI saMdarbhane kAraNe te gaNanApAtra bane e zakya nathI. *6*
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvanacaritrakAro siddhArthe je khoTuM karyuM hatuM te aMge indranI madada mATe prArthanA kare che. A kSaNa sudhI adRzya hato evA siddhArtha vyaMtara je kyAM raheto hato te koI jANatuM na hatuM te AkAzamAM thatA vIjILInA camakArAnI jema te kSaNe pragaTa thayo ane te yakSano doSa kADhavA mAMDyo ane tene cetavaNI ApavA mAMDyo. chevaTe dinAnte mahAvIre dasa svapno joyAM. temanuM 'utpatta' e arthaghaTana karyuM. svapnone varNavavA mATe temanA potAnA prAvINyano paNa saMdarbha ApavAmAM Ave che, paraMtu pote potAnAM svapnonuM arthaghaTana karI zake nahIM. I.sa. pUrvenI pAMcamI sadInA A loko mATe svapnonuM vijJAna e baMdha thayeluM prakaraNa na hatuM. svapno nIce mujaba hatAM. A svapno temanuM potAnuM gaurava darzAve che. A ghaTanAmAMthI spaSTa rIte jaNAtA ane nokhA tarI AvatA muddAo A pramANe che. (1) prathama to AtmAnI tAkAta zreSTha zaktizALI che ane te pAzavI baLonI sAme haMmezAM vijayI bane che. (2) mahAvIra pAse AvI atulanIya tAkAta hatI. (3) siddhArtha vyaMtara e mAtra gADA nIceno kUtaro ja hato ke jenI pAse mahAvIranuM rakSaNa karavAnI tenI potAnI koI zakti ke kSamatA na hatI. (4) mahAvIra emAMnA eka hatA ke jemanA mATe 'bhaya' evo zabda adRzya hato. teo sAcI rIte ja 'gatobhaya' hatA arthAt evI vyakti ke jene kyAMyathI bhaya nathI. (5) svapnonA vijJAnamAM temanuM (mahAvIranuM) prAvINya. (6) lokonA rakSaNa mATe ane vyaktine jJAna ApavA mATe, jo te yakSa hoya to paNa tene mATe temanA potAnA jIvanane jokhamamAM mUkavA aMge paNa teo AnAkAnI karatA na hatA. aMtima muddo e che ke A mahAna vyaktinA jIvananuM mUlya AMkavAnI ~ to *
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAbata jIvaMta mahattva dharAve che. AvI niHsvArthatA e pratyeka prANI dvArA dhAraNa karavAmAM Avelo eka agatyano guNa che ane je samayanI retI para potAnAM pAdacihano choDI jAya che evuM Izvaranirmita che. Ama temanA paribhramaNanuM prathama varSa pUrNa thAya che. varSARtu pUrNa thayethI teo khorAkA AvyA. ahIM A jagyAe acaMDaka nAmano pAkhaMDI raheto hato. te maMtra taMtramAM pravINa hato, paraMtu AvI vyakti pAse hovI joIe evI cAritryanI saccAIno tenAmAM abhAva hato. A pachI mahAvIra uttaravAvati tarapha ravAnA thayA. salavAvAna pAra karyA pachI ane uttaravAni pahoMcatAM pahelAM deve ApelAM vastro nIce paDe che je soma brAhmaNa pAchaLa pAchaLa temane A mATe anusarato hato teNe upADI lIdhAM. te vaNakara pAse jAya che ane AkhA pUrNa (kapaDA)ne vaNakara be bhAgamAM vaheMce che. pachI te rAjA pAse gayo. rAjAe tene pUchyuM ke teNe A (vastro) kyAMthI meLavyAM? brAhmaNe banelA ane teNe joyelA banAvo (rAjAne) varNavyA. ahIM A tabakke ApaNane Azcarya e vAtanuM thAya che ke bAhmaNa mATe mahAvIrane ATalA najIkathI anusaravAnuM zakya banavuM joIe? ane jo ema hoya to e svAbhAvika nathI ke te mahAvIrano bhaktiparAyaNa ziSya hovA chatAM dunyavI saMpattinI vyarthatA tene paNa samajAI hovI joIe. caMDakauzika ghaTanA : mahAvIra zvetAMbI tarapha AgaLa vadhyA. te jagyAe pahoMcavAnA be mArgo hatA. TUMko rasto yationA AzramanI pAsethI pasAra thato hato. tyAM caMDakauzika nAmano eka bhayAnaka nAga raheto hato. te raste pasAra thavAnI koI hiMmata karatuM na hatuM, paraMtu mahAvIra judI ja ghAtunA banelA hatA. temaNe traNa udezyothI te TUMko rasto pasaMda karyo. (1) dareka prakAranA bhayane nAbUda karavo. (2) nAgane bodha Apavo. (3) lokone uttama sevA pUrI pADavI. (ema hoI zake ke AjubAjunA badhA ja loko mATe je pratikULatA UbhI thaI hatI te aMge temaNe vicAryuM hoya, ke jeo A nAganA bhayane kAraNe thakavI nAkhe evA lAMbA mArga upara cAlavA mATe majabUra hatA.)
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA trividha hetunA khyAla sAthe teo TUMkA raste temanAM dRDha nizcayavALAM pagalAM mUkIne AgaLa vadhyA. mahAvIra tyAM AvyA ane kAyotsarganA AsanamAM rahyA. nAga tyAM Avyo ane teNe joyuM ke tenI potAnA IjArAvALI vRkSarAjimAM koIe praveza karyo che. te temane DasavA mATe AgaLa dhasI gayo ane temane bALI nAkhavA mATe teNe temanI sAme joyuM. paraMtu te sarva mithyA thayuM. teNe traNa vakhata temane daMza dIdho paraMtu tethI koI hetu saryo nahIM. mahAvIra hajI paNa svaccha ane ciMtArahita sthitimAM tyAM ja UbhA hatA, pachI mahAvIre potAno uddezya pUrNa karavAno prAraMbha karyo ane nAgane mIThAzabharI rIte ane komaLa zabdomAM upadeza ApavA mAMDyo, "he caMDakauzika, gussAe tane zuM nuksAna) karyuM che te samaja ane spaSTapaNe jANa. tArA potAnA pAchalA) janmone yAda kara ane bhAnamAM Ava. tArA mATe temaja koInA paNa mATe gusso e sArI vastu nathI. eka ja jhATake te sarva guNone bhasma karI nAkhe che, ane te sauthI moTo ane sauthI vadhAre bhayaMkara zatru che. (kAraNa ke te haMmezAM potAnA lyANa mATe jhUjhatA badhA pAse pAchalA daravAjethI Ave che.) (tenA gobhAzrI tarIkenA bhUtakALanA janmanI ane caMDakauzika tarIkenA - yogIonA AgevAna zIghrakopI mahAna caMDanA putra tarIkenA - tenA vartamAna) janmanI vArtA vagere, tenA bhUtakALanA janmanI vArtA bodhadAyaka ane rasaprada baMne che.) mahAna vyaktinA oSTamAMthI bahAra AvelA (uparokta) zabdo sAMbhaLIne nAgane potAnA pAchalA janmo yAda AvyA. tenAM duSkAryo mATe dayAjanaka rIte pazcAtApa karatAM potAnA daranI aMdara mukha rAkhIne teNe tenI mananI zAMti pAchI meLavI. mAtra je loko tene mAnatA hatA teo tenI tarapha paththaro pheMkatA hatA ane tene badhI ja rIte parezAna karatA hatA, paNa (tema chatAM) nAga calita thato na hato. mahAvIre tene zAMti ane jJAna ApyAM. loko nAganI ghI, mAkhaNa vagerethI pUjA karavA lAgyA ke bicArA je nAga mATe moTA du:khanuM kAraNa banatuM hatuM. tenI bhalAIno geralAbha kIDIo (paNa) levA mAMDI. A badhuM samatA sAthe sahana karIne mRtyu pachI nAga deva tarIke janmyo.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMDakauzikane uddezIne bolAyelA mahAvIranA mIThA, komaLa zabdo temanA cAritryanuM dhyAna kheMce evuM lakSaNa pragaTa kare che. temanI mAtra kacaDAyelA loko pratyenI ja nahIM, paraMtu patha bhUlelAo mATe paNa saMniSTha sahAnubhUti hatI. muzkelImAM mukAyelA virodhIo mATenI temanI sahAnubhUtinA bolAyelA zabdo mAtra temanI vedanA zAMta karanArA ane prasanna karanArA ja na hatA, paraMtu alpa samayamAM ja temane potAnI bhUlanuM bhAna karAvanArA hatA. atre zulapANInA kissAmAM banyuM e ja rIte mahAvIra sAmAnya rIte lokonA bhalA mATe ane nAga mATe viziSTa udAharaNa tarIke potAnA jIvanane paNa jokhamamAM mUkatAM acakAtA na hatA. teo eka buddhimAna gopa che. ke jeo temano rasto bhUlelA ane atyaMta dUra cAlI gayelAM. pazuone pAchAM bolAvI zake che. teo eklA AgaLa vadhavAnuM icchatA nathI. A rIte nAgane upadeza ApIne mahAvIra evI) jagyAe gayA ke jyAM yajamAna nAgasenA dvArA temane uSmApUrvaka AvakAravAmAM AvyA. mahAvIra (te pachI AgaLa zvetAMbImAM gayA, jyAM temane pradezI rAjAo dvArA atyaMta sanmAnapUrvaka Adara ApavAmAM Avyo. rAjAo H te samayamAM rAjAo sAcI rIte chaTAdAra hatA. narottama (saMdarbha pachInA pAne) teo vAraMvAra loko mATe temaja dharmopadezako mATe AzcayasthAnarUpa hatA. manuSyomAM evA teo potAnAM kartavyo bajAvavAmAM niSphaLa jatA nahIM. buddhanA kissAmAM vadhumAM suttapiTaka ApaNane kahe che ke jyAre buddha (paribhramaNAnI) zarUAta karI tyAre kevI rIte teo biMbisArane maLyA. (saMdarbha suttapiTakamAM kahevAyelI) vArtA - saMbaMdhita zloko zodho.) buddhanA kissAmAM thayuM che te rIte joke jaina lekhako A banAvomAMthI suMdara vArtA racI zakatA nathI. (tyAra bAda) mahAvIre eka moTI nadIne pAra karavA mATe nAvamAM besIne surabhipura tarapha prayANa karyuM. temanI nAvanI musApharI duSTabuddhivALA bhaviSyavettAo sAthe nizcita thaI hatI ane bhaviSyavettAo ke jeo (paristhitinuM) arthaghaTana karI zakatA hatA temaNe bhayanI ane tarata ja bhAgI chUTavAnI AgAhI karI. AgalA janmamAM GO
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenI temaNe tripanuSThA hatyA karelI te siMha have suTTAi tarIke janmyo hato. teNe badalo levAnI taka jhaDapI lIdhI, paraMtu nAvane salAmata rIte be devo *zAmbAlA ane kAmbAlA dvArA kinArA para lAvavAmAM AvI. - * lekhako temanA pAchalA janmonI vArtAno saMdarbha Ape che ke jemAM teo zANA, suMdara baLadonI joDI rUpe hatA, ke jeo dharma siddhAMto pratye samarpita hatA. mahAvIra jyAre kinArA para nIce UtaryA tyAre eka rAjyakartAnA pagamAM jovA maLe tevAM badhAM ja lakSaNo vaDe aMkita evAM temanAM pAdacihno puSyae joyAM ke je AvAM lakSaNonuM arthaghaTana karI zakato hato. (saMdarbha : rAjAo) kiNNu bho aja mihilA kolAhalagasaMkulA suvvaMti dAruNA saddA pAsAsu gihesu ca eyamaTTha nisAmittA heTakAraNa coiso tao namI rAyarisI deviMdaM iNamallavI mihilAe ceievacche sIcacchAe maNorame pattapuSka kalovee bahuNaM bahuguNai sayA vAeNa hAramANami ceiyaMmi maNorame huhiyA asaraNA attA ee kaMdaMtinokhagA mahAvIrane taddana viruddha prakAranAM lakSaNo sAthe joIne tene AghAta lAgyo. tene potAnA vijJAnane A rIte niSphaLa thayeluM joIne te tene (vijJAnane) zApa ApavA lAgyo, paraMtu jIvanacaritrakAro pharIthI puSyanA mananuM samAdhAna karavA mATe indrane prArthanA kare che. vAstavamAM tenA mananuM samAdhAna teNe jAte ja temane atyaMta najIkathI joIne (ema vicArIne) karyuM hovuM joIe ke A mRtyulokano sAmAnya mANasa nathI, paraMtu virATa zaktio ane kRpAdRSTi dharAvato evo rAjAothI paNa caDiyAto vyakti che. dharmopadezaka tenI potAnI rIte rAjA che, kAraNa ke te dhArmika siddhAMtonA cakrane pheravI zake che. te tenA upadeza vaDe jagatane jItI zake che, jyAre rAjyakartA tenI talavAra vaDe tema karI zakato nathI. vaLI teno vijaya pahoMcanI bahArano ane zAzvata hoya che. jyAM sudhI dharma Take che 91 -
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAM sudhI te TakI rahe che. tenAmAM A pramANenAM lakSaNo hovAM joIe temAM kaMI Azcarya nathI. jo sahassaM sahassANaM saMgAme hujjaejiNe / egaM jiNejja appANaM esa se paramo jao // (I.sa. pUrvenI trIjI sadInA mahAna rAjyakartA azokane AvA vijayanI agatya samajAI hatI ane teNe e vijayano AnaMda mANyo hato ane teNe vijetA ane avijetA baMnene sukhI karyA hatA.) mahAvIra-gosAlAnuM milana : mahAvIra rAjagRhImAM AvyA. tyAM teo nAlaMdAmAM eka vaNakarane ghera rahyA. tyAM teo eka ziSyane maLyA ke jeNe temanA jIvanamAM agatyanI bhUmikA bhajavI hatI. tenuM nAma gosAlA makhkhalIpura hatuM. tenA nAmanuM aneka rIte arthaghaTana karavAmAM AvyuM che. (te aMgenI vistRta vigato gosAlA vizenA prakaraNamAM ApavAmAM Avaze). mahAvIra ane gosAlA : pachIthI alaga prakaraNa pAnA naM.---- -thI ------mAM vaizAyananA prasaMga pachI ApavAmAM Avaze. mahAvIra ekalA bhramaNa kare che : e samaye gosAlA cha mAsa mATe temane choDI de che. mahAvIra ekalA ja have vaizAlI AvyA ane tyAM zaMkha nAmanA temanA pitAnA mitre atyaMta Adara sahita temane AvakAryA. te pachI teo vANijyagrAma tarapha AgaLa vadhyA. mahAvIrane gaMDakikA nAmanI nadI pAra karavAnI hatI. ahIM ja vicitra paraMtu mAnavIya ane vAstavadarzI banAva banyo. nAvike bhADA mATe mahAvIrane aTakAvyA. zaMkhanA bhatrIjA citre temane choDAvyA. A banAva vArtAne mAnavIya sparza Ape che. e taddana zakya che ke nAvika kone nadI pAra laI jaI rahyo che te jANato nahIM hovAthI te temane vaDhyo haze. vANijyagrAma pahoMcIne mahAvIrane AnaMda nAmanA eka ziSyano bheTo thayo. AnaMdane vastuonuM aMzataH jJAna hatuM. teNe mahAvIrane kahyuM ke te TUMka samayamAM sarvazatA prApta karaze. . - 2 -
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAra bAda mahAvIra zrAvastI pAse sAnulabahIkA nAmanA gAmamAM pahoMcyA. ahIM mahAvIra judAM judAM traNa *AsanomAM rahyA - bhadrA, mahAbhadrA ane sarvatobhadrA. * bhadrA - 2 divasa 6 TaMka (jamaNe) judI judI cAre dizAomAM 12 kalAka mahAbhadrA - ? divasa 10 TaMka (jamaNe) cAre judI judI dizAmAM 24 klAka (1 divasa) sarvatobhadrA -3 divasa ? Teka (jamaNa) zuddhIkaraNanA khyAla sAthe A bAbato hAtha dharavAmAM AvI hatI je Aje paNa badhA ja prakAranA sAdhuomAM sAmAnya che. paraMtu ahIM pharIthI A banAvane mAnavIya sparza ApavA mATe mahAvIracaritranA lekhaka e bAbata para bhAra mUke che ke saMta (mahAvIra) uparokta Asanone lIdhe atyaMta thAkI gayA. AnaMdanI eka dAsI pAsethI dAna meLavIne mahAvIre upavAsa choDyA. e jagyAethI AgaLa vihAra karIne mahAvIra daDhabhUmi gayA. tyAM pleccho rahetA hatA. pelagrAmanI bahAra AvelI vATikAmAM mahAvIra mahApratimA nAmanA AsanamAM rahyA. A e jagyA hatI ke jyAM mahAvIrane kaSTamaya/agniparIkSA kasoTI (acid-test) mAMthI pasAra thavuM paDyuM. temanI ekAgratA, temanI apratima sahanazakti, temanI asAmAnya tapazcaryAo vageree devonA mukhethI paNa prazaMsAnA zabdo meLavyA. sAmAnya matye manuSyo paikInA A mahAmAnavanAM bhAre parAkramI kAryo tarapha badhI ja mahAmAnava vyaktionAM dhyAna dorAyAM. ema koI ja Azcarya nathI ke AvAM parAkramo aMge devonA rAjAe A saMta mATe prazaMsAnA zabdo kahyA tyAre tyAM upasthita devo paikInA eka devanA manamAM IrSA pedA thaI. teNe paDakAra upADI lIdho ke je tene bIjI dizAmAM avaLe mArge vALIne laI gayo. koI viziSTa kAma karavA mATe jo mANasone uzkeravAmAM Ave athavA daMDUkA ke dhAkadhamakInI madadathI temane koI khAsa kAma karatA rokavAmAM Ave, to teo kAM to julama ane pIDAne vaza thaI jAya che athavA vaikalpika pralobhanothI lalacAI jAya che. jeNe paDakAra upADI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ lIdho hato te deve A baMne paddhatio ajamAvI. tenI hakUmatamAM rahelAM sarvasAdhano vaDe teNe mahAvIrane mahAvyathA pahoMcADI. (AnAM) varNano ApaNAM roma khaDAM karI de che. mahAvIra tarapha tIvra badalAnI bhAvanA rAkhatA saMgrAmakadeva, temanI maMDaLImAMnA AgevAna vyaktioe rokavA chatAM bolavAnuM zarU karyuM, "te koNa che? huM tenI Aje ja khabara laI nAkhIza." ane AvA sogaMda letAM teo atyaMta gusse thaI gayA. retInI AMdhI pedA karI, mahAvIra tenI nIce lagabhaga daTAI gayA, temano zvAsa rUMdhAI gayo ane chatAM teo calita thayA nahIM. temane Ama nizcala joIne teNe bhayAnaka kIDIo, maccharo ane mAkhIo pedA karI. temanA karaDavA chatAM mahAvIra svathya rahyA. ane (tethI) deve bhayaMkara vIMchIo, noLiyAo. sarpo ane uMdaro pedA karyA, paraMtu A badhAM ja jIvo kAMI jhAjhA upayogI banyA nahIM. teNe prayatna karyo, paraMtu te mithyA gayo. mahAvIrane karaDAvIne parezAna karavA mATe saMgAmAe parvata jevA UMcA gajarAjo pedA karyA. teNe mahAvIra upara vikarALa vAgha choDyo, paraMtu mahAvIrane temanA dhyAnamAMthI anyatra vALavA mATenA tenA lakSyamAM te akSama rahyo. teNe mahAvIranAM mAtApitA temanI samakSa dekhAya ema karyuM. joke teNe mahAvIranI sAme evI bhramaNA pedA karI. temanAM mAtApitAne) dayAjanaka vilApa paNa ghaNuM karIne vyartha gayA, kAraNa ke mahAvIra teno irAdo pAmI gayA hatA. | saMgAmAe senA pedA karI. teNe temane agnimAM saLagAvavAno upAya paNa karyo. teNe temanA zarIramAM vividha aMgo upara vividha pakSIonAM pAMjarAM laTakAvyAM, jemaNe temane bhayaMkara bacakAM bharavA mAMDyAM, paraMtu teo avicalita rahyA. deve agnimAM pavananA cakravAta pedA karyA, je temane daihika rIte vALI ke maroDI zakyA, paraMtu mAnasika rIte nahIM. jyAre te tenA badhA ja prayatnomAM asaphaLa rahyo tyAre teNe temanA jIvanano aMta ANavAno aMtima prayAsa karyo (kAraNa ke) nahI to teo ajIta vyakti banI jaze e khyAla sAthe teNe eka cakra choDyuM je karavata jevuM (aNIdAra dAMtA dharAvatuM) hatuM. jenAthI e saMtano lagabhaga artho deha eka khIlAnI jema jamIna para pachaDAyo ane chatAM teo calita thayA nahIM.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ deve tenA manamAM vicAra karyo, "koI sAmAnya mRtyulokanA mAnavIne tenA jIvanathI vaMcita karavA mATe A mahAvyathAonuM mAtra darzana paNa pUratuM che, paraMtu ahIM asAmAnya mAnavI hato je tene mATe toDavo e eka sakhata koTalAvALA phaLa samAna che. pachI teNe temane bhaThThImAM AgathI tArAja karavAnuM vicAryuM, teNe temane pralobhano ApavAno prayatna karyo. pralobhano svarga ane suMdarIonAM hatAM ke jenAthI bacavuM atyaMta muzkela hatuM. tenA temane jItavAnA badhA ja prayatno niSphaLa gayA ane mahAvIra jema hatA tema ja UbhA rahyA. paraMtu saMgrAmakA eka sarvazreSTha khalanAyaka hato ane teNe teno bhAga bhajavyo paNa kharo. te mahAvIrane vadhu cha mahinA mATe anusaryo. (ghaNI jagyAe saMgrAmakAe evA paNa prayatno karyA ke mahAvIrane cora gaNavAmAM Ave, eka jagyAe teNe purAvo Ubho karavA mATe temanI pAse keTalAMka sAdhano mUkyAM. eka duSTa rAjAe AvA banAvaTI purAvAonI hAjarIne lIdhe temane phAMsIe laTakAvavAno prayatna karyo, paraMtu te mithyA gayo. saMgrAmakAe temane dAna maLatuM baMdha karAvyuM, je temane trAsa ApavAno aMtima vyartha prayatna hato.) paraMtu chevaTe A parAkramI puruSe jIta meLavI ane saMgrAmaka deve tenA vyartha prayatnone kAraNe kevaLa zarama anubhavI. chevaTe teNe mahAvIrane temanuM potAnuM kArya karavA mATe temanI jAta upara choDyA. saMgrAmaka deve je karyuM hatuM te mATe te atyaMta dilagIra thayo, paraMtu have te ghaNuM moDuM hatuM, je sajA tene mATe yogya hatI, te tene maLI. ema paNa banI zake ke A varNana hakIkatamAM je banyuM hatuM tenA karatAM atizayoktibharyuM hovuM joIe ane te mAranA buddhane lalacAvavAnA (AnI sAthe) sAmya dharAvatA prayatnonI yAda apAve che, paraMtu te cokkasapaNe kAvyamaya che. atre mArA prayatnono saMdarbha levo e prastuta banI raheze. (sUtrapiTaka graMtha). have ApaNe A mahAvyathAonI vigatomAM UMDANathI DUbakI lagAvIzuM ane saMgAmAnI ghaTanAnuM pRthakkaraNa karavAno prayatna karIne satyane bahAra lAvIzuM. te taddana azakya nathI ke A mahAna vyaktinA tapamAM khalela pahoMcADavAnA prayatno thayA hoya. AvA prayatno brAhmaNIya AkhyAyikAomAM - 50
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ asaMkhya che jyAre indra pote paNa RSionA tapathI ciMtAtura banIne sAcAM ke khoTAM sAdhano vaDe temane laMka lagADavAno prayatna kare che. vizvAmitranuM dRSTAMta atyaMta jANItuM che ane te A muddA mATe dRSTAMtarUpa che. deve moklelI menakA nAmanI asarAnI madadathI teo geramArge doravAyA hatA. (tapa bhaMga thayA hatA.) te ja rIte atyaMta premathI mArA tenI potAnI ja putrIone (rAga, dveSa, moha vagerene) samAna hetuthI mokale che, paraMtu gaMbhIra rIte vicAratAM ApaNane lAge che ke e zakya che ke devo temanI kiMmatI zaktio koI vyaktine tenA lakSyamAMthI ane khAsa karIne jyAre te lakSya saMpUrNa mukti (mokSa) athavA to sarvamAnava prANIonuM saMpUrNa bhaluM karavAnuM hoya temAMthI (lakSyamAMthI) anya dizAmAM vALavA mATe vApare che. AvI vArtAo pachI te brAhmaNazAstranI, bauddhonI ke jenonI hoya to paNa te badhI ja banAvaTI che. satya e che ke sAmAnya matsya mAnavI ke je mahAmAnava banavAno prayatna kare che teNe sAdhAraNa tIvra IcchAo ane sthAnika sAmAnya pralobhanothI upara uThavAnuM hoya che, tene potAnA manovikArono saMpUrNa kAbUmAM laI na zake to paNa tenA para prabhutva jamAvavAnI jarUriyAta aMge bhaya hoya che. teNe abAdhita sahanazIlatA ane sarvazreSTha ekAgratA pragaTAvavAM joIe. AvA manuSyone saMjogo (ane nahIM ke devo) pote ja pralobhano ane mahAvyathAo pUrAM pADe che ane mahAna vyaktio svasthatApUrvaka temano sAmano kare che. ane je ApaNI samakSa rajU thAya che te kevaLa temanI atizayoktiyukta, kAvyamaya rajUAta che.) badhI ja mahAna vyaktio teo jyAre kharekhara mahAna bane che tyAre temaNe kaSTano sAmano karavo ja paDe che ane jyAre teo saphaLatApUrvaka agniparIkSAmAMthI pasAra thAya che tyAre kharekhara teo mahAna kahevaDAvavAne lAyaka bane che. mahAvIra pote paNa AvI ja agniparIkSAmAMthI pasAra thayA hatA ane teno sAmano karyo hato, te mATe koI ja zaMkA nathI, paraMtu je rajUAto ApaNI samakSa thaI che te anya kazuM nahIM paraMtu kAvyamaya atizyokti che. jIvanacaritrakAro A rajUAtane tenI atArkika parAkASThA sudhI laI javA
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ Icche che ane tethI ja teoe temAM Indrano hastakSepa karAvyo nathI. have ApaNe kAvyamaya atizayoktimAMthI satya tAravavA prayatna karIzuM. ema mAnavuM e sAMbhaLatAM ja saMpUrNa kharuM lAge evuM che ke jyAre mahAvIra mAtra ekalA ja evI jagyAe tapa karatA hatA ke jyAM mleccho rahetA hatA, temanAM ja keTalAka duSTa lokoe temanA upara eka vAgha athavA eka kUtaro choDI mUkyo ane graMthoe svIkArI lIdhuM. e sarvathA azakya nathI koI temanA jIvanano aMta ANavA mATe prayatna karatuM hatuM. ema mAnavuM sAMbhaLatAM eTaluM ja kharuM lAge evuM che ke cakravAta Avyo haze, kIDIo ane maccharoe emane trAsa Apyo haze, jaMgalI prANIoe kyAreka athavA anya koI samaye temanI upara humalo karyo haze. sAthe sAthe ApaNe ema paNa mAnI zakIe ke koI mleccha rAjAe A mANasa potAnI asAmAnya zaktionI madadathI tenI gAdI chInavI leze ema vicArIne temanI upara cakranI madadathI AkramaNa karyuM haze. potAnAM parivArajanonI raDAroLa ane vilApanI vacce mahAvIrane saMsAratyAga karavo kharekhara atyaMta agharo lAgyo haze. paraMtu AvA mahAvIranA jIvana sAthe saMbaMdhita na hoya tevA bhayane svIkArI laIe to ke je sarvathA azakya na hatA tema chatAM ema mAnI zakAya ke A badhAM ja AkramaNo eka ja vyakti dvArA ane e ja rAtrie karavAmAM AvelAM hovAM joIe, ane te ja vyaktimAM akalpanIya krUratA hovI joIe. (acaraMgasUtra). jo te rAkSasa hoya ane deva na hoya to paNa tenAmAM ATalI badhI krUratAnI apekSA hovI e mAnI zakAya tema nathI. ekAkI vyakti AvI eka ke be mahAvyathAo ApyA pachI aTakI javI joIe ane mAtra temanA (mahAvyathAonA) darzana mAtra paNa koI vyaktine tenI jiMdagIthI vaMcita karI devA mATe pUratAM thaI paDe ema che. paraMtu eka sAthe ApavAmAM AvelI) AvI badhI ja parAkASThAnI yAtanAo kevaLa bhagavAna mahAvIrane (mahAvIra)ne gauravAnvita banAvavA mATeno kAvyamaya atizayoktiyukta prayatna che ane ApaNe e ja daSTibiMduthI vadhArelI mahAvyathAo) teno abhyAsa karavo joIe.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ A banAva pachI jyAre mahAvIra vAlukAgrAma jatA hatA, tyAre temane retImAMthI pasAra thavAnuM hatuM tyAM rastAmAM temane 5000 coro maLyA, ke jeo temanI pAse lUMTavA jevuM kazuM nahIM joIne khIjAyA haze ane temanI upara krUra aTakacALAM karyAM haze. cha mahinAnA upavAsa pachI mahAvIra gocarInI yAcanA karavA mATe gopanI loDhI pAse AvyA haze, jyAM temane govALaNe dUdha ApyuM haze. (11mA comAse) tyAra pachI mahAvIra alAlikA, zvetAmbI, zrAvastI, kausAmbI, vArANasI, rAjagRha ane mithilA (vagere sthaLoe) thaIne vaizAlI tarapha AgaLa vadhyA. A badhI ja jagyAoe keTalAka devo dvArA temanI pUjA-arcanA karavAmAM AvI. atre noMdhavA jevo eka ja muddo e che ke kauzAmbImAM sUrya ane caMdra nIce UtarI AvyA ane mahAvIrane aMjali ApI. jaina dharmagraMtho pote AcArya tarIke bolatA hoya ema Ane camatkAra kahe che. huM pote ema vicArato nathI ke AvI koI bAbata zakya hoya. vadhumAM vadhu ema hoI zake ke te jagyAe vasatA devo athavA devo jemanA para kAbu dharAvatA hoya teo (mANaso)e mahAvIrano Adara karyo hoya, paraMtu vyaktigata rIte sUrya ane caMdra pRthvI upara nIce UtarI zake nahIM. vaijJAnika rIte paNa e kharuM lAge evuM nathI, kAraNa ke sUryanA pRthvI paranA avataraNe tene pRthvIne) samULagI saLagAvI dIdhI hoya. AmAMthI satyano koI aMza ApaNe laI zakIe ema hoya to te e che ke have mahAvIra sarva hastIo - mRtyulokanAM mAnavIo ane devo suddhAMnAM vaMdana svIkAravAne lAyaka banyA hatA. teo temanAthI atyaMta vadhAre zreSTha (banyA) hatA kAraNa ke teo te jamAnAnA lokonI kalpanAmAM vasyA hatA. (skaMda utsava, skaMda pratimA - e temano Adara karyo je mAnI na zakAya evuM hatuM.) upara darzAvelAM sthaLo paikInuM aMtima sthaLa vaizAlImAM samaravATikAmAM baladeva maMdiramAM mahAvIre varSARtu gALI. have A nagaramAM jinadatta nAmano eka zrImaMta vepArI raheto hato, je jirNazreSThi tarIke paNa oLakhAto hato, kAraNa ke tenuM dhana ghaTatuM jatuM
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatuM. (tyAM) eka bIjo vepArI paNa hato je tAjetaramAM ja zrImaMta banyo hato ane tethI tene abhinavazreSThi tarIke varNavavAmAM Avato hato. ekavAra jirNazreSTie mahAvIrane te maMdiramAM joyA. temanA svarUpathI AnaMdita thaIne teNe temane gocarI ApavAnI IcchA karI, paraMtu mahAvIra upavAsa upara hovAthI temaNe kazuM ja svIkAryuM nahIM. upavAsanA aMtima divase jinadate temane AmaMtraNa ApavA mATenI taiyArIo karI lIdhI, paraMtu acAnaka ja mahAvIra varNanotaryA abhinavazreSThinA ghera gayA, jyAM te zrImaMta vepArIe uddhatAIthI tenI dAsIne temane kaMIka dAna ApavAnI ane bhikSukane tyAMthI kADhI mUkavAnI AjJA karI. uparokta ghaTanA kevaLa eka ja daSTibiMduthI agatyanI che, ane te e che ke jo manuSya jJAnendriyonA bhrAmaka purAvAnI madadathI nirNaya kare che, to deho hRdayathI (tema) kare che, kAraNa ke pachIthI* pArzvanA eka ziSya dvArA e spaSTa thayuM hatuM ke tenuM e dAna kharekhara jinadattazreSThinA (dAna) karatAM UtaratI kakSAnuM hatuM. ApaNe ahIM noMdha laIe chIe ke dharma manuSyanI pratikriyAne gaNatarImAM le che, mAnava tenI rItabhAta-vartaNUkathI bhUlane pAtra na hoya evA niyamanI jema (mAnava) teno badalo pratyakSa rIte meLavI le che. atre buddha anubhavelI eka AvI ja ghaTanA yAda karavI joIe ke jyAM temaNe jAhera karyuM hatuM ke kahApaNA nAmanI bheTa je eka vRddha strIe bhaktibhAvapUrvaka ApelI e dAnanuM sarvotkRSTa svarUpa hatuM. ne tyAMthI mahAvIra sunasumArapura AvyA, ahIM jyAre mahAvIra temane potAnA mahApratimAnA AsanamAM rAkhIne tapa karatA hatA tyAre tyAM camara nAmano rAkSasono deva Avyo ane temanA pagamAM nIce paDIne potAne IndranA gussAthI bacAvavA mATe temane vinaMtI karI. jIvanacaritrakAro te rAkSasanA pAchalA jIvana vize varNave che ke jyAre te pUraNa nAmano gRhastha hato ane tenA asAmAnya tapane kAraNe te tenA hAlanA svarUpamAM jabhyo hato. te mahAna deva IndranAM aizvarya ane bhavyatAnI IrSyA kare che ane temane uthalAvI pADavAno vyartha prayatna kare che. Indra gusse thaI jAya che ane potAnuM cakra tenA para choDI mUke che ane tenI sAme) Azraya zodhavA
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe camarendra mahAvIranA pagamAM paDI jAya che. DaoN. DAhalake nizcayapUrvaka dAvo kare che ke devo ahIM kevaLa maMdirone zobhAvavA mATenAM bhIMtacitro tarIke ja upayogamAM levAmAM Ave che ane tenA AMtarika bhAga tarIke nahIM, A hakIkata bauddho temaja jainone samAna rIte lAgu paDe che. ahIM A devonAM aizvarya ane bhavyatA prakAzita raMgomAM eTalA mATe varNavavAmAM Ave che ke tenAthI sAmAnya bhaktajanonA mana upara asara pADI zakAya che ane (temanuM) mahattva pedA karI zakAya che ke devo pote ATaluM badhuM aizvarya ane bhavyatA dharAvatA hovA chatAM teo pote ATalA badhA zaktizALI hovA chatAM teo mahAvIranA karatAM UtaratI kakSAnA che. mAtra e hetune khyAlamAM rAkhIne jIvanacaritrakAre A brAhmaNIya devone bhavya pArzvabhUmi pUrI pADavAnuM kaSTa uThAvyuM che ke upara darzAvyA mujaba A brAhmaNIya devo A navA saMpradAya mATe ghera beThAM navuM parivartana lAvI zake. vaLI DaoN. DAlake pote rajU kare che ke navo choDa badalAyelI bhUmimAM karamAI javo joIe nahIM. (A mATe) brAhmaNazAstramAMthI A devo levAmAM AvyA che ane temaNe kevaLa gauNa bhUmikA bhajavavAnI che. brAhmaNIya dharmagraMthomAM paNa ApaNe Aja bAbata joI zakIe chIe ke Indra ane viSNu buddhanI pratIkSA karI rahyA che ane brahmA paNa vAraMvAra buddhane vinaMtI karavA mATe Ave che. paraMtu ApaNA) manamAM evo vicAra pedA thavo joIe ke kaNasalAmAMthI kevaLa dANA chUTA pADavA mATe ja lAkaDI hoya che tenA karatAM vadhAre AnA mATe mahAvIra ke buddha javAbadAra nathI. ahIM doSa evA jIvanacaritrakAro ane anya lekhakono che ke jemane rahIsa DevIDjha sAcI rIte zabdonA vepArIo kahe che. rAtre mahAvIra mahApratimA AsanamAM rahyA ane thoDA ja samayamAM teo tyAMthI) bhogApura AvyA. ahIM mahendra nAmanA kSatriye phariyAdanA koI ja kAraNa vagara mahAvIranI sAme daMDUko laIne temane mAravA mATe temanI tarapha doDyo. tene sanatakumAra nAmanA deve rokyo. (A e ja sanatakumAra che ke je brAhmaNIya sAhityamAM dekhAya che.). tyAra pachI mahAvIra naMdIgrAma tarapha cAlI nIkaLyA, jyAM temanA - 100 -
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitAnA mitre temane uSmApUrvaka AvakAryA. tyAMthI teo meMghakAgrAma gayA, jyAM roSanA koI ja kAraNa vagara eka gopa tenA hAthamAM jADuM doraDuM laIne temanI tarapha doDyo, paraMtu tene sanatakumAra nAmanA deve aTakAvyo. mahAvIra kauzAMbI tarapha AgaLa vadhyA ane poSa mahinAnA kRSNa pakSanA prathama divase temaNe A pramANe kaThina nirNaya karyo. "huM evI strI pAsethI dAna svIkArIza ke je mULabhUta rIte rAjakumArI hoya, paraMtu kamanasIbe dAsI banI hoya, jenuM mAthuM boDAveluM hoya, ane jenA pagamAM beDIo hoya, je zokathI bharapUra hoya, jeno eka paga gharanI aMdara ane bIjo bahAra hoya, jyAre anya bhikSuko dAnayAcIne parata AvatA hoya evA samaye huM tenI pAsethI kevaLa eka khAsa prakAranA aDada ja svIkArIza ane tyAM sudhI huM mArA upavAsa choDIza nahIM." pratyeka prabhAte mahAvIra gAmanI aMdara ghera ghera phare che, paraMtu bhojanano svIkAra karatA nathI. temane gocarI nahIM meLavatA joIne sAmAnya rIte lokomAM ciMtA pedA thaI, zrImaMta vepArIone cetavaNI maLI ane rAjavaMzI lokone trAsa thayo. badhA ja asvastha banI gayA. evAmAM ja kauzAMbInA rAjAe tenA agAunA duzmana dadhivAhana upara AkramaNa karyuM ke je AvI koI bAbatathI anabhijJa hato. rAjA dadhivAhana, tenI patnI ane putrIne Akramaka senAnI dayA upara choDIne ghaTanAsthaLethI nAsI gayo. tenI patnI ane putrI rAjavaMzI cAkaranA hAthamAM AvyAM ke jeNe rANI sAthe lagna karavAnI IcchA vyakta karI. rANI para tenI UMDI asara thaI ane te mRtyu pAmI. cAkare rAjakumArIne dhanavAha nAmanA te sthaLanA nagarapatine vecI. zrImaMta vepArIe teNIne tenI putrI tarIke dattaka lIdhI ane teNInI tenI patnInI sUzruSAmAM tenA bharose choDI. mULA nAmanI tenI patnI kevaLa mUrNa strI hatI ke jeNe koI najIvI nizAnIne kAraNe teNInI upara zaMkA karI ke teno pati te kanyA sAthe premamAM hato ane strIsahaja nabaLAIne kAraNe teNInI IrSA karavA lAgI. A IrSALa murkha strIe potAno (alaga) upAya AmAMthI zodhyo. teNe te kanyAne phaTakArI, tene jaMjIrothI bAMdhI, tenuM mAthuM boDAvyuM ane jyAre te - 101 -
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ vepArI bahAra jAya tyAre tene tALAbaMdhImAM rAkhI. te jyAre pAcho Avyo tyAre teNe teNInI tapAsa karI, paraMtu tenA nokaro pAsethI koI uttara nahIM maLatAM teNe jAte zodhakhoLa karI ane teNIne AvI dayAnajaka sthitimAM zodhI kADhI. teNe teNInuM tALuM kholI nAkhyuM ane teNe teNIne potAnI sAthe laI javA mATe thoDAka aDada ApyA ane e ja vakhate jhaDapathI badhA luhAro pAse teNInI beDIo toDAvavA mATe (kahevA) gayo. e ja vakhate mahAvIra tyAM AvyA. te kanyAe temane joyA ane harSAvezamAM AvI jaIne teNIe temane aDada arpaNa kyA. mahAvIranA nirNayanI (niyamanI) paripUrti thaI ane temaNe teNI pAsethI dAna svIkAryuM. A joIne badhA harSAvezamAM AvI gayA ane rAjAe te kanyAnuM svAgata-Atithya karyuM. agAunI rAjakumArI evI A kanyA anya koI nahIM, paraMtu mahAvIranA kevaLajJAna pachI temanI prathama ziSyA banI te hatI. prazna e thAya che ke mahAvIre zuM Avo nirNaya karyo haze ? ane jo ema hoya to lokone tenI kevI rIte khabara paDI ? kauzAMbInA lokone kharekhara e joIne Azcarya thayuM haze. dekhAve zAMta ane prasanna bhikSuka ghera ghera pharyo ane chatAM teNe kazuM ja svIkAryuM nahIM. ApaNe jANatA nathI ke mahAvIre jIvanacaritrakAro Alekhe che tema Avo nirNaya karyo hato ke nahIM, paraMtu tyAMnA loko temanI vacce AvA navAgaMtukane meLavIne harSAvezamAM AvI gayA hatA kAraNa ke temanAmAMthI ja koI eka navA UbharatA saMpradAyanA AgevAna tarIkenI oLakha pAmyo hato ane je paDozI dezano rAjakumAra hato. chevaTe lAMbA samaya pachI mahAvIre u52 varNavI tevI sthitimAM rahelI strI pAsethI dAna meLavyuM. ApaNe e bAbatamAM cokkasa nathI ke mahAvIre teNI je sthitimAM hatI evI tenI pAsethI dAna meLavavAno nirNaya karyo hato ke nahIM. zuM banavAnuM che te mahAvIra jANatA hatA ? ema dhArIe ke teo jANatA hatA to pratyeka prabhAte zA mATe 102
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ A badhA ja divaso daramyAna gocarI mATe nIkaLI jatA hatA ane zA mATe temaNe yogya samayanI rAha na joI ? kadAca te zakya che ke mahAvIre evo nirNaya karyo hoya ke teo mAtra atyaMta bhaktibhAvapUrvaka ApelI bhikSA svIkAraze. te divasomAM A bAbata eTalI asAmAnya na hatI. AsapAsa badhe ja bhramaNa karavA chatAM dAna ApavA mATeno sAco bhaktibhAva advitIya nikhAlasapaNe te zodhI zakyA nahIM ane tethI) temaNe te (dAna) svIkAravAnI nA pADI. A strI ke je temano nirNaya jANatI na hatI, paraMtu teNIe atyaMta ciMtAtura thaIne temane dAna arpaNa karyuM. teNIne bhaya hovo joIe ke mahAvIra teNInuM dAna svIkAravAnI nA pADaze ane tenA manamAM AvI ciMtA sAthe, potAnI AMkhamAM azruo sAthe UMDI dilagIrIne kAraNe teNInA rUMdhAI gayelA kaMTha sAthe teNIe temane dAna arpaNa karyuM. mahAna vyaktie te strInI saccAIne joIne ane teNInA bhaktibhAvathI prabhAvita thaIne temaNe dAna svIkAryuM. teNInI saccAI ane bhaktibhAve mahAvIra upara eTalI (UMDI) asara karI ke temaNe sarvazatA prApta ryA pachI paNa temaNe teNIne badhI ja strI ziSyAomAM mokharAnuM sthAna ApyuM. mahAvIra tyAMthI vidAya thayA ane sumaMgala nAmanA gAmamAM AvyA. tyAMthI sakSetra ane pachI pAlakA AvyA. ahIM A sthaLe jAte vaNika evA dhaniyA (nAmanI vyakti)e temane apazukaniyALa gaNAvyA. tyAra pachI teo dezavyApI yAtrA mATe cAlI nIkaLyA, je khAsa karIne yatio mATe sAmAnya hatuM. pachI mahAvIra caMpAmAM AvyA. tyAM teo svAdIdatta nAmanA brAhmaNane tyAM rahyA. tyAM temaNe tenI sAthe te samayanA carcAspada muddAo vize vArtAlApa karyo ane tenAthI brAhmaNano AtmA prasanna thayo. tyAM varSARtu gALIne teo jAmbhasukA ane tyAMthI medhAkA AvyA. A baMne sthaLe devoe temane aMjalio ApI. tyAra bAda teo zAmaNI gayA. A sthaLe temaNe temanA jIvananuM sauthI vadhAre kAtila duHkha sahana karyuM. temanA paribhramaNanA prAraMbhamAM ja eka gopa (tenA) baLado temanA - 103 -
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ * bharose choDIne gayo, paraMtu mahAvIre tenA tarapha dhyAna ApyuM nahIM. pAchA AvIne jyAre gope tenA baLado na joyA tyAre te mahAvIra tarapha jhanUnI banI gayo ane jIvanacaritrakAro kahe che tema teNe temanA kAnamAM khIlA ThokI dIdhA. A sthitimAM teo apApA gayA, tyAM siddhArthe temane dAna ApyuM. siddhArthano mitra ke jyAM te hAjara hato te eka khyAtanAma vaidya hato. teNe mahAvIrane joyA ane tene lAgyuM ke teo koI dardathI pIDAtA hatA. teNe kAraNa zodhI kADhayuM. A joIne siddhArthane UMDuM duHkha thayuM ane teNe tenA mitrane te (khIlA) koI paNa kiMmate bahAra kADhavA mATe kahyuM. jyAM mahAvIra beThA hatA tyAM teo gayA. A banAva eka agatyanI hakIkata spaSTa kare che ke boDAvelA mastakavALA jaina sAdhuone apazukaniyALa gaNavAmAM AvatA hatA ane anya jJAtio dvArA temano anAdara ane tiraskAra karavAmAM Avato hato ane eTale aMze A vArtAmAM vAstavikatA che. yogya sAvacetIo laIne vaidhe khIlA temanA kAnamAMthI bahAra kAyA. ahIM AkhIye vArtAne jIvanacaritrakAro mAnavIya sparza Ape che ane kahe che ke mahAvIra paNa te samaye moTethI dardabharI cIsa pADI ane eTale aMze temanA kathananI saccAI koI paNanA mananuM samAdhAna kare che. paraMtu A sarvajJatA prApta karatAM pahelAMnI aMtima parAkASThAnI chellI yAtanA hatI. mahAvIra jaMbukA AvyA. gAmanA pAdaramAM rAjuvAlukA nadInI uttare zyAmakA nAmanA eka gRhasthanI mAlikInuM khetara hatuM. A khetaramAM vettA nAmanuM maMdira hatuM. A maMdiranI IzAna khUNe sAlanuM eka vRkSa hatuM. mahAvIra tyAM eka atyaMta kaThina AsanamAM beThA. ahIM A sthaLe divasanA caturtha praharamAM mahAvIrane prakAza dekhAyo ane temane kevaLajJAna prApta thayuM, je avarodhavihIna, anaMta, sarvadaSTie saMpUrNa ane mukti (mokSa)nI pratikRtirUpa hatuM. teo aDhAreya doSomAMthI mukta thayA ane traNe lokamAM sarve prANIonI gatividhine joI zakavA mATe samartha banyA. temanAthI kaMI ja (have) chAnuM na hatuM. temane mATe prakAza-aMdhakAra vagere sarva adazyamAna - 104 -
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatuM. upasaMhAra : ApaNe mahAvIranA pUrvakevaLI samayagALAnI bahAra nIkaLIe te pahelAM tenI prazaMsA karavI Avazyaka che. A bAbatanuM samarthana karavA mATe eka AMtarika ane bIjo bAhya ema be purAvA che. AMtarika purAvo e che ke soma brAhmaNa pUrNa zabdomAM mahAvIranA paribhramaNane vardhamAnanA vaDIlabaMdhu naMdivardhana samakSa varNave che. traNe lokanA adhiSThAtA saMkhyAbaMdha bhUtanA saMcAravALAM gharomAM ane tyAM roDohikA nAmanA kaThina AsanamAM rahe che. kyAreka bhagavAna temanI jAtane virAsanamAM rAkhIne ane madhyAhna samaye sUryanI sAme mukha rAkhIne ane zvAsa paNa rokIne smazAnamAM 2he che. nagaranA pAdaramAM teo kAryotsargamAM rahe che. kyAreka teo koI paNa kAraNa vagara roSe bharAyelA yakSe ApelI parAkASThAnI yAtanAo sahana kare che. kyAreka teo pAMca TaMkanA, kyAreka sAta TUMkanA to kyAreka paMdara divasanA bhojanano teo tyAga kare che. (ane ahIM darzAvyuM nathI, paraMtu kyAreka teo cha mahinA mATe bhojanano tyAga kare che.) teo temanuM bhojana nIcalA staranA parivAromAM dAna yAcIne meLave che. teo luccA, nAlAyaka ane abhAgiyA-nIca loko dvArA temane apAtI parAkASThAnI yAtanAo sahana kare che. paraMtu game tevI moTAmAM moTI kamanasIba ghaTanA paNa jyAre temanI pAse pahoMce che tyAre te tenI tIvratA gumAvI de che. kyAreka devo paNa temanI pUjA kare che. paraMtu AvI mahAna vyaktinuM jIvana, huM nahIM paraMtu jeo temanA jevA (mahAna) hoya te ja samajI zake che. (ahIM graMthamAMthI ardhamAgadhInA phakarAno saMdarbha utAravo.) AthI AgaLa tenA samarthanamAM bAhya purAvo Apaze AcAraMga sUtramAMthI meLavI zakIe chIe. mahAvIranA paribhramaNonI ApaNe kadara karIe te pahelAM teno UMDANapUrvaka abhyAsa karavo Avazyaka che. (pAnA naM. 79thI 87 from Jacobi AcAraMgasUtrapAnA naM.329thI 331). ~ 105 ~
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama upadeza : meM sAMbhaLyuM che te mujaba, huM kahIza ke A AdaraNIya saMte temanI jAtane pradarzita karIne ane dhyAna dharIne, te ziyALAnI RtumAM praveza karIne paribhramaNa karyuM. * "huM mArI jAtane pelA vastra (jhabhyA)mAM lapeTIza nahIM." (inDe ApelA devI vastramAM) kevaLa ziyALAmAM ja teo teno upayoga karatA hatA. bAkInA jIvana mATe teo saMsArane pAra karI gayA hatA. A parivezane nakAravo te) temanA siddhAMta sAthe susaMgata che. (1) ka A badhA saMdarbho JacobinA AcAraMgasUtramAMthI levAmAM AvelA che. cAra mahinA karatAM paNa vadhAre samaya mATe ghaNA prakAranAM sajIva prANIo temanA deha upara ekatra thayAM, tenA upara peTe ghasaDAIne cAlavA lAgyAM, ane tyAM darda pedA karavA lAgyAM. eka varSa ane eka mahinA mATe temaNe potAnuM vastra (jhabhyo) choDyuM nahIM. te samaya pachI A AdaraNIye te vastra choDyuM ane jagatane choDIne teo nirvastra ane AvAsavihIna banI gayA. (saMnyAsI) (3) - tyAra bAda temaNe temanI sAme AvelI mAnavanA jeTalI laMbAInI corasa jagyA para temanAM cakSuo kendrita karIne dhyAna karyuM. ghaNA loko tyAM ekatra thayA, temane joIne temane AMcako lAgyo, teo AghAta pAmyA ane raDavA lAgyA. (4) jANIjoIne (ane uccAraNa karIne) temanI joDe mahilAo paNa bhaLIne te jagyAomAM ekatra thayAM. teomAMthI potAno rasto kADhIne temaNe dhyAna karyuM ane bolyA, huM dunyavI jIvana jIvIza nahIM. (5) badhA ja gRhasthonI sobata choDI daIne temaNe dhyAna karyuM. temane pUchavAmAM AvyuM teno temaNe koI uttara Apyo nahIM, teo cAlyA ane rAtrimArgano temaNe tyAga karyo nahIM. (6) (temaNe je karyuM te) keTalAka mATe saheluM na hatuM jema ke jeo vaMdana kare temane paNa uttara nahIM vALavA. pApI loko dvArA temane lAkaDIo vaDe mAravAmAM AvyA. (7) tenI avagaNanA karavI te jarAka sahana karavuM muzkela hovA chatAM - 106 -
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMnyAsIe paribhramaNa cAlu rAkhyuM, teo vArtA kahenArAothI, hAsyajanaka mUkanATakathI, gItothI, trimAsika saMgrAmothI ane kustInI ramatothI AkarSAyA nahIM. (8) te samaye jJAtaputre dilagIrI sivAya (athavA AnaMdathI) lokone aMdaroaMdara vAcatAta karatA joyA. jJAtiputrane A utkRSTa dilagIrIonI vismRti thaI gaI. (9) be varSa karatAM vadhAre samaya mATe temaNe ThaMDA pANIno upayoga karyA sivAya, ekAMta pALIne, temanA dehanuM saMrakSaNa karIne, aMtaHskUraNA meLavIne ane zAMta rahIne teo dharmamaya jIvana jIvyA. (10) bhUdeho ane jaladeho ane agnideho ane vAyudeho, vRkSo, bIja ane aMkurone saMpUrNapaNe jANIne. (11) temaNe artha grahaNa karyuM ke temane jo saMkucitapaNe tapAsavAmAM Ave to A mahAnAyaka jIvanane manamAM utArIne samajIne-temane lokone) IjA karavAnI vAtathI dUra rahe che. (12) sthira prANIo calita avasthAmAM parivartana pAme che ane calita sthira avasthAmAM parivartana pAme che. prANIo ke je badhI ja avasthAmAM janmyA che teo temanAM karmothI vyaktigata pApIo bane che.(18) AdaraNIya vyakti A rIte samaje che ? te ke je mUrNanI sthiti (astitvamAM che teo duHkha prApta kare che. saMpUrNarIte jANIne (karmaNa) AdaraNIya vyakti pApathI dUra rahe che. (14) saMnyAsI ke je bamaNuM pratyakSIkaraNa karIne (karmaNa) (temanI) advitIya pravRttine jAhera kare che, te ke je jANe che, duniyAdArInA pravAhane jANe che, pApamayatA ane AveganA pravAhane jANe che. (15) ' (anya prANIone) mAravAthI dUra rahIne pApamukta jiMdagI jIvIne temaNe koI (kharAba) karmo karyA nahIM. pote paNa nahIM athavA bIjAnI madadathI paNa nahIM. te ke jemane mATe strIoe sarva pApamaya karmonAM kAraNa che ema jANIne temaNe vizvanuM kharuM svarUpa joyuM. (16) je temane mATe jhaDapathI taiyAra karavAmAM AvyuM hoya tevA kazAno temaNe upayoga karyo nahIM. temaNe sArI rIte joyuM ke karmo dvArA ja baMdhano - 100 -
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave che, je kaMI pApamaya che te AdaraNIya (mahA)mAnave karyA vagara choDI dIdhuM. temaNe zuddha AhArano upayoga karyo. (17) temaNe anyanAM vastrano upayoga karyo nahIM ke temaNe anyanA pAtramAM AhAra lIdho nahIM, jyAM AhAra taiyAra thato hato evAM sthaLoe jyAM apamAna, anAdara thato hoya tyAM javAmAM temaNe udAsInatA dAkhavI. (18). AhAra levAmAM temaja (jaLa vagere) pIvAmAM tenuM mApa jANIne temaNe svAdiSTa AhAranI icchA karI nahIM, ke tene mATe AturatA darzAvI nahIM. saMnyAsIe tenI AMkho coLavI joIe nahIM ke zarIrane khaMjavALavuM joIe nahIM. (19) thoDuMka bAjue joIne, thoDuMka pAchaLa joIne ane pUchavAmAM AvyA chatAM teno thoDoka uttara ApIne teNe tenA mArga upara dhyAnapUrvaka joIne cAlavuM joIe. (20) jyAre ziyALo aDadho pasAra thaI jAya, AvAsavihIna evA teNe potAno jhabhbho (vastra) tyajI devo joIe ane potAnA hasta phelAvIne ane vRkSanA) thaDane aDhelIne nahIM besIne teNe paribhramaNa karavuM joIe. (21) zANA zramaNe haMmezAM anusaravo joIe evo A niyama che, pUjya vyakti ke je vaLagaNothI mukta che te A pramANe AgaLa vadhe che. (yatio). A pramANe huM kahuM chuM. (22) dvitIya upadeza : je koI vividha beThako ane khATalIo varNavavAmAM AvI hoya, mahAna nAyake (te paikI) jeno paNa upayoga karyo hoya evI ArAma karavA mATenI jagyAo mATe A rIte manAI karavAmAM AvI che. (1) temaNe kyAreka parALanI jhUMpaDIomAM mukAma karyo hato. (2) temaNe kyAreka yAMtrikonA khaMDomAM, vATikAgRhomAM ke nagaromAM, kyAreka kabrastAnamAM, tyajI dIdhelA AvAsomAM ke vRkSanA pAyAmAM nivAsa karyo hato. (8) - 108 -
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ tera lAMbA varSo sudhI zANA zramaNa A sarva sthaLomAM hatA. temaNe rAta ane divasa dhyAna karyuM, A prakArano zrama karatAM temaNe potAnI jAtane mahenatu ane avikSepita rAkhI. (4) AdaraNIya vyaktie potAnI jAtane pradarzita karIne AnaMda mATe thaIne levAmAM AvatI nidrAno tyAga karyo. teo pote jAgRta avasthAmAM rahyA ane khUba ja ochI nidrA lIdhI. (icchAothI mukta). (15) jAgIne pharIthI AdaraNIya mahAmAnave nIce paDyA rahIne temanI jAtane kAmamAM lIdhI, rAtri daramyAna eka vakhata teo bahAra jatA, teo eka kalAka sudhI Amatema cAlatA. (6) temanA ArAma karavAnA sthaLoe bhaya ane anya aneka prakAranAM bhAre saMkaTo vekyAM, peTe cAlatAM ane UDatAM prANIoe temanI upara AkramaNo karyA. (7) | duSTa loko, gAmanA cokiyAto athavA bhAlA-barachIdhArIoe temanI para AkramaNo karyA athavA apariNIta strI ke puruSanA rUpamAM ghareluM pralobhano paNa hatAM. (8) bhaya ane vividha prakAranI bhAre Apattio A duniyAmAM ke pachInI duniyAmAM (hatI). AnaMdadAyaka ane apriya vAsa ane vividha prakAranA avAjo (hatA.) (9) haMmezAM suniyaMtrita evA temaNe aneka prakAranI lAgaNIo sahI. bedarakArI ane AnaMdane parAjita karIne brahmAe Amatema bhramaNa karyuM, tio) atyaMta ochuM bolatA. (10) eka vakhata rAtre temanA ArAma karavAnA sthaLe ekAkI paribhramaNakAroe temane pUchyuM, (te koNa hatA ane teo tyAM zA mATe AvyA hatA ?) paraMtu temaNe teno uttara Apyo nahIM, tethI temaNe (palA lokoe) temanI sAthe kharAba vartAva karyo, paraMtu temaNe roSathI mukta rahIne teo temanA dhyAnamAM magna rahyA. (11) (kyAreka kyAre pUchavAmAM Ave tyAre mahAmuzkelIone nivAravA mATe) tArI aMdara koNa che ? temaNe uttara Apyo, "te huM eka bhikSuka chuM." paraMtu A eka sarva zreSTha niyama che ke game eTalI kharAba rIte tamArI - 109 -
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthe) vartavAmAM Ave to paNa zAMtacitte dhyAna karo. (12) jyAre ThaMDo pavana phUMkAya che tyAre keTalAka darda anubhave che, tethI keTalAka AvAsavihIna sAdhuo ThaMDA varasAdamAM temane pavanathI rakSaNa Ape evuM sthaLa zodhe che. (18) (keTalAka pAkhaMDI sAdhuo kahe che, "ame vadhAre vastro dhAraNa karIzuM, lAkaDAthI agni peTAvIzuM athavA sArI rIte AcchAdita rahIzuM. ema ThaMDInI atyaMta duHkhadAyaka asara veThavA mATe sakSama banIzuM." (14) paraMtu sanmAnIya vyaktie A prakAranA kazAyanI icchA rAkhI nahIM. niyaMtraNamAM majabUta rahIne, badhA ja Azraya hovA chatAM temaNe (A sava) sahana karyuM. rAtri daramyAna eka vakhata bahAra jaIne pavitra vyakti badhI ja muzkelIo zAMtithI veThavA mATe sakSama hatA. (15) A eka niyama che ke je zANA zramaNe haMmezAM anusaravAno che. AdaraNIya vyakti ke je vaLagaNothI mukta hatA teo A rIte AgaLa vadhyA. (yatio) Ama huM kahuM chuM. (16) tRtIya upadeza : haMmezAM sAvadha evA temaNe ghAsa, ThaMDI, agni, mAkhIo ane maccharone kAraNe ane anya aneka rIte pedA thayelAM duHkho temaNe sahana karyA. (1) temaNe lAdhAnA mArgovihIna dezamAM veggAbhUmi ane sunnAbhUmimAM yAtrA karI, temaNe tyAM duHkhadAyaka zaiyyAo ane beThakono upayoga karyo. (2) (1) veggAbhUmi ane sunnAbhUmi e TIkAkAronA mate lAdhA (pradeza)nA be bhAga che. mane lAge che ke lAdhA e zAstrIya rAdhA ke pazcima baMgALa ane bAhmaNavAdIonA lAlA ke je zrIlaMkAnA daMtakathArUpa vijetA vigAyAnA vatanano deza che tenA jevuM ja che. sunnAbhUmi e kadAca subamAono deza che ke jeo rAdhA sAthe sAmya dharAve che. (2) TIkAkAra lukhkhA - dezI - bhaTTe e zabdone evA arthamAM samajatA hoya ema lAge che ke tyAMnI - raheNIkaraNI paNa barachaTa hatI kAraNa ke teo sutarane badale ghAsanAM kapaDAM paheratA hatA. lAdhAmAM temane ghaNA bhayo (temanI tarapha) AvI paDyA. (tyAMnA) - 110 -
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaNA vatanIoe temanI upara AkramaNo karyA. A jaMgalI dezanA niSThAvAna (faithful) bhAgamAM paNa temane kUtarAo karaDyA ane (teo) temanI pAchaLa doDyA. (3) ghaNA thoDA loko AkramaNa karavAthI dUra rahyA, karaDakaNA kUtarAoe yati para prahAra karavAnuM cAlu rAkhyuM, teoe khU-- ema bolIne (temane uzkeryA) kUtarAo temane karaDe ema karyuM. (4) AvA (tyAMnA) rahevAsIo hatA. veggAbhUmimAM bIjA ghaNA bhikhUoe barachaTa AhAra Arogyo ane majabUta vAMsa ke lAkaDI sAthe laIne (kUtarAone dUra rAkhavA mATe) tyAM rahyA. (5) Ama sAdhanasajja thayelA hovA chatAM paNa temane kUtarAo karaDyA ane kutarAo dvArA teo cIrAyA. lAdhAmAM musApharI karavI e khUba ja). kaThina hatuM. (6) sajIva prANIo upara lAkaDIo upayoga karavAnuM (arthAt krUratA) baMdha karIne, potAnA dehanI kALajI levAnuM tyajI daIne AvAsavihIna mahAvIra, AdaraNIya vyakti gAmaDAnA kAMTA (arthAta kRSikAronI apamAjanaka vANI) sahana karIne saMpUrNa rIte jJAna prApta karyuM. (7). samarAMgaNamAM AgevAna jema hasti hoya che tevA tyAM vijetA mahAvIra hatA. kyAreka lAdhAmAM (temane javuM hatuM tevA) koI gAmamAM teo pahoMcI zakyA nahIM. (8) teo ke je AkAMkSAothI mukta hatA te gAmamAM pahoMcyA, tyAMnA rahevAsIo temane gAmanI bahAra maLyA ane ema bolIne temanI AkramaNa karyuM ke, "ahIMthI cAlyA jAo." (9). temane lAkaDI, maSTikAo, bedhArA aNiyANA zastra vaDe mAravAmAM AvyA, temanI upara phaLo, mATInAM DhephAM, ghaDAnAM ThIkarAM (vagere pheMkIne) vAraMvAra prahAra karavAmAM AvyA. keTalAka raDI paDyA. (10). ekavAra teo jyAre temanA dehane halAvyA calAvyA vagara beThA hatA tyAre temaNe temanuM mAMsa (athavA temanI mUcho) kApI kADhyuM, dardajanaka rIte temanA vALa cUMTI kADhyA athavA temane retIthI DhAMkI dIdhA. (ii). temane upara tarapha pheMkIne pachI temane nIce AvavA daIne athavA - 111 -
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanA dehanI darakAra karyA vagara temanA dhArmika AsanamAM temane khalela pahoMcADI, tema chatAM te pUjya vyaktie temanI jAtane namra banAvIne ane icchAothI mukta evA emaNe duHkha sahana karyuM. (12) jema koI nAyaka samarAMgaNanA mokhare badhI ja bAjuethI gherAyelA hoya (athavA temanA saMrakSaNamAM hoya) temaja mahAvIra, pUjya vyakti, badhAM ja du:kho sahana karIne vicalita thayA vagara AgaLa vadhyA. (nirvANanA mArge) (13) A anusaravAno niyama che. caturtha upadeza : sanmAnIya vyakti mAMsanA (bhakSaNa karavAnA) asaMyamano tyAga karavA mATe zaktimAna hatA (ane tethI) joke rogonuM AkramaNa temanI upara kyAreya thayuM na hatuM athavA ghAyala thayA hoya ke na thayA hoya to paNa temaNe auSadhIya sAravAranI icchA karI nahIM. (1) deha e azuddha evuM kaMIka che evuM jJAna thayA pachI julAba, vamana thAya evI davA, deha para telanI mAliza karavI ane sAbuthI ghasIne nahAvuM ke mAthuM dhovuM ane dAMta sApha karavA e temane yogya lAgatuM na hatuM. (2) indriyonI asarathI mukta rahIne, bahu ja ochuM bolIne brAhmaNe Amatema paribhramaNa karyuM. kyAreka ThaMDI RtumAM chAyAmAM (rahIne) AdaraNIya vyaktie dhyAna karyuM. (3) unALAnI garamImAM temanI jAtane khullI rAkhIne, sUryanI nIce palAMThI vALIne besIne, rUkSa AhAra, bhAta, bhAMgIne cUro karelI murabbA jevI cIkkI mIThAI ane aDada para gujAro karIne teo rahe che. (4) A traNa cIjono upayoga karIne pUjya vyaktie ATha mahinA sudhI potAne TakAvI rAkhyA. kyAreka AdaraNIya vyakti aDadhA mahinA sudhI ke mahinA sudhI paNa pANI suddhAM pIdhuM nahIM. (5) athavA be mahinA karatAM paNa vadhAre samaya sudhI athavA cha mahinA sudhI rAta ane divasa koI AkAMkSA (pANI pIvAnI) vagara temaNe pANI suddhAM pIdhuM nahIM. kyAreka temaNe vAsI AhAra (paNa) Arogyo. (6) dhyAnane cIvaTapUrvaka cAlu rAkhIne icchAvihIna (sthitimAM) temaNe -112 -
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyAreka chaThThA TaMke, AThamA TaMke, dasamA TaMke ke bAramA TaMke (AhAra) Arogyo. (7) DahApaNa sahita mahAvIre pote koI pApa karyuM nahIM, anya koIne tema karavAnI (pApa karavAnI) preraNA ApI nahIM athavA anyanAM pApo pratye potAnI anumati ApI nahIM. (8) nagara ke grAmamAM praveza karIne koI anya mATe taiyAra karavAmAM AvelA AhAranI te zuddha (doSorahita) hovAnI khAtarI karIne temaNe AhAranI yAcanA karI. Avegone kAbUmAM rAkhIne temaNe teno upayoga karyo. (9) jyAre temanA mArgamAM ke jyAM teo yAcanA karavAnA hoya tyAM bhUkhI gAyo athavA tarasyAM prANIo UbhA hoya, athavA koI temane ekITara vAraMvAra joI rahyuM hoya. (10) jyAre brAhmaNo ke zramaNo ke bhikhuo ke atithi ke koI mAMsAhArI prANI, bilADI ke kUtaro temanA mArgamAM UbhA hoya.(11) temanA aMge vicAravAnuM baMdha karyA sivAya, temanI tarapha dhyAnapUrvaka jovAnuM tyajIne, te AdaraNIya vyaktie dhImethI Amatema bhramaNa karyuM ane koI ja prANIonI hatyA karyA vagara temaNae AhAranI yAcanA karI. (12). bhejavALo ke sUko, ThaMDo AhAra, jUnA aDada, jUnI rAba athavA kharAba dhAnya vagere jevA AhAra jo te meLave ke na meLave to paNa te dhanavAna (niyaMtraNa karavAmAM) che. (18) ane mahAvIre keTalAMka AsanomAM (zramapUrvaka) dhyAna karyuM. nAnI sarakhI paNa halacala karyA sivAya temaNe IcchAvihIna rahIne upara (cIjonI), mAthA upara (above), nIce, AjubAju joyA vagara). mAnasika ekAgratAmAM rahIne dhyAna karyuM. (14) temaNe pApa ane IcchAthI vaMcita rahIne, saMgIta (avAjo) ke raMgonuM vaLagaNa rAkhyA vagara, kaMI ja khoTuM karyA vagara, maraNAdhIna evA teoe AjubAju bhramaNa karyuM ane bedarakArIpUrvaka koI ja kArya karyuM nahIM. (15) pote satyanI samaja keLavIne, Avegone kAbUmAM laIne, AtmAnI = 113 -
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhi karIne chevaTe teo mukta thayA ane bhramaNathI mukta thaIne bhagavAna mahAvIra temanA samagra jIvana daramyAna (uparokta bAbato aMge) sAvaceta rahyA. (16) navamA pravacananA aMtane "sAdhutAnuM ozIkuM (Pillow of righteousness) kahe che. prathama graMtha pUrNa. sUtro meLave che - (haramana jekobIno saMskRta acaraMgasUtrano anuvAda) (1) AcArAMga, (2) kalpasUtra have pachInA purAvAo parathI huM temanA rojabarojanA nityakramanI racanA ApavAno prayatna karIza. tethI A tera varSamAM samApanamAM nIcenI bAbatono samAveza thAya che. (1) rojabarojano nityakrama (2) asAmAnya ghaTanAo (3) A tera varSo daramyAna temanI jiMdagIno rAha (4) sArAMza (1) rojabarojano nityakrama (a) utAro : mahAvIra kArakhAnAM, sabhAgRho, vAvaDIo ke dukAno, kyAreka yaMtrathI cAlatAM kArakhAnAM ke parALanI jhUMpaDImAM rahyA. mahAvIra yAtrALuonA khaMDomAM. vATikAgRhomAM, kabrastAnomAM, tyajAyelA AvAsomAM ane chellA AzarA tarIke vRkSonA thaDa pAse rahyA. zakya hoya tyAM sudhI temaNe sAmAnya rIte nagaronI bhAgoLane pasaMdagI ApI ane kyAreka temaNe maMdiramAM Azraya zodhyo. (zloka 3, zloka 2). AdaraNIya vyaktie (aMgata) AnaMda mATe nidrA levAnI koziza na karI. teo poto jAgatA rahyA ane vahelI savAre nIce (jamIna para) paDI rahevAnI koziza karI. II-6) temane jANI hatI ke A deha e kaMIka azuddha che ane tethI julAba levo, vamana karAve tevI davA levI, dAMta sApha karavA, snAna karavuM ane sAbuthI vALa dhovA vagere temane yogya lAgatuM nahIM hovAthI temaNe potAne - 114 -
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe tenI manAI pharamAvI. teo jyAre upavAsa para na hoya (kAraNa IV-7) tyAre teo nagara ke grAmamAM praveza karatA, koI anya mATe taiyAra karavAmAM AvelA AhAranI teo yAcanA karatA, temanA mATe kaMI tvarAthI taiyAra karavAmAM AvyuM hoya teno teo kyAreya upayoga karatA nahIM, IV-9, 1-17, jinadatta-zreSThinI vArtA), teo haMmezAM zuddha AhArano upayoga karatA ane anya koInA pAtramAMthI teo kyAreya AhAra karatA nahIM, apamAna, anAdara (thatA hoya tyAM) AhAra taiyAra thato hoya evAM sthaLoe javA mATe teo udAsInatA dAkhavatA. ([-18) teone AhAra ane pINAMnA mApa vize pUratI jANakArI hatI, temane svAdiSTa AhAranI koI apekSA na hatI ane temaNe tene mATe AturatA darzAvI nahIM. U-19). jyAre teo temanI yAcanA mATenA paryaTane jatA tyAre teo jarAka bAjumAM jotA, jarAka pAchaLa jotA ane jyAre kaMI pUchavAmAM Ave to mitabhASI uttara ApatA. teo dhyAnapUrvaka mArga upara joIne cAlatA. (1-20, IV-3) indriyonI asarathI rahita evA A brAhmaNa kevaLa ochuM bolIne bhramaNa karatA. 1-8, II-10) paraMtu A rIte) sAvadhAnIpUrvaka meLavelI jarUriyAto paNa jyAM sudhI temanA mArgamAM bhUkhI gAyo, tarasyAM prANIo, koI brAhmaNa, koI zramaNa, koI bhikhu, koI atithi, bilADI, kUtarAM jevAM koI mAMsAhArI prANI hoya tyAM sudhI te (jarUriyAto) temanI potAnI na hatI. (arthAt teo pote teno upayoga karatA nahIM.) teo temanI (uparokta bAbatonI) upekSA karatA nahIM. teo svAdiSTa AhAranI icchA dharAvatA na hatA ane (khAsa karIne) temanI savAranI thALI (bhojananI) ghaNuM karIne bhejavALo ke sUko ThaMDo, rUkSarasahIna, AhAra, jUnA aDada, jUnI rAba ke kharAba dhAnyanI banelI hatI. 1-13) teo bhAta, khAMDeluM jIjIvI dhAnya ane aDada jevA rUkSa AhAra para gujAro karatA. (TV-4) - 105 -
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ unALAmAM yAcanA karyA pachI pAchA pharIne teo temanA dehane garamImAM khullo rAkhatA ane sUrya (nA taDakA)mAM palAMThI vALIne besatA. divasanA bAkInA samaye teo moTA bhAganA samaya mATe potAnI jAtane atyaMta kaThina AsanamAM rAkhIne dhyAna karatA. teo divasa ane rAta zramapUrvaka potAnI jAtane svastha rAkhavAnI koziza karIne dhyAna karatA. (II-4) bhojana pachI teo jarIke ArAma karatA na hatA. bilakula halanacalana vagara mahAvIra koIka AsanamAM rahIne) dhyAna karatA. teo upara, nIce, bAjue rahelI vastuo para mAnasika ekAgratA rAkhIne AkAMkSA-IcchArahita mukta rahIne dhyAna karatA. (IV-14, I-4, -6) paraMtu teo ekAMta jagyAomAM paNa zAMta sthitimAM rahI zakatA na hatA. temanI ArAma karavAnI jagyAomAM paNa temaNe bhayajanaka vividha prakAranI yAtanAo sahana karavI paDatI. peTe cAlanArAM ane UDatAM prANIo temanI upara AkramaNa karatAM. (II) duSTa loko, grAmanA cokiyAto athavA bhAlA-barachIdhArIo temanI upara AkramaNa karatA (II-8) teo AnaMdadAyaka athavA apriya gaMdhano ane vividha prakAranA avAjano sAmano karatA. apariNIta puruSa ke strI jevAM ghareluM pralobhano paNa (temanI samakSa) hatAM. TUMkamAM temane bhayajanaka ane vividha prakAranI A jagatanI ane tyAra pachInA jagatanI yAtanAono sAmano karavo paDato. (II-9) mahAna vyaktie jo ke majabUta saMyamamAM rahIne vividha prakAranI lAgaNIo sahana karI, bedarakArI ane AnaMda upara vijaya meLavIne temaNe dhyAna karyuM. (teo) AkAMkSAo ane pApathI mukta hatA ane dhvanio temaja raMgonuM temane vaLagaNa na hatuM. (II to IV-15) haMmezAM sAvaceta rahIne temaNe ghAsa, ThaMDI, agni, mAkhIo ane maccharo dvArA apAyelAM duHkho sahana karyA. (II-1) paraMtu rAtrinuM zuM ? ziyALAnI rAtre ThaMDI paDatI haze. jyAre ThaMDo pavana vAya ke jemAM keTalAka darda anubhave che tethI AvAsavihIna yatio ThaMDI, varasAda sAme rakSaNa kare evI jagyA zodhe che. (II-18) - 116 -
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAka pAkhaMDI sAdhuo kahe che : ame vadhAre vastro paridhAna karIzuM, lAkaDAnI madadathI agni saLagAvIzuM athavA sArI rIte AcchAdita thaIne ThaMDInI atyaMta duHkhadAyI asarane sahana karavA mATe zaktimAna thaIzuM. (II14) paraMtu A pUjya vyaktie AvA kazAnI AkAMkSA rAkhI nahIM. badhA ja Azrayane tuccha gaNIne potAnI jAta para majabUta niyaMtraNa rAkhIne temaNe A badhuM sahana karyuM. rAtrimAM eka vakhata eka kalAka mATe bahAra jaIne (AdaraNIya vyakti) zAMtipUrvaka (badhA ja prakAranI muzkelIo sahana karavA mATe) zaktimAna hatA. II-15, II-6) prathama tera mahinA sivAya teo vastrahIna hatA. eka varSa ane eka mahinA mATe temaNe temanA vastrano tyAga karyo nahIM, te pachInA samayamAM A pUjanIya vyaktie vastrano tyAga karyo ane jagatane choDIne teo nirvastra ane AvAsavihIna saMnyAsI banI gayA. (1-8) temaNe kyAreya anyanA vastrano upayoga karyo nahIM. ([-18) to pachI temaNe agni ane vastranI gerahAjarImAM potAnuM rakSaNa zI rIte karyuM? jyAre ThaMDInI Rtu aDadhI pasAra thaI gaI tyAre AvAsavihIna evA temaNe potAnuM vastra tyajIne potAnA hAtha pahoLA karIne - halAvIne, Amatema bhramaNa karIne (vRkSanA) thaDane aDhelIne nahIM, besIne potAnuM rakSaNa karyuM.). (AdaraNIya vyakti) zAMta sthitimAM te sahana karavA mATe zaktimAna hatA. teo mAtra thoDI ja nidrA letA. pUjanIya vyakti potAnA aMgata) AnaMda mATe sAvadhAnIpUrvaka nidrA letA na hatA. teo pote jAgatA rahetA ane atyaMta alpapramANamAM nidrA letA. jAgIne pachI pharIthI A AdaraNIya vyakti pote nityakramamAM lAgI jatA. A rIte teo temano samaya pasAra karatA. paraMtu jyAre badhuM ja sAmAnya paristhitimAM) hoya tyAre ja Ama banatuM, paraMtu temanA mATe (badhA ja) divaso eTalA suMvALA sarala na hatA - 110 -
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke jethI teo AvuM taddana zAMta jIvana jIvI zake. (2) asAmAnya ghaTanAo : ArAma karavAnI jagyAomAM kyAreya pUjya vyaktine pUchavAmAM AvatuM ke, teo koNa hatA? ane zA mATe tyAM AvyA hatA? jyAre teo (Ano) uttara ApatA nahIM tyAre teo temanI sAthe atyaMta kharAba vartana karatA. (II-11) keTalAka mATe temaNe je karyuM te karavuM) saheluM nahotuM. teone jeo vaMdana karatA teone uttara nahIM ApavAthI te pApI loko vaDe temane lAkaDIthI mAravAmAM AvatA ane ThokavAmAM AvatA. (II-T) tethI keTalIkavAra jyAre pUchavAmAM AvatuM ke tamArI aMdara koNa che ? tyAre teo (A rIte) duHkha ApanArAone dUra rAkhavA mATe teo uttara ApatA ke "e to huM eka bhikhuM che." (II-12) lAthAnA vaNakeLavAyelA AdivAsI dezomAM paristhiti bahu ja kharAba banI jatI. (lAvA deza TIkAkAro dvArA vairAbhUmi ane sunnAbhUmi ema be bhAgomAM vaheMcavAmAM Avelo che.) * (II-8) lAdhAmAM temanI sAme ghaNA bhaya AvyA, tyAMnA ghaNA vatanIoe temanI upara AkramaNa karyuM, A barachaTa bhIla pradeza, AdivAsI dezanA vaphAdAra bhAgamAM paNa temane kUtarAo karaDyA ane temanI pAchaLa doDyA. | (II-4) ghaNA ochA loko A yatine mAravAthI, kUtarA karaDAvavAthI ane temanA para AkramaNa karavAthI dUra rahyA. (paraMtu duSTa loko) khUbU ema bolIne kUtarA temane karaDe ema karyuM. (III-6). je anya yatio ke jeo majabUta vAMsa ke lAkaDIthI zastrasajja hatA teone paNa kUtarA karaDyA ane kUtarAoe temane cIryA. lAdhAmAM musApharI karavI e kaThina hatuM. kyAreka teo koI janapada (grAma)mAM pahoMcI zakyA nahIM (III8), teo ke je vaLagaNathI mukta hatA te koI janapadamAM pahoMcyA tyAre tyAMnA rahevAsIo temane janapadanI) bahAra maLyA ane ema kahIne temanI AkramaNa karyuM ke, "ahIMthI tame cAlyA jAo." (III-9) temane lAkaDI, muSTikA, bhAlA-barachI vagerethI mAravAmAM AvyA. = 118 -
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ temane phaLa, mATInuM DhekuM, ghaDAnAM ThIkarAM vaDe vAraMvAra mAravAmAM AvyA (tyAre) ghaNA roI paDyA. eka vakhata jyAre teo hAlyA cAlyA vagara beThA hatA tyAre temaNe temanuM (temanA dehanuM) mAMsa kApI kADhyuM, dardajanaka rIte temanA vALa toDI kADhyA athavA temane retIthI DhAMkI dIdhA. temane upara pheMkIne pachI nIce paDavA dIdhA athavA temanAM dhArmika AsanomAM temane khalela pahoMcADI. (8) jIvanano rAha : III-12) te mahAvIra para kevI rIte asara kare che? AvA krUra vartananI sAme temanI zI pratikriyA hatI ? mahAvIra dehanAM badhAM ja pAMca svarUpo vize saMpUrNapaNe jANatA hatA, jevAM ke bhUmidaho, jaladeho, agnideho, vAyudeho temaja vRkSo, bIja ane aMkuro. jo saMkucita rIte tapAsavAmAM Ave to teoe arthaghaTana karyuM hatuM ke jiMdagI nAzavaMta che ane tethI teo temane IjA pahoMcADavAthI dUra rahyA. T-II-12) ahIM sarakhAvo : nidhA rAkhuM sannamUteSu.... ghaH56 sajIva prANIo sAme lAkaDIno upayoga karavAnuM baMdha karavuM, dehanI saMbhALa levAnuM tyajavuM, AvAsavihIna mahAvIra - AdaraNIya vyakti janapadavAsIonA kAMTA sahana kare che (arthAtu kRSikAronI apamAnajanaka vANI sahana kare che.) teo jaLa suddhAM letA nathI - 1-10, 1-9, I16, I-14, IV-8) - samarAMgaNanA mokhare rahelA hAthI samAna vijayI evA mahAvIra hatA. (III-8) AdaraNIya vyaktie dehanI saMbhALa tyajIne potAnI jAtane namra banAvI ane AkAMkSAothI mukta rahIne duHkho sahana karyA. samarAMgaNane mokhare rahelA eka nAyaka je rIte badhI ja dizAethI gherAyelo (athavA tenA rakSakothI rakSAyelo) hoya che te ja rIte sarva prakAranI muzkelIo sahana karIne mahAvIra nirvANanA mArge gayA. (III-18) teo pote satyane samajIne, AtmAnA zuddhikaraNa mATe Avegone rokIne bhramaNAothI mukta rahIne, te AdaraNIya vyakti temanA samagra jIvana daramyAna atyaMta sAvaceta rahyA ane aMtima muktine pAmyA. (IV-16) = 119 ja
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanA 18 varSanA jIvanano sArAMza : agAu thayelAM saMkSipta sarvekSaNonAM varNano ApaNane spaSTa rIte darzAve che ke A 13 varSo daramyAnanA mahAvIranA jIvanano sArAMza traNa zabdomAM ApI zakAya che. (1) tapa (2) parAkASThAnI yAtanA (3) upAsanA mahAvIra saMnyAsInA A vyavahAromAM mAnatA hatA ke jenAthI buddha kevaLa cha ja varSomAM thAkI gayA hatA. (1) tapaH (viziSTa) temanA tapamAM (nIcenI bAbatono) samAveza thAya che : samayagALo (tapano) (1) 6 mahinA (cha mAsika) (2) 6 mahinAmAM pAMca divasa ochA (3) caturmAsika (4) trimAsika (5) aDhI mahinA (6) dvimAsika (7) doDha mahino (8) eka mahino (9) pakhavADika (10) soLa divasa (11) AThamA TaMke (bhojana) (12) chaThThA TaMke (bhojana) (13) upavAsa choDyA AvRtti (keTalI vakhata AvuM tapa karyuM) eka eka nava cha bAra boMtera eka vakhata bAra basone ogaNatrIsa (229) 350 divasa temanI mathAmaNano kula samaya bAra varSe cha mahinA ane paMdara divasano hato. mAgazara (mRgazIrSa) mahinAnA kRSNapakSanA dasamA divase temaNe saMsAratyAga karyo hato ane vaizAkha mahinAnA zukla pakSanA dasamA divase temaNe sarvajJatA (kevaLajJAna) prApta karI. - joke custapaNe gaNavAmAM Avelo A samaya kharekhara bAra varSa, cha mahinA ane paMdara divasa nathI, paraMtu temAM cAMdra mAsanA ane adhika mAsanA keTalAka divaso gaNavAmAM AvelA che. ~920~
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ deva tapanAM Asano : (1) madrapratimA (2) mahAbhadrapratimA (3) sarvatobhadrapratimA (4) mahApratimA (5) godohika Asana temaNe potAnI jAtane A badhAM ja kaThina AsanomAM rAkhI hatI. jaina dharmamAM tapanuM atyaMta mahattva che. (2) parAkASThAnI yAtanA : dharmagraMtho anusAra temane devo, yakSa, rAkSaso, vyaMtara, manuSyo, strIo (vyaMtarI), sarpo dvArA parAkASThAnI yAtanA ApavAmAM AvI hatI. saMgAnakA - sudhAthA yakSa zulapANI vyantarI (strIo) kATapUtanA manuSyo gopAlo-bharavADo manuSyo lATano AdivAsI deza sarpo caMDakauzika rAkSasa vyaMtara siddhArtha sAmAnya : zA mATe mahAvIre A badhI parAkASThAnI yAtanAo sahana karI evo prazna svAbhAvika rIte ApaNI samakSa pedA thAya che. moTA bhAganA kissAomAM jIvanacaritrakAro mahAvIranA pAchalA janmono saMdarbha laIne tenuM kAraNa Ape che. kAraNa ke mahAvIre temanA pAchalA janmomAM je keTaluMka khoTuM karyuM hatuM tene dhoI nAkhavA mATe temane sudhAthA, kATapUtanA ane bharavADa (gopa) (ke jeNe temanA kAnamAM khIlA ThokyA hatA, te badhAnI yAtanAo mahAvIranA pAchalA janmonA saMdarbhanI madadathI varNavavAmAM Ave che. paraMtu tema chatAM zulapANI, caMDakosiyA-saMgAkA-A mahattvanI yAtanAo varNavyA - 101 -
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinAnI rahI che. caMDakAsiyAnI yAtanA to bilakula varNavI zakAya tevI kriyA che. te tadana zakya che ke koI sarpa mahAvIranA mArgamAM Avyo haze ane teNe temane jIvanathI vaMcita karavAno prayatna karyo haze ke jene mahAvIranA mRdu, miSTa chatAM mAhitI ApanArA upadezathI satya samajAyuM haze. paraMtu zulapANi ane saMgAmA mATe huM pote ema mAnavA mATe prerAyo chuM ke A prakAranI te AdivAsI pradezamAM temaNe sahana karelI yAtanAonAM kevaLa kAvyamaya atizayoktibharyAM varNano che, ke jenAthI temane temanI jAtanA lokothI vicchedita karIne alaga karIne) pavitra, rahasyamaya pArzvabhUmimAM mUkyA (mUkI zakAyA) che. AcAraMga, je jUnAmAM jUno sauthI vadhu vizvasanIya srota che te A baMneno ullekha karato nathI. ahIM tenI anullekha noMdhamAM che. e noMdhavuM joIe ke sudhAthA, kATapUtanA ane gopanI yAtanAo paNa A varNanomAMthI bAkAta che. kAraNa ke sudhAthA mATe te kevaLa eka varasAdI tophAna ane vaMToLiyAno kisso hovo joIe ane te koI deva (nI hAjarI) sivAya paNa varNavI zakAya che. kATapUtanAnI yAtanA paNa A ja pramANe varNavI zakAya che. ziyALAnI koI rAtrie, jyAre bhayaMkara ThaMDI paDatI haze tyAre karA ane dhummasa mahAvIra para ekadama ja AvI paDyA hovA joIe. paraMtu gopanI yAtanA mATe huM ema mAnavA prerAyo chuM ke temAM keTalIka mAtrAmAM aMzataH satya hovuM joIe, kAraNa ke AvA ja prasaMgano paraMtu thoDIka alaga pArzvabhUmimAM traNa vakhata nirdeza thayo che. e taddana zakya che ke eka ja prakArano banAva traNa vakhata banI zake nahIM, paraMtu e banavAjoga che ke mahAvIra sAthe temanA paribhramaNa daramyAna koI eka vakhate gopo paikInA eka dvArA atyaMta barachaTa vartAva karavAmAM Avyo hoya. mahAvIre temanI sarvajJatAnI prApti pachInA divasomAM te varNavyo hovo joIe ane tethI te atre rajU karavAmAM Avela che evA svarUpamAM dazyamAna thayo hoya. joke evuM banavAjoga nathI ke gope khIlI ArapAra jAya tema mAryA hoya ane temanA cheDA evI rIte kApI nAkhyA hoya ke - 102 -
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ te cheDA) dekhAya nahIM. temanI (mahAvIranI) tarapha barachaTa vartana karavAmAM AvyuM hoya, temane phaTakAravAmAM AvyA hoya te mAnya karI zakAya paraMtu uparokta bAbata mAnya karavI muzkela che. Indra sAmAnya rIte phaTakAravAnA kissAomAM pragaTa thAya che paraMtu AgaLa AvIne temane na bacAve e zI rIte zakya che. mane lAge che ke A kevaLa jIvanacaritrakAronI ja mahAvIre prApta karelI AtyaMtika sahanazakti varNavavAnI icchA che ane Ama karIne teNe A prasaMgane vadhu paDato darzAvyo che. e zakya che ke teNe je kahyuM te mahAvIre sAMbhaLyuM nahIM, tethI gopa atyaMta roSe bharAyo haze ane tethI tenI sAMbhaLavAnI indriyane teNe IjA karI haze paraMtu A rItanI nahIM ----------- lATanA mleccha dezamAM temanI tarapha je barachaTa vartAva karavAmAM Ave che te mArI daSTie atyaMta vAstavika che ane vAstavamAM te AcAraMgamAM paNa saMrakSita thayelo che. mahAvIre pote potAnA ziSyo samakSa varNavyo hovo joIe ane te AcArya paraMparA mujaba nIce utarI Avyo hovo joIe. joke eka bAbata zaMkArahita che ke ApaNe koI viziSTa prasaMgane mAnya karIe chIe ke nahIM. e to kabUla karavuM ja paDaze ke atre mahAvIre badhAM ja prANIo mATe AtyaMtika sahanazIlatA keLavI haze ane temaNe pote potAnA pAchalA janmomAM karelAM duSkRtyonuM A rIte vaLatara vALyuM haze ane prAyazcita karyuM haze ane A ja khyAlathI mahAvIre te aNakeLavAyelA dezonI mulAkAta levAnuM vicAryuM haze. upAsanA Worship) e taddana svAbhAvika che ke mahAvIra ke je rAjavaMzI parivAramAM janmyA hatA ane suMdara zArIrika svarUpa ane atulya zakti dharAvatA hovAthI temanA samayanA sAmAnya bhikhuo karatAM temaNe taddana nokhI chApa UbhI karI hovI joIe. rAjAo ane saradAro ke je temanA pitAne oLakhatA hatA temaNe temanA (mahAvIranA) vize sAMbhaLyuM haze ane ghaNA samaya pahelAMthI teo temanA guNothI paricita haze. - 103 -
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ emAM koI AzcaryanI vAta nathI ke teo temanA mitra rAjAnA putrane mAna ApyuM hoya ane temane uSmApUrvaka abhinaMdana ApyAM hoya. temanA sAdhu jevA cAritryathI teo saMtoSa pAmyA hoya ane temanA sAmAnya rivAja anusAra temaNe rAjAoe) temanI (mahAvIranI) pratye AdaranI bhAvanA vyakta karI hoya ke je sAcI rIte temane (mahAvIrane) potAne AbhArI hatuM. (vepArIo temanA rAjavIone anusaryA hoya ane temaNe paNa temane bheTasogAdo ApI hoya.) e ApaNA mATe Azcaryajanaka che ke kevI rIte keTalAka rAjAoe temane jAsUsa gaNyA ane temanI sAthe e rItano vyavahAra karyo. jo temane thoDAka samaya mATe paNa eka vakhata ema lAgyuM hoya to paNa pachIthI A mahAna vyaktinI kRpAdRSTi ane garimAne lIdhe temane temanI bhUla samajAI hoya. temanI A bhUla aMzataH temanA saMtoSakAraka pratyuttara ApavAthI dUra rahevAne kAraNe ane aMzataH temanA vezAMtarane kAraNe udbhavI hatI. te jamAnAmAM ghaNA jAsUso A prakArano vezapalaTo karavAnuM pasaMda karatA hatA. vepArIo temanA rAjAone anusaryA ane temane bheTasogAdo arpaNa karI. paraMtu jeo (samAjanA) nIcalA vargamAMthI AvatA hatA teo AvI (mahAna) vyaktinA Adarzone samajI zakyA nahIM ke tenI kadara karI zakyA nahIM. teonA mananuM samAdhAna camatkAra sivAya thaI zakatuM na hatuM. paraMtu jo teo) ekavAra temane khAtarI thAya to teo temane mATe kaMI paNa karavA mATe taiyAra thaI jAya. paraMtu teone mATe koI truTirahita purAvAnI AvazyakatA hatI. "tame camatkAranI madadathI sAbita karo ke tame mahAvIra cho." AnA (camatkAranA) abhAvane lIdhe temaNe teone sAmAnya bhikhkhuM mAnI lIdhA ke jeo Avo vezapalaTo karavAthI temanI AjIvikA calAvavI vadhAre sahelI banAvI zake ane temanI chetarapiMDIne salAmata banAvI zake. temaNe kyAreya temanA jIvanane ane temanA Adarzone najIkathI jovAnI darakAra karI na hatI. devo : e tadana sAcuM che ke AvI vyakti je manovikArothI mukta che tenI - 124 -
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ devo paNa IrSyA karatA hatA. e taddana kharuM lAge ema che ke teo (devo) paNa te vyaktine aMjali ApatA hatA ke je devo ane manuSyothI upara (nI kakSAe) hatA. paraMtu e rIte cokkasapaNe nahIM ke je rIte jIvanacaritrakAroe tenI rajUAta karI che. parAkASThAnI yAtanAothI calita nahIM thayelA ane lokonI) upAsanAthI praphullita nahIM thayelA evA mahAvIre tera varSa sudhI (12 varSa cha mahinA ane 15 divasa) tapa karIne ane haMmezAM dhyAnamAM rata rahIne saMgharSa karyo. temaNe potAnI jAtanI nIcalI kakSAne jItI lIdhI. paraMtu temanI jAtanI upalI kakSA aMtamAM khUba AnaMdita hatI ane temaNe te kevaLajJAna, sarvajJatA prApta karI hatI ke jene mATe temaNe A badhI ja muzkelIo sahana karI hatI. - kevaLI vihAra have ApaNe have pachInAM trIsa varSa sudhInA mahAvIranA paribhramaNa tarapha vaLIzuM. have teo sarvazatA prApta karavA mATe sakhata parizrama karatA ajJAna yati rahyA na hatA. temaNe mahAmAnava (pAse ja hoya evuM)nuM jJAna meLavyuM hatuM ke jene lIdhe badhI ja bAbato temane mATe sarve dizAothI pAradarzaka, spaSTa ane sUkSmabhadadarzaka banI gaI hatI. have temanuM kartavya temaNe A jJAna (anyane) ApavAnuM ane jeo dharmanA rahasyamaya araNyamAM mArga bhUlelA hoya temane patha darzAvavAnuM hatuM. temanA jJAnanA ujAsamAM mahAvIra aMdhAdhUMdhImAMthI suvyavasthA tarapha dorI jato mArga joI zakatA hatA, paraMtu teno lokone upadeza Apavo e kArya muzkelIothI gherAyeluM hatuM. lokonI zraddhA jItavI ane temane vazamAM levA e jarIke saraLa na hatuM. mahAvIrano temanI AsapAsa ToLe maLelAM devo ane devIone ApavAmAM Avelo prathama upadeza tethI karIne pratItijanaka na hato (tethI) teo nAhiMmata thayA. zaMkAo ane nirAzAnAM vAdaLo temanI AsapAsa ekatra thayAM. teoe temanA abhiprAya pharI bhaNI javAnuM zarU karyuM ke temaNe meLavelA jJAnano lokone upadeza Apavo e Avazyaka che ke nahIM. - 105 -
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ joke dharma mATe A koI navIna anubhava na hato. buddhane paNa sarvajJatA prApta karyA pachI Avo ja anubhava thayo hato. bauddha dharmagraMthomAM A AkhIye vAta nIcenA zabdomAM kahevAmAM AvI che. "A rIte buddha IzvaraparAyaNatA (brahmavihAro)nI lAgaNIthI prerita thayA hatA ane anukaMpA ane AnaMda, mitratA ane jagata pratyenI udAsInatAthI paripUrNa thaI gayA hatA. teo evA lokone joI zakatA hatA ke jemanAM cakSuomAM ochI dhULa hatI (spaSTa darzana karI zakatA hatA) ane jemanA mATe nirvANanAM dvAra khUlI gayAM hatAM, ane temaNe dharmanuM amRta jemane tenI tRSA hoya teo pI zake te mATe (lokone teno) upadeza ApavAno nizcaya karyo." prathama Azcarya e hatuM ke (zarUmAM) temanA upadezanI loko para kaMI ja asara thaI na hatI. (saMdarbha : viccheniyA - Dialogues of the Buddha - Rhys Davids Pt. 2nd) teramuM varSa : mahAvIra apApAmAM AvyA ane mahAsenAvATikAmAM UtaryA. te mahAnagaramAM sAmila nAmano eka zrImaMta brAhmaNa raheto hato. je mahAbali ApavAno hato ane teNe te samayanA vidvAna brAhmaNone AmaMtryA hatA. (A vidvAna brAhmaNo nIce mujaba hatAH IndrabhUti, agnibhUti, vAyubhUti, vyaktA, sudharmA, maMDika, mauryaputra, akaMpitA, acalabhrAtA, moTArya ane prabhAsA. temAMnA pratyekane so ziSyo hatA.) apApAmAM mahAvIranuM Agamana lokonA prabaLa utsAhathI aMkita hatuM ke jeo temane Adara ApavA mATe temanA nivAsasthAne dhasI gayA. vidvAna brAhmaNone e khUMcavA lAgyuM ke je sthAne mahAbali ApavAno hato tyAM ekatra thavAne badale loko e sthAna tyajI gayA ane koI anya sabhAmAM hAjarI ApavA mATe gayA. vidvAna brAhmaNonA indrabhUti gautama nAmanA AgevAnane te apamAnajanaka lAgyuM ane teNe pote te dharmopadezaka pAse javAno vicAra karyo ke jeNe loko dvArA hakIkatamAM tene potAne maLavApAtra Adara corIthI paDAvI lIdho hato, vidvatApUrNa pravacanamAM tene harAvI dIdho hato ane tenI 0 126 -
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnI zreSThatA pratipAdita karI hatI. te tyAM gayo, paraMtu jevuM teNe mahAvIranA karacalI vagaranA, zAMta, svastha, jJAnanA prakAzathI camakatA vadana bhaNI joyuM tyAre te stabdha thaI gayo ane mahAvIre jyAre tene tenA nAmathI saMbodhana karyuM tyAre te Azcaryacakita thaI gayo. paraMtu AnAthI tene jhAjho saMtoSa thayo nahIM kAraNa ke teNe vicAryuM ke te pote khyAtanAma vidvAna brAhmaNa che ane tethI ja mahAvIra tenA vize jANatA hovA joIe, jo teo tenA manamAM ghaNA samayathI bharAI rahelI zaMkAnuM samAdhAna kare to ja mAtra te yogya thaze. teNe A rIte vicAryuM ke tarata ja mahAvIre tene A pramANe saMbodhana karyuM, "he gautama, tArA manamAM AtmAnA astitva vizenI zaMkA bharAIne beThI che, paraMtu gautama, huM tane kahuM chuM ke AtmAnuM astitva che ane keTalAMka lakSaNo dvArA te pote tene pragaTa kare che. vitta, vaitanya, vijJAna, saMjJA). A AtmAne sAruM ane narasuM kazuM ja vaLagatuM nathI. balidAna sahita guNavattAyukta bardhA ja (dhArmika) kAryo karavAM te buddhiyukta nathI." paramajJAnInA mukhamAMthI uccArAyelA zabdo jevA teNe sAMbhaLyA ke tarata ja te gautama IndrabhUtinA hRdaya soMsarA UtarI gayA ane tenA hRdayamAM UMDe rahelA abhimAnane temaNe jaDamULathI ukhADI nAkhyuM. gautamanuM hRdaya parivartana thayuM ane te pachI te haMmeza mATe mahAvIranA ekaniSTha ziSya tarIke rahyo. indrabhUtino kaniSTha baMdhu agnibhUta AvA dharmaparivartanathI atyaMta krodhita thayo ane tene parata lAvavA mATe mahAsenA vATikA tarapha cAlI nIkaLyo. tenI zaMkAne nirmaLa karavAmAM AvI ane tenuM potAnuM paNa hRdaya parivartana thayuM ane e ja pramANe tenA kaniSTha baMdhu vAyubhUtinuM paNa thayuM. te ja rIte mahAvIre badhA ja agiyAreya vidvAna brAhmaNonuM temanA ziSyo sahita ekI sAthe temanI zaMkAonuM samAdhAna karIne dharmaparivartana kyuM. ane have ApaNe mahAvIranA prathama upadeza upara AvIe. paraMparAno AbhAra mAne che : A prathama dhArmika pravacana cokkasa paribhASAmAM ApaNA sudhI pahoMcyuM che. potAnA nizcayapUrvakanA kathananA AdhArarUpe te jaNAve che ke "Avazya nizvimAM tIrthakara sarvaprathama dharmopadeza Ape che teno nirdeza karelo che, - 100 -
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane A bAbata AcAraMgasUtra ane dazAvaikAlikasUtramAM sacavAI che. (ecils 271). A sroto para AdhArita prathama dhArmika pravacana saMkSipta svarUpamAM mahAvIranA siddhAMtanI subodha prAgaTya tarIke (sacavAyela) che. [have ApaNe tenI vigatomAM UtarIzuM. AcAraMgasUtra : pAMca vrato dazAvaikAlikasUtra H tene buddhanA prathama dhArmika pravacana sAthe sarakhAvo. (mahAvA) 'mahAvIra caritra'nA vidvAna lekhaka gopAladAsa je. paTelano te mATeno abhiprAya juo.] mahAvIra jemaNe kevaLajJAna prApta karyuM hatuM te paikInA mAtra eka na hatA. teo eka upadezaka hovA uparAMta saMpradAyanA cakrane gatimAM rAkhanAra paNa hatA. AvA (samartha) upadezaka sAcuM jJAna dharAvatA uparAMta te jJAna loko samakSa khulluM ka2vAno sAco mArga paNa jANatA hatA. jaina dharmagraMtho darzAve che ke tIrthaMkara janmathI ja cotrIsa sadguNonI avasthA pAramitAothI, guNa sthAnathI saMpanna hovA joIe. jemanAthI (pAramitAothI) koI upayogI hetu sarato nathI sivAya ke jIvanacaritrakAronI kAlpanika mAnasika zaktino teo nirdeza kare che, A cotrIsa uparAMta anya cAra anivArya pAramitAono paNa nirdeza karavAmAM Avela che. (je nIce mujaba che.) (1) jJAna (2) vANI (3) Aphatone TALavAnI zakti (4) pUjyatA te bAbata badhI ja zaMkAothI para che ke je dharmopadezaka jJAna vaheMcavA mATe bahAra jAya che te pote bAkInA badhA (loko)thI zreSTha hovo joIe. vaLI jJAna vaheMcavuM te kriyA mATe bolAyelA zabdo upara anivArya ane prazaMsanIya prabhutvanI AvazyakatA rahe che. bolAyelA zabdo e to mAtra vicAronA vahananuM mAdhyama che ane tethI keTalIka jagyAe mahAvIre suMdara vaktavyanI agatya para bhAra mUkyo che. (revatI ane mahAzatAkA, 2128 -
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ gosAlAnuM abhivAdana.) AvA upadezaka upara te pharajarUpe raheluM che ke tenAmAM Apattione nivAravA mATenI zakti hovI joIe. te nakkI karavAnI tenI pharaja che ke pratyeka vyaktigata kissAnA saMkaTa sAme AvI zaktine vAparavI yogya che ke nahIM. badhAthI upara te pote lokono AdaraNIya banavo joIe ane mAna meLavavAne lAyaka hovo joIe. tenuM mana, tenI vANI ane tenAM karmono paraspara evo zreSTha sumeLa hovo joIe ke jethI te lokono prema saMpAdana kare eTaluM ja nahIM, paraMtu temanI pUjAne pAtra bane. ema kahevuM jarUrI nathI ke mahAvIra AvA sarve guNo dharAvatA hatA. mahAvIre cAra prakAranA dhArmika anuyAyIonI dhArmika saMpradAya sthApI. temanI vyavasthAmAM be kalAo ane be vibhAgo hatA. be kalAomAM prathama ziSyo ane dvitIya sAmAnya anuyAyIo hatA. ziSyo mATe saMsArano tyAga karavo ane ziSya mATenI pUrvanirNita niyamonI keTalIka AcArasaMhitAnuM pAlana karavuM Avazyaka hatuM. teNe A mATenI pratijJAo levI paDatI. ghaDavAmAM AvelA niyamo kadAca atyaMta kaDaka hatA je jamAlI dvArA samarthita karavAmAM AvelA hatA. (tenI mAtAnA zabdo dvArA ke te gulAbanI pathArI nathI vagere.) ane eTale aMze te badhAne mATe ane vividha prakAranA loko mATe yogya na hatA. kaDaka niyamone evA loko mATe haLavA banAvavA Avazyaka hatA ke jeo mahAvIranA siddhAMtanA satyathI parituSTa hatA, paraMtu teo ekaMdare gRhatyAga karavA mATe temaja beDIone toDavA mATe sakSama na hatA. AvA gRhastho (zrAvako) mATe thoDAka ochA kaDaka niyamo nakkI karavAmAM AvyA hatA. (jevA ke pAMca anuvrato ane sAta zikSAvrato.) te eka vyavasthA hatI ke dvitIya varganA loko (zrAvako)ne prathama varga (yatio)nA poSaka tarIke vartavAno Adeza ApavAmAM Avyo hato. yatio sAmAnya bhaktajanone upadeza ApatA hatA ane tenA badalAmAM pachInA (dvitIya varganA - zrAvako) temanI AvazyakatAo pUrI pADatA hatA. (brAhmaNadharma karatAM jainadharma A ja muddAmAM judo paDe che ane
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI tenuM teTale aMze A ja divasa sudhI astitva TakI rahyuM che.) pratyeka kakSAnuM AgaLa paNa peTAvibhAjana karavAmAM AvyuM che, ane strIo mATe khAsa vyavasthA karavAmAM AvI che. jaina dharma evA dharmo paikInA eka nathI ke jemAM strIothI dUra rahevAmAM Ave che ane temane dhikkAravAmAM Ave che. ane pariNAme te mAtra puruSo mATeno ja dharma nathI. prathama vibhAgamAM paNa sAdhvIo mATenI vyavasthA hatI ane sAmAnya anuyAyIonI dvitIya vibhAgamAM paNa strIo mATenI vyavasthA hatI. candanA : tyAra bAda mahAvIre rAjagRha tarapha prayANa karyuM. te vakhate zreNika biMbisAra tyAMno rAjA hato. tene ghaNI rANIo hatI. jaina ane bauddha soto dvArA ApaNA mATe jANItI rANIo dhAriNI, naMdA, celaNA, bhadrA, kozala devI vagere hatI. (1) bauddha stroto anusAra naMdA bhadra nAmanA eka dhanika vyApArInI putrI hatI. (huM mAnuM chuM ke bhadrA ane naMdA eka ja hovI joIe. tenA pitA (bhadra)nA nAma uparathI tenI dIkarI bhadrA nAme oLakhAtI hovI joIe.) teNe abhaya nAmanA putrane janma Apyo. celaNA e ceTakanI putrI hatI. te vaizAlInA rAjA ceTakane tyAM janmelI sAta putrIo paikInI eka hatI. bIjI putrIo prabhAvatI, padmAvatI, mRgAvatI, zivA, jayeSThA ane zrIjayeSThA hatI. prabhAvatInAM lagna siMdhusovIranA rAjA udayana sAthe thayAM hatAM. (etthantare AgayA tattha udAyaNassa rabho mahAdevI ceDagassa ghUyA Harta Collares - Jacobi's collection of Maharashtri tales). padmAvatInAM lagna aMgadezanA rAjA sAthe thayAM hatAM. tenuM nAma dadhivAhana hatuM. mRgAvatI kosAmbInI rANI hatI ane zatAnikanI patnI hatI. zivA ujjainanA rAjA pradyotanI patnI hatI. jayeSThA mahAvIranA vaDIlabaMdhu naMdIvardhanane paraNI hatI. = 130
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA zreNika biMbisAra bhUlathI chaThThI putrI celaNAne paraNyA hatA. zrIjayeSThA sAdhvI banI gaI hatI ane te paraNI na hatI. celaNAe konIya, halla ane vikalla ema traNa putrone janma ApyA hatA. kosaladevI e kosalanA rAjA prasenajitanI bahena hatI. ghAriNIne meghakumAra nAmano putra hato. mahAvIre guNazIlA maMdiramAM dhArmika pravacana ApyuM hatuM. A dhArmika pravacana zreNika biMbisAramAM zraddhA utpanna karavA mATe pUratuM prabhAvaka nIvaDyuM. ane meghakumAra, naMdIsenA mATe paNa atyaMta eTaluM badhuM hRdayasparzI banyuM ke temaNe gRhastha jIvanano tyAga karyo ane gharavihoNA yati tarIkenuM jIvana svIkAryuM. abhayakumAra ane sulatAe gRhasthanAM vrato svIkAya. zreNika biMbisArane buddha mATe AdaranI UMDI lAgaNI hatI. jyAre buddha temanA saMsAratyAga pachI rAjagRha AvyA tyAre biMbisAre temanI pAsethI potAne upadeza ApavAnuM vacana lIdhuM hatuM. (suttapiTakA) biMbisAranI patnI eTale ke celaNA jaina dharma pratye samarpita hatI. paraMtu e dITha kharuM lAge evuM na hatuM ke teNI potAnI asara pedA karI zake ane AvI zraddhA pedA karavA mATe potAne javAbadAra banAvI zake. | uttarAdhyayana nIce mujabanI vArtA Ape che. eka kizora yati banyo ane rAjA anAtha - koI paNa AzrayavihoNo kahevAyo ane ema kahIne teNe te varNavyuM ke ApaNI muzkelIomAM ApaNe ApaNAM sagAMvahAlAM pAsethI koI Azraya meLavI zakatA nathI. ApaNA duHkhamAM koI bhAga paDAvI zakatuM nathI. - zreNika biMbisAra kevaLa te samayanA rAjAonuM viziSTa pratinidhitva karato hato. te samayanA rAjAo badhA dharmomAM potAnI mAnyatA ane zraddhA pragaTa karatA hatA. teo badhA dharmopadezakone Azraya ApatA hatA ane temanI pAsethI upadeza meLavavA mATe temano saMparka karatA hatA. A dharmopadezakone rahevAnI suvidhAo ApatA hatA ane e jovAnI kALajI letA hatA ke dharmopadezako temanI bhikSA ane bakSiso yogya rIte meLavatA - 131 -
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatA ane temane koI khAsa muzkelI paDatI na hatI. *milinda jevA ghaNA ochA rAjAo hatA ke jeo dharmanI bAbatamAM UMDI DUbakI lagAvatA hatA, judA judA dharmopadezakonA upadezomAM sAmya ane taphAvata zodhatA hatA. biMbisAre paNa baMne dharmo pratye zraddhA jAhera karI hatI ane temane Azraya Apyo hato. * anidrAnnA - Questions of king Milinda. have ApaNe be mahattvanAM dharmaparivartano thayAM hatAM, je meghakumAra ane naMdIsenanAM hatAM te tarapha dhyAna kendrita karIzuM. mahAvIranA dhArmika upadezaka tarIkenA trIsa varSanA paribhramaNa daramyAna ghaNAM badhAM dharmaparivartanono nirdeza karavAmAM Avyo che. ema kahevAmAM jarAya) atizayokti nathI ke A trIsa varSanA paribhramaNanI vArtA e kevaLa dharmaparivartanonI vArtA che. ApaNe atyaMta mahattvanAM ane viziSTa dharmaparivartanonI noMdha laIzuM kAraNa ke te dharmopadezakanI temanA ziSyo uparanI pakaDano nirdeza kare che. ane temanI dharmopadezaka tarIkenI sthitinuM mUlya AMkatI vakhate A dharmaparivartano ApaNA mATe atyaMta upayogI banaze. meghakamAranuM dharmaparivartana : jyAre mahAvIra rAjagRha AvyA tyAre zreNika biMbisArano dhAriNIdevIthI janmelo putra meghakumAra tenA rAjamahelamAM dunyavI jIvananI badhI ja mojamajhAono AnaMda mANato hato. teNe tenA rAjamahelanI bArImAMthI ghaNI moTI saMkhyAmAM lokonuM ToLuM atyaMta utAvaLathI mahAvIranAM darzana karavA mATe jatuM joyuM. meghakumAre potAnI dAsIne pUchyuM ke te divase kayuM parva hatuM. dAsIe uttara Apyo ke eka mahAna yati (tyAM AvyA hatA ane loko temano dharmopadeza sAMbhaLavA mATe dhasAro karatA hatA. meghakamAra paNa jyAM mahAvIra birAjamAna hatA te jagyAe gayo. dUrathI mahAvIrane joIne te tenA cAra ghaMTaDIovALA zreSTha rathamAMthI nIce Utaryo ane page cAlIne mahAvIra pAse gayo. teNe temane Adara Apyo - 132 -
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane ziSTAcAra anusAra temane jamaNI bAjue rAkhIne temanI pradakSiNA karI. A badhI aupacArikatA pUrNa karIne teNe potAnuM Asana grahaNa karyuM. teNe potAnA pitA ane baMdhuo, naMdisena ane abhayakumArane paNa tyAM birAjamAna thayelA joyA. pUjyazrIe temanI potAnI lAkSaNika rIte sabhAne saMbodhita karI. temaNe manuSyajanmanI viralatA ane mokSaprAptimAM tenuM mahattva varNavIne zrotAo para (gADha) asara pedA karI. temaNe dhyAnAkarSaka upamAono ane prasaMgakathAono AdhAra laIne temaNe potAnI vAta lokonA manamAM ThasAvI. meghakumAra dharmopadezanuM zravaNa karIne saMtuSTa ane AnaMdita thayo. te eTalo badho AnaMdita thayo ke jANe tene badhuM ja spaSTa thaI gayuM hoya. teNe mahAvIrane atyaMta AdarapUrvaka namana karyA ane temanA saMpradAyamAM potAne praveza ApavA mATe yAcanA karI. mahAvIre tene kahyuM ke tene AnaMda thAya ema te kare ane ratha upara caDhIne utAvaLe tenAM mAtApitA tarapha temane A zubha vartamAna ApavA ane temanI anumati prApta karavA mATe dhasI gayo. have eka mAtA ane tenA priya putra vacce atyaMta vilakSaNa saMvAdo thayA. putra pUjyazrInA upadezothI abhibhUta thaIne saMsAratyAganI anumati ApavA mATe yAcanA karato hato ane tArkika ane pratItijanaka dalIlo dvArA potAnI) mAtAne potAnI vAta) daDhapaNe gaLe utAravAno prayatna karato hato. bIjI bAju mAtA tenA priya putra pratyenI lAgaNIone lIdhe vicalita thaI gaI hatI ane dilagIrI pUrvaka vilApa karIne ane manane pigaLAve evI rIte vinaMtI karIne tenA nirNayathI purnavicAraNA karavA mATe kahetI hatI. AvA saMvAdo jyAre paNa ubhave che tyAre temanI pArzvabhUmikA ekasamAna ja hoya che. te mAtra duHkhada ja hotA nathI, paraMtu kAvyanA svarUpavALA paNa hoya che. koInA paNa hRdayane pIgaLAvavA mATe teo bhAgye ja niSphaLa jAya che. A rIte potAnI mAtAnA mananuM samAdhAna karIne saMsAratyAga karyo. - 133 -
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ te guNazIla maMdiramAM mahAvIra sAthe rahyo. meghakumAranI zavyA pravezadvAra pAse ja pAtharelI hatI. pravezadvAranI pAse ja hovAthI samagra rAtri daramyAna bedarakAra yatio dvArA tenI niMdrAmAM khalela pahoMcatI hatI, kAraNa ke teo (yatio) cUpacApa ane kALajIpUrvaka pasAra thavAne badale temanA hAtha ane paganA utAvaLiyA sparza dvArA tene mATe atyaMta pratikULatA pedA karavAmAM jarAye khacakAtA na hatA. A yationA badalAyelA valaNathI tene meghakumArane) atyaMta trAsa thato hato kAraNa ke teo (yatio) te (meghakumAra) jyAre rAjakumAra hato tyAre atyaMta mAnapUrvaka tenI sAme UbhA rahetA hatA. meghakamAre tenA gRhasthajIvanamAM pAchA pharavAno vicAra karyo. jyAre meghakamAra tenA mananI AvI mUMjhavaNabharI paristhitimAM hato ane bhAMgI paDavAnI aNI upara hato tyAre AdaraNIye tene miSTa, mRdu vANImAM ane zAMtidAyaka rIte tene saMbodhana karyuM ane tenA pUrvajanmanI vArtA varNavIne tenA hRdayamAM hiMmata prerI. (tenA pUrvajanmanI) A vArtA nIce mujaba che. te gajarAjono netA hato. teNe potAno paga UMco rAkhyo ane UtAvaLamAM nIce pasAra thatA prANIone potAnA pagataLe kacaDI nAkhavAne badale teNe te ja sthitimAM mRtyu pAmavAnuM pasaMda karyuM. ApattikALe teNe AvI mananI udAratA darzAvI hatI ke jyAre anya badhAM ja prANIoe salAmata jagyAe pahoMcI zakyA hatA. meghakumAra kaTokaTImAMthI UgarI gayo ane tyAra bAda haMmeza mATe mRtyuparyata vaipulya parvata upara yatinuM niyaMtrita jIvana jIvyo. naMdinanuM dharmaparivartana : rAjakumAra naMdisene paNa gRhasthajIvanano tyAga karyo. jeo tene oLakhatA hatA ane tenA vyAyAmanI ramato aMgenA jussA ane (teja) mijAjano jemane khyAla hato temaNe tene cetavaNI ApI, kiMtu AvI cetavaNI ApavA chatAM teNe saMsAratyAga karyo. (vaLI) pralobhanane vaza thaIne te gRhasthajIvanamAM pAcho pharyo. paraMtu thoDAka ja samayamAM tene potAne bhAna thayuM. pharIthI te mahAvIra pAse gayo, tenA pApa mATe prAyazcita karyuM ane pharI ekavAra saMsAratyAga karyo. mRtyu - 134 -
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI teNe vratonuM pAlana karyuM. abhayakumAra : abhayakumAre joke saMsAratyAga karyo na hato, paraMtu gRhasthajIvananI bAra pratijJAonuM pAlana karyuM hatuM. prathama varSARtu : mahAvIre rAjagRhamAM varSARtu pasAra karI. kevaLajJAna prApta karyA pachInI temanuM A prathama comAsuM hatuM. caudamuM varSa : videha tarapha : mAna-Adara prApta karyA pachI mahAvIra temanI jagyAe pAchA AvyA. videzomAM varSo sudhI paribhramaNa karyA pachI temanAM pagalAM svagRhe paDyAM haze tyAre temanuM hRdaya dharyuM haze. mahAvIra brAhmaNakuMDamAM bahuzAlA vATikAmAM rahyA. (brAhmaNakuMDa e dakSiNa videhanuM upanagara hatuM.) teo ane temanI janmabhUmi kSatriya kuMDagrAmathI najIka hatA. temanA AgamanA samAcAra badhe prasarI gayA. loko AsapAsamAMthI bahuzAbAmAM ekaThA thavA mAMDyA. mahAvIre sabhAne dharmopadeza Apyo. bahuzAlAmAM jeo ekatrita thayA teomAM RSabhadatta, jamAli ane devanaMdA mukhya hatAM. RSabhadatta eka khyAtanAma vidvAna brAhmaNa hato, ke je tenI patnI devanaMdA sAthe brAhmaNakuMDamAM vasato hato. mahAvIranA Agamana aMge sAMbhaLIne teo atyaMta khuza thaI gayAM. teo baMne AdaraNIyane sAMbhaLavA mATe gayA. mahAvIrane joIne devanaMdA atyaMta AnaMdita thaI UThI ane AMkho visphArita karIne mahAvIra sAme animeSa najare joI rahI. teNI temanA parathI potAnAM cakSuo haTAvI zakI nahIM. jevuM teNIe temanI sAme joyuM ke tarata ja mAtRtvanI lAgaNIthI tenI chAtImAMthI dUdha UbharAvA mAMDyuM. indrabhUti gautamanI dRSTimAMthI A bAbata chaTakI zakI nahi ane teNe mahAvIrane je strI temane mATe ajANI hatI tenA pakSe AvuM valaNa darzAvavA mATe khulAso karavA mahAvIrane teNe pUchyuM.' mahAvIre tene kAraNa darzAvyuM ke teonuM A strInA garbhAzayamAM - 1pa0
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ sauprathama garbhAdhAna thayuM hatuM ane tethI temanI mAtA hatI. emAM koI ja acaraja nathI ke teNI temanA mATe A prakArano sneha pradarzita kare. mahAvIre sabhAne saMbodhana karyuM ane RSabhadatta ane devanaMdAnuM dharmaparivartana karAvyuM. RSabhadatta ane devanaMdAe yatinI pratijJA lIdhI ane A pratIkSAonuM ghaNAM varSo sudhI pAlana karIne jIvyAM. mahAvIranI putrI priyadarzana ane tenA pati jamAlie paNa gRhastha jIvanano tyAga karyo. dvitIya vardhAtu : mahAvIre temanI dvitIya varSARtu vaizAlImAM vyatIta karI. paMdaramuM varSa : vatsabhUmi tarapha : nagaro, janapado ane mahAnagaromAM ghUmatA mahAvIra thoDAka ja samayamAM kauzAmbImAM AvyA ane tyAM caMdrAvataraNa (caMdra nIce UtarI AvyA hatA te jagyA) maMdiramAM rahyA. e vakhate udayana tyAMno rAjA hato paraMtu te sagIra hovAthI amAtyonI madadathI tenI mAtA mRgAvatI rAjyakArobAra calAvatI hatI. udayananA janaka zatAnika avasAna pAmyA hatA, paraMtu udayananI phoI eTale ke zatAnikanI bahena tyAre jIvita hatI ane teNIe jainadharmanA custa anuyAyI tarIkenI nAmanA prApta karI hatI. teNInuM nAma jaMyatidevI hatuM. jyAre mahAvIra kauzAmbImAM AvyA tyAre mRgAvatI, udayana ane jayaMti badhAM ja mahAvIrano dharmopadeza sAMbhaLavA gayA. mahAvIre A lokone dharmopadeza Apyo ane teo saMtuSTa ane AnaMdita thayA. jyAre sabhA pUrNa thaI tyAre mahAvIra jayaMtidevI sAthe carcA karI. temane pUchavAmAM AvelA sarve praznonA mahAvIre uttaro ApyA. teNI A uttarothI atyaMta AnaMdita thaI gaI ane temanA saMpradAyamAM praveza ApavA mATe yAcanA karI. jayaMtinA prazno : (1) kevI rIte ane zAnA lIdhe prANIo vyathita ke bhAre bane che? - 136 -
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) badhA ja ke jemaNe A janmamAM prAptio karI che teo mokSanA hakadAra bane che ? (3) konI kAryazIlatA prazaMsanIya che ? (4) konI pramAda prazaMsanIya che ? (5) loko mATe zuM sAruM che tAkAta ke nabaLAI ? (6) konI tAkAta yogya che ane konI tAkAta nukasAnakAraka che ? (7) indriyanA viSayane je vaza thAya che tenuM bhAgya zuM che ? (e ja rIte nayano, nAsikA, jijvA, svAda ane chelle sparzanI indriya) (bhagavatIzataka 12 uddezaka 2 zabdarUpa, rasa, gaMdha, sparza indriyo) vatsabhUmimAMthI mahAvIra uttarakozala tarapha gayA ane (tyAMthI) teo nagaro ane janapadomAM dharmopadeza ApatA ane paribhramaNa karatA zrAvastI pahoMcyA. teo kauptaka maMdiramAM UtaryA. temaNe tyAM dharmopadeza Apyo ane sumanobhadra ane supratiSThanAM dharmaparivartano karAvyAM. upAsaka dazAsUtra : prakaraNa paheluM AnaMdanI vArtA varNave che. teNe gRhasthajIvana daramyAna paNa avadhi jJAna prApta karyuM hatuM. (amuka sImA sudhInuM jJAna). indrabhUti gautama te mAnato na hato ane teNe jyAre ema kahyuM tyAre te badala tene AnaMdagRhastha pAse kSamAyAcanA paNa karavI paDI hatI. kozalamAM paribhramaNa karIne mahAvIra videhamAM AvyA. ahIM AnaMda ane zivAnaMda gRhasthajIvananAM bAra prakAranAM vrato lIdhAM. vRttIya varSARtu : tRtIya varSARtu mahAvIre vANijyagrAmamAM vyatIta karI. soLamuM varSa : magadha tarapha prayANa : vANijyagrAmathI zarU karIne teo pharI ekavAra magadha AvyA. teo rAjagRha pahoMcyA ane guNazIlA maMdiramAM UtAro karyo. jyAre rAjavaMzanAM loko sahita ghaNA badhA loko temanA dharmopadezanuM zravaNa karavA mATe gayA tyAre gautama indrabhUtie samayanI gaNatarI aMge temane eka prazna pUchyo. mahAvIre tene (sabhAnI aMdara ja) te vigate ~936~
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ varNavyo. (bhagavatIzataka chaThTha, uddezaka 7) A vakhate zAlibhadra ane dhanyAnuM dharmaparivartana karAvyuM ane temaNe sAdhujIvananI pratijJA lIdhI. zAlibhadra ane dhanyAnI jIvanakathA : zAlibhadra ane dhanyAnAM dharmaparivartano tadana vAstavika ane noMdha levA yogya hatAM kAraNa ke teo e hakIkatanuM pratinidhitva kare che ke je loko saMsAratyAga karatA hatA teo temanI daridratAne kAraNe ja mAtra tema karatA na hatA. te paikInA keTalAka ezaArAmanI khAdhepIdhe atizaya sukhI ane ArAma-cenanI jiMdagI jIvatA hatA, paraMtu tenAthI kaMTALIne ane A dunyavI jIvananAM baMdhano aMge bhAna thavAthI temaja te aMge sUga upajavAthI temaNe saMsAratyAga karyo. (tene moggAlANAnA dharmaparivartana sAthe sarakhAvo. - bauddha daMtakathAonA $946 318201 Fluid 2 - Burlinghame) rAjyagRhamAM dhanavAna vyApArI raheto hato, jenuM nAma gobhadra hatuM. tenI patnInuM nAma bhadrA hatuM. gobhadra ane bhadrAthI janmelA temanA priya putranuM nAma zAlibhadra hatuM. te jyAre uMmaralAyaka thayo tyAre te guNasaMpanna ane sauMdaryavAna evI batrIsa kanyAone paraNyo. zAlibhadra atizaya-atizaya zrImaMta hato ane tenI patnIo sAthe sadAkALa ezaArAmabharyuM jIvana mANato hato. tenA atizaya dhanavAna hovA aMge eka ADavArtA che. ADavArtA : eka vakhata koI videzI bhUmi parathI keTalAka vyApArIo zreNika rAjAne ratnakaMbalo vecavA mATe AvyA. paraMtu zreNika te kharIdavA mATe atyaMta moMghA lAgyA. vyApArIo nirAza thaI gayA hatA ane teo raste jatAM jyAre A zrImaMta mahilA bhadrAnA nivAsa pAse AvyA tyAre teNIe A ratnakaMbalo joyA ane te badhA ja ratnakaMbalo teNIe kharIdI lIdhA. have jyAre vepArIo pAchA pharatA hatA tyAre rANI celaNAe teNIne mATe kaMI nahIM to chevaTe eka ratnakaMbala kharIdavA mATe rAjAne manAvyA. rAjAe vyApArIone bolAvyA, kiMtu temaNe badhA ja ratnakaMbalo vecAI gayA hovAnuM - 138 -
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana karyuM. rAjAe te zrImaMta mahilAne tyAM teNInI pAsethI eka ratnakaMbala kharIdavA mATenuM Avazyaka dravya laIne potAnA eka dAsane mokalyo. joke teNIe dAsane jaNAvyuM ke badhA ja ratnakaMbalonA temane phADIne hAtharUmAla tarIke kAma lAge eTalA nAnA TukaDA karavAmAM AvyA hatA. joke A zabdazaH satya hoI zake nahIM, kiMtu te cokkasapaNe nirdeza kare che ke evA loko paNa tyAM hatAM ke jeo temanA rAjA karatAM paNa adhika zrImaMta hatA. zreNike AvA zrImaMta manuSyanI mulAkAta levAnuM pasaMda karyuM ane teNe tene bolAvyo. dAsa samAcAra lAvyo ke te zrImaMta mahilAno putra nIcenA mALa sudhI paNa nIce Avato nathI tethI rAjA pote tene maLavA mATe tenA nivAsasthAne javA mATe rAjI thayo. zreNika tyAM gayo ane te zrImaMta mahilAe cothA mALe tenuM svAgata karyuM. A samaye zAlibhadra sAtamA majale hato. bhadrAe nIce AvavA mATe tene saMdezo moklyo, kiMtu teNe pratyuttara pAThavyo ke atithine je joIe te Apo ane teo (atithi) tene (nIce nahIM AvavA badala) daragujara kare. bhadrAe pote jAte ja tyAM jaIne potAnA putrane nivedana karyuM ke atithi anya koI nahIM, paraMtu rAjavI pote hatA ane eTalA mATe ja teNe nIce AvavuM 'joIe'. A 'joIe' zabde tenA manamAM nirAzA ane ghRNAnI bhAvanA pedAkarI. alabatta te nIce Avyo, potAnA taraphathI (rAjA pratye) Adara vyakta karyo ane pharIthI upara cAlyo gayo. paraMtu A 'joIe' (zabda) tene atyaMta khUMcyo, jeNe tenI badhI ja mojamajA potAnA dvArA nahIM kiMtu anya dvArA che tenuM bhAna karAvyuM. A prakAranuM sukha ane AnaMda tene mATe AMkho ughADanAruM banyuM. ekavAra jyAre eka yati dharmaghoSa rAjagRha Avyo ane tenI pAse zrI zAlibhadre dharmopadeza sAMbhaLyo tyAre teNe saMsAratyAga karavAno nizcaya karyo. tenI mAtAne lAgyuM ke tenA putrane (tenA nirNayamAMthI) pAcho vALavAno prayatna binaupayogI banaze, tethI teNIe tene anumati ApI kiMtu teNIe evuM sUcana karyuM ke teNe gRhastha jIvanano tyAga eka pachI eka tabakkAmAM dhIme dhIme karavo joIe. zAlibhadrane paNa lAgyuM ke teNI sAcI che tethI teNe dararoja eka patnIno tyAga karavAno nizcaya karyo. - 139 x
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ $ zAlibhadranI bhaginIne jyAre A vidita thayuM tyAre te atyaMta dilagIra thaI ane vilApa karavA lAgI. teNInA pati dhanyAe paNa teNIne kahyuM ke A rIte yati banI javuM te koI paNanA mATe yogya mArga nathI. teNI gusse thaI gaI ane tene vaLatuM maheNuM mAryuM ke saMsAratyAga karavo e jo eTaluM saheluM hoya to teo zA mATe tema karatA nathI ? AvA zabdo sAMbhaLIne dhanyA tarata ja mahAvIra ke jeo te vakhate rAjagRhamAM AvyA hatA temanI pAse gayA ane teNe saMsAratyAga karyo. jyAre zAlibhadre A aMge jANyuM tyAre teNe paNa sAMsArika jIvanano tyAga karIne yatinI pratijJAo lIdhI. A dhanya dhanAbhapra jemaNe AkarI tapazcaryAo karI hatI te saumAM mokharAnuM sthAna dharAvato hato. caturtha varSARtu : sattaramuM varSa : varSARtu daramyAna mahAvIre rAjagRhamAM vAsa karyo ane tyAM cAturmAsa vyatIta karyA. cA tarapha : mahAvIre campA tarapha prayANa karyuM. campAmAM dattA nAmano rAjA rAjya karato hato. tene mahAcaMdrakumAra nAmano putra hato, je tenI patnI raktAvatIthI janmyo hato. kuMvara mahAcaMdrakumAre dharmopadezanuM zravaNa karyuM ane gRhasthanAM bAra vrato dhAraNa karyAM. mahAcaMdrakumAra saumya, namra, sartanayukta, tenI prajAmAM priya ane dekhAvamAM khUbasUrata hato. teNe IndrabhUti gautamanuM dhyAna kheMcyuM. indrabhUtie A aMge mahAvIrane nivedana karyuM. mahAvIre tenA pUrvajanmano saMdarbha tenI samakSa varNavyo. mahAcaMdrakumAra atyaMta-atyaMta udAra dila hato. tenAM dvAra sau mATe khullAM hatAM ane tene tyAMthI koI paNa khAlI hAthe pAchuM pharatuM nahIM. tenuM rasoIdhara haMmezAM asvaccha rahetuM, arthAt koI paNa samaye eka athavA bIjA lokoe tAtkAlika bhojana karyuM ja hoya ane rasoIghara svaccha karavAmAM Ave ke tarata ja bIjA koIka (tyAM bhojana mATe) AvelA ja hoya. eka vakhata jyAre te moDI rAta sudhI koI dhArmika hetu mATe jAgRta ~980~
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ avasthAmAM hato, tyAre tenA manamAM eka vicAra udbhavyo. ''mahAvIre je je jagyAe paribhramaNa karyuM hatuM te dhanya che, ane je vyaktioe temanI nizrAmAM saMsAratyAga karyo che teo bhAgyazALI che." tene mahAvIranAM darzana karavAnI ane temanI nizrAmAM saMsAratyAga karavAnI AkAMkSA jAgI. tenuM bhAgya haze ke, evI samayocita kSaNe e ja vakhate mahAvIra campAmAM AvyA. mahAcaMdra temane maLyo ane temanuM dhArmika pravacana sAMbhaLIne teNe saMsAratyAga karavAnI IcchA jAhera karI. Ama bolIne te tenAM mAtApitA pAse pAcho gayo ane temanI anumatinI yAcanA karI. joke teNe muzkelIthI temanI anumati prApta karI ane saMsAratyAga karyo. teNe pratijJAo lIdhI ke jemanuM teNe jIvanaparyaMta pAlana karyuM. have te ja mahAnagaramAM kAmadeva nAmano gRhastha vasato hato. teNe paNa gRhasthanAM bAra vrato lIdhAM ane jIvanaparyaMta temanuM pAlana karyuM. te tenAM vratomAM eTalo dRDhanizcayI hato ke tene tenA siddhAMtomAMthI koI paNa Izvara paNa calita karI zake te zakya na hatuM. uparokta kathananI satyatAnuM samarthana karatI eka vArtA jaina dharmagraMthomAM che. varSo pachI (kalyANa vijayanA mata mujaba lagabhaga 20 varSa pachI) jyAre mahAvIra campAmAM AvyA tyAre temaNe A jANyuM ane A gRhasthane abhinaMdana ApyA ane temanA ziSyone tenA (te gRhasthanA) dRSTAMtane anusaravAnI salAha ApI. mahAcaMdranI vArtA : (vasAvAsAgo) : - eka vakhata jyAre kAmadeva gRhastha tenI pratijJAomAM aDaga hato, tyAre eka deva ke jeNe hajI sudhI tenAM vize sAMbhaLyuM na hatuM te duSTa khyAlo sAthe tenI samakSa eka rAkSasanA rUpamAM khaDaga kheMcIne pragaTa thayo ane tene dhamakI ApatAM bolyA, "he kAmadeva ! tuM anicchanIya(bAbato) mATe icchA kare che, jotuM tArI pratijJAono tyAga nahIM kare to, A ja kSaNe huM tArA TukaDeTukaDA karI nAkhIza. tethI tAruM karUNa mRtyu thaze. tyAra bAda te deve tene talavAranI madadathI mahAvyathAo ApavA mAMDI, paraMtu te tene tenA nizcayamAMthI caLAvI zakyo nahIM. tatpazcAt teNe eka hastinuM svarUpa dhAraNa karyuM ane te vijayonmata ~ 141
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ svaramAM avAja karIne te kAmadeva tarapha dhasyo, tene tenI sUMDhamAM upADyo, tene nIce pheMkyo ane e mujaba vAraMvAra karIne teNe tene mahAvyathA pahoMcADI, paraMtu te vyartha gaI. chevaTe teNe eka bRhad nAganuM svarUpa dhAraNa karyuM ane tene karaDyo - kiMtu jyAre kAmadeva avicalita rahyo tyAre deva pharIthI pAcho potAnA mULa svarUpamAM Avyo ane tene kSamA ApavA mATenI yAcanA karI. deve nivedana karyuM, "huM A pratijJAonI bAbatamAM tArI makkamatAnI kasoTI karavA mATe ahIM Avyo hato. meM tArI makkamatA aMge ghaNuM sAMbhaLyuM hatuM. tane vyathA pahoMcADavA huM vinaMtIpUrvaka mAphI mAguM chuM." Ama bolIne te aMrtadhyAna thaI gayo. - kAmadeve A pratijJAonuM vIsa varSa sudhI pAlana karyuM ane aMtamAM sATha divasa mATe potAnI jAte upavAsa karIne avasAna pAmyo ane teno deva tarIke punarjanma thayo. rAjarSinuM dharmaparivartana : mahAvIra jyAre campAmAM hatA tyAre rAjA udayana ke je siMdhusovIra vageremAM rAjyo karato hato te jyAre tenA rAjyane rAjadhAnI viTAbhayamAM AvelA potAnA rAjamahelamAM hato tyAre teNe potAnI jAta sAthe vicAra karyo, "jyAM mahAvIre paribhramaNa karyuM che te jagyAo dhanya che ane jemaNe temanI nizrAmAM saMsAratyAga karyo che te vyaktio (paNa) dhanya che." ane teNe mahAvIranI nizrAmAM saMsAratyAga karavAnI IcchA karI. tenI patnI prabhAvatI taraphathI upAlaMbha maLatAM tenAmAM (dharma pratye) zraddhA pedA thaI ane (saMsAra pratyenI) sUganuM temAM umeraNa thayuM ke jene pariNAme tenAmAM (mAnasika) saMgharSano thAka utpanna thayo ane tenAmAM (saMsAratyAga karavAnI) AkAMkSA uddabhavI. (1) tenuM dharmaparivartana mahattvanuM che kAraNa ke tenuM dharmaparivartana (mAnasika) saMgharSanA thAkanuM pariNAma che, je vijetA samakSa ghaNIvAra Ave che. (2) tenA dharmaparivartananI kathA : saMdarbha : Jacobi's translation (collection) of Maharashtriyan tales. - 142 -
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ (A kathA atyaMta lAMbI hovAthI ane varNavI nathI.) cappAthI mahAvIra atyaMta lAMbA mArge viTAbhayA gayA kAraNa ke temane AMtarika nimaMtraNa maLyuM hatuM. tenA udayananA) dharmaparivartana pachI mahAvIre vANijyagrAma tarapha prayANa karyuM. teo jyAre viTAbhayAthI vANijyagrAma tarapha AgaLa vadhatA hatA tyAre mArgamAM temane talanAM gADAM maLyAM. mArga lAMbo hato, yAtrIo nAjuka hatA, sUrya uparathI dajhADato hato, badhA ja atyaMta tarasyA thayA hatA. (gADAMnA) mAlikoe svecchApUrvaka temane tala ApyA, paraMtu mahAvIre tala svIkAravAnI nA pADI. temaNe Ama zA mATe karyuM ? talamAM jIvatA kIDA chUpAyelA hatA ane tethI te yatinA upayoga mATe ayogya banI gayA hatA. talanA choDa to koI jIvita prANI vagaranA hatA paraMtu A badhI bAbato sAme aDaga rahIne (gADAMnA) mAlikonI karUNAthI prerAIne samayocita ApelI bhikSA svIkAravAnI mahAvIre nA pADI kAraNa ke temaNe vicAryuM ke tala ke je nirjIva hatA teno teo (Aje) svIkAra karaze to temanA ziSyo (tamAM jIvaDAM hovAthI) sajIva haze to paNa tala svIkAravAnI (temanI) anumati che ema mAnaze ane teo temano upayoga karaze. A ja kAraNathI temaNe temanA ziSyone mArgamAM AvatA sarovara ke je nirjIva hatuM tema chatAM paNa temAMthI jaLa levAnI anumati ApI nahIM. (1) pAMcamI varSAtu : A kaThina mArge mahAvIra vANijyagrAma pahoMcyA ane tyAM temaNe varSARtu vyatIta karI. aDhAramuM varSa : banArasa taraha : mahAvIra temanI vijayIkUcanA mArge banArasa tarapha AgaLa vadhyA. tyAM rAjAjiyazatru dvArA temano atyaMta AdarapUrvaka satkAra karavAmAM Avyo. mahAvIre temanA rivAja mujaba tyAM lokone upadeza Apyo. temanAmAMthI jemaNe dharmaparivartana karyuM teo culArIpita (2), tenI patnI zyAmA ane suradeva tathA tenI patnI dhanya hatAM. rAjagRha tarapha : mahAvIre tyAra pachI rAjagRha tarapha prayANa karyuM ane mArgamAM temaNe - 143 -
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ alAbhiyAmAM zaMkhavATikAmAM rokAyA. pudgala nAmano eka paribhramaNa karanAra saMnyAsI AsapAsamAM kyAMka Utaryo hato. te vaidika dharmazAstromAM pAraMgata hato ane pote mahAna saMnyAsI hato. te dararoja saMnyAsIno vyavahAra pALato hato ane pariNAme teNe pRthakkaraNa karavAnuM jJAna prApta karyuM hatuM ane te paristhitine samajI zakato hato ane brahmaloka sudhI devonA raheThANone paNa jANato hato. te bolyo, "devanuM AyuSya 10,000 varSanuM hoya che ane vadhumAM vadhu eka sAgaropamA jeTaluM hoya che.'" Ama bolIne teNe alAbhiyAnI zerIomAM paribhramaNa karavAnuM zarU karyuM. gautama indrabhUti bhikSA vahoravA mATe bahAra gayo hato tyAre teNe pudgale jAhera karelI vAta sAMbhaLI. tyAra pachI indrabhUti gautama bhikSA vahorIne jyAre parata Avyo tyAre teNe mahAvIrane prazna pUchyo : ''pUjyazrI, e sAcuM che ke brahmalokamAM devAnuM AyuSya dasa hajAra varSa ane vadhumAM vadhu eka sAgaropamA jeTaluM che?" mahAvIre pratyuttara Apyo ke brahmalokamAM devonuM AyuSya ochAmAM ochuM 10,000 varSa ane vadhumAM vadhu tetrIsa sAgaropamA jeTaluM che." pudgalane AnI jANa thaI ane tenI potAnI mAnyatAmAM tene zaMkA jAgI ane pariNAme te je jJAna dharAvato hato te aMge (tenA manamAM) zaMkAnAM vAdaLo pedA thayAM. tene khAtarI thaI ke te khoTo hato. te mahAvIra pAse gayo ane temanI pAse Azraya meLavyo. mahAvIre tene upadeza Apyo ane pudgale yatinI pratijJAo lIdhI ane yatinA vyavahAro dvArA temaja dharmagraMthono ghaNAM varSo sudhI abhyAsa karIne chevaTe mokSa pAmyo. A vakhate cullazataka ane tenI patnI bahulAe paNa gRhastha jIvananI pratijJAo lIdhI. (saMdarbha : vasAvAzAno) (1) mAvatIzataLa 13, uddeza d (2) havvasAvAsALo : evI ja vArtA sivAya ke aMtamAM te makkama rahI zakyo nahIM ane tenA nirNayamAMthI calita thayo. ~ 144 -
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra rAjagRha AvyA ane zaMkAti, kiNakarma, arjuna ane kazyapane temanA saMghamAM praveza Apyo. chaThThI varSARtu : 19muM varSa : mahAvIra A varSARtu daramyAna rAjagRhamAM rahyA. temaNe rAjavaMzIo ane (sAmAnya) loko para mahattama pakkaDa kevI rIte jamAvI ? zreNika tenI zraddhA ane pUjyazrI sAthe gADha paricaya vikasAvato hato. eka vakhata jyAre te mahAvIranI bAjumAM beTho hato tyAre (kamarethI) vAMko vaLI gayelo kuSTarogathI pIDAto eka vRddha mANasa mahAvIra pAse Avyo ane tenA caraNo pAse besI gayo. kuSTarogIe mahAvIranA caraNone paruthI kharaDavAnuM zarU karyuM. AthI rAjA krodhita thayo, kiMtu AdaraNIya zAMta ane svastha hatA. evAmAM ja bhagavAnane chIMka AvI, (tyAre) kuSTarogIe temane kahyuM : ''tame tAtkAlika avasAna pAmo.' thoDIkavAra pachI rAjAne chIMka AvavI ane kuSTarogI bolyo, ''rAjA ghaNuM jIvo." jyAre abhayakumArane chIMka AvI tyAre te bolyo, ''tame jIvo ke maro.'' caMDAlane chIMka AvI (tyAre) te bolyo, '"tame maro paNa nahIM ane jIvo paNa nahIM.'' AvA vicitra vartanathI rAjAne Azcarya thayuM. pUjyazrIe te zabdono zuM artha thAya tenuM tenI (rAjAnI) samakSa varNana karyuM, ''tame tAtkAlika maraNa pAmo." evuM te bolyo kAraNa ke huM mArA mRtyu pachI nirvANa pAmavAno chuM. tethI mRtyu e mArA mATe IcchanIya che. tArA kissAmAM tuM mRtyu pachI narakamAM javAno che ane tethI mRtyu tArA mATe IcchanIya nathI ane tethI te bolyo, ''rAjA ghaNuM jIvo.'' abhayakumAranA kissAmAM mRtyuthI koI ja pharaka paDato nathI. mRtyu pachI paNa te zubha punarjanma pAmavAno che. tethI kuSTarogI bolyo, ''tame jIvo ke maro." paraMtu caMDAlanA kissAmAM tenA jIvana ke tenA mRtyunI koI ja kiMmata (mahatvAkAMkSA) nathI ane te baMne tene kharAba pariNAmo tarapha ja dorI jaze. tenI potAnI maMjila vize jANIne zreNika atyaMta nirAza thaI gayo, paraMtu hajI te dunyavI mojamajhAthI mugdha thayelo hato ane tene choDI zakato na hato. mahAvIre tene dilAso Apyo ke bhaviSyamAM te pote paNa tIrthaMkara banavAno che. ~ 145 -
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu tAtkAlika to zreNika (dharmano) anuyAyI to na banI zakyo, paraMtu aDaga vizvAsa dharAvanAra banyo ane pote badhA ja saMsAratyAgIonAM parivArajanonuM bharaNapoSaNa karaze evI jAherAta karIne badhA ja saMnyAsIone suvidhAo pUrI pADI. Ane lIdhe ghaNA badhA rAjakumAro ane zreNikanI rANIoe saMsAratyAga karyo. temAMno eka abhaya hato. abhayanuM dharmaparivartana : abhayakumAra rAjA zreNikano tenI patnI naMdAthI janmelo putra hato. abhayakumAra atyaMta buddhimAna hato. e tenI buddhimattA hatI ke jenAthI te rAjAno maMtrI banyo hato. jyAre meghakumAra ane naMdisenAe saMsAratyAga karyo hato tyAre gRhastha jIvananI pratijJAo svIkArI hatI. zreNika vRddha thato jato hato ane tethI teNe abhayakumArane rAjagAdI svIkAravAnI vinaMtI karI. eka vakhata jyAre pUjyazrI tarapha Adara vyakta karIne temane pUchyuM ke rAjyano tyAga karanAro chello rAjA kyo hato? mahAvIre pratyuttara vALyo ke vitabhAyAno udayana chello hato. 1 tenI buddhimattAnI ghaNI kathAonI noMdha thaI che. abhayakumAra mUMjhAI gayo. teNe vicAryuM ke jo te rAjyagAdI svIkAraze to te kyAreya saMsAratyAga karavA mATe zaktimAna banaze nahIM, kAraNa ke udayana chello (saMsAratyAga karanAra rAjA) hato. te zreNika pAse gayo ? ane saMsAratyAga karavA mATe anumati ApavAnI yAcanA karI. rAjAne Azcarya thayuM. abhayakumAre tene je kaMI kahevAmAM AvyuM hatuM (mahAvIra dvArA) te varNavyuM. potAnI atyaMta anicchA hovA chatAM zreNike tene anumati ApI. abhayakumAra mahAvIra pAse gayo ane teNe saMsAratyAga karyo. adrakanuM parivartana : rAjakumAra adrakane zreNikanA putra abhayakumAra sAthe sArA saMbaMdho hatA. tenA pitAzrI zreNikanA mitra hatA. adrake abhayakumArane keTalIka bheTasogAdo mokalI. abhayakumAre badalAmAM potAnA mitranA kalyANanA khyAla sAthe AdinAtha tIrthakara mUrti moklI. adraka dharmanI bAbatomAM taddana - 146 -
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajJAnI hato. tethI te daMga rahI gayo ane haMmezAM te pelI bheTa tarapha Azcaryacakti banIne joI raheto. eka vakhata tene teno pUrvajanma yAda AvI gayo. teNe AdinAthanI mUrtinI pUjA karavI zarU karI ane e saMskArIbhUmi ke jenA para tIrthaMkara pote vyakti tarIke rahyA hatA tyAM javAnI IcchA karI. 2 te jyAre sAmayika tarIke janmyo hato, tyAre tenI patnInuM nAma baMdhumatI hatuM. tenA pitAzrI kyAreya tene A mATenI anumati Apaze nahIM (ema jANIne) teNe eka yukti racI. teNe eka vakhata eka vahANa taiyAra rAkhyuM ke jyAre te potapotAnI ghoDesavArInI zreSThatAnuM pradarzana karavAno hato. (e vakhate) teNe azvane jyAM vahANa taiyAra rAkhyuM hatuM tyAM bhagADyo ane A rIte te susaMskRta bhUmi tarapha nAsI chUTyo. jevo te susaMskRta bhUminA kinAre pahoMcyo ke tarata ja teNe pote saMsAratyAga karyo ane yatino jhabhbho paherI lIdho. Ama yatinA jhabhyAthI AcchAdita thaIne paribhramaNa karatAM ekavAra te vasaMtapuramAM Avyo. A mahAnagaranA pAdare eka maMdira hatuM tyAM adraka Avyo ane dhyAnamAM tallIna thaIne tyAM beTho. have te mahAnagaramAM devadatta nAmano eka zrImaMta vyApArI vasato hato. tenI patnInuM nAma dhanavatI hatuM. sAmayikanI agAunI patnI baMdhumatIno (bIjo) janma ahIM thayo hato. teNI uMmaralAyaka thatAM tenI potAnI sAhelIo sAthe teNI A maMdiramAM AvI. vara pasaMda karavAnI ramata ramatI vakhate tenA pUrvajanmanA premane lIdhe zrImatIe A yatine tenA pati tarIke pasaMda karyo. A aMge taddana ajANa evA adrake te jagyAethI AgaLa prayANa karyuM. yogya samaye zrImatInA pitAzrIe tenI putrInA lagna mATe vicAra karyo, paraMtu zrImatIe tenA pitAzrIne kahyuM ke joke ramatamAM paNa teNe pelA muni sAthe lagna karI lIdhAM che ke jemanA vizenI koI ja vigata teNI jANItI nathI, kiMtu have teNI koI anya sAthe lagna karaze nahIM. teNIe mAtra tenA pagamAM rahelA viziSTa cihananI ja noMdha lIdhI hatI. devadate have evI goThavaNa karI ke te mahAnagaramAM Avato pratyeka
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ yati tenI putrInA hAthanuM dAna svIkAre. ghaNA samaya pachI adraka te mahAnagaramAM Avyo. zrImatIe tene tenA paga uparanA cihna parathI tene oLakhyo. tyAra pachI adrakane zrImatInA nirNayanI jANa karavAmAM AvI, rAjA, vyApArI ane (nagaranA) mAnavaMtA kulina mANaso - e saue tenI teNInI sAthe lagna karavAnI vinaMtI karI. jyAre temaNe tenA para atizaya dabANa karyuM tyAre teNe (lagna bAda) prathama prasUti sudhI ja tenI sAthe rahevAnI saMmati ApI. yogya samaye zrImatIe putrane janma Apyo. jyAre adrane tyAMthI prayANa karavAno vicAra karyo tyAre tenI patnI zrImatIe tene vinaMtI karI ke hajI to teno putra janmyo ja che. te jyAre eka ke be varSano thAya tyAM sudhI rahI javAnI tene vinaMtI karI. bIjIvAra jyAre adraka prayANa karato hato tyAre tene tenA putra dvArA sUtaranA tAra vaDe bAMdhavAmAM Avyo. adrake te tAra gayA ane eTalAM varSo mATe rahI javA saMmata thayo, paraMtu te samayane aMte teNe prayANa karyuM. teNe mahAvIra vize sAMbhaLyuM hatuM, tethI te rAjagRha tarapha AgaLa vadhyo. mArgamAM tene gozAlaka maLyo jenI sAthe teNe mahAvIranI jIvana jIvavAnI rIta aMge carcA karI.] 1 sUtrakRtAMgaH zrata skaMda 2, adhyAya - 6, pAna - 387 thI 405 2 Avo ja prasaMga buddhanA jIvanamAM paNa banyo hato ke jyAM gujarAta temane praNAma kare che ane temane ijA pahoMcADyA sivAya cAlyo jAya che. te jyAre AgaLa vadhyo tyAre te hasti tapasAnA nAme oLakhAtA eka prakAranA saMnyAsIone maLyo. teNe temanI samakSa ahiMsAnA sAcA siddhAMto varNavyA. tene buddha (zAkyaputra)nA ziSyo sAthe paNa vadha karavAmAM manuSyanI agatya aMge A pramANe carcA thaI. koI paNa udezya vagara vadha karavo te pApamaya che ke kema ? ghaNA badhA yationuM poSaNa karIne ja mAtra manuSya tenA A aniSTa kAryamAMthI chUTakAro meLavI zake ke kema ? tene zaMkaranA anuyAyIo sAthe AtmAnI zAzvatatA aMge carcA thaI. A badhI ja carcAo sUtrakRtAMgamAM maLI Ave che ane te eTalI - 148 -
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhI vAstavika che ke AvI carcAo vividha dharmopadezakonA ziSyo vacce paNa thavI joIe. e vakhate eka camatkAra thayo. eka moTo hasti ke jeno tapasA saMnyAsIo vadha karavAnA hatA, teNe jaMjIro toDI nAkhI ane te adraka tarapha doDyo, paraMtu tene koI IjA karI nahIM. hastie tene praNAma karyA ane (tyAMthI) cAlyo gayo. zreNika ane abhayakumAra adraka pAse pahoMcyA. temanI samakSa adrake hasti kevI rIte sAMkaLo toDI nAkhavA mATe zaktimAna banyo tenuM varNana karyuM, kAraNa ke adraka (lokhaMDanI) jaMjIro karatAM paNa vadhAre majabUta evA premanA komaLa tAMtaNAone paNa toDI zakyo hato, te ja rIte hasti tenI jaMjIrone toDavA mATe zaktimAna banyo hato. (2) tyAra bAda teNe mahAvIra pAsethI dharmopadezanuM zravaNa karyuM ane mahAvIre badhA ja ziSyo ke jemanuM dharmaparivartana adrake karAvyuM hatuM te tene (adrakane) tenI saMbhALa heThaLa soMpyA. pachI mahAvIra videha ta2pha cAlI nIkaLyA ane varSARtu daramyAna vaizAlImAM vAsa karyo. 7mI varSARtu : 20muM varSa : alAbhiyA : rAjagRhamAM varSARtu vyatIta karyA pachI bhagavAna mahAvIra kausAmbI tarapha cAlI nIkaLyA. rAjagRhathI kausAmbI tarapha jatAM rastAmAM mahAvIre alAbhiyAmAM UtAro karyo. ahIM alAbhiyAmAM ghaNA badhA sAmAnya bhaktajano rahetA hatA. ane tyAM devonA jIvanakALa aMgeno muddo udbhavyo. bhadra RSie temanI samakSa varNavyuM ke temano jIvanakALa ochAmAM ocho dasa hajAra varSa ane mahattama (jIvanakALa) tetrIsa sAgaropamA jeTalo hoya che. jyAre mahAvIra alAbhiyAmAM AvyA tyAre RSi bhadre je kahyuM hatuM tene samarthana ApyuM. jyAM sudhI RSibhadra jIvyA tyAM sudhI temaNe pratijJAonuM pAlana ryuM ane tapazcaryAnAM vividha svarUpo vaDe temanI jAtane zuddha karI ane aMte eka mahinAnA saMpUrNa upavAsa karIne teo avasAna pAmyA ane teo deva tarIke punarjanma pAmyA. ~ 149 -
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ kausAkhI.: alAbhiyAmAMthI mahAvIra kausAmbImAM maMtrIonI sahAyathI mRgAvatI rAjya kArobAra calAvatI hatI. udayana sagIra hato. ujjainano rAjA caMDaudyota mRgAvatI sAthe lagna karavA Icchato hato ane te mATe eka varSa pahelAM teNe saMdezo paNa mokalyo hato. Ane lIdhe mRgAvatIe udayana umaralAyaka thAya tyAM sudhI thobhI javAnI tene vinaMtI karI hatI. have jyAre mahAvIra tyAM bIjI vakhata AvyA, tyAre pradyotanI - pakaDamAMthI chaTakI javAnI taka mRgAvatIe jhaDapI lIdhI. eka moTI jAherasabhAmAM pradyohanI anumatithI temanA saMpradAyamAM praveza ApavAnI teNIe mahAvIrane vinaMtI karI.pradyoha anumati ApavAnI nA pADI zakyo nahIM ane anicchAe paNa tene saMmati ApI. teNe udayananI pradyotanI saMbhALamAM soMpaNI karI ane teNIe saMsAratyAga karyo. mRgAvatInI sAthe ja pradyotanI ATha rANIoe paNa tenI anumatithI potAne paNa temanA saMpradAyamAM praveza ApavAnI mahAvIrane yAcanA karI ane temaNe paNa saMsAratyAga karyo. tyAra bAda mahAvIre AsapAsanAM janapadomAM ane nagaromAM vihAra karyo ane chevaTe jyAre unALo pUro thayo tyAre teo vaizAlImAM AvyA. AThamI varSARtu 21muM varSa : kevalya prApta karyA pachI temaNe vaizAlImAM AThamI varSARtu vyatIta karI. 21mA varSanA prAraMbhamAM, jyAre varSARtu pUrNa thaI tyAre teo e kakAMDI tarapha prayANa karyuM. (uttara videha) ane teo kakAMDImAM AvyA. ahIM traNa mahattvanAM dharmaparivartano thayA jemAM ghanya, sadAlaputta ane sunakSatra mukhya hatAM.* * REST : The description in 3PPIETTAT31 translation dhanyanuM dharmaparivartana : dhanyanuM dharmaparivartana meghakumAranAM jevuM ja hatuM. te pAraMpArika prakAranuM dharmaparivartana hatuM. tenI mAtAe tenuM dhyAna anyatra vALavA mATenA prayatnarUpe karelA dhyAjanaka vilApo niSphaLa jatAM chevaTe teNIe anumati = 1500
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApI. tenA pitAe paNa (tenA nirNayamAM) khalela UbhI karavAno prayatna karyo, paraMtu te makkama rahyo ane chevaTe) tene yatinuM jIvana pasaMda karavA mATenI anumati ApI. paraMtu tenA vizenI sauthI mahattvanI bAbata e che ke sarve tapasvIomAM te mokharAnuM sthAna dharAvato hato. tyAra pachI mahAvIra gajapurImAM AvyA. ahIM temaNe dharmopadeza ApyA ane ghaNI vyaktione dharmanA patha upara sthApita karI ane tyAMthI teo polAsapura gayA. polAsapura : polAsapuramAM saddhAlaputta nAmano eka kuMbhAra raheto hato. (te khUba zrImaMta hato.) saddhAlaputte tenA dhaMdhAmAM nAmanA meLavI hatI. saddhAlapura atyaMta dhanika hato ane tyAMnA sthAnika koTaTyAdhipatiomAMno eka hato. te AjIvikA siddhAMtomAM mAnato hato. tenI mAnyatAmAM te eTalo badho bhakti parAyaNa hato ke te anya badhA paMtho e badhA ja pAkhaMDIo che ema mAnato. tenI patnI agnimitrA paNa AjIvikA siddhAMtomAM mAnatI hatI. ekavAra jyAre saddhAlapukhta gADha niMdrA mANI rahyo hato tyAre keTalAka anya devoe tene jaNAvyuM ke mahAna sarvajJa brAhmaNa bIje divase AvavAnA che ane teNe temane potAnA ghera vahoravA AvavA mATe AmaMtraNa ApavuM joIe. saddhAlapukhta vicAryuM ke tenA mahAna gurU makhAlIputta gozAlA te divase Avaze ane tethI te divase te khUba vahelo UThyo. te jyAre taiyAra thato hato tyAre tene jANavA maLyuM ke mahAna yati mahAvIra te divase polAsapuramAM AvyA hatA. saddhAlapattano badho ja utsAha osarI gayo. te avAk thaI gayo ane AvA saMjogomAM zuM karavuM tenI tene sUjha na paDI. paraMtu deve tene je kIdhuM hatuM te tene yAda AvyuM ane teNe mahAvIrane tadana aupacArika AmaMtraNa ApyuM. mahAvIre tenuM AmaMtraNa svIkAryuM ane tenI dukAnamAM tenI sAthe rahyA. ekavAra jyAre siddhAlaputta tenA kAmamAM lIna hato tyAre mahAvIre tene ghaDA kevI rIte bane che te aMge prazna pUchyo. saddAlaputte AkhI prakriyA temanI samakSa varNavI. pachI mahAvIra bolyA, "e satya nathI ke A ghaDA - 151 -
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ e tArA zramanuM pariNAma che." mahAvIra zAno nirdeza karatA hatA teno sidAlaputtane khyAla AvI gayo. tethI teNe pratyuttara Apyo ke A ghaDA vividha AkAromAM banAvavAmAM AvyA hatA ke je (AkAro) temane mATe Izvaranirmita hoya. mahAvIre pachIthI hajI vadhAre mUMjhavato prazna pUchyo, "saddhAlapura ! dhAro ke koI tArA ghaDA paDAvI jAya, pheMkI de athavA teno nAza kare, to tuM tene zikSA kare ke nahIM ? ane kadAca tuM tene mApha karI de, kiMtu dhAro ke Avo duSTa tArI patnI agnimitrAnI pAse pahoMcavAnI hade jAya to tuM tene A mATe zikSA kare ke nahIM?" saddhAlaputte mana parathI kAbu gumAvI dIdho ane bolyo, "huM AvA mANasane phaTakAruM, tene gALo ApuM ane tenI hatyA paNa karI besuM." mahAvIra smita sahita bolyA, "tArI mAnyatA anusAra darekane mATe je tene mATe pUrvanirmita hoya tevuM ja bane che. to pachI zA mATe tuM te mANasane zikSA kare ke jyAre je banyuM che te sarvathA Izvaranirmita hatuM ane te mANasa te mATe jarAye javAbadAra na hato." sadAlaputtane tenI bhUla samajAI ane teNe mahAvIrane temanA saMpradAyamAM potAne praveza ApavAnI vinaMtI karI. teNe gRhastha jIvananAM bAra prakAranAM vrato lIdhAM ane te vratonuM teNe ghaNAM varSo sudhI pAlana karyuM. ekavAra jyAre te dhyAnamAM tallIna thaIne beTho hato tyAre tene kAmadevanA jevo ja anubhava thayo. deva dvArA tene dhyAnamAM) khalela pahoMcADavAmAM AvI. aMtamAM jyAre deve evI bhramaNA UbhI karI ke tenI patnIne DhAImAM jIvatI taLavAmAM AvI ane saddhAlaputta para tenA raktano chaMTakAva karavAmAM Avyo. saddhAlaputta tenI tarapha doDyA, kiMtu te to mAtra mAyA hatI te jANIne nirAza thayo. teNe te aMge prAyazcita karyuM ane pharI ekavAra vratonuM pAlana karavAno makkama nizcaya karyo. teNe vratonuM tenA mRtyuparyata pAlana karyuM ane chellA divasomAM nakoraDA upavAsa karIne avasAna pAmyo ane pachIthI deva tarIke punarjanma pAmyo. tenI patnI paNa tenA ja dAMtane anusarI ane vratonuM pAlana karatAM - 152 -
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ karatAM e ja prakAre dehatyAga karyo. paraMtu saddhAlaputtanI vratonuM pAlana karavAnI samayAvadhi anya loko mATe hoya evI saraLa na hatI, kAraNa ke jaina dharmagraMtho anusAra tenA saMsAratyAga pachI tarata ja tene tenA agAunA dharmopadezaka gosAlAnA AkramaNano sAmano karavo paDyo hato. jyAre gosAlAe jANyuM ke saddhAlaputta sAme badhI ja dalIlo vyartha gaI che ane saddhAputtanA pakSe tenA vartanamAM saMpUrNa parivartana AvyuM che, tethI teno sAmano koI anya rIte karavo joIe. teNe kuzaLatApUrvaka potAnuM valaNa badalI nAkhyuM ane teNe mahAvIra eka mahAna brAhmaNa tarIke, mahAna gopa tarIke, mahAna dharmopadezaka tarIke, mahAna vyavasthApaka tarIke, ane mahAna pArthika tarIke sarvazreSTha che ema kahIne temanI stuti karavA mAMDI. 1 uvasaggadAsAo adhyAya saddAlaputte temane viveka khAtara ane potAnA gurU tarapha gozAlakAe darzAvela Adara badala potAne tyAM AmaMtryA. - 7 tene tyAM pharI ekavAra gosAlAe tenA mananuM samAdhAna karavAno prayatna karyo paraMtu teno kaMI hetu saryo nahIM. te siddhAlaputtane AsivikA saMpradAya tarapha pharIthI pAcho vALI zakAyo nahIM. AsivikA siddhAMtomAM mAnanArAomAM siddhAlaputta mokharAnuM sthAna dharAvato hato ane tethI temAM koI Azcarya nathI ke tenA dharmaparivartane gosAlAne bhayaMkara AMcako Apyo. navamI varSARtu : 22muM varSa : grISmaRtunA aMte vANijyagrAma tarapha cAlI nIkaLyA ane vANijya grAmamAM temaNe varSARtu vyatIta karI. vANijyagrAmamAM temaNe potAnI navamI varSARtu gALI. kevaLajJAna prApta karyA pachInI magadha taraphanI temaNe vyatIta karelI A navamI varSARtu hatI. jevI varSARtu pUrNa thaI ke tarata ja mahAvIra magadha tarapha AgaLa vadhyA ane thoDAka ja samayamAM teo rAjagRha AvyA. A samaye mahAzataka nAmano gRhastha mahAvIrano anuyAyI banyo ane teNe temanI pAsethI gRhastha jIvananAM bAra vrato dhAraNa karyAM. ~ 153 -
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ teNe A vratonuM tenA jIvananA aMta sudhI pAlana karyuM, kiMtu A gRhasthane tenI patnI revatI taraphathI pralobhanono sAmano karavo paDyo ke je (ravatI) potAnA halakA svabhAvathI prabhAvita hatI. te A pralobhano sAme TakI rahyo ane jIvanaparyaMta vratonuM pAlana kyuM. eka yati mATe eka strInI AkAMkSAomAMthI chaTakavuM e saheluM nathI ane vadhumAM jo teNI tenI pUrvanI patnI hoya. te ja varSe mahAvIrane pArzvanAthanA anuyAyIo sAthe jIva ane ajIva aMge carcA thaI.1 pArzvanAthanA anuyAyIoe mahAvIrane sudhArelo saMpradAya svIkAryo. tyAra bAda mahAvIre rohA dvArA temanI samakSa mUkavAmAM AvelA savAlonA pratyuttara ApyA. rohAnA prazno bibAMDhALa hatA ane mAtra eka ja pAsAM sAthe saMbaMdhita hatA. be vastuo je jagatamAM astitva dharAve che ane je zAzvata che te paikI kaI prathama AvI ane kaI tapazcAta AvI. ahIM eka namUno pUrato thaI paDaze, rohAe pUchyuM, "AdaraNIya ! bemAMthI kaI vastu prathama AvI, maraghI ke IMDuM?" mahAvIre tene sAmo prazna pUchayo, "rohA ! maraghI kevI rIte AvI ?" ""IMDAmAMthI rohAe uttara Apyo. "ane IMDu zAmAMthI AvyuM ?" mahAvIre pUchyuM. maraghImAMthI" rohAe uttara Apyo. tyAre mahAvIre pratyuttara Apyo. baMne prathama AvyAM che ema kahI zakAya. A vastuo zAzvata che ane prAraMbhathI ja teo astitva dharAve che. AvI vastuo mATe samayAnukrama hoI zake nahIM. rohA A uttarothI atyaMta prasanna thayo. chelle gautama indrabhUti AvyA ane temaNe brahmAMDane lagatA keTalAka prazno pUchyA. mahAvIre upamAonI madadathI temanI samakSa te varNavyA. - 154 -
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 bhagavatIzataka - 5, uddezaka - 9 bhagavatIzataka - 1, uddezaka - 6 3 bhagavatIzataka - 1, uddezaka - 6 2 : 23muM varSa 10mI varSARtu kaMcanagAlA H A varSARtumAM mahAvIre rAjagRhane temanuM nivAsasthAna banAvyuM. varSARtu cartumAsa pUrNa thatAM ja mahAvIra pazcima tarapha cAlI nIkaLyA ane kaMcanagAlAmAM AvyA ane chatrapAlAsI maMdiramAM UtaryA. skaMdUkanuM dharmaparivartana H loko mahAvIranuM svAgata karavA mATe cAlI nIkaLyA. temAMno eka skaMdaka nAmano paribhramaNa karanAra saMnyAsI hato. skaMdaka vidvAna mANasa hato ane te samayanI kaLAo ane vijJAnamAM niSNAta ane tajja (gaNAto) hato. ekavAra jyAre te zrAvastImAM hato tyAre piMgaLaka nAmanA mahAvIranA anuyAyIe vizvanA AraMbha, aMta ane astitva vize tene keTalAka prazno pUchyA. skaMdaka tenA uttaro ApI zakyo nahi, ane te aMge jema jema te vicAra karavA mAMDyo tema tema te gUMcavAto gayo. jyAre tene jANa thaI ke mahAvIra chatrapAlAsI maMdiramAM AvyA che tyAre teNe te maMdira tarapha prayANa karyuM. mahAvIra tyAre IndrabhUti sAthe gapazapa karatA hatA temaNe kahyuM ke te divase gautama tenI pUrva paricita vyaktine maLaze. IndrabhUti gautamane navAI lAgI ane teNe pUchyuM ke te paricita vyakti koNa haze ane tenA kAryano prakAra kevo haze mahAvIre tene skaMdanI ghaTanA saMbhaLAvI evAmAM gautame skaMdakane tenI tarapha Avato joyo. gautama tene abhinaMdavA mATe AgaLa vadhyo. tenuM abhivAdana karIne gautame tenuM tyAM AvavAnuM kAraNa kahyuM. skaMdakane atyaMta Azcarya thayuM ane teNe tene pUchyuM ke tenA manamAM zuM cAlI rahyuM che tenI tene (gautamane) zI rIte khabara paDI ? gautame tene kahyuM ke A badhuM tenA gurunA pratApane lIdhe che. skaMdaka gurunAM darzana karavA mATe Atura banI gayo gautama tene mahAvIra pAse laI gayo gurunuM zAMta, svastha ane mohaka svarUpa joIne skaMdaka atyaMta AnaMdita thaI gayI. mahAvIre ~ 155
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ skaMdakanI zaMkAonuM samAdhAna karyuM ane atyaMta khuza ane saMtuSTa thayelA skaMda, mahAvIrane temanA saMpradAyamAM potAne praveza ApavAnI vinaMtI karI. mahAvIranI nizrAmAM skaMdake potAnA saMpradAyano) tyAga karyo ane tenA samagra jIvana paryanta yatinAM vratonuM pAlana karyuM. skaMdaka tenA dharmaparivatana agAu paNa saMnyAsI temaja vidvAna vyakti hato. tethI emAM koIja Azcarya nathI ke teNe thoDA ja samayamAM badhAja dharmagraMthomAM prabhutva meLavyuM ane teno vyavahAramAM amala karavAnuM cAlu rAkhyuM. tapa ane dhyAnamAM te tenA jIvananA lakSya sudhI pahoMcI gayo. dehatyAga karyA pachI te deva tarIke janmyo. zrAvastI : chatrapAlAsathI mahAvIra zrAvastImAM koptaka maMdiramAM AvyA. ahIM be dharmaparivartano thayAM. naMdinI pitA ane tenI patnI azvinI, sAvihIpati ane tenI patnI phAlganIe gRhasthajIvananAM bAra vrato lIdhAM. 11mI varSARtu 24muM varSa : zrAvastIthI mahAvIra videhamAM AvyA ane varSARtu daramyAna teo vANijyagrAmamAM rahyAM. jyAre varSARtu pUrNa thaI tyAre mahAvIra brAhmaNakuMDa gayA. A sthaLe jamAlIe pAMcaso yatio sAthe svataMtra rIte bahAra javA mATe anumati yAcI. mahAvIre mauna jALavyuM. jamAlIe bIjI ane trIjI vAra eja mAgaNI karI, kiMtu mahAvIre mauna jALavyuM. jamAlI spaSTa anumati sivAya ema karavA mATe cAlI nIkaLyo. mahAvIra kauzAmbI AvyA. kauzAmbImAM mahAvIrane Adara ApavA mATe sUrya ane caMdra nIce UtarI AvyA - AnAthI rANI mRgAvatI geramArge dorAI. teNIne lAgyuM ke hajI divasa che ane tethI moDe sudhI teNI tyAM rokAI. teNI jyAre tenA raheThANe pahoMcI tyAre ghaNuM moDuM thaI gayuM hatuM ane caMdanAe teNIne Thapako Apyo. mRgAvatI ke je ekavAra rAjarANI hatI tene AnAthI pazcAtApa thayo ane te pazcAtApathI prerAIne kevaLa jJAnanI prApti thaI. rAtre jyAre caMdanA UMghatI hatI tyAre tenI pAse thaIne eka sarpa pasAra thayo. mRgAvatI tenA kevaLa jJAnane lIdhe te sarpane joI - 156 -
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakI ane teNIe caMdanAno hAtha upara UMcakI lIdho. caMdanA A ghaTanAthI Azcarya pAmI ke rAtrinA aMdhakAramAM mRgAvatI zI rIte sarpane joI zakI? tene teNInA kevaLajJAnanI jANakArI na hatI. tene jyAre A vAtanI khabara paDI tyAre teNIne paNa potAnA ajJAna badala pazcAtApa thayo ane A pazcAtApane pariNAme teNIe paNa kevaLajJAna prApta karyuM. kauzAmbIthI mahAvIra rAjagRha AvyA ane guNazIlA maMdiramAM rahyA. e vakhate pArzvanA keTalAka anuyAyIo tuMgIyamAM AvyA hatA ane teo puSpavATikA maMdiramAM UtaryA hatA. ghaNA zrAvako ke jemaNe bAra jAtanAM vrato lIdhAM hatAM ane temanAM darzana karavA temaja temanA dharmopadezanuM zravaNa karavA mATe AvyA hatA temaNe je bAbato phaLa (lAbha) maLatAM roke che ane tapa jene (phaLone) meLavI Ape che te aMge temane prazno pUchyA. gautama IndrabhUti ke je te vakhate bhikSA vahoravA mATe vihArArthe nIkaLyo hato teNe A prazno ane temanA pratyuttaro sAMbhaLyA. nivAsasthAne pAchA pharyA pachI teNe mahAvIrane pUchyuM ke praznonA uttaro yogya rIte apAyA hatA ke nahi. mahAvIre uttarone svIkRti ApI.' Aja varSe abhayakumAra ane veNAsAe vaipulya parvata upara mRtyu sIdhInA upavAsa upara UtaryA. 12mI varSA : 25muM varSa : varSARtu daramyAna mahAvIra rAgRhamAM rahyAM. kevaLajJAna prApta karyA pachInI temanI A bAramI varSARtu hatI. varSARtu pUrNa thayA pachI mahAvIre caMpA tarapha prayANa karyuM. zreNika biMbasAranA dehAvasAna pachI-1 koniyA dvArA caMpAne magadhanI rAjadhAnI banAvavAmAM AvI ane koniyAe dabadabA sAthe mahAvIrano satkAra karyo ane te jAteja temane Adara ApavA mATe gayo. AkhuMye mahAnagara pUrNabhadra devAlayamAM gayuM, jyAM mahAvIra UtaryA hatA. mahAvIre temane potAnA siddhAMto aMge upadeza Apyo. jyAre dharmopadeza ApavAmAM Avato hato tyAre zreNikanA ghaNAbadhA pautroe gRhasthajIvanano tyAga karyo ane sanyAsa jIvana svIkAryuM. - 150 -
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinapAlitanuM dharma parivartana H A rAjadharAnAnA rAjakumAronA dharmaparivartana uparAMta mahAvIranI nizrAmAM bIjA ghaNA badhAe saMsAratyAga karyo. je paikIno eka jinapAlita hato. tenI jIvanakathA atyaMta rasaprada che. tenuM jIvana ApaNane siMdabAdanI vArtAnI yAda apAve che. (zAtAdharmakathA sUtra-6) jinapAlita ane jinarakSita e be bhAIo hatA. temanA pitAnuM nAma makAntI hatuM. temanI mAtAnuM nAma bhadrA hatuM. A baMne bhAIo sAhasika khalAsIo hatA ane badhAja samudronI temaNe agiyAra vakhata saphara karI hatI. teo temanI sAthe aDhaLaka dravya lAvyA hatA. pharI eka vAra temanAM mAtApitAnI anicchA hovA chatAM teo dariyAI saphare nIkaLyA. temaNe ghaNuM lAMbu aMtara pasAra karyA pachI dariyo tophAnI banyo ane vahANa nAza pAmyuM. baMne bhAIoe eka moTA lAkaDAnA pATiyAno AdhAra lIdho ane AvI paristhitimAM teo eka TApu upara AvyA. tyAM eka viziSTa devI temane potAne ghera laI gaI ane temanI sAthe teNIe Indriya janya majA mANI. (A AkhI kathA jJAtAdharma kathA'nA bhASAMtaramAM varNavelI che.) 1 bhagavatIzataka 2, uddezaka-5 P-133-140 1-1 temanuM avasAna atyaMta karUNa hatuM - juo Ref : nirayAvalisUtra ekavAra teNIne koI kArya mATe bahAra javAnuM thayuM ke je kArya karavA mATe teNIne Indra dvArA soMpavAmAM AvyuM hatuM. jatI vakhate teNIe temane dakSiNa dizAmAM nahi javA mATe cetavaNI ApI kAraNake tyA eka bhayAnaka sarpa raheto hato je mAtra dRSTipAta karIne manuSyane mArI nAkhato hato. jyAre te devI chUTI paDI tyAre baMne bhAIo e AsapAsanAM sthaLoe pharIne majA mANI. teo baMne jaNa dakSiNa dizA tarapha javA mATe khAsa karIne Atura banyA kAraNake temane tema karavA mATe manAI pharamAvavAmAM AvI hatI. ekavAra jyAre teo te ja dizAmAM (dakSiNa dizAmAM) atyaMta dUra gayA tyAre temaNe tyAM jenA para manuSyono vadha karavAmAM Ave che evo eka mAMcaDo joyo, tyAM eka mANasa bhAlo khUMcelI dazAmAM dayAjanaka rIte madada mATe moTathI bUmo pADato hato. jyAre tene pUchavAmAM AvyuM ~ 158 -
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre te baMne bhAIo samakSa teNe potAnuM jIvana ane pelI devInI krUratA varNavI. baMne bhAIone Dara lAgyo ke devI koIka divasa temane paNa mArI nAkhaze ane temaNe te mANasane nAsI chUTavA mATeno mArga pUchyo. teNe kahyuM ke pUrva dizAmAM eka yakSa 2he che je koIka zubha divasomAM moTethI bUma pADIne kahe che ke evuM koI che ke jene pote sahAya karI zake athavA bacAvI zake. baMne bhAIoe te mujaba karyuM. yakSa bolyo : ''huM eka azvanuM svarUpa dhAraNa karIza ane tamane bIjA kinAre laI jaIza, paraMtu jyAre tame mArI pITha upara beThA hoya tyAre devI tamane game eTalA vadhAre lalacAve to paNa tamAre pAchaLa jovAnuM nathI. kiMtu jo tame pAchaLa jozo to huM tamane mArI pITha uparathI nIce pheMkI daIza ane devI tamAro vadha karaze. jyAM sudhI tame mArI pITha upara hazo tyAM sudhI tamane koI ja hAni pahoMcADI zakaze nahi.' baMne bhAIo azvanI pITha upara savAra thayA ane cAlI nIkaLyA. devI jyAre pAchI AvI tyAre teNIe temane tyAM joyA nahi ane zuM banyuM haze tenuM anumAna karIne teNI temane lobhAvavA mATe gaI. bemAMthI eka bhAI lalacAyo ane teNe pAchaLa joyuM. yakSe tene potAnI pITha parathI nIce pheMkI dIdho ane jevo te nIce pheMkAyo ke tarata ja devIe teno vadha karyo. jinapAlita ekalo ja paMDe ghera Avyo ane tenAM mAtApitAne AkhIye du:kha dAyaka vArtA saMbhaLAvI. mAtApitA atyaMta duHkhI thayAM. yathocita samaye teone A ghaTanAnuM vismaraNa thatuM gayuM ane duHkha bhUlAI gayuM. jyAre mahAvIra caMpAmAM AvyA tyAre jinapAlite temanI nizrAmAM saMsAratyAga karyo. bIjo eka pAlita nAmano dariyAkheDu hato ke jeNe paNa mahAvIranI nizrAmAM zrAvakanAM bAra prakAranAM vrato lIdhAM. mahAvIre videha tarapha prasthAna karyuM. raste jatAM kakAnDImAM temaNe kSemaka ane zrRtidharAnuM dharmaparivartana karAvyuM. temaNe zrAvaka jIvanano tyAga karIne yatinAM vastro paherI lIdhAM. ~ 159 x
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13mI varSARtu : 26muM varSa H aMga tarapha : mahAvIre varSARtu mithilAmAM vyatIta karI. mahAvIra aMga tarapha AgaLa vadhyA. temaNe vaizAlI tarapha javAnI dhRSTatA karI nahi, kAraNake te vakhate vaizAlI magadha ane vaizAlInA be mahAna rAjyakartAo vaccenuM raNamedAna banI gayuM hatuM. mahAvIranA jIvanakALa daramyAna ja A mahAna yuddha thayuM. rAjA zreNikane ghaNA badhA putro hatA. zreNike tenA potAnA jIvanakALa daramyAna ja halla ane vihallane secaMDaka hasti ane suMdara kaMThahAra Apyo hato. zreNika bahu ja karUNAjanaka rIte mRtyu pAmyo ane koNiya ajAtazatru teno uttarAdhikArI banyo. ekavAra jyAre halla ane vihalla pelA kaMThahAra sAthe hasti upara bahAra pharavA nIkaLyA tyAre rastAmAM koziya ajAtazatrunI rANI padmAvatIe temane joyA ane teNIne te hasti ane kaMThahAranI IrSA AvI. teNe koNiyane uzkeryo. koNiye pelI be cIjonI tenA bhAIo pAse mAgaNI karI. halla ane vihallane bhaya lAgyo ke koNiye tenA pitA zreNika sAthe jevo kharAba vyavahAra karyo hato tevoja temanI sAthe paNa karaze. tethI temaNe temanA dAdA cetaka ke jeo te vakhate vaizAlInA rAjA hatA temanI pAse Azraya lIdho. koNiye cetaka pAse tenI vastuonI athavA to halla ane vihallane tene soMpI devAnI mAgaNI karI. cetake halla ane vihallane soMpI devAnI athavA to hasti ane kaMThahAra ApavAnI ghasIne nA pADI. pariNAme ekabAju koziya ane klA vagere tenA dasa bhAIo ane bIjI bAju cetaka ane tenA khaMDiyA rAjAo vacce mahAna yuddha phATI nIkaLyuM (A khaMDiyA rAjAomAM nava licchavI, nava malla ane aDhAra kAzI-kezala dezonA rAjAo hatA.) A yuddhamAM koNiyanA dasedasa bhAIo marAyA. (A yuddhanuM vigatavAra varNana atyaMta rasaprada rIte ApavAmAM AvyuM che.) aMgadezanI rAjadhAnI caMpAmAM rAjA zreNikanI dasa vidhavA rANIoe mahAvIra jyAre jANyuM ke teo yuddhamAMthI sahisalAmata ghera pAchI pharI zakaze nahi tyAre mahAvIranI nizrAmAM saMsAratyAga karyo. A badhI rANIoe alaga alaga AsanomAM rahIne ane yatinA vyavahArono Azaro laIne ~ 160
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapa karavAnuM cAluM rAkhyuM ane chevaTe mRtyuparyantanA upavAsa karIne je mATe teo AvuM kaThina jIvana jIvyAM hatAM te meLavyuM. mahAvIra thoDoka samaya caMpAmAM rahyA ane pachI teo mithilA tarapha AgaLa vadhyA. 14mI varSARtu : 27muM varSa H zrAvastI : caudamI varSARtu daramyAna mahAvIra mithilAmAM rahyAM. tyAM cAturmAsa pUrNa karIne mahAvIra zrAvastI gayA ane kauzataka maMdiramAM rahyA. halla ane vihalla ke jeo mahAna yuddha mATe javAbadAra hatA, teo koIpaNa rIte mahAvIra pAse pahoMcyA ane mahAvIranI nizrAmAM saMsAra tyAga karyo ane yati jIvananI pratijJAo lIdhI. A samaye gozAlA maMkhAlIputta paNa zrAvastI mAM AvelA hatA ane kAmanI veTha utAranAra halaputtane dhIrajapUrvaka sahana karatA hatA ane tyAreja tenA saMsAra tyAganA satyAvIsamAM varSa pachI gozAlA makhAlIputtanA jIvanamAM eka karUNAjanaka banAva banyo. A gozAlakA ghaTanA pachI mahAvIra menvikA gayA ane sAMkauzataka maMdiramAM visAmo karyo. (1) nirayAvalisUtra 2 (2) nirayAvalio - praka. 1 (3) gozAlakA ghaTanA : "gosAlA' e zIrSakavALuM prakaraNa saMdarbha mATe juo mahAvIranI mAMdagI : gozAlA ghaTanAnI mahAvIranA svAthya upara gADha asara thaI. pittane kAraNe mahAvIra jvarathI parezAna rahevA lAgyA ane zaucakriyA daramyAna raktastrAva paNa thavA lAgyo. teonuM tana ekadama kRza thavA lAgyuM ane phIkuM paNa paDavA mAMDyuM. lokone bhaya lAgyo ke temane koI duSTa tattvo naDatAM hovAM joIe ane (Ama vicArIne) teo atyaMta dilagIra banI gayAM. siMhA ke jeo mekriyAthI bahu dUra nahIM evA mAlukAmAM dhyAna karatA hatA temane A bAbatanI jANa thaI. temane atyaMta raMja thayo ane teo potAnuM dhyAna kendrita karI zakyA nahi. temane potAne paNa mahAvIranA svAthya aMge ciMtA thaI. temane bhaya lAgyo ke gosAlAnI AgAhI sAcI paDaze. loko mahAvIra vize zuM kaheze ? - 161 -
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA badhA vicArone pariNAma temane tIvra vyathA thaI. temaNe potAnI jAta parathI kAbU gUmAvyo ane moTethI raDavA lAgyA. mahAvIrane A bAbatanI jANa thaI ane temaNe siMhAne teDuM mokalyuM. jyAre siMhAne mahAvIra pAse lAvavAmAM AvyA tyAre mahAvIre temane dilAso Apo.. mahAvIra bolyA, "tame raDI paDyA, kAraNake tamane mArI ciMtA thatI hatI.jo ema ja hoya te tame ciMtA karazo nahi. huM hajI paNa vadhu soLa varSa jIvavAno chuM." siMhAne pratyutara Apyo, "murabbIzrI! te sAcuM paDe, paraMtu ApanA rogane dUra karavAno koI upAya nathI ?" mahAvIra bolyA, "jo tamArI evI ja IcchA hoya to revatI nAmanI eka zrAvakanI patnI pAse jAo ane tenI pAse je davA che te laI Avo. yAda rAkho ke teNInI pAse be davAo che, eka khAsa mAre mATe ja teNIe taiyAra karI che ane bIjI tadana sAmAnya (davA) che. tame e davA laI Ave ke je teNIye khAsa mAre mATe banAvI nathI." - siMgha rAjI thaI gayA ane mahAvIrane AdaraApIne revatIne tyAM gayA. Adara pUrvaka revatIe temane zuM joIe che te aMge pUchyuM. siMhAe temanI je jarUriyAta hatI te aMge teNIne kahyuM. - revatIne Azcarya thayuM ane temane pUchyuM ke te mahAna saMnyAsI koNa hatA ke jeo teNInuM rahasya jANI gayA hatA ane te (rahasya) temanI samakSa (siMhAnI) khUlluM karyuM hatuM ? siMhAe teNInI samakSa varNavyuM ke mahAvIra ke je badhuM ja jANatA hatA temane te aMge potAne kahyuM hatuM. revatIe temane jarUrI hatI te davA ApI ane ema karIne teNIe potAne mATe atizaya kalyANa prApta karyuM. siMhAe te davA mahAvIrane ApI ane mahAvIra sAjA thaI gayA. temanI (svAthya aMgenI) muzkelIo TaLI gaI. teo pahelAMnI jemaja tejasvI ane taMdurasta banI gayA. mahAvIre temanuM agAunuM svAthya pharIthI - 162 -
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAchuM meLavyuM ane tenAthI sarve AnaMdita thaI gayA.' 15mI varSARtu H 28muM varSa : mahAvIra meMdhiyAmAM thoDoka samaya rahyA. mahAvIra mithilA gayA ane mithilAmAM varSARtu vyatIta karI. varSARtu pUrNa thayA pachI, mahAvIra pazcima tarapha gayA. jyAre mahAvIra pazcima tarapha AgaLa vadhatA hatA tyAre gautama IndrabhUtie zrAvastImAM nivAsa karyo hato. jyAre gautama IndrabhUti temanA ziSyo sAthe kauSTaka devAlayamAM rahetA hatA, tyAre kezikumAra nAmano pArzvano vidvAna anuyAyI TiMDukA vATikAmAM rahevA mATe Avyo hato. 1 bhagavatI zataka lb 2 A vakhate jamAlI ghaTanA banI zrAvastInI TiMDukA vATikAmAM IndrabhUti gautama ane kezikumAra vacce suMdara carcA thaI. atre mahAvIranA sAMpradAyika siddhAMto ane pArzvanA sAMpradAyika siddhAMto vacceno taphAvato aMge carcA thaI ane anya ghaNA savAlonA uttaro ApavAmAM AvyA. jemaNe temAM hAjarI ApI te sarvenA kalyANa mATe A carcA sahAyabhUta banI. zivanuM dharmaparivartana : mahAvIra zrAvastImAM AvyA ane zrAvastImAM thoDAka divasanA rokANa pachI teo pAMcAla tarapha AgaLa vadhyA. pAMcAlathI teo Ahikacatra AvyA ane tyAMthI kuru ane chevaTe hastinApura pahoMcyA ane tyAM sahastrarAvana vATikAmAM rahyA. ziva hastinApurano rAjA hato. te sukhI ane saMtoSI hato. eka vAra te ardharAtrIe jAgRta thayo, tenI niMdrAmAM khalela pedA thaI ane jyAre rAjyanI ghaTanAo vize ciMtA karatAM karatAM tatkAlina paristhiti aMge vicAramAM garakAva thaI gayo. teNe vicAra karyo ke tenuM vartamAna aizvarya ane sukha tenAM gatajanmanAM satkarmone lIdhe hatI ane (tethI) teNe bhaviSya mATe paNa AvI ja kaMIka jogavAI karavI joIe. bhaviSya mATe te karI zake tevI sarvottama jogavAI e tenI rAjyagAdIne tyAga karIne tapa karavAnI che ke je tenA lyANa mATe sahAyakAraka banI zakaze. bIje divase teNe vahelI prabhAte niMdrAno tyAga karyo, sagAMsaMbaMdhIo - 162 -
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaja paricita vyaktione AmaMtrita karI tenA putrano rAjyagAdI para abhiSeka karyo ane temanI anumatithI yati (dizaproka) banavA mATe dunyavI ThAThamAThano tyAga karyo. dIrdhakALa paryanta zive tijIvanano vyavahAra cAlu rAkhyo ane teNe viziSTa jJAna prApta karyuM jenI madadathI te sapta samudro ane sapta dIpo joI zakyo. te evA nirNaya upara Avyo ke sAta samudro ane sAta dvIpo hatA ane taddanusAra teNe upadeza ApavAno AraMbha karyo. temanA vahoravA mATenA pherA daramyAna IndrabhUti gautamane tenI mAnyatA vize jANakArI prApta thaI. pAchA pharIne teNe e mAnyatA TakI zake ema che ke nahi te aMge mahAvIrane pUchyuM. mahAvIre pratyuttara Apyo ke asaMkhya dIpo ane samudro che. ziva mUMjhAI gayo ane A mUMjhavaNe tenA manano eTalo badho kabajo laI lIdho ke te tene tenA pUrvanA jJAnanuM vismaraNa thaI gayuM. te mahAvIra pAse gayo. mahAvIre tene temanA siddhAMtono upadeza karyo. zive dharmaparivartana karyuM ane yati banI gayo. teNe dharmagraMthono abhyAsa karyo ane teNe potAnI jAtane yatijIvananA vyavahAro pratye samarpita karI ane aMte nirvANa prApta karyuM.2 puThilA ke je eka zrImaMta vepArIno putra hato teNe gRhastha jIvananAM bAra prakAranAM vrato dhAraNa karyo. hastinApurathI mahAvIra mokA AvyA ane naMdana devAlayamAM rahyA. ahIM temaNe agnibhUti ane vAyubhUtinA devonI zaktio aMgenA savAlonA javAbo ApyA. temaNe IzAnendra ane camarendranA pUrvajanmo paNa varNavyA. (i) uttarAdhyayana : 28 (2) bhagavatI zataka 11, uddezaka 9 (8) dhanyanI jema ja 16mI varSARtu, 29muM varSa : - tyArabAda mahAvIre vANijyagrAma gayA ane varSARtu tyAM vyatIta - 164 -
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI. varSARtu pachI mahAvIra rAjagRha AvyA ane guNazIla devAlayamAM mukAma karyo. gautama IndrabhUtie temanA saMpradAyanA viziSTa kauzalya mAgI le evA muddAonA spaSTIkaraNa aMge pRcchA karI. mahAvIre te aMgenuM varNana karyuM ane temanI samakSa jaina dharmanA sAmAnya bhaktajano ane AjivikA siddhAMto vacceno taphAvata spaSTa karyo.' 17mI varSARtu : 30muM varSa : varSARtu daramyAna mahAvIra rAjagRhamAM rahyA. varSARtu pUrNa thaI ke tarata ja mahAvIra campA tarapha gayA ane campAnI pazcima dizAmAM AvelAM tenA eka pRSThacampA nAmanA upanagaramAM nivAsa karyo : zAlA ane mahAzAlAnuM dharmaparivartana : mahAzAlA ane zALA baMnee mahAvIranA dharma pravacananuM zravaNa kyuM. mahAzAlA ke je pRSThacampAno rAjavI hato teNe tenA kaniSTha baMne rAjya svIkAravAnI temaja tene saMsAratyAga mATe rajA ApavAnI vinaMtI karI. paraMtu tenA kaniSTha baMdhue paNa mahAvIrane sAMbhaLyA hatA ane tene paNa saMsAratyAga karavAnuM mana thayuM hatuM. tethI teNe tenI bhaginInA putra gAgalIne rAjagAdI upara besADyo ane te baMnee mahAvIranI nizrAmAM saMsAra tyAga karyo. (A vakhate) campAmAM kAmadeva ghaTanA banI.. . mahAvIra cappAthI cAlI nIkaLyA ane dazArNa gayA. ahIM dazArNabhadra nAmano rAjA rAjya karato hato. teNe mahAvIranuM atyaMta ThAThamATha ane advitIya bhavyatA sahita svAgata karyuM, te mahAvIranA darzane gayo. te potAnI jAta vize garviSTa hato. kiMtu te mahAvIrane Adara ApavA mATe temanI pAse Avyo ane devonA paramezvarano (mahAvIrano) vaibhava ane pratApe tenA garvane namratAmAM parivartita karI nAkhyo. teNe mahAvIra pAsethI yatijIvananI pratijJAo svIkArI ane temanA saMpradAyamAM pote praveza meLavyo. dazArNapurathI mahAvIra videha AvyA ane tyAMthI vANijyagrAma AvyA. vANijyagrAmamAM somila nAmano eka vidvAna brAhmaNa raheto hato. tene pAMcaso ziSyo hatA. teNe jyAre vidIta thayuM ke mahAvIra vANijyagrAmamAM - 165 -
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvyA che ane teo dutiyapalAsA devAlayamAM rahyA che tyAre teNe temanAM darzana karavAno ane temane keTalAka savAla pUchavAno vicAra karyo. te mahAvIra pAse gayo ane keTalAka buddhiyukta yamako (dviarthI zabdo) temane pUchyA. mahAvIre A buddhimAna brAhmaNanA sarve savAlonA uttaro ApyA ane mAsA, kulADI, sarisavA jevA zabdonA zabdazleSanuM tenI samakSa varNana karyuM.8 1 bhagavatI zataka-8, uddezaka - 5 2 mahAvIre pUrNabhadra devAlayamAM tenuM udAharaNa ApIne lokone saMtuSTa karyA. 3 bhagavatI zataka 18, uddezaka - 10 jyAre somilane jJAna thayuM ke mahAvIra ati tIvra buddhimAna ane vicakSaNa che ke je temane chetaravAnI koI yuktimAM phasAya evA nathI tyAre teNe gRhastha jIvananAM bAra prakAranAM vratono svIkAra karyo. 18mI varSARtu : 81muM varSa : mahAvIre varSARtu vANijyagrAmamAM vyatIta karI. varSARtunA aMte mahAvIra kozala rAjya tarapha cAlI nIkaLyA. teo thoDAka divasa sAketa, zrAvastI ane anya mahAnagaromAM rahyA ane tyAra pachI pAMcAla tarapha jatAM teo kAmpityanA pAdaramAM AvelI sahasramra vATikAmAM UtaryA. kAmpityapuramAM amAda nAmano eka brAhmaNa saMnyAsI raheto hato. te paribhramaNa karatA evA sAtaso ziSyono guru hato. ammAda mahAvIranA saMpradAyanI mukhya mAnyatAomAM vizvAsa dharAvato hato. jo ke teNe paribhramaNa karatA saMnyAsIno veza paridhAna karyo hato ane evuM ja jIvana jIvato hato (saMnyAsI jevuM) tema chatAM jANe ke te sAmAnya bhaktajana jenuM pAlana karatA hoya evuM ane bAra prakAranAM vrato sAthe anurUpatA dharAvatuM jIvana paNa jIvato hato. jyAre IndrabhUti gautama kAmpityapura AvyA tyAre temane ammAdanI alaukika zaktio vize je ahevAlo maLyA hatA temane vize zaMkA karavAnuM zarU karyuM. temaNe mahAvIrane pUchyuM, "pUjyazrI ! zuM e satya che ke ammAda evI alaukika devI zaktio sAthe janmyo che ke jene kAraNe te eka ja samaye seMkaDo sthaLoe rahI zake ane tenuM bhojana laI zake?"
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIre uttara Apyo, 'hA, gautama ! ammAda e anuzAsana yukta prakRti dharAvato ane yatijIvananA kaThina vyavahAronuM pAlana karato evo sarasa mAnavI che ke jeNe alaukika zaktio prApta karelI che." gautame temane AgaLa pUchyuM, 'pUjyazrI, te ApanI nizrAmAM saMsAra tyAga karaze ?" mahAvIre ammAda je rIte jIvato hato tenuM tenI samakSa vigate varNana karyuM ane kahyuM ke te temanI nizrAmAM saMsAra tyAga nahIM kare, kiMtu tenA puNyazALI jIvanane kAraNe te devonA vizvamAM punarjanma pAmaze ane te pachInA janmamAM nirvANa pAmaze. 19mI varSARtu : 32muM varSa : kAmpilyathI mahAvIra videha tarapha pAchA pharyA ane varSARtu vaizAlImAM vyatIta karI. jyAre varSARtu pUrNa thaI mahAvIre kAzI-kozala dezomAM paribhramaNa karyuM ane vANijyagrAmanA pAdaramAM dutipalAsA devAlayamAM nivAsa karyo. (aupapAtija sUtra) vANijyagrAmamAM pArzvanA anuyAyI gAMgeye temane judA judA lokamAM jIvanA astitva aMge keTalAka prazno pUchyA. mahAvIre jIvanA astitva vize temaja jIvanA svargalokamAMnA devo sahita judAM judAM lokamAM rahelA astitva aMgenuM varNana tenI samakSa karyuM. temanuM varNana taraMgI aTakaLa upara temaja dharmagraMthonA abhyAsa upara AdhArita na hatuM, kiMtu te varNana temanA vyaktigata sAkSAtkAra upara AdhArita hatuM. mahAvIre vyaktigata sAkSAtkAranA muddA ema kahIne vadhu prakAza pADyo ke jeNe kevaLa jJAna prApta karyuM che athavA bIjA zabdomAM sarvajJatA prApta karI che tene to badhI ja bAbato spaSTa thaI jAya che. mahAvIranI sarvajJatA vize gAMgeyane saMtoSa thaI gayo ane teNe mahAvIranA pAMca vratonA siddhAMtano svIkAra karyo, atyaMta dIrghakALa sudhI gAMgeya yati jIvana jIvyo ane nirvANa prApta karyuM :1 (1) bhagavatI zataka-1, uddezaka 32 160 0
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20mI varSARtu : 88muM varSa : pachI mahAvIra vaizAlI AvyA ane varSARtu daramyAna tyAM nivAsa karyo. varSAtra tu pUrNa thaI ke tarata ja mahAvIra magadha tarapha cAlI nIkaLyA ane guNazIlA devAlayamAM nivAsa karyo te vakhate judA judA dharmonA anuyAyIo rAjagRhamAM rahetA hatA. temanI vacce dharmanI bAbato aMge avAranavAra carcAo thatI hatI. carcAo nIcenA viSayone kendramAM rAkhIne thatI hatI, jema ke adhyayana temaja vartananuM sApekSa mahattva ane yatinA cAritrya ghaDataramAM teno phALo, karmanA kartA ane AtmA vacceno taphAvata ane aMte je kevaLa jJAna dharAve che tenI saccAI, koIka alaukika jIva te dharAvato hoya ke na dharAvato hoya ane jo te (kavaLa jJAna) dharAvato hoya te kevaLa satya ja bolaze. A muddAo aMge gautama dvidhAmAM hato ane tene zAMti arpe evI spaSTatA cAhato hato. mahAvIre khUlAso karyo ane A badhA ja muddAo upara suMdara samaja ApI. gautamane saMtoSa thaI gayo. gAgAlI, pithAra ane yazomatInuM dharma parivartana rAjagRhathI mahAvIra campA tarapha cAlI nIkaLyA. jyAre mahAvIra campA pahoMcyA tyAre gautama IndrabhUti pRSThacampA gayA. rAjA gAgAli ke jeno be eka varSa pahelAM ja rAjagAdI para abhiSeka karavAmAM Avyo hato teNe atyaMta AdarapUrvaka gautamane praNAma karyA. gAgAlinAM mAtApitA pithAra-yazomatI, tenA maMtrIo ane prajA paNa tenA udAharaNane anusaryA. gautame temane saMpradAyanA siddhAMto aMge upadeza Apyo. * gautamanI nizrAmAM gAgAlie tenAM mAtApitA sAthe saMsAra tyAga karyo ane pachI te badhAM ja gautamanI sAthe mahAvIrane temano Adara ApavA mATe cAlI nIkaLyA. teo raste jatA hatA tyAre zuddha aMtarAtmAvALI A cAre vyaktio ajJAnanAM vAdaLo toDI zakI ane kevaLa jJAna prApta karyuM. gautamane AnI koIja jANa na hatI. teo jyAre pavitra AtmA (mahAvIra)nA sAnidhyamAM hatA, tyAre gautame temane mahAvIrane vaMdana karavA mATe kahyuM. pUjyazrIe daramyAnagIrI karI ane kahyuM, "nahIM, gautama ! temanuM apamAna na kara. - 168 -
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ jemaNe kevaLa jJAna prApta karyuM hoya, teNe anya koI vyaktine (ke je kevaLa jJAna dharAvatI hoya) praNAma karavAnI AvazyakatA nathI." gautama IndrabhUtine A sAMbhaLIne Azcarya thayuM ane AMcako lAgyo. teo ke jemane teNe tAjetaramAM ja saMpradAyamAM praveza Apyo hato, temaNe kevaLa jJAna prApta karyuM, jyAre te pote kevaLa ajJAnI hato. te atyaMta ciMtAtura ane adhIro banyo. mahAvIra ke je rAjagRha tarapha javA mATe nIkaLavAnA hatA, teo temanA priya ziSyanA vicAro vAMcI zakyA. jyAre temane sAMbhaLavA mATe AvelAM sarve vikharAI gayAM, tyAre teo mRdu ane miSTa avAjamAM gautama pratye bolyA, "he gautama ! tuM dIrghakALathI mArI sAthe premapUrvaka joDAyelo che. dIrghakALathI tuM mArI prazaMsA kare che, dIrdhakALathI tuM mArA sevaka tarIke kAma kare che, tuM mane anusare che ane mArI IcchAo anusAra kArya kare che, ApaNe bane) have pachI tarata thanArA ApaNA astitvamAM ApaNe devo tarIke temaja manuSyo tarIke paraspara joDAyelA chIe. ApaNe jyAre A marya deha choDI daIzuM te pachI paNa eka sAthe rahevAnA chIe. ApaNe pharI eka vAra nirvANanI zAzvata zAMtimAM maLavAnA chIe ane ApaNI vacceno matabheda dhIme dhIme pIgaLIne lupta thaI jaze." gautamanuM mana zAMta thaI gayuM. te pote paNa kevaLa jJAna prApta karavAno che te sAMbhaLIne zAMta ane AnaMdita thaI gayo. ' 1 bhagavatI zataka-14, uddezaka-2 2 bhagavatI zataka-14, udezaka-7 rAjagRhamAM pAkhaMDIo vasatA hatA ane teo vividha viSayo upara (avAranavAra) carcAo karatA hatA. jyAre mahAvIra rAjagRha AvyA tyAre temanA sAmAnya bhaktajano (zrAvako) paikIno eka temane sAMbhaLavA mATe Avyo. tenuM nAma mRduka hatuM. te jyAre (te mATe) jato hato tyAre keTalAka pAkhaMDIoe tene aTakAvyo. teo (pAkhaMDIo) prakRtigata rIte tenI viruddhamAM hatA ane teo sAmAnya arthamAM Astiko hatA ane khAsa arthamAM dharmAstiko hatA. mRdake jeo dekhItI rIte adazya hoya che tevI vastuo aMge
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamAonI madadathI pAkhaMDIone zAMta karyA. pAkhaMDIone zAMta karyA pachI mRdaka mahAvIra pAse gayo ane teNe temanA sevaka tarIke kAma karyuM. mahAvIre mRdUdakanI moTethI vAhavAha karI ane bolyA, "mRdUdaka ! te yogya rIte pAkhaMDIone uttara Apyo che ane jeo kevaLa siddhAMta ane tenA udezane teo pote yogya rIte samajyA vagara teo pote carcA kare che, carcA vicAraNA ke ukela mATe rajUAta kare che ane tene samajAve che teo kevaLI siddhAMtane bhArobhAra anyAya kare che. tethI huM kharekhara khuza thayo chuM ke te pAkhaMDIone yogya pratyuttara pAThavyo che."2 mRdUdaka atyaMta khuza thayo ane pachI tyAM thoDAka samaya mATe dharmanA siddhAMto para dhyAna kendrita karIne pachI tyAMthI cAlyo gayo. gautama eka sAmAnya gRhasthanI buddhimattAthI Azcarya pAmyo ane teNe mahAvIrane pUchyuM, "mRdUdaka temanI nizrAmAM saMsAra tyAga karaze ke nahi." mahAvIra bolyA ke mRdUdaka e mAtra samarpita zrAvaka tarIkenuM jIvana jIvaze ane pachInA manuSya janmamAM te astitvanI A jaMjIramAMthI mukti meLavaze.? 21mI varSARtu : 84muM varSa : varSARtu daramyAna mahAvIra rAjagRhamAM rahyA. kevaLa jJAna pachInI temanI A ekavIsamI varSARtu hatI. varSARtu pUrNa thayA pachI AsapAsanAM janapado ane nagaromAM mahAvIre dharma upadeza Apyo, grISmaRtumAM teo rAjagRha parata AvIne guNazIla devAlayamAM rahyAM. jyAre gautama temanA vahoravAnA pherAmAM hatA, tyAre pelA pAkhaMDIomAMnA kAlodAyI nAmanA eka pAkhaMDI) ke je dharmAstikyanI sAcI prakRti jANavA mATe thoDoka vadhAre nikhAlasa hato teNe IndrabhUti gautamane eja prazna pUchyo ke je mRdakane pUchavAmAM Avyo hato. IndrabhUti gautama ke je jANato hato ke te muddo muddaka dvArA kyArano ye varNavavAmAM Avelo hato teNe gUDhArthamaya rIte uttara vALyo, "e ke - 100 -
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ je astitva dharAve che tene ApaNe astitva zIla kahIe chIe ane je astitva dharAvatuM nathI tene ApaNe bina astitvazIla kahIe chIe. tame pote tene aMge kALajIpUrvaka vicAra karo ane tamane teno artha maLI jaze.'' (1) bhagavatI zataka-18, uddezaka-7 (2) anuvAda mULa anusArano barAbara zabdazaH nathI (3) bhagavatI zataka-18, uddezaka-7 * kAlodAyI temane samajavAmAM niSphaLa gayo ane tenI nikhAlasa prakRtine kAraNe te gautamanAM pagalAMne anusaryo ane chevaTe teNe temane temanA gurunI hAjarImAM zodhI kADhyA. kAlodAyIe temane keTalAka vadhAre prazno paNa pUchyA. mahAvIre te sarvenA uttaro varNavyA.1 ane jyAre kAlodAyIne te badhAnI (praznonI) samaja paDI ane tene saMtoSa thayo tyAre mahAvIre tene nigraMtha saMpradAyano upadeza Apyo ane kAlodAyIe dharmaparivartana karyuM. te mahAvIrano anuyAyI banyo ane dharmagraMthomAM niSNAta banyo. tene jeno upadeza ApavAmAM Avelo tenA arthane te samajyo. udaka peDhAlaputtanuM dharmaparivartana : rAjagRhanA IzAna khUNAmAM eka upanagara hatuM je samRddha nagara hatuM. ane tyAM ghaNAM suMdara sthaLo hatAM. tyAM eka zrImaMta zrAvaka raheto hato jenuM nAma lepA hatuM te mahAvIrano anuyAyI hato ane te nigraMtha yationI paroNAgata karanAra hato. te 'zeSa drAvikA' nAmanA suMdara jalavibhAjakano temaja hastiyAmA nAmanI vATikAno mAlika hato. eka vAra jyAre mahAvIra hastiyAmAmAM hatA, tyAre IndrabhUti gautama pArzvanA eka anuyAyIne peddhAlaputta nAmanA jalavibhAjakamAM maLyo. teNe eka prazna pUchavA mATe IndrabhUtinI anumatinI yAcanA karI ane jyAre anumati maLI gaI tyAre pedvAlanA putra udake tene sacetana ane acetana padArtho vacce cokkasa bhedadarzaka rekhA zI che te aMge pUchyuM. zuM A bheda atyaMta pAtaLo nathI ? yati mATe sacetananI hatyA karavAthI saMpUrNa rIte dUra rahevuM zakya che ke jyAre teo jemane sacetana tarIke vicAre che teo yogya samaye acetana banI jAya che ane jemane teo acetana gaNe che teo sacetana banI jAya che ? ane zuM e saMbhavita nathI ke koIka ~969~
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ divasa badhA ja sacetana padArtho acetana banI jaze ane badhA ja acetana padArtho sacetana banI jaze ? IndrabhUti gautame tene samajAvyuM ke eka svarUpamAMthI bIjA svarUpamAM rUpAMtara thAya te samaya sudhI ja mAtra A taphAvata gaNatarImAM levAno che ane vratonuM paNa tyAM sudhI ja pAlana karavAnuM che. badhA ja sacetana padArthonuM acetana padArthomAM ane badhA ja acetana padArthonuM sacetana padArthomAM rUpAMtara thavAnI koIja saMbhavitatA nathI. vadhumAM gautame udakane kahyuM ke mitratAnI lAgaNI hovA chatAM je koI saMnyAsIo ane brAhmaNonI niMdA kare che ane doSa kADhe che teo temanI pAse jJAna ane sadvartana hovA chatAM temanA lakSyane pahoMcI zakavA mATe samartha banatA nathI. udakane saMtoSa thayo ane te jyAre javA mAMDyo, yogya rIte temane praNAma karyA sivAya) tyAre gautama IndrabhUtie tene kahyuM ke jeNe potAne dharmanI bAbatomAM mArgadarzana ApyuM hoya tevI vyaktine eka sAro ane saMskArI mANasa IzvaranI mAphaka mAna Ape che. jyAre udake tenA ajJAnano ekarAra karyo kyAre IndrabhUti tene mahAvIra pAse laI gayo ane temanI hAjarImAM udaye nigraMtha saMpradAyano svIkAra karyo ane teNe potAnI jAtane mahAvIranA saMpradAyamAM parivartita karI.2 1 tejo vezyA 2 sUtratAkI zrata nya-2, nArIyAdhyayana-7 22mI varSARtu : 35muM varSa : A varSe jAli, mAyAli ane anya yatioe mRtyuparyanta upavAsa karyA ane temanA nazvara dehono tyAga karyo. mahAvIre varSARtu nAlaMdAmAM vyatIta karI. jevI varSARtu pUrNa thaI ke tarata ja mahAvIra nAlaMdAmAMthI vidAya thayA ane vividha nagaromAM ane janapadomAM paribhramaNa karatA karatA mahAvIra vANijyagrAma AvyA. gaMDakI nadInA kinAre AveluM te vyApArI kendra hovAthI tyAM ghaNI zrImaMta vyaktio rahetI hatI. teo paikIno eka sudarzana hato.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra tyAM dutiyapalAsA devAlayamAM rahetA hatA. tyAM temanuM dhArmika pravacana sAMbhaLavA mATe loko ToLe maLyA. mahAvIre temane potAnA dharmanA siddhAMtono upadeza karyo. dharma pravacanane aMta sudarzane mahAvIrane samayanA mApana aMgenA keTalAka prazno pUchyA. mahAvIre pAlyopAmA ane sAgAropAmA sudhInAM samayanAM badhAM ja mApa eka pachI eka gaNIne varNavyAM. tyAra pachI sudarzana pAlyopama samayagALo keTalo lAMbo cAle che te jANavA mATe Atura banyo. zuM Avo lAMbA samaya gALAno aMta Ave che? mahAvIre tenI samakSa pAlyopAmA samayagALAnI laMbAI varNavI. teo bolyA, "dhAroke eka yojana lAMbo, eka yojana (cAra mAIla) pahoLo ane traNa yojana UMDo eka khADo che. te kAnA sudhI vAlAgrAthI mAthAnA vALathI chalochala bharelo che, have dara so varSane aMte temAMthI eka vAlAjhA bahAra kADhI levAmAM Ave ane ema karatAM karatAM) A moTo khADo jeTalA samayamAM khAlI thAya te samayagALAne eka pAlyopAmA kahevAmAM Ave che. AvAM karoDo pAlyopAmAM varSone karoDo vaDe guNIne pachI tene dasa gaNA karavAmAM Ave tyAre eka sAgAropAmAM thAya. mahAvIre pachI temane kahyuM, "AvA ati dIrdha dekhAtA samayagALAno paNa aMta Ave che. hAla tAro ja dAkhalo le. hastinApuramAM bAlA nAmano rAjA raheto hato. tenI patnInuM nAma prabhAvatI hatuM. yathAkALe teNIe putrane janma Apyo. tene mahAbAla evuM nAma ApavAmAM AvyuM. yogya samaye te ATha kanyAone paraNyo ane sarva rIte sukhamAM DUbI gayo. rAjA ane rANIne e vAtanI mAnasika pIDA hatI ke mahAbAlane koI vastuno abhAva na naDe, kAraNa ke Avo abhAva tene dunyavI sukhono tyAga karavA tarapha dorI jaze. eka vakhata eNe dharmagozAlA nAmanA eka saMnyAsI pAsethI dhArmika pravacana sAMbhaLyuM ane tenAM mAtA-pitAnI sakhata anicchA hovA chatAM teNe saMsAra tyAga karyo. bAra varSa sudhI teNe yatinA vyavahAronuM pAlana karyuM ane aMtamAM teNe sATha jamaNa sudhI mRtyuparyatanA upavAsa karyA. A nAzavaMta dehano tyAga karyA pachI teNe brahmalokamAM janma lIdho tyAM teNe
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ dasa sAgAropAmA jeTaluM AyuSya bhogavyuM. dasa sAgAropAmA sudhI svargIya sukho bhogavIne e samaya pUrNa thayA pachI te vANijyagrAmamAM janmyo, ane tuM ja te mahAbAla che." A sAMbhaLIne sudarzana atyaMta khuza thayo, te pote paNa potAno pUrvajanma joI zakyo ane mahAvIre je kahyuM tene te mAnI gayo. teNe mahAvIranI nizrAmAM saMsAra tyAga karyo ane bAra varSa sudhI teNe tapa karyuM ane teNe pote sATha jamaNanA upavAsa karIne nirvANAnaMda prApta karyAM. AdaraNIyanI anumatithI indrabhUti gautama vahoravAnA pherAmAM bahAra gayo hato. tenA mArgamAM tene jANavA maLyuM ke AnaMda nAmanA zrAvake mRtyuparyantanA upavAsa karyA che ane te darbhavAsanI zaiyyAmAM nIce sUtelo che. 1 bhagavatI zataka-11, uddezaka11 2 brAhmaNIya samaya sAthe sarakhAvo. indrabhUti e vicAryuM ke AnaMdanI mulAkAta levI e taddana yogya che. e mujaba indrabhUti AnaMda pAse gayo ane teNe tene darbhanI zayyA upara paDelo joyo. upavAsane kAraNe te kRza thaI gayo hato. AnaMda bolyo, ''pUjyazrI gautama ! samIpa Avo ke jethI huM tamArA page paDIne praNAma karI zakuM. huM have atyaMta nirbaLa thaI gayo chuM ane Ubho thaI zakuM tema nathI." indrabhUti nikaTa gayo ane AnaMde tene praNAma karyA. daramyAnamAM teo A rIte chUTathI vAto karavA lAgyA. AnaMde pUchyuM, ''AdaraNIya gautama ! e zuM zakya che ke bAra prakAranA vratonuM pAlana karanAro zrAvaka avadhi jJAna meLavI zake ?'' gautame pratyuttara vALyo ke e pramANe thaI zake. tyArabAda AnaMda bolyo, ''zrAvakanAM bAra prakAranAM vratonuM pAlana karIne meM avadhi jJAna prApta karyuM che ane huM 500 yojanA dUra sudhInI sarve vastuone spaSTa rIte joI zakuM chuM." gautame kahyuM ke eka zrAvaka mATe Ama karavuM zakya nathI. te baMne paikI koNa khoTo che te aMge temanI vacce matabheda pedA thayo. baMnemAMthI je koI khoTo hoya teNe khoTuM bolavA badala mAphI mAgavI joIe. gautama gurU (mahAvIra) pAse gayo ane teNe temane pUchyuM ke koNa ~ 14 *
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ khoTo che ane koNe mAphI mAgavI joIe. mahAvIra bolyA, ''tAre mAphInI AvazyakatA che ane khoTuM bolavA badala tAre AnaMdanI mAphI mAgavI joIe.' indrabhUti gautame e pramANe karyuM. 23mI varSARtu : 36muM varSa : mahAvIre varSARtu vaizAlImAM vyatIta karI. kevaLa jJAna prApta karyA pachInI A temanI 23mI varSARtu hatI. vaizAlImAMthI mahAvIra kauzala tarapha cAlI nIkaLyA ane vividha nagaro ane janapadomAM paribhramaNa karatA karatAM sAketa AvyA. kirAta rAjAnuM dharmaparivartana : eka vakhata jinadeva nAmano A sthaLano nivAsI kolivarSa nagaramAM gayo. te tyAMnA rAjAne maLyo ane teNe tene vastro ane ratnonI bheTa dharI. kirAta rAjA nAmano te sthaLano rAjyakartA AvI adbhuta vastuo joIne atyaMta AnaMdita thayo. (1) ane teNe jinadevane pUchyuM ke teNe bheTarUpe ApelI AvI ratano kyAM maLe che. jinadeve tene kahyuM ke tenA vatanamAM to AnAthI ye vadhAre kImatI ratno maLe che. kirAta rAjAnI te sthaLanI mulAkAta levAnI icchA hatI paraMtu te dezanA rAjAthI te Darato hato. jinadeva tarata ja amalamAM Ave evI rIte rAjAnI anumati lIdhI te kirAta rAjAne potAnI sAthe sAketa laI gayo. eja vakhate mahAvIra paNa sAketamAM AvelA hatA. badhA loko temanAM darzana karavA mATe jatA hatA. sAketa rAjA paNa mahAvIranAM darzana karavA mATe gayo. kirAta rAjAne Azcarya thayuM ane zI bAbata che tenI teNe tapAsa karI. jinadeve tene kahyuM ke sarve jhaverIomAM sauthI moTo jhaverI ke jenI pAse uttamottama ratno che te Aje sAketamAM Avyo che. kirAta rAjA temanAM darzana karavA mATe Atura thayo ane jinadevanI sAthe mahAvIra jyAM hatA te sthaLe gayo. kirAta rAjA mahAvIranA prabhAmaMDaLa (teja) ne joIne cakita thaI gayo ane teNe ratno vize temane keTalAka prazno pUchyAM. 1 pachAta jagyA hatA ane tyAM ratno vize (koIne kolivarSa e asaMskArI kazI) jANakArI na hatI. - * 15
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIre tenI samakSa nivedana karyuM ke be prakAranAM ratno hoya che. dharmanA traNa prakAranAM ratno jJAna, darzana ane cAritrya uttamottama ratno karatAM paNa vadhAre uttama che, kAraNa ke jagata paranAM) kImatI ratno dunyavI hetu sAdhavA mATe che. jyAre dharmanAM (traNa) ratno ihalokamAM temaja paralokamAM kalyANa sAdhavA mATe che. - kirAta rAjA atyaMta khuza ane AnaMdita thayo. teNe mahAvIra pAse dharmanAM traNa ratno (ApavA) mATe prArthanA karI. kirAta rAjA mahAvIrano ziSya banI gayo. sAtamAMthI mahAvIra pAMcAla tarapha AgaLa vadhyA ane kAmpityamAM thoDAka divasa rokAIne mathurA, zauryapura, naMdipura ane AsapAsanAM sthaLoe bhramaNa karyuM. 24mI varSARtu : 87muM varSa : paribhramaNane aMte mahAvIra videha tarapha pAchA pharyA ane temane 24mI varSARtu mithilAmAM vyatIta karI. varSARtune aMte mahAvIra magadha tarapha gayA ane vividha nagaro ane janapadomAM paribhramaNa karatA ane temanA saMpradAyano upadeza ApatA teo rAjagRha AvyA ane guNazIla devAlayamAM UtAro karyo. tyAM kAlodAyIe temane keTalAka prazno pUchyo : (je nIce mujaba hatA) (1) manuSyane sAsAM ke narasAM karmo karavA mATe preratAM kAraNo kayAM che? (2) koNa vadhAre moTuM pApa kare che - je agnine saLagAve che te ke olavI nAkhe che te ? (3) tejalezyA aMgenI vigato zI che ? mahAvIre tenA praznonA uttaro ApyA ane kAlodAyIe temaNe ApelI samajUtIo svIkArI. te samajUtI eTalI subodha ane gaLe Utare evI hatI ke kAlodAyI khuza thaI gayo ane teNe te aMgenI saMpUrNa samaja meLavI lIdhI. eka udAharaNa atre aprastuta nahIM gaNAya - kAlodayIe mahAvIrane pUchyuM. "loko zA mATe evAM kRtyo karavAthI acakAtA nathI ke jemanuM pariNAma temane mATe atyaMta duHkhadAyI hoya che?"
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIre uttara Apyo, ""jevI rIte manuSyane masAlAthI bharapUra svAdiSTa bhojanathALa mANavo game che, kiMtu to e tene mATe hAnikAraka hoya che, tevI ja rIte manuSya AvAM aniSTa karmo kare che ke je aMte to tene mATe hAnikAraka ja hoya che." prathama kissAmAM te svAdane kAraNe mohita thaI jAya che ane bIjAmAM te indriyonA AnaMda vaDe moha pAme che. guNazIlamAM prabhAsa nAmano yationo AgevAna mRtyuparyaMta upavAsa upara Utaryo ane nirvANa pAmyo. 25mI varSARtu : 88muM varSa : varSAtratu daramyAna mahAvIra rAjagRhamAM rahyA ane tethI ja mahAvIre AkhA varSa daramyAna magadhamAM ja yAtrA karI ane jyAre varSARtu najIka AvI tyAre teo rAjagRhamAM AvyA ane haMmezanI jema ja guNazIla devAlayamAM rokAyA. rAjagRhamAM mahAvIre pAkhaMDIo dvArA rajU karela UlaTA mato aMgenI gautamanI zaMkAonuM samAdhAna karyuM. - A varSe akacalabhrAtA ane yationA AgevAna maitreya mRtyuparyanta upavAsa karIne nirvANa pAmyA. 26mI varSARtu : 89muM varSa : mahAvIre varSARtu nAlaMdAmAM vyatIta karI. varSARtu pUrNa thaI tyAre mahAvIra videhamAM AvyA. tyAM mithilAmAM rAjA jitazatrue atyaMta UkhApUrvaka ane AdarapUrvaka mahAvIrano satkAra karyo. A varSe gautama IndrabhUtie mahAvIrane khagoLa-jyotiSazAstra aMge keTalAka prazno pUchayA.8 1 bhagavatI zataka-7, udezaka-10 2 bhagavatI dazaka-1, udezaka-10, bhagavatI zataka 2, udezaka 5 3 sUrya prajJapti 27mI varSARtu : 40muM varSa : mahAvIre mithilAmAM varSARtu vyatIta karI. A daramyAna mahAvIre videhamAM eja rIte yAtrA cAlu rAkhI. ghaNA badhA zrAvakonA dharma parivartana - 10 -
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ sivAya A varSe anya koI ja mahattvapUrNa banAva banyo nahi. kiMtu A zrAvako bahu jANItA nahIM hovAthI jIvanacaritrakAro temanA vize (nAmajoga) noMdha levAmAM niSphaLa gayA che. 28mI varSARtu : 41muM varSa : jyAre varSARtu AvI tyAre mahAvIra mithilAmAM pAchA AvyA ane varSARtu daramyAna tyAM rahyA. pharI eka vAra mithilAmAMthI teo magadha tarapha cAlI nIkaLyA ane rAjagRhamAM guNazIla devAlayamAM rahyAM. A samaye revatI ghaTanA ghaTI ane uttama jivAnuM saMvardhana karavAnI AvazyakatA vize mahAzataka nAmanA zrAvakane jaNAvavA mATe mahAvIre gautamane kahyuM.1 mahAvIre pharIvAra (pAkhaMDIonAM) keTalAMka pAkhaMDo ke je gautamanA manane asvastha banAvatA hatA te aMge (tenA keTalAka praznonA) uttaro ApyA.2 A varSa daramyAna indrabhUti ane vAyubhUtie mRtyuparyanta upavAsa karyA ane nirvANa pAmyA. 29mI varSA Rtu : 42muM varSa mahAvIre varSARtu rAjagRhamAM vyatIta karI ane varSARtu pUrNa thayA pachI paNa mahinAo sudhI tyAM rahyAM. avyakta, maMDila, mauryaputra akaMpita ema cAra vaDilo A samaye nirvANa pAmyA. mahAvIre bhAratavarSanA bhAvi aMgenA indrabhUtinA praznano vigate uttara Apyo. mahAvIre ochI UMcAIvALI, asaMskArI - krUra jAti ke je sajIva prANIo (khAIne) gujarAna calAvatI hatI tenuM atyaMta aMdhakAramaya citra doryuM. 3 jyAre varSARtu najIka AvI tyAre mahAvIra pAvA tarapha AgaLa vadhyA ke jyAM temaNe temanI aMtima varSARtu vyatIta karI. temaNe rajjuTMzA mAM athavA rAjA hastipAlanA darabAra bharavAnI imAratamAM nivAsa karyo. mahAvIre temanA aMtima varSamAM paNa dharmopadeza ApavAnuM cAlu rAkhyuM ane temanI nizrAmAM puMjapAla ane anya ghaNA lokoe saMsAra tyAra karyo. 178 -
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ parinirvANa : mAtra varSARtu sivAya AkhAye varSa daramyAna eka sthaLethI bIjA sthaLe satata-avirata paribhramaNa karavAne pariNAme mahAvIranA dehane ghasAro pahoMcyo hato. teo te vakhate botera varSanI uMmare pahoMcyA hatA ane eka jagyAethI bIjI jagyAe chellAM betALIsa varSathI paidala paribhramaNane kAraNe A vRddha mAnavIne ochuM kaSTa nahIM paDyuM hoya. 1 bhagavatI zataka-7, uddezaka-6 2 bhagavatI zataka-6, udezaka-9 bhagavatI zataka-7, uddezaka-6 traNa mahinA vyatIta thaI gayA. have A temanI jiMdagIno chello mahino hato. mahAvIrane lAgyuM ke aMta have samIpa AvI rahyo hato ane cotho mahino aDadho pUrNa thayo tyAre mahAvIre IndrabhUti gautamane nikaTavartI janapadamAM mokalyo, tyAra bAda chellI sabhA thaI. chellI sabhAmAM ati vizALa samudAya upasthita rahyo. moTI saMkhyAmAM devo ane manuSyo tyAM ToLe maLyA. kAzI-kozala sAmrAjyanA nava licchavIo ane nava mallono temAM samAveza thato hato. mahAvIrane jyAre pratyakSa thayuM ke temanuM aMtima saMbhASaNa hatuM tyAre astulitapaNo ane aTakyA sivAya temaNe dharmopadeza cAlu rAkhyo ane dharmopadeza pUrNa thaye temaNe sArAM ane narasAM karmonAM pariNAmo vize vigatathI samajAvyuM. jene aMte temanA adhara eka vAra kAyama mATe biDAI gayA ane pharIthI ughaDyA ja nahi. teo nirvANa pAmyA hatA. temane mATe badhI ja jiMdagIo jIvaMta hatI ane badhAM ja mRtyu paNa mRtyu pAmyA hatAM. temanuM sRSTi para thayeluM Agamana aMta pAmyuM hatuM. je rAjAo tyAM ekatra thayelA hatA teo bolyA ""AdhyAtmika valaNa dharAvanArA mATe have A jagata nathI. have te mAtra jeo duniyAnA che ane dunyavI che temanA ja mATenI sRSTi banI raheze." temanA pagaravane yuddho ane phatehamaMda vijetAo kacaDI nAkhaze, kiMtu, tema chatAM paNa samagra mAnavajAtinA kalyANa tarapha dorI jatA satya pathanA saMnyAsI AtmAne loko haMmeza mATe) yAda karaze. - 1o9
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 temaNe A vakhate zAnA aMgeno upadeza Apyo hato te cokkasapaNe jANI zakAyuM nathI, nahIMtara ApaNA mATe te atyaMta mahattvanuM sAbita thaI zakata. bhAga-II, yuga (samaya) ane paristhiti 1. Political Back-Ground rAjakIya pazcAdabhUmikA : IsavIsana pUrve chaThThI sadImAM bhArata H nItimAna manuSya e tenA jevAja anya manuSyanA saMdarbhamAM jovAmAM Ave to te saMjogonuM prANI che, AthI spaSTa thAya che ke manuSya e sAmAjika prANI che. je mahAvIra samayano abhyAsa tethIja lagabhaga anivAryapaNe Avazyaka banAve che. jo manuSya paripUrNa na hoya to te potAnA saMjogo ane paristhiti moTApAye ghaDAya che ane dhArmika guruo paNa temAM apavAda nathI. mahAvIranA jevA mahAna dharma gurunA jIvana ane cAritryanI yogya mulavaNI karavI e mAtra salAhabharyuM ja nahi, kiMtu anivAryapaNe Avazyaka che. je jamAnAmAM teo jIvyA ane je jamAnAmAM teo pura bahAramAM vikasyA hatA te jamAnAmAM temane mUlavavA mATenA saMdarbhono abhAva hato. AvI paristhitimAM temanA jIvananuM vihaMgAvalokana karavuM te apUrNa nahito doSayukta to hazeja, kAraNa ke te yathAyogya pArzvabhUmikAmAM citarelI pratikRtino abhyAsa karavA samAna haze. (mULa vastuno nahi.) jo ke te yuganA citranuM punarnimANa karavAnuM kArya comerathI muzkelIothI gherAyeluM haze jyAre prakhyAta eNlphinsTane avalokana karyuM che te mujaba eNlekjhAnDaranA AkramaNa pahelAMnA koI paNa jAhera banAvanI tavArIkha nakkI karI zakAya tema nathI. koI joDAyelAM saMbaMdha mATe vicAravAno mahaMmadanA vijaya pachInA samaya sudhI prayatna karI zakAya jo ke vividha kSetromAM thayelAM tema nathI Adhunika saMzodhanoe prAcIna bhAratanA itihAsamAM keTalIka cokkasa mahattvanI saMsmaraNIya ghaTanAo aMge keTaleka aMze cokkasAIpUrvaka nirNaya levA mATe ApaNe zaktimAna banyA chIe. kiMtu ApaNe e yAda rAkhavuM joIe ke mAtra evA keTalAka muddAo che ke jemAM anya rASTro hiMduonA saMparkamAM AvyA hoya ane temAM ApaNe cokkasAIpUrvaka vigate nirNaya levA mATe zaktimAna banyA hoIe. ~180
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama karavAmAM ApaNe anya saMpradAyonA samakAlIna sAhitya dvArA samarthita evI paraMparAo para AdhAra rAkhavo paDaze. hAtha uparanA viSaya (prastuta viSayo sAthe gADha saMbaMdha dharAvatA videzI yAtrIonAM lakhANo ane temanA purAtattvavidyA aMgenA pUrAvA paNa temAM agatyano phALo Apaze. hakIkatamAM bhAratIya itihAsa vidvAna paMDito dvArA traNa yugamAM vaheMcavAmAM Avyo che hiMdu, musalamAna ane briTiza. mahAvIranA samayanI punarracanA karavA mATenA AMtarika ane bAhya prayatno karavA mATe ApaNe A (traNa yugo) paikInA mAtra prathama yuga upara ja (dhyAna) kendrita karIzuM ke je mAtra samayanI dRSTie prathama che eTaluM ja nahi paraMtu mahattvanI dRSTie paNa prathama che. Elphinstone-History of India, Edited by Cowell. A yugo aMge ApaNI pAse jaina sudhArako je rIte AgaLa vadhyA teno koI lekhita ahevAla nathI. je nodho astitva dharAve che te bhAgyeja nAmajoga hoya che ane teo ochevatte aMze lokonI kAlpanika daMtakathAothI bharapUra hoya che je loko ApaNAthI ati dUra karAyelA hoya che ane temAM mAnavInA badhA ja prakAranA saMvego ane nIti bhraSTatAo dhabakatI hoya che ane eTale aMze teo ochI dunyavI hoya che ane dunyavI lpanAothIye vadhAre to havAmAM hoya che. je loko mAtra kalpanAne barAbara samajI zake che, teo mAtra manuSyo che e sivAya ApaNI sAthe anya koI sAmya dAkhavatA nathI. buddha dharmanA Agamane A atimAtrAmAM rahelA lokone sauprathama vakhata vAstavikatAno sparza Apyo ane tema chatAM bauddha ane jaina dharmanA (Agamana) pachInA samayano vAstavika khyAla prApta karavA mATe A "vaNanoMdhAyelA yugomAM UMDI DUbakI mAravI Avazyaka bane che ane tethI ApaNAM mana ane cakSu samakSa sAmAjika paryAvaraNano khyAla spaSTa thAya che ke je koI navA pheraphArane kheladilIpUrvaka AvakAravAnI sAme rahelI dharmaguruonI ApakhudazAhIthI saMtRpta thayela hatuM. IsavI sana pUrvenI chaThThI sadInA bhArata tarapha AvatAM pahelAM ApaNe - 181 -
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ brAhmaNIya ane vedika bhArata jevA bhAratIya itihAsanA be mahattvanA samayagALA aMgeno pharIthI kAco khyAla meLavIzuM. te paikInA prathama (vaidika kALa)nuM mahattva eTalA mATe che ke te bhAratIya saMnyAsIonI prAraMbhika ane chatAM sarvocca sthitinuM pratinidhitva kare che. dvitIya kALanuM itihAsakAro dvArA brAhmaNIya bhArata yuga evuM nAmAbhidhAna karavAmAM AveluM che, je koI viziSTa saMpradAya dvArA AdarzonI saMpUrNa vikRtino samayagALo che, jemAMthI (te saMpradAya sivAyanA) anyone tadana bAkAta rAkhavAmAM AvelA che ane te mAtra temano (te saMpradAyavALAno) potAno ja hetu siddha karavA mATe che. A baMne yugano abhyAsa dharmaguruothI ane trAselA loko dvArA tAttvika ane dhArmika pravAhomAM AvatAM koI paNa parivartanane saMpUrNa hRdayapUrvaka zAthI AvakAravAmAM AvyA hatA tenI kadara bUjhavA mATe ApaNane samakSa banAve che. vaidika bhArata vaidika stotro ane hiMdu mahAkAvyo prAcIna lokonA ajJAta itihAsamAM mArga zodhavAno prayatna karatA itihAsakAra mATe eka mAtra AdhAra che. ahIM paNa tenuM kArya saraLa nathI, kAraNa ke vedika stotronI bAbatamAM prAcIna buddhimaMta lokonA dhArmika vicAronI rajUAta tarIke te temAMnA (stotromAMnA) viSayavastu para te vizvAsa rAkhI zake, kAraNa ke itihAsakAranA nasIbajoge temane mATe vaidika stotro brAhmaNonA hAthe sacavAyelAM che. paraMtu hindu mahAkAvyo brAhmaNIya svarUpamAM punarnimANa pAmelAM che. vidvAna lekhakoe kahyuM che ke pratyeka AkhyAyikA (daMtakathA) ane paraMparAnuM vyavasthita rIte brAhmaNIkaraNa karavAmAM Avela che, kAraNa ke bhAratanA sarve dhArmika niyamo ane rIta-rivAjo brAhmaNIya Adarzo heThaLa bahAra lAvavAnA uddezya anusAra temanI sAthe meLa sAdhavAmAM Avyo che. ane vaidika bhAratanA koI aMdhArA khUNAne prakAzita karavA mATe A mahAkAvyone upayogamAM letAM pahelAM e bAbata prathamAvazyaka bane che ke - teNe (itihAsakAre) brAhmaNIya prabhAva ane tenI ativRddhimAMthI temane (mahAkAvyone) mukta karavAM joIe.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe vartamAnamAM je bhUgoLa jANIe chIe tadanusAra vaidika bhArata e mAtra temAM ghaNAM varSothI vasatAM lokothI ja baneluM na hatuM, paraMtu bahArathI AvIne temAM umerAyelA keTalAka videzIonA saMpradAyothI paNa baneluM hatuM. tatkAlina bhAratanI Arthika paristhiti aMgenA keTalAka khyAlo ke je temanAmAM udbhavyA ane A videzIonAM AkramaNone sugamatA bakSatI bhaugolika paristhiti aMgenI vicAraNA) paNa atre asthAne nahi gaNAya. bhUgoLa : bhAratane eka trikoNIya pradeza tarIke varNavavAmAM Ave che ke jenI uttarIya sarahada himAlayathI surakSita che ane pazcimI ane pUrvIya sarahadanA kinArA samudrathI rakSAyelA che. kiMtu himAlayanI uttarIya dIvAlo dvArA ATalo salAmata rIte rakSAyelo hovA chatAM temAM keTalAka ghATa (mArgo) hatA ane evuM mAnavAmAM Ave che ke vaidika Aryo jevA ghaNA anya videzIo AvA ghATa paikInA koI eka dvArA bhAratanI) aMdara dAkhala thayA. manuSyanI anivArya jarUriyAto saMtoSAvI joIe ane je bhUmi A AvazyakatAone sarvottama rIte saMtoSe te bhUmi evA lokone atyaMta AkarSe che ke jemanI AvI AvazyakatAo yogya rIte saMtoSAtI na hoya. vAMsa, nALiyerInAM vRkSo ane kapAsa, zArAba vagere dvArA e samayamAM raheThANa ane vastronI be atyaMta mahattvanI samasyAno ukela maLato hato. jema ke AhAra mATe, jeo binazAkAhArI hatA temane mATe khUbaja moTI saMkhyAmAM vividha pazuo hatAM ane jeo mAMsAhArI AhArathI dUra rahetA hatA temane mATe phaLo ane zAkabhAjInI achata na hatI ane teo temanI sarve AvazyakatAo pUrI pADatAM hatAM. kiMtu bhArata e evo koI khAlI pradeza na hato ke je mAtra videzIothI bharAI gayo hoya, temAM to ati prAcIna kALathI loko vasatA hatA. draviDo AryonIye pahelAM ghaNA samayathI bhAratamAM vasatA hatA. teo kyAMthI ahIM AvyA te aMge ApaNe kaMI jANatA nathI. ApaNe temanA viSe, temanA ItihAsa vize, temanA mULa vatana vize paNa ApaNe kaMI ja jANatA nathI. te ApaNe mATe eka baMdha prakaraNa che.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aryo : ApaNe cokkasapaNe jANIe chIe ke A buddhimata manuSyono samUha IrAnamAMthI kAyamI vasavATa mATe ahIM Avyo ane paMjAbamAM sthAyI thayo. teo eja InDo-yuropiyana kuLanA ja bhAgarUpe hoya ema dhAravAmAM Ave che. teonuM pageruM e vaMzamAM nIkaLe che ke jenAM mULa sabhyo tarIke grIko, jarmano, gulAmo, ITAliyano vagere hatAM. bauddha ane jaina graMthomAM vAraMvAra nirdeza karavAmAM Avyo che. bhAratamAM nAgAlokoe e samayamAM) ekamAtra zaktizALI prajA hatI ke jenI sAthe Aryoe yuddho karavAM paDyAM hatAM. - tadana prAraMbhika tabakkAmAM AryonI dhArmika mAnyatAo ke je temanA purogAmIo karatAM virodhI hatI te jANavI yogya che. Dui e bAbatanI zarUAtamAM ja noMdha levI joIe ke A tadana prAraMbhanA Aryo paNa dhArmika mAnyatAo mATe ekamata na hatA. AraMbhanA AryomAM paNa evAM jUtho hatAM ke teo joke judA judA nahi paraMtu eka samAna devonI ja pUjA karatA hovA chatAM temanAM dRSTibiMdu ane manodazAmAM evA taphAvato hato ke jene lIdhe bhaviSyanA saMgharSanAM je bIja vavAyAM te samajavAmAM itihAsano koI vidyArthI bhAgye ja niSphaLa jAya. AraMbhanA Aryo agni, jaLa ane AkAzamAM vyApta evA AtmAonI paDakArayukta saMkalpanAonI pUjA karatA hatA, je temanA purogAmIo ke jeo janapada ane gharagaththu kartavyonI pUjA karatA hatA temanAthI bhinna hatuM. buddhimaMta AryonA mAnItA devo bhAskara, saritA, uSA, agni deva (AganA deva), varUNa deva (jaLanAdeva) Indra deva (varasAdanA deva vagere) hatA. teo A devone temanA rojiMdA bhojanano (amuka) bhAga arpaNa karatA ane badalAmAM sAruM svAstha, samRddha pAka, puSkaLa pramANamAM pazuo ane puSkaLa pramANamAM) putro mATe temane prArthanA karatA. vedamAMthI eka phakarAno saMdarbha Apavo atre yogya gaNAze ke je ApaNane vaidika stotronuM hArda samajavA mATenI UMDI samajaNa pUrI pADaze. he agni! ame tamArI amArAM nivAsomAM upasthiti mATe prazaMsA karIe chIe kAraNa ke ame amArI mAtAnA jIvana jeTalA ja ame Apane
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvakArIe chIe, tethI amArA balino upabhoga karo ane amArI prArthanAne mAnya karo athavA anya devone Apela naivedya Apa laI jAo he varUNa ! ame tamArI prazaMsA karIe chIe, kAraNa ke Apa amane bacAvavA mATe zaktimAna cho. UMDA samudro upara (nI yAtrAmAM) Apa amArI upara dayA karo. he Indra ! ame tamArI prazaMsA karIe chIe, kAraNa ke tame amArA Izvara ane amArA rakSaka cho ApaNA pANIdAra, adhIrA thayelA ane moDhe phINa vaLelA azvo ke jeo sArI vastuo je ame ApelI che te khAya che ane pIe che temanA vaDe atre Apa haMkAro. ane te zaktizALI ane bahAdura deva ! Apa je sudaMra vastuo amane ApavAnA cho tenA para ApanuM dhyAna kendrita karo. amane samRddhi (dhana dolata) Apo, amane dIrgha jIvana Apo, amane jorAvara putro Apo, amane aDhaLaka anAja Apo ane puSkaLa pazuo ane azvo Apo. he sUrya ! ame ApanI prazaMsA karIe chIe, kAraNa ke Apa evA devatA cho ke jeo samagra brahmAMDane prakAzita karo cho. he sarasvatI ! ame ApanI prazaMsA karIe chIe, kAraNa ke Apa sarve saritAomAM sarvottama ane zuddhatama cho. amArI bhUmine phaLadrupa banAvavA mATe ame ApanI prArthanA karIe chIe, Apa amane AzIrvAda ApIne amAruM lAlanapAlana karo. he ulhAsa ! svarganI putrI ! dhanasaMpatti vaDe amane samRddha karo. he prakAza prasarAvanArI ! amane aDhaLaka AhArathI samRddha karo. he sauMdaryamayI devI! pazuonA dhanathI amane samRddha karo." A devAnA paNa devo vize ApaNe vigatamAM UtarIe te pahelAM teo (Aryo) temanA purogAmIo karatAM kevI rIte judA paDatA hatA te samajavAno prayatna karavo joIe. zarUAtanA tabakkAnA AryonA purogAmIo dharmanI bAbatomAM temanI AtyaMtika sAdagIne lIdhe judI ja chApa UbhI kare che. A prajA grAmya devatAo, kuLa devatAo ane vyaktigata athavA pAlanahAra devatAonI pUjA karatA hatA ane temane svIkAratA hatA. A draviDono dharma jAtIyatA sAthe saMbaMdhita khyAlo upara AdhArita hato ane tethI teo liMgapUjAnI tarapheNa karatA hatA ane tene teo sarvottama prANI (manuSya)nA pratIka tarIke athavA to prajanananI - 105 -
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. zaktinA cihna tarIke gaNatA hatA. paraMtu mahadaaMze draviDonI atyaMta priya to nAganI pUjA hatI. ApaNI pAse bAlpharanI sAkSI che ke je nizcayapUrvaka hakArAtmaka vidhAna kare che ke, ''samagra bhAratIya dvIpalpamAM nAgapUjAe baMne svarUpamAM - zilpa svarUpamAM ane jIvita prANInA svarUpamAM sAmAnya che.'" vadhumAM prathama vikalpa arthAt zilpa svarUpa aMge vadhu vigato ApatAM kahe che ke," te zilpa e nizcitapaNe nAga ke nAgarAja (Cobra)nA svarUpamAM hoya che. prasaMgopAtta zilpAkRtionI saMkhyA navanI jovA maLe che ane A svarUpane 'nava nAga' kahevAmAM Ave che ane te mAtApitA tathA temanAM ATha nAnAM baccAMnA svarUpane rajU kare che, paraMtu pracalita svarUpa be joDiyA nAganuM che ke je (ekabIjA sAthe) vaLa caDAvelI sIdhI soTInA svarUpamAM jovA maLe che." grAmya devatAo ane kuLa devatAone lAge vaLage che tyAM sudhI teonI pUjA vAvaNInA samaye, varSAnI yAcanA mATe ane rogo sAme rakSaNa meLavavA arthe karavAmAM AvatI hatI. keTalAka kissAomAM grAmya devatAo sAmAnya rIte vRkSarAjimAM paDelA paththaronA DhagalAnA svarUpamAM ke saumya TapakAnA svarUpamAM jovA maLe che ane (te paikInA) keTalAka kALA athavA lAla raMgathI raMgelA hoya che.1 bIjI bAju AraMbhanA tabakkAnA Aryo devonI bahulatAmAM mAnatA hatA ane calita ane acalita padArthonI vacce rahevAmAM mAnatA hatA. Ama teo vidyuta, varSA, vAdaLa, parvata, pavana, vahetuM jharaNuM, zasro, haLa ane dAtaraDAnI paNa pUjA karatA hatA. Dr. Caldwell tene dakSiNa bhAratIya parivAranA draviDonA bhASAonA tulanAtmaka vyAkaraNa sAthe atyaMta najIkano saMbaMdha dharAvatA turAniyana tarIke oLakhAve che - saMdarbha : Ara. kAlDavela (1) Fergussion's Tree and Serpent Worship - Al. paraMtu atre cakronI aMdara paNa cakro hatAM. (cakravyUha) ane prAraMbhika tabakkAnA Arya vasAhatIo vacce paNa temanAM dRSTibiMdu temaja vartanamAM matabhedo hatA. enA eja devo paNa alaga alaga mijAjathI pUjavAmAM AvatA hatA. temanA sAmAjika rItarivAjomAM paNa bhinnatAo hatI. ~ 186 ~
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ AryomAM paNa jeo atyaMta lazkarI mijAjavALA hatA ane rAjakIya dRSTibiMduvALA hatA temaja ochA AdhyAtmika ane saMskArI mAnasa vALA hatA temane kSatriyo tarIke oLakhavAmAM AvatA hatA. prAraMbhika bAlyavayathI ja temane alaga prakAranI tAlIma maLatI hatI ane alaga prakAranA vAtAvaraNamAM temane ucheravAmAM AvatA hatA. temane dhanuSya ane bANa calAvavAnuM talavAra ane bhAlA vAparavAnuM, azvone ane hastione kaLavavAnuM ane ratha calAvavAnuM zIkhavavAmAM AvatuM hatuM. bIjI bAjue jeo buddhimAna, zAMtinA cAhaka, tattvajJAnIya mijAja dharAvatA ane jeo ataDA rahevAnuM ane mAnavIothI dUra rahevAnuM pasaMda karatA hatA temane RSio tarIke oLakhavAmAM AvatA hatA. traSio mATe devo e "kalpanAnAM kAvyamaya sarjano' hatAM jyAre kSatriyo mATe teo mAnavIya tAkAtanAM mUrtimaMta svarUpo hatAM. (A aMge) eka udAharaNa atre asthAne nahi gaNAya. RSio sUrya devanI devI brahmAMDane ujvalita karanAra' tarIke pUjA karatA hatA, jyAre kSatriyo temane potAnA pUrvajarUpI parAkramI puruSa tarIke pUjatA hatA. rAjakIya vijayanI ujavaNI karavA mATe goThavatA jAhera bhojana samAraMbhonA bhAgarUpe kSatriyo mAMsanI mijabAnIo karatA, jyAre tenAthI viruddha RSio sAdA khANAthI rIjhI jatAM. lagna viSenA temanA khyAlo temanAM potAnAM daSTibiMduo anusAra atyaMta bhinnatA dharAvatA hatA. RSione mana te (lagna) kanyAnAM mAtApitA taraphathI maLela dAna hatuM, je be ke pAMca nI saMkhyAnI joDIonA svarUpe hatuM. kSatriyo mATe kanyA e kaThina vijaya meLavavAnI badalImAM maLato puraskAra hato. ane vAstavamAM te potAnI jAtane vararAjA tarIke lAyaka hovAnI rajUAta kare te pUrve teNe yuddhamAM kanyAnA mAtApitAne harAvavAM paDatAM. moTA bhAganA kissAomAM rAjadarabAramAM umedavAra tarIke bhAga levA mATe AvelA rAjakumAro ane rAjAo paikI AvA rAjadarabAranI vacceja kanyAne potAne mATe potAno pati pasaMda karavAnuM kahevAmAM AvatuM. AvI bhinnatAo aMge atyaMta UMDA UtaravuM e ApaNA mATe - 180 -
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka nathI kAraNa ke hAlanA tabakke tenA parathI ApaNe nirNaya tAravI zakIe ema chIe ke AdimAnavo karatAM Adi Aryo ghaNA AgaLa (vikAsa pAmelA) hatA. teo mAtra buddhimAna hatA eTaluM ja nahi, paraMtu bahAdurapaNa hatA. teo temanA vyavahAromAM saraLa, citra mATe kalpanAzIla hatA ane Aja bAbata devonA sarjano mATenI temanI kalpanAzIlatAno ane agni, jaLa ane AkAzamAM prasarelA AtmAne IzvararUpa mAnavAnI saMkalpanAno khulAso Ape che. brAhmaNIya bhArata aMge have ApaNuM kArya hindu dharmanA nATakanA bIjA dazyano abhyAsa karavAnuM che ke jemAM RSio pArzvabhUmikAmAM khasI gayA ane buddhimAna paraMtu svArthI prakAranA loko ke jeo potAnI jAtane brAhmaNo tarIke oLakhAvatA hatA temaNe takhtAne kabaje karI lIdho. dharmezAstrono abhyAsa karavAno ekamAtra temano ja adhikAra che evo temano dAvo hato kAraNa ke (temanA kahevA mujaba) teo bhoga-baline lagatI dhArmika vidhio mATe temaja adhyayana karavAnA saMrakSita adhikAra sAthe brahmAnA mukhamAMthI janmyA hatA. 'brAhmaNomAM paNa be alaga prakAro hatA. tattvajJAnIo ke saMnyAsIo ane dharmaguruo ke balidAna denArAo. dharmaguruo kahevAtA hovA chatAM aMgrejI arthamAM teo tenAthI ghaNA vadhAre hatA. janma, maraNa ane anya vidhiomAM tenI hAjarI anivArya hatI ane keTalIkavAra te ArSadaNa, jAdu vidyAno jANakAra, jIvanA utpattikramanA zAstrano jJAtA hovAno DoLa karato to kyAreka pAThazALAnA adhyApaka tarIke ane nItiniyamonA vivecaka tarIke ane kyAreka te jAduTonA ane maMtrataMtranA kAryakara tarIke dekhAto. bIjI bAjue tattvajJAnI ke saMnyAsI tenA bharaNapoSaNa mATe darakAra nahIM karanAro, vanarAji ke jhUMpaDImAM sUI javAnuM pasaMda karanAro, phaLaphaLAdi ane kaMdamULa khAIne gujAro karanAro athavA paDozamAMthI bhikSA meLavanAro ane A badhAmAMthI je kaMI maLI zake tema hoya te meLavanAra hato. | kiMtu A saMnyAsIne paNa sAthIdAra hovAnI apekSA rahetI kAraNa ke te jamAnAmAM evI svIkRta mAnyatA hatI ke jemane putra hoya teo ja mAtra narakamAMthI bacI zake. - 188 -
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhA ja brAhmaNo pachI te tattvajJAnI hoya ke dharmaguru hoya te sarvee nakkI thayelA AzramomAMthI pasAra thavuM ja paDatuM. A Azramo anusAra) pratyeka vyaktine vIsa varSa vidyAbhyAsa, vIsa varSa gRhastha jIvana, vIsa varSa gRhasthajIvanamAMthI nivRtti ane aMtima vIsa varSo daramyAna samAjathI tadana alipta evuM jIvana jIvavuM paDatuM. devo : hakIkatamAM brAhmaNa dharmaguruo haMmezAM ane kAyamI rIte vaidika ke avaidika koI paNa devane aMjalio ApavA ane balidAno devA mATe taiyAra rahetA. lokonA potAnA phirakAmAM devonI aneka vidhatA mAnya karavAnuM AvuM valaNa pedA thavA aMge temanI (dharmaguruonI) pote sarvocca hovAnI mAnyatA ochI javAbadAra nathI. tame maro ke lagna karI temane kaMI phera paDato nathI. tame A devanI pUjA karo ke pelA devanI temane kaMI vAMdho nathI. temane mATe mahattvanI bAbatae sarvemAM temanA potAnA bhAga aMgenI che. jyAM sudhI tame mahenatANuM ApIne kAma Apo ane temane temanuM nANuM cUkavo to teone koI bAbatamAM kazo vAMdho na hato. ane tema chatAM viSNu ane ziva e temanA mAnItA devo hatA. A saMbaMdhamAM huM mArA vyaktigata saMtoSa khAtara ema mAnavA prerAyo chuM ke ahIM vaidika ane avaidika devo vicitra sAmya jovA maLe che mAtra nAmamAM ja pheraphAra jovA maLe che - viSNu e anya koI nahIM, paraMtu varUNa deva ja che, je jaLamAM prasarelA che ema mAnavAmAM AvatuM hatuM. ziva athavA mahAdeva e mRtyu ane prajanana sAthe saMkaLAyelA deva hatA. draviDonI liMganI ane brAhmaNIya zivanI saMkalpanAo vacce gADha samAnatA che. joke brAhmaNo eTalA badhA buddhimAna hatA ke teo koI paNa avakAzo sarjavA mATe zaktimAna hatA ane temaNe sarvocca AtmAnI kalpanA karI ke jeNe samagra brahmAMDanI racanA karI ane temane temaNe brahmA evuM nAmAbhidhAna karyuM. vAstavamAM teo brahmAMDanI racanA mATe kAraNabhUta evA zaktimAna deva hatA. A lokonI caturAI to temanI prAyazcitanA siddhAMtanI zodhamAM hatI.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaNe lokone evuM mAnatA karyA ke balidAna ApavAnI prakriyAthI devo saMtuSTa rahe che ane temanAM pApo gANitika cokkasAIthI nAza pAme che. badhI ja prakAranA balinI zodha karavAmAM AvI hatI. jemaNe potAnuM jIvana khoTAM kAryo karavAmAM pasAra karyuM hatuM, temaja pariNAma svarUpe jemaNe DhagalAbaMdha ghaNA doSo ekatra karyA hatA teo paNa dharmaguruo dvArA mAkhaNanI Ahuti ApavAthI jAduI lAkaDInI jema temAMthI bacI zakaze. duSTa kAryo karanArAo mATe te temAMthI chUTavA mATeno mArga hato ane te samayamAM A bali caDhAvavAnI bAbatane atyaMta saphaLatA maLI hatI. temano devonI pUjAmAM rahelo taphAvata temanI IndranI pUjAnA saMdarbhamAM pAnA naM. 21-22 para suMdara rIte varNavyo che. History of India _ From the earliest ages : Talboys Wheoles. brahma lagna : ATha prakAranAM lagno paikInuM A prathama che je prAcIna hiMduo mATe paNa jANItuM hatuM ane tenA cAra umadA svarUpo che. cAra Azramo hatA : brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama ane saMnyAsazrama vaDIlara sUryadevane viSNu sAthe sarakhAvavA prayatna kare che, paraMtu viSNu nAga upara jaLamAM nIce Utare che tenI sAthe Ano meLa khAto nathI. videzI devAno potAnA devo sAthe meLa besADavA temane ekabIjAnA aMgabhUta banAvavA mATenI IcchA darzAvavA mATe, jema hAthInA pagalAmAM sarve prANIonAM pagalAM samAI jAya che tema lokonA sAmAnya manane anurUpa banAvavA mATeno mArga zodhavAnI kSamatA brAhmaNomAM hatI. vaLI rAjyakartA rAjakumAro paNa potAnA vaMzAnugata adhikArone oLakhI zakyA ane A bAbate brAhmaNonI sarvoparitAnAM dvAra kholI nAkhyA ane tyArabAda teo janatAnA abhiprAyamAM khUba moTo pheraphAra lAvI zakyA. . joke A brAhmaNa atyaMta guptatA jALavanArA ane eTaluM saMkucita mAnasa dharAvatA hatA ke dharmanAM dvAronI cAvI potAnI pAse rAkhIne te (kAro) anya badhA mATe sAvadhAnI pUrvaka ane krUra rIte baMdha rAkhavAmAM AvyAM hatAM ane temanA elAnA ja khAsa adhikAronA rakSaNa mATe ja banAvavAmAM AvelA niyamo para je loko dvArA atikramaNa karavAno prayatna karavAmAM Ave temane mATe temAM khAsa zikSA nizcita thayelI hatI. A mujaba - 10 -
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo koI zudra veda aMgenI mAhitI ajANatAmAM paNa sAMbhaLI jAya to tenA kAnamAM garamAgarama pravAhI sIsu reDavAnI sajA tene prApta thatI hatI. Ama brAhmaNa dharma temanA potAnA sivAya anya sarve mATe baMdha graMtha hato ane emAM koIja Azcarya nathI ke AvI sarvane bahAra rAkhavAnI ane bAkInA badhAnA bhoge kAryarata vyavasthA janatAne mAnya na hatI. tenI be prakAranI asara pedA thaI. potAnI jAti pratye ja samarpita evA brAhmaNo dhArmika saramukhatyAranI bhUmikA adA karatA hatA ane temanA A saramukhatyArI vyavahAro bhAgye ja koIne anukULa hatA. je loko temano julama ane ApakhudI sahana karatA hatA teo AturatAthI koIka parivartananI rAha joI rahyA hatA. A brAhmaNone sahAya karatA hatA evA kSatriyo paNa temane bahAra rAkhatI temanI (brAhmaNonI) uttamatAnI baDAIvALI vyavasthAthI ciDAyelA hatA ane teo potAnI taka mATe rAha joI rahyA hatA ane teo temane (brAhmaNone) UtArI pADavAnI koI taka cUkatA na hatA. Ama IsavI sana pUrvenA tRtIya zataka sudhI cAlatuM rahyuM ane tyArabAda brAhmaNoe temanI bhUmikA badalI ane sattA calAvanArA dharma guruone badale rAjyakartA rAjakumAro sAthe mitratA karI ane yojanAbaddha rIte rAjakAraNIo tarIkenI bhUmikA bhajavavA mAMDI. Ama jyAre asaMtuSTatAnuM sAmAnya vAtAvaraNa hatuM tyAre kSatriyakuLamAMthI ja eka mAnavI pedA thayo ke jeNe dharmaguruonA anyone bAkAta rAkhanArA khyAlone dharamULathI ukhADI nAkhyA ane badhAnI Avazyaka samAnatAnI himAyata karI. Izvara ke je sarvane (samAna rIte) cAhe che tene mATe koI moTuM nathI ke koI nAnuM nathI. temaNe brAhmaNonA devonI paNa avagaNanA karI athavA vadhu sAcI rIte kahIe to temaNe devonI ApakhUdIno anAdara karyo ane badalImAM karmanA lokhaMDI siddhAMtane sthApita karyo. mAtra manuSya ja potAnA mokSa mATe mAtra poteja kAryarata banI zake. A bAbata kevaLa potAnAmAM anaMta saMkhyAmAM uttama guNo vikasAvIne ane potAnAM badhAMja aniSTa lakSaNonuM umUlana karI temane zUnyavat banAvIne
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja siddha thaI zake ane te dvArA badhI ja samajaNothI upara evI zAnti te prApta karI zake. ane Ama have ApaNe prAcIna bhAratIya mAnyatAonA tRtIya vikAsa - tabakkAmAMthI pasAra thaIzuM ke je kSatriyonI sarvoparitAno samayagALo hato. 'IsavI sana pUrvenA chaThThA zatakanuM bhArata tulanAmAM thoDAka pachInA samaya upara AvIe to mAtra kalpanAnA AdhAre nahIM, paraMtu ApaNI mAhitI mATenA prAcIna labhya dastAvejo para vizvAsa rAkhIne hakIkatonA AdhAre te aMge (te samaya aMge, ApaNe kaMIka kahI zakIe. bauddha dharma ane tenA samakAlIna jaina dharmanA Agamane dezanA ItihAsanA sAmAnya pravAho aMge sImAcihana aMkita karyuM che. brAhmaNonA dhArmika vidhionA (ekAdhikArI) zAstrathI loko dharAI gayA hatA. dhArmika graMthonA adhyayana ane adhyApanano jusso osarI gayo hato ane tenI jagyA brAhmaNonI Apa khudIe lIdhI hatI. ghaNuM karIne mAnavatAnI utkaTa IcchA ane mahattvAkAMkSA cetanavihIna banI gayAM hatAM. dhArmika mAnyatAo tenA galanabiMdue pahoMcI gaI hatI. devo mahela jevI ImAratomAM baMdhAIne cUpa ane nakAmA banI gayA hatA. vAstavamAM teo pAchaLathI pUchaDethI) pakaDavA jatA azvo samAna banI gayA hatA ke jemane mATe dharmaguruo temanA potAnA siddhAMto calAvatA hatA. TUMkamAM brAhmaNa dharmaguruo loko upara sattA calAvatA hatA. temanI sattAne paDakAravAnI koI hiMmata karatuM na hatuM. janmathI te mRtyu paryata vyakti dharmaguruonA vaTahukamothI jakaDAI gaI hatI. balidAna ApavA mATeno agni hajI prajvalita hato, kiMtu vyaktinA dilanI nIce tene mATe UMDI vedanA hatI, kAraNa ke teo dharmaguruonA (Apakhuda) AdezothI guMgaLAmaNa anubhavatA hatA. kSatriyo ke je atyArasudhI khabhekhabhA milAvIne eka ja maMca upara UbhA hatA teo paNa harIpha jJAtine (brAhmaNone) vyavasthAtaMtramAM temanA bhoge ArSadA samAna banI gayelA joIne atyaMta trAsa pAmyA hatA. vAtAvaraNa glAnimaya banI gayuM hatuM. - nirAzAvAdano gADha raMga ke je pratyeka bhAratIya darzanazAstrIomAM vaheto rahe che teNe paNa vAtAvaraNane vadhAre glAnimaya banAvI dIdhuM.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka evA tIvrabuddhi manuSyanI AvazyakatA hatI ke je eTalA atyaMta UMcA maMca upara Ubhelo tenA sudhI brAhmaNonI vivecanAo ane TIkAo pahoMcI ja na zake ane je dharmanA mRta hADapiMjaramAM prANa phUMkI zake ane te ja lokonI utkaTa IcchAo ane mahattvAkAMkSAone (yogya) vaLAMka ApI zake. . bIjA zabdomAM mAnavatA pratyenA premano saMpradAya e tatkAlIna prajAno pokAra hato. karoDo lokono samUha ke je satata brAhmaNIya niraMkuza ApakhUdIthI saMtapta hato te vadhAre lokatAMtrika ane vadhAre sAmAnya vyavahArajJAna dharAvatA saMpradAya mATe prArthanA karatA hatA ke jenA dvArA bhUlathI para (gaNAvavAmAM AvatA hatA) evA dharmaguruonA taddana ApakhUdI vaTahukamone niyaMtrita karI zake. rAjyanItine lAge vaLage che tyAM sudhI kSatriyo pote rAjakumAro tarIke saMnyAsIonI IcchAone vaza thavAnI dhArmika paMDitAI aMge koI ja ciMtA dharAvatA na hatA. teo (saMnyAsIo) potAnA aMge khUba ja UMco abhiprAya dharAvatA hatA. teo (rAjavIo) A dhArmika upadezako mATe raheThANa pUruM pADatA hatA ke jemAM eka moTo rAcaracIlAthI sajja evo khaMDa hoya, jemAM besIne teo temanI (dhArmika) carcAo karI zake. paraMtu te (rAjavI) pote svastha ane A badhAthI alipta raheto. mAtra naimitika pUjA ane AvA upadezakonI upara challI mulAkAta sivAya tenI rojiMdI dinacaryAmAM jarApaNa khalela pahoMcatI nahi. rAjyanA vaDA tarIke te jamAnAmAM abhUtapUrva ane advitIya sahiSNutA darzAvI te badhAja dharmaguruone rAjyAzraya pUro pADato. A pravAhone lakSyamAM laIne vadhAre kALajIpUrvaka ane vivecanAtmaka rIte IsavIsana pUrvenA chaThThA zatakamAM janatAnI rAjakIya paristhiti, sAmAjika paryAvaraNa, Arthika sthiti, sAhityika vikAsa ane dhArmika pragati aMgenI tapAsa karIzuM. rAjakIya : bhUgoLa : vardhamAna mahAvIra ane gautama buddha samakAlIna hatA. eka sAthe nahIM hovA chatAM baMne samAna daSTibiMduthI kArya karatA hatA ane temanI pravRttio samAna bhaugolika pradeza pUratI maryAdita hatI. - 193 -
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ (tenI) uttarIya hada himAlayanI lAMbI parvatamALA sudhI hatI ane dakSiNamAM te narbudA nadI sudhI vistaratI hatI. nimna baMgALa tyAre jANItuM na hatuM ane te vaMganA nAmathI oLakhAtuM hatuM. gautamanA jIvana ane kAryakSetranuM dRzya aniyamita corasa jevuM hatuM, je cAra rAjyomAM vaheMcAyeluM hatuM. uttarIya Arya bhAgamAM kosala ke audha ane mithilA ke sirahaTanAM rAjyo hatAM. nIcalA (dakSiNIya) ardhamAM vArANasI ke banArasa ane magadha ke berAranAM rAjyo hatAM. prAcIna kAlakramanI yAdI gautamanI silonanI mulAkAtano nirdeza kare che. bhaugolika hada koI paNa aMdAja vagara gautamanI dakSiNa tarapha vistaratI te sthaLa (silona)nI mulAkAtano hisAba Ape che. mAro evo abhiprAya che ke mAtra basone aDhAra varSa pachI sau prathama vAra bhArata ane silona vacce saMbaMdho sthApita thayA. samaNA vayaM mahArAja dhammarAjassa sAvakA / tadevAnukampAya jambudIpA idhAgatA // rAjakumAra mahendra ane rAjakumArI saMghamitrA pavitra AtmA (mahAvIra)nA saMpradAyanA gaganamAM te (rAjakumAra) sUryanI mAphaka ane teNI (rAjakumArI) dAminInI mAphaka daidipyamAna hatAM. (History of ancient India Talboys Wheeler P. 101)). rAjakIya paryAvaraNa : ati prAcIna sAhityika paraMparAo prajAsattAka rAjya amalanI ochI ke vattI zaktizALI rAjAzAhInI sAthe sAthe saMpUrNa ke rUpAMtarita evI bhUtakALanA avazeSarUpa svataMtratAyukta rAjya amalanI paNa noMdha le che, atyaMta zaktizALI rAjAzAhInI noMdha vidvAna paMDatioe nIce mujaba lIdhI che. (1) rAjagRha jenI rAjadhAnI (pachIthI pATalIputra) hatuM evuM magadhanuM sAmrAjya jyAM prathama rAjA biMbisAra ane pachIthI teno putra ajAtazatru rAjya karato hato. (2) vAyavya dizAmAM kosalanuM sAmrAjya hatuM. uttarIya kosalanI rAjadhAnI zrAvastAmAM hatI, jyAM prathama rAjA pasendrI ane tyArabAda teno ~ 194 -
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ putra vidubha rAjya karato hato. (8) kosalanI dakSiNe vAmo ke vatsonuM sAmrAjya hatuM, jenI rAjadhAnI jamunA kinAre AvelI kosAmbI nagarI hatI ane tyAM paraMtapano putra udeNa rAjya karato hato. tenAthI hajI AgaLa dakSiNamAM avaMtinuM sAmrAjya hatuM, jenI rAjadhAnI ujjaina nagarI hatI ane tyAM rAjA pajyota rAjya karato hato. (uparokta sAmrAjyo) samAna mahattva dharAvatA ane eTalo ja zaktizALI licchavI rAjyono vRjiyana saMgha hato. vesAI ke vaizAlI tenI rAjadhAnI hatI ane zAkya rAjyonA saMghanI rAjadhAnI kapilavastu hatI. taduparAMta kAzI ane aMganA rAjyo paNa hatAM. AvAM nAnAM rAjyo eTalAM zaktizALI ke mahattvanAM na hatAM ane pariNAme teo kALakrame uparokta zaktizALI sAmrAjyomAM bhaLI gayAM hatAM. ApaNe temanI (A rAjyonI) aMtargata astitva dharAvatA dharmonI vAta upara jaIe te pUrve A sAmrAjyo vize kaMIka vadhAre jANavuM e ApaNe HE 4104 Q2. (BST India T.W., Rlys Davids P. 2-3) magadha : magadhanuM sAmrAjya tenA dRSTAMtarUpa rAjavI azokanA samayamAM atyaMta prakhyAta thayuM hatuM, jenI mULabhUta rIte paurANika rAjA jarAsaMghe sthApanA karI hatI ane te vakhate te kuzAgrapurI tarIke oLakhAtuM hatuM. aitihAsika mAnyatA dharAvato tyAno prathama rAjavaMza zizunAgano hato. zizunAga e IsavIsana pUrvenI chaThThI sadImAM paTanA ane gayAnA saMbaMdhita evA pradezothI baneluM eka nAnakaDA rAjyano rAjA hato. - buddhanA samayamAM joke zreNika biMbisAra2 nAmano eka zaktizALI rAjA tyAM rAjya karato hato. jyAre biMbisAra kevaLa paMdara varSanI uMmarano thayo tyAre tenA pitAe teno rAjyAbhiSeka karyo ane te pachI teNe sau prathama kArya najIkanA aMganA rAjya upara AkramaNa karyuM ane tene jItIne) tene potAnA rAjyamAM bheLavI dIdhuM. teNe potAnuM tathA potAnA rAjyanuM nAma biMbisUra kevI rIte prApta karyuM te aMge jaina paraMparA rasaprada vArtAo - 105 -
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ape che. zreNikanA pitA pAsenajItane ghaNA putro hatA. temanA pachI gAdIe koNa Ave te nakkI karavAnuM kArya temane mATe atyaMta agharuM hatuM. temaNe te (putro) badhAne bolAvyA ane eka mijabAnI goThavI. jyAre badhA ja rAjakumAro AnaMdapUrvaka jamatA hatA tyAre teNe temanI upara jaMgalI kUtarAo choDI mUkyA. anya rAjakumAro potAnA jIva bacAvavA mATe tyAMthI bhAgI chUTyA paraMtu zreNika tyAM besI rahyo ane anya rAjakumAroe choDelI bhojananI thALIomAMthI te kUtarAone khavaDAvavA mAMDyuM. A rIte tene kUtarAone vaza karyA ane teNe potAnuM bhojana pUrNa karyuM. zreNikanI buddhimattA aMge (A prasaMgathI) rAjAne khAtarI thaI gaI. anya koIka vakhate nagaramAM pracaMDa agni saLagI UThyo. ane rAjAe hukama karyo ke (nagaranA) je gharamAMthI Aga prathama zarU thaI hoya te (ghara) tenA rahevAsIoe khAlI karI devuM. e kamanasIba hatuM ke rAjamahelamAM rAjyanA koI eka rasoIyAnI bedarakArIne kAraNe te agni saLagI UThyo hato. rAjakumArone potAne sauthI vadhAre gamatI koI eka cIja laIne rAjamahela khAlI karavAno hukama karavAmAM Avyo. zreNike bambasAra nAmanuM eka zukaniyALa saMgItanuM sAdhana pasaMda karyuM ane teja kAraNathI tenuM nAma biMbisAra paDyuM. A pasaMdagIthI rAjA dekhItI rIte ja khuza thayo ane A ghaTanAne aMte zreNikano rAjagAdI upara rAjyAbhiSeka karavAmAM Avyo. lagnaviSayaka saMbaMdho : zreNika biMbisAra tenA samayanA be atyaMta zaktizALI sAmrAjyo sAthe lagna saMbaMdhathI joDAyo. te kosalanA rAjA pasandInI bhaginI kosalAdevI sAthe paraNyo hato. teNInA salAmata dhana tarIke teNe teNIne kAzInA sAmrAjyanI kula vArSika upaja ugharAvavAnI maMjUrI ApI. zreNika vaizAlInA atizaya prabhAva dharAvatA licchavI rAjyonA saMgha paikInA koI eka rAjAnI putrIne paNa paraNyo hato. teNInuM nAma celaNA hatuM. - jaina paraMparA e hakIkata pragaTa kare che ke A lagna paNa niyamAnusAra ujavavAmAM AveluM Adarayukta lagna na hatuM, paraMtu te cokhkho apaharaNano kisso hato. vArtA A pramANe che : - 1960
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaizAlInA licchavI rASTronA saMghanA rAjA cetakane sAta kanyAo hatI ane (chellI be sivAyanI) te badhI te samayanA prakhyAta rAja gharAnAomAM paraNAvelI hatI. kevaLa chellI be kuMvArI hatI. sIjyeSThA ane celaNA. baMnemAM je moTI hatI tenI chabI zreNike joI ane te tenAthI mohita thaI gayo. tethI teNe tenA hAthanI mAgaNI karI. kiMtu licchavI rAjA je atyaMta bahAdura ane abhimAnI hato nA pADI ane mAgu ThukarAvyuM. pariNAme rAjA zreNike tenI rANI dhAriNIthI thayela abhaya nAmanA potAnA putra ke je teno maMtrI paNa hato tenI salAhathI potAnI premikAnA mahela sudhI eka (gupta) suraMga khodI. (rAjagAdI para besatAM pahelAM zreNika jyAre vanavAsamAM hato tyAre te dhAriNIne paraNyo hato.) suraMgamAM thaIne te jyAre teNInA mahelamAM pahoMcyo tyAre tene joIne sIjyeSThA khuza thaI gaI. teNIe paNa agAu tenI chabI joI hatI ane teNI paNa tenAthI mohita thaI gaI hatI. jyAre ratha lAvavAmAM Avyo hato ane nAsI chUTavAnI saghaLI vyavasthA pAkI thaI gaI hatI tyAre teNInI nAnI bahena celaNAe teNInI sAthe javAnI AturatA darzAvI. teo baMne jyAre rathamAM besI gaI tyAre sIjyeSThAne yAda AvyuM ke alaMkAronI saMduka te gharamAM bhUlI AvI hatI. (te levA mATe teNI pAchI gaI) ane rathamAM e vakhate nAnI bahena celaNA ekalI ja hatI. zreNikane A aMge kazI ja jANakArI na hatI. teNe vicAryuM ke tenI premikA rathamAM che ane pachI rAjAe zatrunA mahelanA prAMgaNamAM vadhu samaya mATe rokAvuM yogya nathI ema vicArIne ratha mArI mUkyo. kamanasIbe sIjyeSThA pAchaLa rahI gaI ane sahAya mATe bUma pADI. pachIthI mahAvIranI nizrAmAM teNIe saMsAra tyAga karyo. 1 D.J.H. Marshall, Annual report, A.S. India 1905-1906 2 A rAjA aMgenI vigato mATe saMdarbha : Gager Mahabamso magadhanI bhaugolika hada mATe saMdarbha : Rhys Davids R. 24 zreNike pote sIyeSThAnuM apaharaNa karyuM che ema vicArIne Akhe raste eja nAmathI teNInI nAnI bahenane saMbodhana karyA karyuM, paraMtu chevaTe tene potAnI bhUla samajAI ane ema kahevAya che ke nAnI bahena paNa tene eTalI ja cAhatI hatI ane eTalIja suMdara hatI te rAjAe joyuM - 199 -
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane te tene paraNI gayo. ane A joDANathI te samayanA eka atyaMta dRSTAMtarUpa rAjavI azokano janmo thayo, ane te ajAtazatru kuSTika evA vaikalpika nAmathI paNa oLakhAto hato. (badhI ja jaina paraMparAo baMne nAmane Teko Ape che.) Apaze tenA pachInA rAjyakartA vize jANIe te pahelAM ApaNe zreNika biMbisAranI dhArmika mAnyatAo vize kaMIka vadhAre jANavuM joIe. anya rAjAonI mAphaka ja A bhalA rAjAe badhA ja dharmone rAjyAzraya Apyo hato. kiMtu badhA ja dharmonA anuyAyIo tene potAnA saMpradAya paikInA eka tarIke gaNatA hatA. suttapiTa pavAlutta ApaNane eka vArtA kahe che. tenA gautama buddha sAthenA milananI vArtA darzAve che ke teNe temanA saMpradAyane rAjyAzraya Apyo hato. jo ke jaina paraMparAo dAvo kare che ke zreNika biMbisAra mahAvIrano anuyAyI hato ane teNe e saMpradAyamAM zikhAu umedavAra dharma parivartana karyuM hatuM. tenA dharma parivartananI vArtA uttarAdhyayananA vIsamA prakaraNamAM sacavAyelI paDI che. evo ahevAla che ke zreNike aThThAvIsa varSa rAjya karyuM hatuM ane teNe tenA putra ajAtazatrunI tarapheNamAM rAjya sattAno tyAga karyo hato. paraMtu ajAtazatru dhairyavihIna hato ane tethI te tenA pitAnA kudaratI mRtyu sudhI rAha joI zake tema na hato ane devadatta nAmanA eka kAvatarAkhoranI preraNAthI teNe tenA pitAnI hatyA karI. zreNika bhUkhamarAthI mRtyu pAmyo. ajAtazatru : azoka : ajAtazatru celaNAthI janmyo hato. te jyAre janmyo nahato tyAre tenI mAtAne teNInA potAnA patinuM mAMsa khAvAnI IcchA thaI. teNInI A aniSTa AkAMkSA abhayakumAre sUcavelI yuktine pariNAme pUrNa thaI. joke teNI tenA pati tarapha bhaktibhAva dharAvatI hatI ane tethI teNIe potAno putra apazukaniyALa nIvaDaze ema vicArIne teNIe potAnA putrane najIkanI vATikAmAM pheMkAvI dIdho. zreNike tene te azokavana nAmanI vATikAmAMthI pAcho maMgAvaDAvyo ane tyAra pachIthI te bALaka azokacaMdra nAme oLakhAvA lAgyo. jyAre vATikAmAM paDI rahyo hato tyAre eka maraghIe tenI AMgaLI karaDI khAdhI 198
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatI ane te AMgaLI te pachIthI kyAreya sAjI na thaI. A kAraNathI te kuNika (AMgaLIvihIna) tarIke oLakhAvA lAgyo. eka bauddha kAvatarAkhora sAthenA apavitra joDANathI vipathagAmI banyo ane tene pariNAme tenA pitAnI hatyA karavA mATe prerAyo. bauddha ahevAlo tene potAnA sahodaronA paNa hatyArA tarIke varNave che. (saMdarbha: mahAtamAzA bhUkhamarAthI karUNa mRtyunI kathAnI vArtA mATe saMdarbha : niryAvalisUtra) - tenA pitA jyAre mRtyu pAmyA tyAre te kosalamAM tenA oramAna mAmA kosalanA rAjA pasandInI sAthe hato. teNe kAzInagarI ane kosala sAme yuddha jAhera karyuM hatuM.) kozalAdevI zokathI mRtyu pAmI ke jene mATe salAmata dhana tarIke kAzInI kula vArSika upaja ugharAvavAnI maMjUrI ApelI hatI. kAyadesara rIte ajAtazatru tene mATe dAvo karI zake tema na hato tethI teNe potAnA vayoyuddha mAmA sAme yuddha jAhera karyuM. ajAtazatruno parAjaya thayo ane tene koI eka lazkarI chAvaNImAM kedI tarIke laI javAmAM Avyo. jyAM sudhI teNe potAno dAvo jato na karyo tyAM sudhI tene choDavAmAM Avyo nahi, kiMtu gammatanI vAta to e che ke tenA vayoyuddha mAmAe tenI potAnI vajjirA nAmanI putrI tenI sAthe paraNAvI ane eja kAzInuM janapada tene bakSisamAM ApI dIdhuM. mahAna mRtAtmAo aMgeno graMtha ApaNane jaNAve che ke kyA hetuthI teNe licchavIo ane buddhanA zaktizALI rASTronA saMgha upara AkramaNa karyuM. (graMthomAM) licchavIonA kissAmAM evuM paNa kahevAmAM AvyuM che ke licchavIo jyAM sudhI jIvita che tyAM sudhI temane (koI paNa saMjogomAM) harAvI zakAze nahi ane tene mATe anya koI mArgo pasaMda karavA paDaze. vaizAlI sAthenuM yuddha : te samayanuM atyaMta mahAna ane bhAre anarthakArI yuddha zarU thayuM ke jyAre ajAtazatrue tenA nAnAjI cetaka upara AkramaNa karyuM. A yuddha daramyAna mahAzilAkaMTaka athavA rathamUzala jevAM bhAre vinAzakArI zastro prayojavAmAM AvyAM hatAM ane pariNAma e AvyuM ke lAkho lokonA mRtyu sAthe vaizAlIno saMpUrNa vinAza thayo. (mahAparinirvANa - 19 -
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe saMdarbha : bhagavatI sUtra zataka uddezaka) huM yuddhanI vigatonA UMDANamAM javAnuM sUcavuM chuM kAraNa ke te lazkarI vyuharacanA chatI kare che ane te lokonI pragati ane lazkarI dAvapecamAMnI nipUNatAne prakAzamAM ANe che. tethI yuddhanAM kAraNo, varNana, vinAza, vinAzanAM kAraNo vagere upara paNa te prakAza pheMke che. yuddhanAM kAraNo : - jyAre zreNika jIvato hato tyAre rANI celaNAthI janmelA kuNikanA halla ane vihalla nAmanA bhAIone teNe sarvazreSTha sacenaka nAmano hasti ane svargIya kaMThamALA bakSisa karyA hatAM kuNikanI patnI padmAvatI te baMne bhAIone svargIya hAra sAthe sarvazreSTha hasti upara vihAra karatA hoya evuM dazya jovAnuM sahana zakI nahi ane tethI teNIe kuNikane uzkeryo. kuNika ajAtazatrue tenA bhAIo pAse te (be vastu)nI mAgaNI karI. kiMtu baMne bhAIone temanA pitA sAthenA agAunA atyaMta kharAba banAva khyAlamAM hato tethI teo nAsI gayA ane vaizAlInA rAjA evA temanA mAtAmaha cetakanuM zaraNuM zodhyuM. sattAvAra rIte ajAtazatru kaNike cetakane hasti ane hAra parata karavAnI athavA tenA vikalpamAM tenA bhAIono kabajo tene soMpavAnI jANa karI. joke cetaka ethI Daryo nahi ane teNe pratyuttara vANyo ke te bakSiso rAjAe potAnI marajIthI ApelI hovAthI rAjyanI mAlikIno hiraso banatI nathI ane kabajAno savAla che tyAM sudhI tevo prazna ja uddabhavato nathI. A bAbata ajAtazatrune gussa karavA mATe pUratI hatI. AthI teNe tenA kala, sukala, mahAla, kRNa, sukRSNa, mahAkRSNa, vIrakRSNa, rAmakRSNa, pitRsenakRSNa ane mahAsenakRSNa ema dase bhAIo sAthe maLIne cetaka upara AkramaNa karyuM ane yuddha prAraMbha thayo. yuddhanuM varNana : taeNaM sekAlekumAre annayA kamAi tihiM dantisahassehi, tihiM maNuyakADIhiM garulavUhe ekkArasameNaM khaNDeNaM kUNiegaM rannAsaddhi rahamusalaM saMgrAma oyAe evaM khalu kAlI tavaputte kAlekumAre tihi danti sahassehiM jAva....kuNieNaM rannA saddhiM rahamusalaM saMgAmaM saMgAmemANe hayamahiya pavara vIra dhAiya NivaDiyacindhaDajhaya paDAge nirAlovAo disAo karemANe * 200
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ caiDagassa ranno sapakkhaM sapaDidisiM raheNapaDirahaM havvaM aage| yuddhanuM dazya Ama ApaNane darzAve che ke temAM jAnanI khuvArI ochI thaI, paraMtu uttamottama bahAdura yoddhAo dhvajo, patAkAo, pratIko sAthenI doDAdoDa ane paribhramaNo karavAthI tema ja eka rAjAnA rathano bIjA rAjAonA rathoe pIcho karavAthI dizAo dhUMdhaLI thaI gaI. (dhULa uDavAne kAraNe) vinAza : . A badhAM yuddhomAM A eka sauthI mahAna yuddha hatuM ane tethI temAM mahattama vinAza thayo. mahAviMTava ane rathamUzana evAM be atyaMta vinAzakArI zastroe aneka lokone temanA jIvanathI vaMcita karavAnuM saraLa banAvyuM. ratha muzalane rathIvihIna ane yoddhAo vihIna ratha tarIke varNavavAmAM Ave che je muzaLa (khAMDavAnuM sAdhana)ne goLa goLa pheravatAM pheravatAM duzmananA daLamAM ghUsI jatI hatI ane tyAM Amatema pharatAM pharatAM lokono (duzmananA sainikono)te saMpUrNa vinAza karatuM hatuM. tene Adhunika Tenko sAthe sarakhAvI zakAya ke jemAM laghutama mAnavabaLanI AvazyakatA rahe che ane mahattama vinAza verI zake che. (nileyAtiyAmasUtra) maharitnAvaTa6 eka nAnakaDo lAkaDAno TUkaDo ke paththarano nAnakaDo TukaDo evI rIte pheke che ke te jyAre duzmananA mANasone vAge tyAre jANe khUbaja moTo khaDaka (pheMkIne) athaDAvyo hoya evI jIvaleNa asara pedA kare che. mahAvIre pote ahevAla Apyo che ke kula vinAza 96 lAkha loko jeTalA moTA AMkaDAne AMbI jAya che. rAjakAraNa (rAjanIti) : A yuddhanImAtra lazkarI vyuharacanAnA bhAgarUpe daLonI cokkasa AkAromAM goThavaNI (jema ke garuDabUda : garuDa jevI racanA)nI dRSTieja nahi, paraMtu mutsadIbharI prayuktionA upayoganI dRSTie paNa noMdha levI Avazyaka che. bu AgAhI karelI tadanusAra dasa bhAIonA joradAra hallAnI - 2012
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAme licchavIo koI sahelo zikAra banI jAya evA na hatA. vAstavamAM A yuddhamAM dase bhAIo mRtyu pAmyA ane kaNika ekalo ja bacI gayo. rAtrinA samaye duzmano jyAre potAnI chAvaNImAM zAMtithI ArAma ane niMdrA mANI rahyA hatA tyAre halla ane vihalla sacenaka (hasti) upara savAra thaIne tyAM AvyA ane ati bhAre vinAza saryo. konyAnA maMtrIoe mArga vacce eka vizALa khADo khodIne ane tene agnithI bharI daIne evI rIte tene DhAMkI devAnI salAha ApI ke zatruonAM nayano chetarAI jAya. rAtrinA samaye sacenaka AgaLa vadhavAno InkAra karI dIdho ane halla-vihalla tenuM sAcuM kAraNa jANatA nahIM hovAtI bicArA kamanasIba prANI upara trAsa gujAryo. tethI karIne umadA hastie potAnI jiMdagI upara jokhama uThAvyuM, paraMtu halla ane vikallane salAmata aMtare pheMkI dIdhA. jyAre halla ane vihallane jyAre A aMge jANa thaI tyAre teo atyaMta asvastha thaI gayA ane te vakhate mahAvIra zrAvastImAM AvelA hatA temanI nizrAmAM temaNe saMsArano tyAga karyo. (bhagavatI zataka : 7, uddezaka : 9). aMte cetakano parAjya thayo ane baMne pakSe asaMkhya khuvArI thaI. vaizAlI sadaMtara nAza pAmyuM. kintu ahIM vAjabI zaMkA vAcakanA manamAMe pedA thAya che ke ATalo badho zakti mAna rAjA cetaka kevI rIte parAjita thaI zake. jaina ane bauddha niSNAto dIna hastinA vinAza mATe upayogamAM levAmAM AvelI vadhAre buddhiyukta ane mutsadIpUrNa prayuktione varNave che. janakathA : konyA mATe tene zaktimAna virodhI upara vijaya meLavavo e bilakula azakya samAna banI gayuM hatuM, tyAre eka devIe tene nIce mujaba salAha ApI. tArkika rIte manathI kevaLa vicArIe to AvI salAha kAMto koI maMtrI pAsethI AvI hoya athavA to nagaravAsI koI strI taraphathI AvI hovI joIe.) "je koI yukti-prayukti racavAmAM Ave to tenI jIta mATe koI AzA hatI." kuNIye A aMge te devI sAthe vAta karI - 2020
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane rASTranA hita mATe tene sahAya karavAnI teNIne vinaMtI karI. devI korTasAna saMmata thaI. teNe dhyAnamAM lIna thaI gayelA eka saMnyAsIne zodhI kADhyo ke lokonAM ToLAM jyAM hoya evAM sthaLothI atyaMta dUra (ekAMtamAM) raheto hato. ema kahevAmAM Ave che ke A saMnyAsIne kamanasIbe tenA gurue zApa Apyo hato ke jo te ziSya potAnA gurunI hatyA karavA mATeno prayatna karaze to bIjA janmamAM koI suMdara strInA sahavAsamAM te tenAM vrato toDI nAkhaze. A aniSTa pariNAmomAMthI bacavA mATe te saMnyAsI lokonAM ToLAM hoya evAM sthaLothI atyaMta dUra (ekAMtamAM) rahIne dhyAna karato hato. devI korTasane tene koIka bhUkI vahorAvI jene pariNAme saMnyAsI atisArathI pIDAvA mAMDyo. ane pachI teNIe tenI suzruSA karavAno DhoMga karyo. saMnyAsI AraMbhamAM nAkhuza thayo, paraMtu te A pralobhanane lAMbA samaya sudhI rokI zakyo nahi ane teNI upara moha pAmIne teNInI sAthe campA tarapha gayo. te saMnyAsIne koNIye samasyA mATeno koI rasto zodhI kADhavA mATe vinaMtI karI. saMnyAsI kAraNo zodhavA mATe vaizAlImAM gayo jyAM saMnyAsI hovAne kAraNe te nagaramAM sahelAIthI nizastra (hovAthI) ane tene potAne nukasAna na pahoMce te rIte tapAsa karavA mATe avarajavara karI zakato hato. teNe zodhI kADhyuM ke tyAM astitva dharAvato stUpa nagarIne saMpUrNa vinAza thavAmAMthI bacAvato hato. dagalabAjIthI teNe te stUpane jaDamULathI ukheDI nAkhyo ane pariNAme TUMka samayamAM ja koNiye vadhumAM vadhu sainikonI madadathI bhayAnaka Akramaka karIne vaizAlIno saMpUrNa rIte vinAza karyo ane chevaTe rAjA cetake AtmahatyA karI. bauddhakathA : buddhacaritamAMthI sadaMrbha maLe che ke kevI rIte vassAkArA nAmanA yuvAna brAhmaNe dagalabAjIthI licchavIone chetaryA ane teo vacce bheda paDAvyA. jyAre ajAtazutrune A yuvAna brAhmaNe jANakArI ApI ke prAmANika ane nyAyI yuddhamAM licchavIone parAjita karavA e azakya hatuM teNe tene AmAMthI kaMIka rasto kADhavAnuM kahyuM ane vasAkArA brAhmaNe evI taiyAra karI ke te bharyA darabAramAM vajionA kissAmAM temano pakSa laIne sAmano ~2030
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAno DhoMga karaze ane eja vakhate te tene rAjAne) koIka upahAra Apaze. rAjA (gusse thaIne) e upahAra japta karI leze ane tenA rAjyamAMthI tene deza nikAla karavAnI sajA karaze. AvI dagalabAjIthI licchavIo chetarAI jaze ane te teone potAnA vizvAsamAM laI leze. A mATe je Avazyaka haze te badhuM ja te karaze ane chevaTe koNiya mATe vijaya prApta karaze. tadanusAra karavAmAM AvyuM ane tethI prAmANika ane niSkapaTa evA kamanasIba vanjio chetarAI gayA. temaNe vasAkArAnI vAstavamAM nyAyAdhIza tarIke nimaNUka karI ane A rIte temaNe tene adhikRta rIte UMcI padavI ApI. kintu te pachI yogya samaye te luccA brAhmaNe eka mANasane eka vAta karIne ane bIjA mANasane bIjI vAta karIne licchavIomAM bhAgalA paDAvyA. bIjAnA nAme te licchavIomAMnA ekane gALo Apato ane AvAM atyaMta nIca kAryo dvArA aMte teNe temanI ekatAne toDI nAkhI. koNiyane jyAre nivedita karavAmAM AvyuM ke tene mATe AkramaNa karavAno samaya AvI gayo che tyAre teNe acUkapaNe tema karyuM ane teNe A licchavIono saMpUrNa vinAza karyo. ajAtazatru ane ujeNI : ajAtazatrune ujeNI sAthe koI sArA saMbaMdhona na hatA, kAraNa ke te tenI rAjadhAnI rAjagRhane rAjA caMpradyota AkramaNa kare evI apekSA hovAne kAraNe killebaMdhI karIne majabUta banAvato hato. joke AkramaNanI (kAraNo) vigato aMge te kaMI ja jANato na hato. (bauddha graMtho : 44114214a by prof. Rhip Davids in Dialogues of the Buddha - P. 94 to 99). dhArmika mAnyatA bauddha AgevAna sAthenI ajAtazatrunI mulAkAta vize jaNAve che tene tyAM potAnAM kukarmo prakAzamAM ANavA mATe jaNAvyuM hatuM ane bAkInI jiMdagI bauddha dharma pALavA mATe paNa jaNAvavAmAM AvyuM hatuM. tenI dvitIya mulAkAta aMgeno ApaNI pAse koI ja noMdhAyelo purAvo nathI ke jene AdhAre ApaNe sAbita karI zakIe athavA sAbita na karI zakIe ke tyArapachI te kAyama mATe buddhano samarpita ziSya banyo hato ke nahi. - 204 -
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina ane bauddha evA labdha pratiSTha (upadezakonA) guruonA samayamAM magadhanA rAjyakartAo vize vihaMgAvalokana karyA pachI ApaNe te pachInA kosalanA atyaMta mahattvanA sAmrAjya vize mAhitI meLavIe ke je buddhanI kArakIrdinA prAraMbhanA bhAgamAM koIthI paNa UtaratI kakSAnuM na hatuM. (vinayagraMtho : 238-265. 5.2.242. "Buddhist Suttas ane tenI prathama mulAkAtanI Cunningham stupa of Bharhut P. XVmAM noMdha levAmAM AvI che.) kosala : IsavI sana pUrvenI chaThThI sadImAM kosala - audhanuM vartamAna sAmrAjya badhAM ja sAmrAjyomAM eka sauthI vadhAre zaktizALI sAmrAjya hatuM. A sAmrAjyano rAjA pasendrI ke parsenajIta hato. teNe takSazilAmAM zikSaNa meLavyuM hatuM ke je te samayamAM labdha pratiSTha evI vidyApITha hatI ane te jyAre te tyAMthI (abhyAsa karIne) pAcho pharyo tyAre tenA pitAe teno rAjagAdI para rAjyAbhiSeka karyo. zarUAtathI ja kAzInuM rAjya pramANamAM nAnuM hatuM, je te vakhatanuM paNa atyaMta pavitra sthaLa hatuM ane tene kosalanA sAmrAjyamAM bheLavI devAmAM AvyuM hatuM. dhArmika mAnyatA : bauddha graMthe rajUAta kare che taddanusAra rAjA pasendrI athavA pasenajIta buddhano anuyAyI hato. tenI kAkI sumana je bauddha dharmamAM parivartita thaI gaI hatI, te eka prakhyAta bauddha mahilA hatI ke jeNe racelA zloko hajI Aje paNa the2I graMthomAM sacavAI rahyA che, te tenI (pasendrInI) sAthe lagna saMbaMdhathI joDAyelI hatI. ajAtazatrunA samayamAM eka zaktizALI sAmrAjya tarIke UbharatA magadhanA sAmrAjya sAthe rAjA pasendIne yuddha karavuM paDyuM hatuM. ajAtazatru (hArI gayo ane tene)ne baMdIvAna banAvavAmAM Avyo, paraMtu tyArabAda zAMti sthApita thaI ane pasendrIe potAnI putrInAM ajAtazatru sAthe lagna ryAM. eka bAbata cokkasa che ke be zaktizALI rAjyo magadha ane kosala paraspara (lagna saMbaMdhathI) joDAyAM ane pariNAme magadha cokkasapaNe te 0205 x
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachInA samayamAM atizaktizALI baLa banI gayuM ane ajAtazatrue tenAM paDozI rAjyo u52 varcasva jamAvyuM. IsavI sananI caturtha zatakamAM te (kosala) magadha sAmrAjyano eka AMtarika bhAga banI gayuM. buddhanA parivAra sAthe saMbaMdha joDavAnI pasendInI IcchA hatI ane tethI teNe tenI patnI tarIke koI eka zAkya saradAranI putrInI mAgaNI karI. zAkyo ke jeo UMcI bhammaravALA ane akkaDa DokavALA (abhimAnI) hatA, temaNe aMdaroaMdara maMtraNA karI ane te aMge nakArAtmaka nirNaya ryo. temaNe A bAbatane temaNe temanA gaurava ane pratiSThAbhaMga samAna gaNI ane temaNe tene vasAbhA khattiya nAmanI eka gulAma kanyAe tenI pAse (lagna mATe) mokalI.1 (samattA nikAyA - 3rd Samyutta deals with hims and Description Rhys Davies Buddhist India - P. 25) evI noMdha che ke pasendIne vasAbhA khattiyathI vidudAbhA nAmano eka putra thayo, teNe jyAre A aMge (zAkyonI dagalabAjI aMge) jANyuM tyAre te atyaMta gusse thaI gayo ane pariNAme teNe zAkyo upara AkramaNa karyuM. ane teo paikInA moTA bhAganA upara nirdaya rIte julama gujAryo vidudAbhAnA AkramaNanuM kAraNa vAstavika hatuM ke dhArI lIdheluM hatuM te aMge ApaNI pAse koI jANakArI nathI. e paNa zakya che ke tenI potAnI rAjakIya mahattvAkAMkSAone chupAvavA mATeno eka bacAva mAtra hoya e puNa zakya che. ApaNe agAu joyuM tema ajAtazatrue paNa e ja rIte ahaMkArI licchavI jAti upara AkramaNa karyuM hatuM. kosalanI rAjadhAnI zrAvastI hatI ke jyAM je tavanamAM eka moTA bauddha dAtAnI vATikA ane maTha AvelAM hatAM. A zrAvastI nagarI2 goMDa ane buhareka jillAonI sImA upara uttarIye audhamAM AvelA sAhetamAhetha (zrAvastInA) nAmanAM sthaLo AgaLa hatI je vidhvaMsa pAmelI ane vartamAnamAM avazeSarUpe rahelI che) te rIte vidvAnomAM jANItI che. jo ke vI.e. smitha A bAbata sAthe asaMmata che ane parvanI taLeTI pAse rAptinA uparavAsanA medAnamAM te AvelI hatI tema teo darzAve che ane Aja e jagyA hatI ke jyAM buddhe asAmAnya ane dhyAnAkarSaka dhArmika - 206 0
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezo ApyA hatA. vAmso ke vatsonI rAjadhAnI ane avaMtinuM sAmrAjya : vAmsonA sAmrAjyanI rAjadhAnI kozAmbI hatI ane te samaye tyAM zatAnika rAjA rAjya karato hato. joke te bauddha sAhityamAM paraMtapa tarIke rajU karavAmAM Avela che. (J.P.T.R.S. 1888 - 4. 375 uddezaka 7.10D.Vy.533) vatsono A rAjA vaizAlInA parAkramI rAjA cetakanI sAta putrIo paikInI ekanI sAthe paraNyo hato. zatAnikanI patnInuM nAma mRgAvatI hatuM. te atyaMta sauMdaryamayI hatI. ApaNe AgaLanA muddA upara jaIe te pahelAM teNInuM sauMdarya ane svarUpa zI rIte avaMtinA rAjA ane tenI (zatAnikanI) vacce nIpajelA yuddhano AdhAra banyuM te joIzuM. ApaNA mATe e bAbatanI 1 atre e yAda karavuM yogya gaNAze ke eTalIja ghamaMDI licchavI jAtie rAjA biMbisArane temanI putrI ziSyeSTA ApavAnI kevI rIte nA pADI hatI. alabatta bhUlathI biMbisAre teNIne badale teNInI nAnI bahenanuM apaharaNa karyuM hatuM ane teNInI sAthe lagna karyuM hatuM. (20 jozamnI) AjanA alAhAbAdathI kozammInagarI 20 gAu athavA 80 mAIla dUra hatI, je vartamAna kosAmAnA nAme oLakhAya che. A sthaLanI mahAvIranI mulAkAta ane pasendrInI kAkI jyaMtinuM dharma parivartana. V.A. Smith J.R.A.S. 1909. P.P. 1066-68, smitha pote sAheta mAhetha e sthaLanA sthAna aMge cInI yAtrIonI noMdho sAthe saMmata thatA nathI. 2 3 - noMdha levI Avazyaka che ke te samaye avaMtinA rAjyano rAjA parajyota hato, jene tenA krUra svabhAvane kAraNe eka viziSTa nAma maLyuM hatuM ane te caMDapradyota tarIke oLakhAto hato. evI eka vArtA che ke ekavAra eka citArAne rAjA zatAnikanI sAme koIka kAraNasara kaMIka phariyAda hatI ke jene lIdhe teNe tenI patnInI chabI avaMtinA rAjA pradyota che pAse rajU karI. pradyote teNInAM sauMdaryathI mohita thaI gayo ane teNe zatAnikane teNIne potAnI pAse moklavAnuM kahyuM athavA to tenA vikalpe yuddha mATe taiyAra rahevAnuM kahyuM. ~200 x
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina paraMparA nizcitapaNe noMdhe che ke praghAta kozAbdI upara AkramaNa karyuM ane jyAre yuddha hajI cAluM hatuM tyAre rAjA zatAnika atisAranI bImArIne kAraNe mRtyu pAmyo. mRgAvatI ke je A yuddha mATe javAbadAra hatI teNe pradyotane saMdezo mokalyo ke teNI ane teNIno putra bane tenI sAthe saMlagna hatAM, paraMtu udayana jyAM sudhI vayaska thAya ane rAjyano kArobAra potAnI jAte calAvI zake tyAM sudhIno samaya tene Apavo paDaze. vaLI teNe anya saghaLAM AkramaNone khALavA mATe nagaranI killebaMdhI karavA mATe paNa pradyota pAse sahAyanI yAcanA karI. jo ke A kevaLa eka mutsadIbharI cAla hatI ane ApaNane evI mAhitI (saMdarbhomAMthI) maLe che ke mahAvIranI nizrAmAM ane pajyotanI upasthitimAM pAchaLathI mRgAvatIe saMsAra tyAga karyo ane pradyotane anicchAe saMmati ApavI paDI. citArAnI kathA : kozAmbIthI eka citAro citrakAmanI kaLA zIkhavA mATe sAketapura gayo hato. sAketapuramAM koI eka khAsa yakSanI chabI cItaryA pachI utsava ujavavAno rivAja hato, kintu yakSa potAnI chabI cItaranAra citArAno vadha karI nAkhato hato. A vakhate eka yuvAna citArAno vAro hato paraMtu tene badale ApaNA kozAmbInA citArAne utAravAmAM Avyo. kozAmbInA citArAe te yuvAna citArAno vAro laI lIdho ane chabI citaravA mATe gayo, yakSa tenI pavitratA, saujanya ane zreSThatAthI AnaMdita thaI gayo ane tethI teNe tene varadAna ApyuM ke have pachIthI te koI ja citArAno vadha karaze nahi. yakSe tene anya eka varadAna paNa ApyuM ke te koI paNa purUSa ke strInA zarIrano kevaLa koI aMza paNa joze to tenA parathI (te purUSa ke strInI) te saMpUrNa chabI citaravAnI kSamatA prApta karaze, citAro kozAmbI parata Avyo. te samaye rAjA mahelanA) AkhA jharUkhAmAM chabIo dorAvato hato ane tethI teNe ApaNA citArAne paNa te kAma mATe rAkhI lIdho. ekavAra evuM banyuM ke ApaNA citArAe khiDakImAMthI rANI mRgAvatIno paga joyo; ane citArAe tenI chabI cItarI ane te rANInI jAMgha parano tala citaravAnuM paNa cUkyo nahi.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA sitArAne maLelA varadAna aMge kazuM ja jANato na hato, tene citArAnA tenI rANI sAthenA anaitika saMbaMdho hovA aMge zaka paDyo. teNe tene phAMsInA mAMcaDA sudhI mokalyo, kiMtu tene maLelA varadAna aMge rAjAnI samakSa mahA muzkelIe saMtoSakAraka khulAso karavAmAM Avyo, tyAre teNe tene javA dIdho. A baMne rAjyo (kozAmbI ane avaMti)nA saMbaMdho aMge eka anya paNa atyaMta rasaprada vArtA che. (I.P.T.S. 1888 dhammada Commentry Verses 2nd and 3rd) - prastuta rAjavI zatAnika aMge ke tenA putra udeNa vize koI khAsa vigato ApaNI pAse nathI - udeNa ke rAjA zatAnikano putra hato. ane paraMtapanI bauddha paraMparA anusAra te siMdhu sauvira (vitAbhAyA)nA rAjavI udeNa karatAM e rIte alaga paDe che ke pAchaLanI udeNanI patnI prabhAvatI rAjA cetakanI putrIo paikInI eka hatI. rAjA pradyotanI putrInuM udeNa dvArA karavAmAM AveluM apaharaNa e eka atyaMta rasaprada banAve che. te bauddha graMthamAM varNavavAmAM Avela che ane te Journal; of UPTS 1888mAM ApelI che.' prastuta kathA bauddha jAtakomAM kahevAmAM AvI che ane teno RHYS Davids dvArA tenI Best Birth StoriesmAM nIce mujaba anuvAda karavAmAM Avela che : eka vakhata tenA eka darabArIne pUchaparacha karI, evo koI rAjA che ke jenuM aizvarya tenA potAnA karatAM vadhAre hoya ? tene pratyuttara maLyo ke kozAmbIno udeNa tenAthI caDiyAto che, (A sAMbhaLIne) teNe tarata ja tenI upara AkramaNa karavAno nizciya karyo. tene salAha ApavAmAM AvI ke khulluM AhvAhana ApavAthI kaMI phAyado thaze nahi, paraMtu rAtre ociMto chApo mAravAthI saphaLatA maLaze. pradyotane udeNane jyAM paNa hasti maLe to tene pakaDavAnA tenA zokhanI jANakArI ApavAmAM AvI, AthI pradyote lAkaDAno eka hAthI taiyAra karAvyo, jenI aMdara sATha yoddhAone chupAvavAmAM AvyA ane hAthIne tenAM rAjyanI hada pAse eka gaMdI jagyAmAM goThavavAmAM Avyo. udezane tenA guptacaro dvArA jANa karavAmAM AvI ke sarahada paranA jaMgalamAM eka bhavya hAthI jovAmAM Avyo che. A yuktithI udeNa chetarAI gayo ane jyAre - 109 -
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ te tenA anucarothI chUTo paDI gayo tyAre tene baMdI banAvavAmAM Avyo. udeza hastine vaza karavAno mohinI maMtra jANato hato ane jo te potAne zIkhavaze to te tene tenA badalAmAM tenI jiMdagI ane svAtaMtrya pradAna karaze evo pradyote prastAva mUkyo. jo tene yogya Adara ApavAmAM Avaze to te tene zIkhavaze ema udeNe kahyuM. pradyote ema karavAnI nA pADI, tethI udeNe potAnI jiMdagInA badalAmAM paNa te tene zIkhavavAnI nA pADI ane bahAdurIpUrvaka uttara Apyo, "tuM mArA dehano (atyAre) mAlika che, paraMtu mArA dilano nahi." pradyote yukti racI. teNe udeNane pUchyuM ke koI tene praNAma kare (Adara Ape) to tene te zIkhavaze ke kema ! ane jyAre tene teno uttara hakAramAM maLyo tyAre teNe potAnI putrIne jANa karI ke A vAmana (hastine vaza karavAno mohinI maMtra jANe che (je teNe tenI pAsethI zIkhI levAno che.) teNe udezane khoTuM khoTuM ema paNa kahyuM ke teNe paDadA pAchaLa rahelI pIThamAM khaMdhavALI vyaktine zIkhavavAnuM che. paraMtu thoDA ja samayamAM A prayukti khullI paDI gaI. kAraNa ke eka divasa udeNe adhIratAthI tenA ziSyane jADA hoThavALA khaMdhA vyakti tarIke saMbodhana karyuM tyAre tene pratyuttaramAM vAmana tarIke saMbodhavAmAM Avyo. udeNe paDadAnI pAchaLa e pramANe joyuM ke je mujaba ApaNane agAu kahevAmAM AvyuM hatuM. vAstavamAM paDadA pAchaLa rAjA pradyotanI putrI hatI) te divase mohinI maMtranA adhyayananI punarAvartita varadAnonI AgaLa koI ja vAta thaI nahIM. temaNe eka yojanA ghaDI ane e mujaba (rAjAnI) kanyAne zreSTha hasti upara besIne bahAra javAnI anumati prApta thaI. tyArabAda eka divasa jyAre teNInA pitA mojanI sahelagAhe gayA hatA, tyAre udeza thelIomAM suvarNaraja ane ghana bharIne teNInI sAthe lagnanI AkAMkSAthI teNIne sAthe laI nAsI gayo. pradyotane A aMge vidita karavAmAM AvyuM. teNe teno pIcho karavA mATe mANaso mokalyA. udeza suvarNaraja (ane dhana)nI thelIo DhIlI karI. (jathI AkhA raste suvarNaraja ane dhana DhoLAya) temane anusaranArA loko te (suvarNaraja ane ghana) ekatra karavA mATe rokAyA. teNe Avu be traNa vakhata karyuM ane tene pariNAme - 110
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ teo potAnI jagyAe pahoMcI zakyA, vALuladattA (vAsavadattA) ane udeNe sahisalAmata nagaramAM praveza karyo ane e rIte temaNe vijaya meLavyo ane dabadabApUrvaka mahotsava ujavI teNIne rANInuM pada ApavAmAM AvyuM. (Vasavadatta - Bhaga Udena 7-10) A vArtA jANItI banI gaI che ane saMskRtamAM tenA jevI ja vArtA che. A rAjA (pradyota) vize anya ghaNI kathAo che, paraMtu temAMnI keTalI kathAo satya che tenI koIne jANakArI nathI, kiMtu ApaNane teo e hakIkata tarapha dorI jAya che ke ujjainano pradyota ane kozAmbIno udeza e baMne samakAlIna hatA. temaNe paraspara yuddho karyA hatA ane sAthe sAthe teo pAchaLathI lagnanA sAmAjika saMbaMdhathI paNa joDAyA hatA. vinDolA-nAmanA ekakhyAtanAma bauddha sAdhucamatkAra darzana karyA bAda udeNe potAne bauddha anuyAyI tarIke jAhera karyo hato. badAmI kIDIono rAphaDo tenI sAthe bAMdhIne tene yAtanA ApavAmAM AvI tenuM sIdhu kAraNa e hatuM ke jyAre piMDolAnuM dharmapravacana cAlatuM hatuM tyAre te UMghato hato ane tenA anucaro tene choDIne cAlyA gayA hatA. ApaNane agAu jaNAvavAmAM AvyuM che tadanusAra udezane bodhi nAmano eka putra hato ane PVA- 141 anusAra teNe buddhane bacAvI lIdhA hatA. (BSt India Page 5-6-7, Jat 4.875) pajyota : pajyota aMge keTalIka vadhu kathAo paNa che. ujjainano rAjA pradyota avirata paNe yuddhamAM rokAyelo raheto hato ane tenA nagarane nasIbanA bharose choDato hato. A badhAM yuddhomAM tenA krUra svabhAvane kAraNe tenI para AkramaNo thatAM hatAM. uttarAdhyayana sUtra uparanuM devendranuM bhASya kAMDilya nAmanA nagaranA rAjA jaga-je pAchaLathI domuhA tarIke jANIto thayo - sAthe kevI rIte yuddhamAM Utaryo hato tenI kathA ApaNane kahe che. yuddhanuM kAraNa pajyotano lolupa svabhAva hato. tene dosuhAnA rAjamaTanI IrSA AvI hatI. evuM kahevAya che ke je vyakti te rAjamukuTa pahere tene be caherA dekhAya pajyote tenI mAMgaNI karI, kintu tene zIgha pratyuttara maLyo ke jo te zreSTha nilagIrI ratha evo ja zreSTha agnibhIruM ratha, pAraMgata lahiyo ane chelle tenI potAnI patnI A badhuM jo te tene - 211 -
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ape to ja tene te rAjamukuTa maLe. pajyota mATe A ghaNuM vadhAre paDatuM hatuM, te caturaMgI senA sAthe teNe domuhA upara AkramaNa karyuM, ke je sinA) be lAkha hastio, eka lAtha rathIo, pAMca aiyuba azvo ane sAta karoDanA pAyadaLanI banelI hatI. baMne rAjAonI setAo chedikAvALA vartuLa ane garuDa ema alaga alaga vyuharacanAomAM goThavAyelI hatI. pajyotano parAjaya thayo ane tenI baMdIvAna banAvI devAmAM Avyo, kintu ramujI ane ApaNA mATe Azcaryajanaka gaNAya evo yuddhano aMta Avyo. rAja pajyota ke je eka baMdI hato tene rAjA domUhAnI putrI batAvavAmAM AvI ane te teNInA upara mohita thaI gayo ane pariNAme te duHkhI thayo ane teNe sIdho sIdho (rAjA domUhAne) tene uttara Apyo ke jo te potAnI putrI tene lagnamAM nahi Ape to te agnimAM praveza karaze. tAjai icchasi kusalaM payaccha to mayaNaMmaMjari evaM niyaghUyaM me nakhara, na desi pavisAmi jalaNaMmi / paraMtu ApaNane navAI pamADe evI hakIkata to e che domuhe potAnI putrIne pajyota sAthe paraNAvI ane pUrNa Adara sAthe teNIne tenA svagRhe vidAya karavAmAM AvI.. jekobanA Collection of Maharastriyan talesmAM noMdhAyela evo eka anya banAva paNa che jemAM pajyotanA siMdhu saurinA udayana sAthenA yuddhanI vAta che. A kissAmAM te rAjAnI dAsI upara mohita thaI gayo, je agAu mAnava khUMdhavALI hatI, kiMtu Izvare ApelI goLInI madadathI teNIe tenuM svarUpa ane aMgakAMti badalI nAkhI hatI. hasti para savArI karIne te tyAM Avyo ane zaMkAspada ane pavitra evI jinanI eka mUrti sAthe dAsInuM apaharaNa karyuM. udayane tene dAsIne rAkhavAno kiMtu mUrtine pAchI ApavAno saMdezo mokalyo. paraMtu teNe tema karyuM nahi, yuddha phATI nIkaLyuM, kiMtu udayana bolyo, "anya lokone mArI nAkhavAmAM zuM DahApaNa che? zA mATe ApaNe baMnee ja na laDavuM joIe? tethI cAlo ApaNe baMne hasti para besIne, rathamAM besIne athavA azva - 2013
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ para besIne emAMthI tene pasaMda hoya e rIte ApaNe dvandra yuddha karIe ane tenA parathI ApaNe pariNAma nakkI karIzuM. laNio rannA kiM loeNa mArieNa ? tujjha majjha jujjha bhavau AsehiM raha hatthi pAehiM vA jeNa ruzcai tava / pradyota hArI gayo ane tene baMdIvAna karIne laI javAmAM Avyo ane tenA lalATa upara dAsIno pati evuM zIrSaka mudrAMkita karavAmAM AvyuM tatpazcAt utsavanI ujavaNI vakhate ema vicArIne udayane tene mukta karyo ke, jyAM sudhI te baMdIvAna haze tyAM sudhI mArA upavAsa zuddha thaze nahi." kozala-kAzI, magadha-aMga licchavIo-avaMtI, kauzAMbI, siMdhusauvira jevAM vividha rAjyonuM temaja A rAjyonA AMtarasaMbaMdho ke jemanA rAjAo paraspara yuddhamAM pravRta hatA temaja paraspara lagna saMbaMdhothI baMdhAyelA hatA te aMgenuM saMkSipta vihaMgAvalokana ApaNe karyuM. eka muddAnI avazya noMdha levI Avazyaka che ke moTA bhAganA kissAomAM kAM to yuddha lagnamAM pariNamyuM athavA to lagnano nakAra yuddhamAM pariNamyo. eka anya bAbata paNa noMdha pAtra che ke "rAjA" e zabda kapilA nagarInA zAkyo ke vaizAlInA licchavIo zreSTha koTinA badhA ja mAnavIo mATe vaparAto hato ane teno artha kevaLa UMcA kuLano manuSya ethI vizeSa kaMIja na hato. ApaNe tatkAlIna bhAratanI sAmAjika ane Arthika sthitino abhyAsa karIe tenI pahelAM te vakhate astitva dharAvatAM keTalAMka kuLa (gotro)nI yAdI banAvIe. kevI rIte cetakanI sAta putrIo vividha rAjAo sAthe paraNI ane A rAjAo vacce gADha saMbaMdha prasthApita thayo tenuM vismaraNa koIthI thaI zake tema nathI. kuLa (gotro) ane rASTro : sAhityika dastAvejo ke je ApaNA A muddA aMgenA atyaMta agatyanA mUka saMdarbho che te ApaNane kevaLa nAmo ApavA sAthenI - 213 -
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA pUrI pADe che. te aMgenI vigato saMpUrNapaNe Avazyaka che ane labhya mAhitI kevaLa apUratI che, eTaluM ja nahi, kiMtu veravikhera paDelI che. dasa gotro no nirdeza nIce mujaba che. (1) kapilavastunA zAkyo (2) alakapyA bulisa (3) sumasumAra parvatanA bhaggo (4) kezAputtanA kalAmo (5) rAmA-gAmAnA kolejo (6) kuzI nAvAnA mallo (7) pAvAnA mallo (8) pippalIvananA monIjo (9) mithilAnA videho (10) vaizAlInA licchavIo prastuta sarve evAM kuLo che ke je koI rAjAzAhI rAja amala nIce nahotAM. chUTI chavAI thoDIka hakIkato sivAya kuLo aMge ApaNe vizeSa kaMIja jANatA nathI. teo aMge buddhanA bhUtakAlIna smAraka avazeSonA prasAramAMthI ja jANavA maLe che. AdhArakAlAma nAmano buddhano eka labdha pratiSTha upadezaka uparokta yAdI paikInI cothI jAti kizapuranA kalAmo)no hato. AllakapyAnA bauddho e ApaNA mATe koI vizeSa mAhitInA abhAvavALuM vicitra nAma che ane e ja rIte sumasumArA parvatanA bhaggo vize paNa che. jo ke koliyA vize ApaNI pAse thoDAka pramANamAM mAhitI che ane ema kahevAya che ke buddhanI mAtA AvAM ja koIka koliyana saradAranI putrI hatAM. A kuLanA nAma aMge eka rasaprada vArtA che je ApaNane A aMge kaMIka anubaMdha pUro pADe che. te ApaNane kolio ane kapiloke zAkyo e baMne vaccenA AMtarasaMbaMdho darzAve che. paraMparA bayAna kare che ke IvAku nAmano vikhyAta rAjA kozalamAM rAjya karato hato ane tene cAra putro ane pAMca putrIo hatI. te jyAre - 214 -
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRddha thayo tyAre teNe eka yuvAna kanyA sAthe lagna karyA. tenAthI rAjAne eka putra thayo ane rAjA tenAthI eTalo badho mohita thayelo hato ke teNe teNInA putrane dekhItI rIte ja anya sarve (rAjakumAro)ne radabAtala karI tene potAno vArasa ghoSita karyo. cAra vaDIla baMdhuo temanI pAMca bhaginIo sAthe ghara choDIne cAlI nIkaLyA. teo nAbinamAM AvyA ane tyAM vasAhata sthApI jenuM nAma kapilA ApyuM.' sauthI jyeSTha bhaginIne apavAda gaNI rAjamAtA tarIke ghoSita karI ane kapilA nagarInA anumodanathI temaNe potAnI bhaginIo sAthe ja prabhutAmAM pagalAM pADyAM. prasiddha mahAkAvya ane prastuta daMtakathAo vaccenA sAmya vize bhAgye ja koInuM dhyAna na jAya, vAstavamAM eka vidvAna paMDite prastuta daMtakathA ane rAmanA vanavAsa vacce cokkasa saMbaMdha darzAvyo che.2 1 Hardy's Manual of Buddhism - P-130. Mahavamsa Tika quoted by Turner * P-35 2 Prof. Weber - On Ramayana - translated by Boyd 1873. tyArapachI eka divasa rAjamAtA priyA kuSTarogano bhoga banI, teNIne rohiNI nadInI bIjI bAju laI javAmAM AvI. teNe eka guphAne potAnuM nivAsa sthAna banAvyuM. eja vakhate vArANasIno rAjA ke jenuM nAma rAma hatuM ane je e ja rogano bhoga banelo hato te tyAM Avyo. ekavAra jyAre priyA upara eka vAgha AkramaNa karyuM tyAre te rAme tene bacAvI ane teNIne potAnI kaMdarAmAM laI gayo. teNe tene (rogamAMthI) sAjI karIne tenI sAthe lagna karyA. kolivRkSanI te gupta jagyAmAM teNe aneka putrone janma Apyo ane te sarve koli rAjakumAro tarIke oLakhAyAM.1 zAkyo uparAMta anya be agatyanAM kuLo ke jemanI vize ApaNe kaMIka jANIe chIe te vaizAlInA licchavIo ane mithilAnA videhIo che. teoe anya cha kuLo sAthe maLIne vaijyano no rASTrasaMgha banAvyo hato. licchavIo ane videhIo temanA mitra zAkyonI jemaja abhimAnI ane garviSTha svabhAvanA hatA. teo vahelI paroDhe temano vyAyAma karatA hatA ane mahAvIranA pitAzrI jyotiSIone maLe tenI pahelAM temano - 215 -
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAyAma pUrNa karI letA hatA e rIte temanA vize varNavavAmAM AveluM che. licchavIo vahelI paroDhe zastronA upayoga aMgenA temanA pATho bhaNI letA ane A udezya mATe teo vyAyAmazALAmAM jatA. tyAM teo zAstronA upayoga aMgenuM saiddhAMtika ane mahAvaro karavAnuM jJAna meLavI letA ane tatpazcAta teo savAranuM dUdha letA ane pachI pharIvAra teo abhyAsa ane mahAvaro cAlu rAkhatA. teo temanuM savAranuM khANuM lIdhA pachI alpa nidrA letA ane temano abhyAsa pharIthI cAlu rAkhatA. sAMje temanA pATho mukhapATha karatA karatA, temanA ghare jatA. rAtre teo kASThanA TolakA upara temanA mastaka TekavIne ArAma karatA ane nidrA letA ane pachInA divase vahelI paroDhe teo e ja nitya krama pharIthI zarU karatA. AvI ati udyamI kaThina jiMdagI jIvIne teo dhanuSya ane bANanA upayogamAM pAraMgata banI jatA. eka vadhu varNana paNa maLI Ave che je ApaNane A licchavIo aMgenI vizeSa mAhitI Ape che. ekavAra buddha vaizAlInI koI eka vRkSarAjimAM upasthita hatA tyAre keTalAka licchAvIo tyAMthI pasAra thaI rahyA hatA, tyAre temaNe temanAM dhanuSya ane bANa nIce pheMkI dIdhA ane temanA svonene bAjue rAkhIne buddhanI pAse AvyA ane temane praNAma karIne temanI samIpa Asana grahaNa karyuM. mahAnAmA nAmano eka licchavI ke jeNe dhyAnapUrvaka nirIkSaNa karyuM ane navAI pAmIne bolI UThyo, "Azcarya, Azcarya !" tene jyAre A aMge pUchavAmAM AvyuM tyAre teNe vAtano A rIte pratyuttara Apyo, AdaraNIya bhAIsAheba, A licchavIo barachaTa, krUra ane duSTa buddhivALA che. bakSisanA svarUpamAM teo je kaMI meLave che teno thoDoka bhAga teo khAya pIe che ane temanA strI samudAya mATe teno kevaLa aMza mAtra paNa choDatA nathI ane sauthI kharAba bAbata to e che ke teo tiraskArapUrvaka (zeSa bhAga) temanI tarapha pheMke che.2 AvA lokone Ape vaza karyA che ane Aja bAbatathI mane Azcarya thayuM che." strI samudAya mATeno Adara e saMskRtinA pragatizIla sopAnanI nizAnI che, kiMtu uparokta varNana tadana spaSTa kare che ke licchavIo eka jAti tarIke temanA strIsamudAya pratyenA AdarathI vimukha hatA. teo - 216
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ svabhAve kaThora, barachaTa, krUra ane lazkarI mijAjavALA, zastronA upayogamAM pAraMgata ane darzanazAstramAM ocho rasa dharAvatA hatA. temanI ekatA e temanuM asAmAnya viziSTa lakSaNa hatuM. uparAMta teo vIrapUjAmAM mAnatA temaja dharma vize ucca AdaranI lAgaNI dharAvatA hatA. te samayamAM zAkyo agatyanI jAti gaNAtA hatA ane temanI jAtimAM dharmopadezake janma lIdho hato tenI mahAnatA upara temanA mahattvano AdhAra hato. temane temanA kuLanuM gaurava hatuM, kiMtu uparokta daMtakathA sAme te vAta TakI zakatI nathI. temane potAnA vize UMcA khyAlo hatA, ane ApaNe jANIe chIe ke temaNe kevI rIte kozalanA rAjA pAsedInI temanA kuLanI kanyA sAthe lagna karavAnI mAgaNIno asvIkAra karyo. temaNe eka dAsInI kanyA nAme vAsanatiyA ne tenI pAse mokalIne tenI sAthe khoTI ramata teo ramyA. A saMlagnatAne pariNAme vidhubhanAmano eka putra janmyo, jeNe temanI para Ano badalo lIdho ane vinAzaka rIte temane kacaDI nAkhyA. 1 Anguttara Nikaya; Panchami Nipata 2 yatra nArthastu pUjyante ramante tatra devatAH / 3 394 LYSTBE78217 - Description of Liccharis vividha kuLo, temanI utpatti ane vizeSa zaktio temaja temanAM valaNo aMgeno kaMIka khyAla meLavyA pachI have ApaNe te samayanA sAmAjika mALakhAnI tapAsa karavAno prayatna karIzuM. e vakhatanA loko nA jIvana upara asara karanArI paristhitio ane rItarivAjo vize jANavuM paNa atre Avazyaka che. | sAmAjika paristhitio : e yAda rAkhavuM joIe ke AjanI jema e vakhate paNa bhArata e gAmaDAonI (janapadonI) bhUmi hatI. nagaro bahuja thoDAM hatA je janapadono samUha ekabAjAnI najIka AvIne bhaLI javAthI banelAM hatAM ane nagaro ekabAjAthI ghaNAM dUra hatAM. AbohavA : bhAratIyonI kahevAtI laghu graMthino saMtoSakAraka khUlAso karavA mATeno prayatna A uSNa medAnonI prAdezika uSNatA (garamI) - 21 -
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara vadhAre bhAra mUkIne karavAmAM Avyo che. prAraMbhanA darzanazAstrIono nirAzAvAda ane rAjakIya utsAhanA abhAvane kAraNe evo Aropa lagAvavAmAM Ave che zekI nAkhatI garamI temane nirbaLa banAve che. jemane prastuta bhAratIya prAraMbhika samayanA itihAsano jarApaNa khyAla che tenAmAM bhArapUrvaka vidhAyakapaNe evuM kahevAnI pUratI hiMmata avazya haze ke te vakhate paNa bhArata buddhiyukta vyavahAra-kuzaLatA sameta atyaMta umaMgI hatuM ane grISmanA sUryanAM dajhADanArAM kiraNo sAme TakI zakAya tema na hovA chatAM bhAratIyo Akho divasa gharanI aMdara ke bahAra temanA vyavasAyanA AvazyakatAne anurUpa sakhata kAma karavA mATe TevAI gayA hatA kevaLa kRSi upara AdhAra rAkhanAra bahumatI loko ke jemane mATe varSARtu sivAya (anya RtumAM) koI ja kAma hotuM nathI teo paNa eka ke bIjuM koI paNa kAma zodhI kADhe che ane ALasu banI rahevAno InkAra kare che. evA keTalAka loko ke jeo svAbhAvika ane apekSita bAbatomAM yuropiyanonI zreSThatAmAM mAne che, tene toe temanA mAMsAhArI AhAranuM pariNAma che ema mAne che. Adi Aryono zAkAhArI AhAra ane saMskRta AdivAsIo sAtheno temano saMparka paNa tulanAmAM temanI laghutAnA kAraNane samarthana Ape che. ApaNA potAnA bhUtakALanA ane vartamAnanA paNa ItihAsanA prakAzamAM AvA abhiprAyane kALajIpUrvaka dhyAnamAM levAnuM ane teno pratyuttara vALavAnuM e AvazyakatA vihIna ane arthahIna che. prAraMbhanuM eziyA vizenuM prakAzita thayeluM jJAna e eTalo badho spaSTa muddo che ke tene sAbitInI koI ja AvazyakatA nathI. jo ke ema kahevuM joIe ke sUrya haMmezAM pUrvamAM Uge che enA jeTalI ja A paNa satya hakIkata che. have ApaNe janapada Ayojana nagara Ayojana, vahIvaTI vyavasthA, nyAya aMgeno janapadanI ane sAthe sAthe nagaranI janatAnI mAnyatAo ane rItarivAjo ane sAmAnya sAmAjika paristhitione abhyAsano muddo banAvIzuM.' janapado : A janapado nAnakaDAM svasattAzIla ane ghaNuM karIne svanirbhara evAM prajAsattAko hatAM. A janapadonI samitio e nAnAM prajAsattAko hatAM ke je temanI lagabhaga sarve AMtarika AvazyakatAo
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharAvatA hatAM (svanirbhara hatAM) ane bahAranA koI paNa saMbaMdhothI para ane lagabhaga svataMtra hatA, anya kazuM na TakI zake evI paristhitimAM paNa teo TakI zake evAM hatAM. krAMtio pachI krAMtio thatI rahe to paNa A janapado vaMza paraMparAgata aparivartanazIla rahetAM. 1 Report of the select committee of House of Common 1832 quoted by Elphinstone keTalIka bAbatomAM A badhAM ja janapado eka samAna hatAM. moTebhAge badhAM ja gharo sAMkaDI galIothI alaga paDatAM. eka ghara pachI tarata ja bahuja jUnA vakhatanAM vRkSonI vanarAji UbhelI hatI. tenAthI AgaLa (gharo pUrA thAya pachI) pAka ugADelAM saMvardhita pahoLAM vizALa kSetro hatAM, jemAM moTe bhAge cokhAnAM khetaro hatAM ane pratyeka janapadane pazuone caravA mATenuM gocara hatuM ane te pachI gaNanApAtra vistAramAM araNya AvatuM jenA upara (AjubAjunAM) janapadono kASTa ane khaDa levA mATeno samAna adhikAra raheto. A araNyano vistAra e (AsapAsanAM) badhAM ja janapadonI majiyArI milakata gaNAtI ane tyAM teo potAnAM pazuone koI eka jene te vakhate rakhevALa ke gopAlaka kahevAmAM Avato hato tenI dekharekha heThaLa caravA mATe mokalatA. - mukhya nagaromAM e vakhate paNa nyAyanA vahIvaTItaMtrI vyavasthA atyaMta vadhAre pramANamAM vikaselI hatI. temAM paNa nyAyAdhIzo, vakIlo, nImAyelA vakIlonA gumAstAo, kAyadAnAM sUtro, ATheya jAtionA pratinidhionuM baneluM kAryavAhaka maMDaLa, amaladAra, nAyaba elacI ane elacI pote ema hodedAro rahetA.1 temAMnA pratyekane (AropIne) nirdoSa jAhera karavAnI sattA rahetI, kiMtu koIne gunegAra TharAvavA mATe uparI adhikArInA saMdarbhanI AvazyakatA rahetI. jemsa alvIsa tenA Introduction to Pali Grammar nAmanA graMthamAM kAyadesaranA pUrvajo aMgenA pustakano saMdarbha Ape che. paraMtu AvI aTapaTI kAnUnI prathA ApaNe jenuM agAu varNana karyuM che tevAM janapadomAM na hatI. te to kevaLa keTalAMka suvikasita mahAnagaro - 219 -
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ jovA maLatI. mahAnagaromAM sipAIonuM khAsa daLa rahetuM. teo khAsa prakAranuM ziratrANa paheravAnuM pasaMda karatA. je temane anyothI alaga pADatuM. e taddana saMbhavita che ke AvAM sarve sthaLoe UtaratA darajjAnA ekasamAna sevakonAM jUtha rAkhavAmAM AvatAM. AvA pratyeka janapadamAM eka mukhiyA rAkhavAmAM Avato, je janapadane nagaro sAthe joDatI kaDI tarIkenI kAmagIrI bajAvato. te lokomAMthI cUMTavAmAM Avelo javAbadAra evo pratinidhi hato. (AvI vyakti rAjya dvArA niyukta karavAmAM AvatI hatI evuM sAbita thayuM nathI. A hoddo moTe bhAge vaMzaparaMparAgata raheto) ke je rAjya sAthe saMkaLAyelAM sarve kAryo karavAnI temaja (janapadanA) lokonAM kAryonI rAjyamAM rajUAta karato. phakta thoDAka karanI cukavaNInA badalAmAM rAjA dareka prakAranI videza dakhalanI sAme janapadavAsIone rakSaNa pUruM pADato. ekaMdare janapadAvAsIo (A vyavasthA bAbate) taddana saMtuSTa hatA ane temanA samUha taraphathI phariyAdanuM khAsa kAraNa na rahetuM. nAnA janapadano samAja dekhItI rIte avibhAjya astitva dharAvato hovA chatAM te alagaalaga sarve bhUminA lokonuM vicitra joDANa hatuM ane jo koI bAbata temanAmAM garabaDa pedA karatI hoya to te temaNe jAte pedA karelI mAnyatAo ane rItavirAjo hatA. jyAre Aryo (uttara dizAmAMthI) nIce AvyA, tyAre temaNe kAMI (A dezamAM) riktatAnI pUrti karI na hatI, kiMtu teo agAuthI ahIM astitva dharAvatA (vasavATa karatA), atyaMta suvyavasthita sAmAjika mALakhuM, saMsthAo ane Adarzo dharAvatA evA loko vacce thaIne AvyA hatA ke jemane kharA dilathI karelA prayatno dvArA paNa taddana nAbUda karI zakAya tema na hatA temaja teo vijetAo para paNa asara karavAnI kSamatA dharAvatA hatA. A samaya e be jAtionI AMtaraprakriyAno gALo hato. ekabAju Aryo hatA ke jeo temanA UjaLA varNa aMge garva dharAvatA hatA, to bIjIbAju zyAma varNanA Aryo pUrvenA vasAhatIo hatA ane A ja bAbate mAnavI mAnavI vacce alagAva ane bhedabhAva janmyA. A bhedabhAva 02200
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ pachIthI vikasIne judI judI jJAtiomAM pariNamyo, paraMtu tenI pahelAM te mULabhUta rIte judA vargonA taphAvatomAM pariNamyo ane temAMthI varNAzrama nAme oLakhAtI prathAno janma thayo. tadanusAra AryonI (sthAnika) zyAma varNa dharAvatA sarve vasAhatIone utaratI kakSAnA ane suMdara varNa dharAvanArAone (Aryone) mobhAdAra-pratiSThita gaNavAmAM AvyA. A (kahevAtA) nIcA kuLanA Aryone zudra tarIke varNavavAmAM AvyA ane teo hastakauzalyanAM temaja sevAcAkarInAM kAryomAM pravRtta thayA. kintu UjaLo varNa dha2AvanArAo paNa AMtarika rIte vibhAjita thayA. teo kSatriyo, brAhmaNo ane vaizyo tarIke oLakhAyA. vaizyone prathama be (kSatriyo ane brAhmaNo) karatAM UtaratA gaNavAmAM Ave ane teo vyApAra ane kRSimAM pravRtta thayA. kRSikAro A tRtIya varNanA aMzarUpa banyA. tRtIya ane caturtha sthAna jeTaluM saraLatAthI nizcita thayuM eTaluM prathama ane dvitIya sthAna nizcita karavuM saraLa na hatuM. brAhmaNo ane kSatriyo baMnee umadA kuLa tarIkeno potAno dAvo rajU karyo ane zreSTha sthAna prApta karavA mATe teomAM paraspara spardhA thaI. joke samayanI ApaNe carcA karIe chIe tyAre ane AMzika rIte buddha ane mahAvIranA kSatrikuLamAM thayelAM janmane pariNAme kSatriyone zreSTha gaNavAmAM AvyA. temanAM kAryakSetro sAva alaga hatAM. eka varga zArIrika samRddhine AgaLa karIne ane dvitIya varga mAnasika samRddhine AgaLa tarIke potapotAnI zreSThatAno dAvo karavA mAMjyA. amIra umarAvo tarIke sakaLa videzI AkramaNo sAme prajAnuM rakSaNa pUruM pADavAnI taiyArI darzAvavAno boja kSatriyo upara Avyo ane sarve dharmaviSayaka samAraMbhomAM purohita tarIkenuM kArya karavA mATe kartavyabaddha banyA. loko tene (purohi)ne tenI kiMmata pUrI pADatA ane tenuM kartavya prajAne jJAna ApavAnuM rahetuM. bAkInI hIna jAtio : kintu vAtano ahIM aMta Avato nathI. uparokta cAra varNo zudronI nIcalI jAtio astitva dharAvatI hatI. A jUthamAM samAviSTa je loko hatA teomAM pAradhIo (Bird Catchers), zakya sarjako ane anya hatA ane temanAthI paNa hIna jAtinA caMDAlo jeono uparokta hIna jAtio paNa tiraskAra karatI hatI ane hatI ~221 -
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ hInamAM paNa hIna jAti e dRsyuo (Slaves)nA nAmathI oLakhAtI. sAraNInA svarUpamAM nIce mujaba prajAnA vividha vargonI yAdI darzAvavAmAM AvI che. kSatriyo brAhmaNo vaizyo cAMDAlo dasyuo 1 2 4 5 have ApaNe A aMgenI vadhu vigato vize jANavAno prayatna karIzuM. ApaNane (agAu) jaNAvavAmAM AvyuM che ke pAMcamo varga moTebhAge gRhasevakonI banelo hato ane temanI tarapha kharAba vartana karavAmAM AvatuM na hatuM. zudro 3 joke (uparokta vargo vacce) evA jalAbhedyA vibhAgo nahotA. A vargo vaccenI vADamAMthI ekbIjAmAM praveza karavo e muzkela hovA chatAM sarvathA azakya na hato, eka vargamAMthI bIjA vargamAM pheraphAro zakya hatA ane AvA pheraphAro vAraMvAra thatA nahIM hovA chatAM sarvathA asamAnya paNa nahotAM. AvA zreNIbaddha pherapharo Journal of Royal Asiatic Society - P. 868mAM ApavAmAM AvyA che. 1 evI zaMkA udbhave che ke hakIkatamAM kSatriyonI vAstavika zreSThatA hatI ke kema ? jene pariNAme jainone mahAvIranA garbhane brAhmaNInA garbhAzayamAMthI bahAra kADhIne kSatriyANI garbhAzayamAM pherabadalI karavA mATe lalacAvyA. athavA to evI zreSThatA sthApita karavA mATeno A mAtra eka prayatna ja hato ? - vyaktigata rIte huM A baMne paikInI pAchaLanI hakIkatamAM mAnuM chuM. 1 Dialogues of Buddha, P. 101 : Quoted by Rhyus Davids P. 56-57 (1) eka kSatriya eka rAjAno putra kuMbhakAra kanyA sAthe, TopalI banAvanAra kanyA sAthe ke koI mALInI kanyA sAthe ane rasoIyAnI kanyA sAthe premanA kissAmAM saMDovAyelo hoya che ane jo tenuM A kArya jAhera thAya che tyAre eka paNa zabdanA umeraNa sivAya te potAnI jJAtimAMthI bahAra thaI jAya che. (2) eka anya rAjakumAra (AvI ja bAbatamAM) potAnI bhaginInI tarapheNa kare to te potAnuM rAjya gumAve che ane rakhaDato ~2220
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI jAya che. eka trIjo rAjakumAra koI vyApArI sAthe rahevA jAya che ane potAnI jAtamahenatathI potAnI AjIvikA raLe che. eka umarAva eka dhanurdhara tarIkenI nokarI kare che. eka brAhmaNa paisA banAvavA mATe chAnI vAto jAhera karavAno dhaMdho kare che. bIjA be brAhmaNo paNa paisA banAvavA mATe chAnI vAto jAhera karavAno dhaMdho kare che. (7) eka brAhmaNa eka dhanurdhArIne tenA madadanIza tarIke nIme che, je pote agAu vaNakara hoya che. (8)(9) brAhmaNo zikArIo tarIke ane prANIo pakaDanAra tarIkenI jiMdagI jIve che. (10) eka brAhmaNa cakranirmANa karanAra tarIkenI jiMdagI jIve) che. 2411 441 GELGESN Buddhist birth stories (41441 graMtha)mAMthI levAmAM AvyAM che ane TAulare AvI 550nI saMkhyAmAM saMpAdita karelI jAtakakathAonA UMDA abhyAsa dvArA AvA bIjAM ghaNAM (udAharaNo) maLI zake. upara noMdhyA anusAranA pheraphAro (vAstavamAM) banyA hatA, tema chatAM ApaNe evuM dhArI levuM joIe nahIM ke A badhA vargonI eka bIjAmAM mukta rIte bheLaseLa rojabaroja thaI zakatI hatI. AvI saiddhAMtika bheLaseLa thaI hovA chatAM kharekhara vyavahAramAM A badhA vargo AMtarika rIte paNa eTalA jhINavaTa pUrvaka vibhAjita thayelA hatA ke kharekhara vyavahAramAM (temanI vaccenuM) eka nAnakaDuM aMtara paNa nivAravuM atyaMta muzkela hatuM. A vargo ane peTAvargo vacce bhAgye ja roTI vyavahAra hato ane beTI vyavahAra to bilakula nahoto. nikaTanA saMbaMdhane spaSTa rIte darzAvatI be mahattvanI rUDhio e roTI vyavahAra ane beTI vyavahAra hatI. eka ja varganI ke eka ja peTAvarganI vyakti kazuMka karavA ke na karavAnA Adeza tarIke kevaLa roTI vyavahAra ja hato. maryAdita vartuLanI bahAra teo pANI pIvAnI paNa AnAkAnI karatA. kyAreka teo roTI vyavahAra mATe A maryAdita vartuLane - 223 -
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhAratA, (moTuM banAvatA), paraMtu lagnane lAge vaLage che tyAM sudhI teo umadA kuLanI jALavaNInI bAbatamAM atyaMta custa hatA. koI mizraNane nivAravA mATe teomAM evo rivAja hato ke kanyA pitRpakSe sAta peDhI ane mAtRpakSe sAta peDhI sudhI zuddha mizraNa ke bheLaseLa vagaranI) hovI joIe. koIpaNa vyakti cAMDAla sAthe bhojana levAnI kyAreya hiMmata karI zakatI nahi. AnaMdanuM cAMDAlikAnA hAthe pANI pIvAnuM kArya e khAsa karIne parAkramI kArya tarIke nirdezita karavAmAM AvyuM che. TUMkasAra rUpe koI ema kahI zake ke AMtara vargIya lagnonA banAvo eja rIte anAvazyaka gaNAtA hatA ke je rIte vyavasAyanI pherabadalInA banAvo (anAvazyaka) gaNAtA hatA ane tethI ja sAmAnya rIte AvA banAvo banatA nahi. eka vidvAna lekhake atyaMta suMdara rIte rajUAta karI che ke AvI hadanI nizAnI atyaMta custa rIte doravAmAM AvelI na hatI tema chatAM ApaNe ema paNa mAnI levAnI jarUra nathI ke samAjanI evI sthiti hatI ke AvI hada darzAvatI rekhA bilakula na hatI, kintu hakArAtmaka ane nakArAtmaka baLo vacce avirata saMgharSa cAlato hato. jo ApaNe janapada parathI nagara upara AvIe to paNa vicArasaraNImAM koI noMdhapAtra pheraphAra jovA maLato nathI. upalaka dRSTithI jonArane bAhya paristhitiomAM pheraphAra jovA maLaze. tene to baMnenI paristhitio samAna ja lAgaze. (gAmaDAnAM nAnuM jhUpaDAMne badale (nagaromAM) sIdhesIdhAM cauTAmAM ke zerImAM paDatI bArIovALAM moTAM makAno jovA maLatAM. A makAno sAdAM ke suzobhana karyA vagaranAM na hatAM. A makAnomAM pravezakanI garaja sAratA evA moTA daravAjA rahetA. (tenI) jamaNI ane DAbI bAjue tijorI ane annabhaMDAra raheto. bhoMyataLiye oraDAo sAthenuM AMgaNuM ke cogAna rahetuM ane A oraDAonI upara moTI agAzI rahetI jene rovA tarIke oLakhavAmAM AvatI. A rollA ane oraDAonI vacce (mAlikanA) khissAne paravaDe temaja tenA hoddAne anurUpa hoya eTalI saMkhyAmAM mALa rahetA. sAta mALanI ImAratonI paNa e samayamAM) koI navAI nahotI. vyaktigata mAlikInAM makAno uparAMta keTalAka lokonI majiyArI - 4 -
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAlikInI ImArato paNa jovA maLatI. AnA udAharaNa tarIke janapada bhavana hatuM ke je AjanAM mahAnagaronA TAunaholane maLatuM AvatuM hatuM ane te samAna rIte (AjanI jemaja) upayogI banatuM. strIo sahita pratyeka vyaktino janapadabhavana UbhuM karavAmAM phALo raheto. samAjanA hitane asara karatA sarve nirNayo A janapadabhavanomAM laMbANapUrvakanI carcAne aMte levAmAM AvatA. A janapadabhavano sAdhuo ke mahattvanA AmaMtrito dvArA jAhera janatAne saMbodhavA mATe athavA to kyAreka dhArmika carcAo mATe upayogamAM levAmAM AvatA. e vakhate paNa ApaNI Adhunika klabo jevAM ke prAcIna IjiptanAM jugArakhAnAM jevAM jugArakhAnAM paNa astitva dharAvatAM hatAM. kintu A jugArakhAnAMonA naphAno amuka bhAga rAjyanI tijorI ne cUkavavAnI AvazyakatA rahetI. jAtakakathAomAM tema ja brAhmaNa mahAkAvyomAM vAraMvAra jeno nirdeza karavAmAM Avyo che taddanusAra ApaNe kalpI zakIe ke pAsA pheMkIne ramavAno ane pAsA pheMkavAnI sAthe anurUpatA sAdhavA mATe mudrAonI Apale karavAno vyavahAra atyaMta vikAsa pAmelo hato. 1 P.60 Rhys Davids-Buddhist India aMbApAlI nAmanI atyaMta suMdara kanyA ke jeNe tRSNAvALA sarve licchavI rAjakumArone nimaMtryA hatA, teNIne adhikRta samiti dvArA janapadabhavanamAM pasAra karavAmAM AvelA TharAva anusAra nartakI banavuM paDyuM hatuM ane teNInA pitA mahAnAmane ati anicchAe paNa (A TharAvane) tAbe thavuM paDyuM hatuM. vRddha vyaktinA mRtadehane mAna ApavAno sArvatrika rivAja hato ane prAcIna Aryo paNa temAM apavAdarUpa na hatA. teo temanA mAnanIya samakAlInonA mRtadehone mAnapUrvaka sAcavavA mATe derIo ke minArA UbhA karAtA. tema chatAM paNa ApaNane navAI pamADe evI bAbata to e che ke (te vakhate paNa) ghoMghATa vihIna zerIo ke bhIDabhADa vihIna hATonuM astitva hatuM. ane vizALa killAvALI rAjamahela jevI ImAratonuM paNa astitva hatuM. sAthesAthe nirdhana lokonA raheThANanA nAnakaDA AvAso paNa hatA, kintu uSNavAyu snAnagRho astitva dharAvatA hatA, je vAstavamAM loko - 250
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke jeo utsavonA prasaMgoe chUTe hAthe dhanano vyaya karatA hatA temanA vaibhavI ThAThamAThane atyaMta supere prakAzamAM ANatA hatA. eka bauddhagraMtha AvAM snAnane vigatavAra varNave che ane A varNana ApaNane ApaNA (Adhunika) 'TarkIza snAna' nI yAda apAve che. rAIsa DeviDjha temanuM varNana nIce mujaba kare che : 'makAno paththara upara IMTo sAmethI dekhAya evA UMcA caNelA pAyA upa2thI UMce jatI paththaranI sIDIo vALA ane pharate kaTherAvALA oTalA hoya e rItanA bAMdhavAmAM AvatAM hatAM. chAparuM ane dIvAlo lAkaDAnAM banAvavAmAM AvatA ane teme prathama (jhADanI) chAla vaDe DhAMkIne upara plAsTara karavAmAM AvatuM hatuM. dIvAlono kevaLa nIceno bhAga sAme IMTo dekhAya e rAte banAvavAmAM Avato. (aMdara) eka nAnI oraDI ane uSNakhaMDa banAvavAmAM Avato temaja nahAvA mATe eka hoja banAvavAmAM Avato. uSNukhaMDanI vacce agnisthAna rAkhavAmAM AvatuM, jenI pharate beThako goThavavAmAM AvatI. parasevo thAya e mATe snAna karanArAo upara garama pANI reDavAmAM AvatuM, ke jemanA caherA sugaMdhita punama (bArIka cAka) vaDe (agAuthI) AcchAdita karavAmAM AvatA hatA. snAna karyA pachI sAbuthI mAthuM dhovAmAM AvatuM ane te pachI hojanA pANImAM kUdIne DUbakI lagAvavAmAM AvatI. gaMgAnA medAnamAM ATalA prAcIna samayamAM A prakAranuM snAna levAmAM AvatuM ke je ApaNA arvAcIna 'TarkIza snAna' tarIke oLakhAtA (snAna) ne atyaMta maLatuM AvatuM hatuM te bAbata atyaMta Azcaryajanaka che. dIdhdhanikAyamAM eka anya prakAranA snAna vize paNa varNana che, jemAM khullI havAmAM eka snAna TAMkI banAvavAmAM AvatI ke jemAM nIce ta2pha lai jatI pagathiyAMnt hAra rAkhavAmAM AvatI, jene saMpUrNa rIte paththarathI maDhavAmAM AvatI ane baMnene (TAMkI ane pagathiyAne) puSpo temaja kotaraNIvALI zilpAkRtiothI suzobhita karavAmAM AvatI hatI. zrImaMtonI mAlikInAM khAnagI medAnomAM taiyAra karavAmAM AvatAM A snAna karavAnAM sthAnone suMdara cIjo tarIke gaNavAmAM AvatAM.'' P.76-77- Buddhist India- T.W.Dhys Davids. My 226 -
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ Vinaya - Texts 111, 105, 110, 297 and also trans. by Rhys Davids - PP 262. | sAmAjika paryAvaNa ane paristhitio aMge keTalIka mAhitI ekatra karyA pachI have ApaNe AgaLa upara isavIsana pUrvena sAtamI sadImAM janatAnI Arthika sthiti aMge UMDANa pUrvakanI tapAsa karavAno prayatna karIzuM, kAraNa ke Arthika sthiratA eka cAlakabaLa che ke je mAnavInI anya sarve pravRttione jIvaMta rAkhe che. Arthika paristhiti : koIpaNa vyakti e bAbatane bhAgyeja bhUlI zake ke te samayamAM koI Arthika sthiratA pravartamAna na hatI. prajAne temanI dhArmika ane dArzanika bAbato aMge ciMtA karavA mATe atyaMta alpa samaya raheto athavA to bilakula samaya raheto na hato. ApaNe agAu joyuM che taddanusAra badhAnI mAlikInAM AjubAju vADa karelAM saMvardhita vizALa kSetro (anna peTAkaravA mATenAM) rahetAM ane te pachIthI temanI bahAranI bAjue badhAnI sahiyArI mAlikInuM cariyANa medAna rAkhavAmAM AvatuM hatuM. AjanI jema ja e vakhate paNa kRSi e te lokono mukhya AdhAra hato ane teo tenI upara avalaMbita rahetA. A kRSikSetro koI eka bhikhunA thIgaDAMvALA jhabhbhAne maLatAM AvatAM hatAM ane temanA dvArA lokonI AvazyakatAo saMtoSAya tenA karatAM paNa adhika maLatara temAMthI pedA thatuM. joke arvAcIna samayanI jema pazuAhAra vikAsa pAmelo na hato temaja kRSi ane anya udezo mATe pazuonI agatya ochI AMkavAmAM AvatI na hatI. pazuone dhanavAna lokonI kiMmatI milakata gaNavAmAM AvatI hatI. janapadavAsIonI sAmAnya mAlikInuM cariyANa medAna rAkhavAmAM AvatuM ke jyAM eka gopAlakanI dekharekha heThaLa pazuone mokalavAmAM AvatAM. "A (gopAlaka) eka agatyanI vyakti gaNAtI ane tene tenA tAbAmAM rahelA pratyeka prANInA sAmAnya dekhAva temaja temanI nizAnIonI jANakAra vyakti tarIke varNavavAmAM Avato hato. te temanI uparathI - 2 -
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAkhIone dUra rAkhavAnuM, IMDA ApanAra pakSIo pAsethI IMDA meLavavAnuM ane (pazuonI) cholAyelI cAmaDInA ghA rUjhavavAnuM kauzalya paNa dharAvato hato. te dhumADA sAtheno agni rAkhIne tenA vaDe (pazuo parathI) DAMsamacchara uDADavA mATe paNa TevAyelo hato. te nadInA DhoLAva ane pazuone pANI pIvAnAM sthAnothI paNa paricita hato ane (pazuone ca2vA mATe) gocara pasaMda karavAmAM temaja temanA AMcaLamAM dUdha lAvavAmAM paNa te pAvaradho gaNAto hato ane tene (pazuonA) dhaNanA agraNI tarIkeno yogya Adara prApta thato hato." janapadomAM (lokonI) svabhAvagata sAdagImAM paNa nirbharatA ane salAmatI hatI. janapadavAsIonA sukhano durbhikSanA samayamAM aMta Avato. te samayamAM siMcAI yojanAo ane nahero vikAsa pAmI na hatI, tethI loko saMpUrNa paNe varSA upara AdhAra rAkhatA ane jyAre varSA thatI na hatI tyAre teo asahAyatA anubhavatA ane teo mahAna deva Indrane (varSA mATe) prArthanA karatA ane temane prasanna karavA mATe balidAna paNa ApatA. vyakti bhayaMkara durdeva sivAya bhADethI majUrI karavA javA aMgeno vicAra paNa karatI nahi ane zakya hoya tyAM sudhI pratyeka vyakti tenA potAnA vyavasAyamAM ja pravRtta raheto ane te prAcIna samayamAM paNa A vyavasAyomAM vyApaka vaividhya rahetuM. bauddha saMpradAyanA prAcIna graMtho paikIno eka evo Dignikaya 'dIdhvanikAya' nAmano graMthamAM AvA hastakauzalyonA vyavasAyono samAveza thAya che. 1 hastisavAro 2 arzvadaLa 3 rathacAlako 4 dhanurdhArIo 5 thI 13sainyanA vividha darajjAnA loko 14 dasyuo 15 16 kezakartana klAkAro rasoIyAo ~228x
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 snAna mATenA) anucaro 18 sukhaDiyAo 19 (phUlanI) mALA banAvanArAo (mALIo) 20 rajako 2i1 vaNakaro 22 TopalA banAvanArAo 23 kuMbhakAro 24 vANotaro 25 hisAbanIzo joke A yAdI ahIM pUrNa thatI nathI. zrImatI rAIsa DevIDjha temanA Journal of the Royal Asiatic society mAM te samayanI judIjudI aDhAra kAryakArI maMDaLIonI yAdI Ape che. A maMDaLIone temanA potAnA nevA athavA pramuhalI arthAt pramukho hatA ane AvI vyaktio (moTe bhAge) rAjyadarabAranI maherabAnI vALI rahetI. ekaja maMDaLInA AMtarika vikhavAdone nivAravA mATe A geTsa lavAda tarIke kArya karIne pravRtta raheto, ane maMDaLI-maMDaLI vaccenA vivAdone nivAravA mATe mAre hato, je pote je te maMDaLIonA pramukhono uparI adhikArI hato. ane tene potAnAM sthAna ane sattAnI bAbatamAM arvAcIna samayanA zeripha athavA nagarapati (meyara) ne samakakSa gaNI zakAya. M.1.222. A.5.350, Comp.Jat.3:401 and perhaps Rigbeda X 19 zrImatI rAIsa DevijhanI yAdI nIce mujaba che.' 1 kASThanA kArIgaro sithAro - mistrIo) . 2 dhAtukAmanA kArIgaro (kaMsArAo) 3 pASANakAryanA kArIgaro (zilpIo) vastraguMphanakAro (vaNakaro). carmakAro (camAro) 6 kuMbhakAro (kuMbhAro) hastidatanA kArIgaro (maNiyArA) 8 raMgarejo (chIpAo) - 29 -
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. 9 jhaverIo (suvarNakAro ane ratnakalAkAro) 10 mAchImAro (DhImaro). 11 kalAIo (khATakIo). 12 vyAdhro (zikArIo) temaja prANIo pakaDanArAo 18 rasoIyAo ane kaMdoIo (sukhaDiyAo) 14 kezakartanakAro ane mAliza-caMpI karanArAo 15 puSyanA hAra banAvanArAo ane puSpa vitarako (mALIo) 16 samudra sAhasiko (nAviko - khalAsIo - khAravAo) 17 vidUSako ane chAba (TopalIo) banAvanArAo 18 citrakAro kASThanA kArIgaro e suthAro hatA, jeo vahANo, gRho ane sarva prakAranAM vAhano banAvatA. ane jeno vAraMvAra punarAvartita nirdeza karavAmAM Avyo che te zreSThavAhana vyavarayA) uparathI ApaNe kalpI zakIe ke A prakAranI kaLAmAM temaNe saMpUrNatA prApta karelI hovI joIe. teo gRhonuM nirmANa karatA ane rAjAno putra paNa A kAryamAM saMpUrNapaNe ajJAnI hato nahi. dhAtukAmanA A kArIgaro dvArA sarva prakAranAM astra-zastra ane kRSi mATenAM sAdhano pUrAM pADavAmAM AvatA. pASANanI ImArata, pASANanI dIvAlo ane killAo, pASANanAM sopAnovALI sIDIo, AchI kotaraNI kotarelA suMdara staMbho, A sarve bAbato darzAve che ke zilpIo paNa potAnA kAryamAM UNA Utare evA na hatA. temano potAno mahAnagaronA nirmANamAM paNa phALo raheto. janatA ane bhikhuo pote je vastrothI AcchAdita rahetA tenA zreyane lAyaka vastraguMphanakAro (vaNakaro) hatA. mahAvIre temanA saMsAratyAganA prasaMge paridhAna karelA eka lakSa mudrAnI kiMmatanA vastranA (joke A vastra Izvaradatta hatuM ema mAnavAmAM Ave che) karavAmAM AvelA nirdeza uparathI suMdara malamalanA vastranA astitva ane utpAdana aMge ApaNe kalpanA karI zakIe. vastranuM guMphanakAra - 230 -
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvAM vastronuM utpAdana karavAnuM ja kevaLa jANato hato evuM na hatuM, kintu be TukaDA (vastranA) ne joDavAmAM paNa teo adbhuta prAviya dharAvatA hatA. dIdhdhatikAya (e nAmano graMtha) nirdeza kare che ke teo zetaraMjIo, dhAbaLA, cAdaro ane gAlIcA paNa banAvatA hatA. 5. patinovasthA ziyALAmAM bhAIo dvArA paheravAmAM AvatI pAvaDIono nirdeza kare che ane carmakArIgaro dvArA banAvavAmAM AvatI bharatakAma karelAM kiMmatI pagarakhAMno paNa te nirdeza kare che. 1 P.861-881. Also ret. Eco, Journal 1901 615 fastha qortahibRa, Refer to those who build houses 2.1.7 kuMbhakAro : eka atyaMta jANItI dalIla che ke dhUmranuM astitva agninI upasthiti darzAve che ane kuMbha e kuMbhakAranI upasthiti darzAve che. tethI kAryanuM astitva tenA sarjakanI tarapheNanI dalIla kare che. mahAvIranA samayamAM ghaNA zrImaMta kuMbhakAro hatA. agAu te paikInA eka vize nirdeza karavAmAM Avyo che te tene ghaNI dukAno hatI ane te tenI kaLAmAM praviNa hato ane dhana upArjana karavAmAM kunehabAja hato eTaluM ja nahi, kintu dhArmika saMpradAyanA sadasyonI paroNAgata karavAmAM paNa te paryApta pramANamAM susaMskRta hato. hatidUta kArIgaro paNa nAnI nAnI ghaNI cIjavastuo taiyAra karatA hatA, khUbaja jANItA cattA jAtaka - hastinI kathA (ja anya koI nahIM, kintu buddha pote ja hatA) ke jene SaTu iMtuzaLa hatA ane teNe svecchAthI potAnA jaMtuzaLo arpaNa karyA hatA. raMgarejo - je vastro raMgatA hatA. (majijhamamAMthI upamA alaMkAra.) jhaverIo ke jemaNe potAnI kaLA prAcIna graMthomAM ratnonI yAdI ApI che tanusAra atyaMta suMdara rIte vikasAvI hatI ane keTalAka jhaverIoe temanuM hastakauzalya bArIka kotaraNInA svarUpamAM rajU karyuM hatuM, je temanI pAraMgatatAne ucca stare laI jAya che. 10. mAchImAro paNa hatA, jemano vyavasAya masyo pakaDavAno, te matsyo janatAne vecavAno ane te paikIno sarvottama jaththo rAjAne ApavAno 7. - 231 -
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ hato. 11. khATakIono eka viziSTa varga hato, jemane haMmezA sopAki, ane vAMDA evAM nAmothI saMbodhavAmAM AvatA hatA. bAkInA loko temane tiraskAranI daSTie jotA. evI noMdha karavAmAM AvI che ke buddhanuM mRtyu gunTa nAmanA kasAIne tyAM DukkaranuM mAMsa khAvAthI thayuM hatuM.' 12. te pachI vyAdhro ane prANIo pakaDanArAo AvatA. rAjAo paNa AkheTanA zokhIna hatA. ane jAtaka kathAo paikInI eka darzAve che ke mRga athavA sasalAno zikAra sauthI vadhAre zreSTha gaNAto. (A bhUminA) AdivAsIo ke jeo Arya AkramaNakArothI DarI gayA ane araNyamAM nAsI gayA temaNe A vyavasAya svIkAryo. 18. taduparAMta e jamAnAmAM pAkazAstrIo (rasoIyAo) ane kaMdoIo (sukhaDiyAo) paNa hatA. 14. kezakartanakAro ane caMpI karanArAo paNa hatA. teo mahenatapUrvaka pAghaDIo taiyAra karavAnuM kauzalya paNa dharAvatA hatA. sarve prakAranI zreSTha vividhatA dharAvatA mastakanA poSako (ziratrANo) no uddabhava A kezakartanakArone AbhArI hato. 16. puSpa mALAo banAvanArAo ane puSponA vyApArIo paNa hatA, jeo dhArmika bAbatomAM paNa rasa dharAvatA hatA. teo suMdara puSpamALAo banAvatA hatA ane khAsa karIne rajAnA divasoe kharIda - vecANanA sodAo sArA pramANamAM karatA hatA. 16. atyaMta prAcIna samayathI vahANavaTukaranArAone tenAthI AnaMda prApta thato ane te temanuM mana bahelAvavAnuM sAdhana hatuM ane game eTalAM saMkaTo sAme paNa vAraMvAra dariyAI saphare javAmAM teo thAkatA nahIM. 17. viduSako ane chAba (TopalIo) banAvanArAo paNa temanA dhaMdhAmAM pravRtta) hatA. 1 nariMda jAI ahamA narANAM sovAga jAI duhao gayANaM 2 Ajjuna malagara - Antaga dasao . chapter VI . - 2325
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. citrakAro paNa (e samayamAM) hatA. ApaNe (graMthamAM) vAMcIe chIe ke A citrakAro temaNe dorelI AkRtio ane nakazI vaDe nRpationAM AnaMdabhavanone suzobhita karatA ane teo niSNAta citrakAronA purogAmIo tarIke temanI jAtane zreSTha sAbita karI zakyA hatA ane niSNAta citrakAro pAchaLathI IsavIsananI sAtamI ane AThamI zatAbdimAM temaNe ajaMtAnI prAcIna guphAomAM temanI kaLAne zreSTha rIte rajU karIne temanI jAtane sarvottama tarIke sAbita karI hatI. kevaLa rAjAnI yAdI ke zrImatI rAIsa DeviDjhanI yAdI paNa paryApta nathI. evApaNa keTalAka vyAvasAyiko hatA ke jemane temanI potAnI alaga maMDaLI na hatI tema chatAM paNa teo temanA potAnA kSetramAM noMdhapAtra kakSAe pahoMcI zakyA hatA. 1 AvA udAharaNa tarIke saMgItajJo hatA ke jeo ArAmadAyaka ane zreSTha rIte vividha vAjiMtro vagADI zakatA. kintu temAM sarvasAmAnya (vAjiMtra) vINA hatI (sAraMgIne maLatuM AvatuM tAravALuM vAjiMtra) ane baMne bAjuthI vagADI zakAya evuM maTiMga ke mRdaMga hatuM. A saMgItakAro upara rAjadarabAranI kRpA rahetI ane rAjAo ghaNIvakhata temanA putrone nirAzAvAdanA vikarALa oLAo gherI na le te hetuthI temane anyatra vALavA mATe temano upayoga karatA. saMgItamAM nRtyano paNa samAveza thato ane te pracIna samayamAM paNa nartakIo hatI, je nRtyakaLAmAM zreSTha hatI ane janatAne prasanna karI detI. AvI manoraMjaka klAo uparAMta vyAvahArika vijJAna paNa kaMI ochuM vikAsa pAmela na hatuM. cikitsAnuM vijJAna e A prakAranuM hatuM. vara ane suzruta te samayanA khyAtanAma ane zreSTha vaidyo hatA. prAcIna kathAo : e jamAnAmAM evA Ijanero paNa hatA ke jeo eka jagyAne bIjI jagyA sAthe joDatA bhUgarbha mArgo khodI zaktA. AvAM bogadAMno upayoga nAsI chUTavA mATe, AkramaNa karavA mATe athavA (kanyAonAM) apaharaNa karavA mATe thato, AnAthI paNa yAdI pUrNa thatI nathI ane saMpUrNa vigata pUrNa abhyAsa ~ 233 ~
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAka anya vyavasAyonI vadhu yAdI pUrI pADe che, ke je vyAvasAyiko temanI AjIvikA temanA vyavasAya dvArA prApta karatA hatA. evoja eka (varga) ke jeno agAunirdeza thayelo nathI te lahiyAono varga che ane ApaNe jANIe chIe ke pajyotanA tAbAmAM Avoja eka zreSTha pravINa lahiyo hato. evo eka vepArIono varga hato ke jeo eka jagyAethI mAlanuM bIjI jagyAe vahana karatA, jemAM rezama, malamala, suMdara bArIka prakAranAM vastro ane charI, kAtara ityAdi kApavAnAM sAdhano ane bakhatara, kinakhAba, bharatakAmavALAM vastro ane dhabaLA, attaro ane davAo, hastidaMta ane hatidaMta paranI kArIgarI, ratno ane suvarNa (bhAgye ja rajata) A badhI A vyApArIonI vyApAranI cIjo hatI. vinimayanI paddhati nAbUda thaI gaI hatI, kintu (tenA badalAmAM) rAjyanAM niyaMtraNa heThaLanI navA calaNI nANAnI paddhatie tenuM sthAna lIdhuM na hatuM. kharIda vecANanI sodA hapanA nA calaNamAM thatA, je lagabhaga 146 rati vajana dharAvato tAMbAno corasa sikko hato ane vajananA pramANamAM tenI bAMhedharI ApavAmAM AvatI hatI ane A (bAMhedharI) khAnagI vyaktio dvArA tenA para kANAM pADIne karelAM cihno dvArA ApavAmAM AvatI hatI. 874 "rajatanI mudrAono upayoga karavAmAM Avato na hato. 877 AjanA hisAbe A dApanA (kASArpaNa) mAMnA tAMbAnuM mUlya eka penI (pensa) nA chaThThA bhAga jeTaluM hatuM. tenI kharIda zakti te vakhate AjanA ziliMganI kharIdazakti jeTalI ja hatI." keTalAMka mahAnagaro je atyaMta alpasaMkhyAmAM hatAM temAM vepArIo ekabIjA para hUMDIo (Letter of credits) mokalatA. te vakhate beMkonI vyavasthA nahIM hovAne kAraNe dhana kAMto gharamAM rAkhavAmAM AvatuM, athavAto jaMgalamAM dATI devAmAM AvatuM athavA to koI mitrane tyAM mUkavAmAM AvatuM. AvA nANAMkIya vyavahAranI lekhita noMdho rAkhavAmAM AvatI. AMgaLIne veDhe gaNI zakAya eTalI ochI saMkhyAmAM e vakhate zrImaMta loko hatA. tyAre jamInadAro na hatA. 1 Story of tunda etc. 2 rAjA zreNika biMbisAranuM calaNAnuM apaharaNa - 234 -
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ "moTA bhAganA loko potAnI mAlikInI bhUmimAM kAM to kRSi karatA athavA to koIka hastaudyoga karatA. baMne varganA loko para temanI potAnI pasaMdagInA sthAnika AgevAnanI sattA cAlatI." tatkAlIna Arthika paristhitiono pharIthI Acho khyAla meLavI lIdhA pachI ApaNe te pachInuM kartavya tatkAlIna sAhityika paristhitiono kaMIka khyAla meLavavAnuM raheze ane tatpazcAt aMtima tabakkAmAM ApaNe IsavIsana pUrvenI chaThThI zatAbdI aMgenA sarvekSaNanA anusaMdhAnamAM tatkAlIna dhArmika mAnyatAonA eka agatyanA muddA upara jaIzuM. sAhityika paristhitio : pratyeka tabakke samAjano vikAsa tatkAlIna lokonI sAkSaratA upara AdhAra rAkhe che. samAjamAM jema vadhu ne vadhu loko sAkSara hoya tema samAjanI AdhArazilA vadhAre majabUta bane. kintu A sAkSaratA kevaLa temanA ghana para AdhArita na hatI. have ApaNe ApaNuM dhyAna e prAcIna samaya para kendrita karIzuM mahAvIra ane buddha jevA dharmopadezako je samAjamAM vicaratA hatA te ne samAja keTalI hade sAkSara hato te vize vicArIzuM. te prAcIna samayamAM paNa loko lekhanakaLAthI ajJAta na hatA ane prAcIna graMthomAMthI ApaNane lekhananI kaLAnA saMdarbho maLI Ave che. Dialogues of Buddha-(P.11) nAmano graMtha) eka bhikhue tyAgavAnI saMkhyAbaMdha vastuono saMdarbha Ape che ane (GIR) ane varNamALA e temAMnI eka che. A bALakonI eka ramata che ane tene "havAmAM rekhAkRti dvArA dorelA akSaronI kalpanA karavI" e rIte varNavavAmAM Ave che.) bALakonI ramato paikInI varNamALAnI A ramata sArI rIte ramavA mATe mULAkSaronuM jJAna atyaMta Avazyaka hovuM joIe. | Vinaya 4(TvarNamAlA ke lekhanakaLA e viziSTa prakAranI kaLA che. e rIte tenI prazaMsA kare che. rAjAnA mahelanA pravezadvAranI devaDI AgaLa dvAra maMDapa AgaLa nAma lakhela gunegArane dharma saMpradAyamAM praveza niSiddha hato. e ja rIte lekhakanA aMge paNa saMdarbha ApavAmAM Avyo che. ema kahevAmAM AvyuM che ke, jo koI vyakti lekhaka tarIkenI kArakirdI - 235 -
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasaMda kare to te ArAmathI temaja suvidhApUrNa rIte rahI zakaze, kintu bIjI bAjue tenI aMgulikAo dukhavA lAgaze. jo koI vyakti (lekhaka) AtmahatyAthI thatA lAbha vize lakhe, to pachI te lakhANanA pratyeka akSaradITha guno kare che. lekhanakaLAthI loko ajANa na hatA. lekhanakaLA e prAcIna sutto mATe sarvasAmAnya hatuM, kintu te pachIthI te sAmAnya vaparAzamAM na hatuM, te yAdadAstane madadarUpa thAya te mATe kevaLa prasaMgopAtta ja vaparAtuM, paraMtu graMthonI racanA vize koI jJAna na hatuM. bhikhunI khAnagI saMpattimAM koI hastapratano samAveza thato na hato. svAbhAvika rIte ja prazna pedA thAya che ke Ama hatuM to pachI buddhanA upadezono vizALa jaththo kevI rIte yAda rAkhI zakAto hato? potAnA dvArA vAraMvAra punarAvartana karIne ane temanA ziSyo tarapha tenuM vahana karIne (buddhanA) upadezo guru taraphathI ziSya tarapha pasAra karavAmAM AvatA ane Ama kAvArya paraMparA dvArA upadezonuM vahana thatuM. e vakhatanA lokonI zreSTha smRtino (ApaNe) AbhAra mAnavo joIe ke temaNe zreSTha upadezo A rIte ApaNA mATe sAcavI rAkhyA hatA. saMnyAsIo teno abhyAsa karatA ane graMthonuM lekhana e samayamAM thatuM na hatuM e eka apavAda gaNI zakAya. dharma upara AvI paDanArAM saMkaTone gaNatarImAM laIne buddha kahe che ke suMdara kAvyamaya ati alaMkRta evAM suttattAnuM punarAvartana thatuM haze tyAre saMpradAyanA sabhyo tenuM zravaNa karaze ane tenI pratye khUba ja dhyAna Apaze ane to ja temane mukhapATha karavAnuM zIkhavA mATe lAyaka gaNavAmAM Avaze. kintu teo vadhu paDatA AMTIghUMTIvALA ane dArzanika (AdhAravALA) prabaMdho aMge UMDANathI abhyAsa karavAnI bAbatanI avagaNanA karaze.. * jyAM paNa lekhita svarUpamAM prabaMdho haze to tene teo bane tyAM sudhI avagaNavAnuM pasaMda karaze. (vatimoravA) (e nAmano graMtha)no pratyeka gharamAM pratimAsa eka vakhata mukhapATha thAya te Avazyaka hatuM. e samayamAM jo ApasamAM bhAIcAro hoya to paNa, koI paNane niyamo kaMThastha na hoya to temanAmAMthI koI eka yuvAna sabhyane paDozanA dhArmika vyavasAyanA mANaso pAse patimovallA zIkhavA mATe mokalavAmAM Avato. jo lekhana jyAM sAmAnya - 236 -
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaparAzamAM hoya to teo tenI nakala mokalavAnuM pasaMda karatA. kintu tema chatAM (sArvatrikapaNe) sAmAnya vaparAzamAM lekhanakaLA jANItI nahIM hovAthI have pachInuM ApaNuM kArya dhArmika upadezonA saMrakSaNa mATe lekhanakaLAnI ajJAtatAnAM kAraNonI tapAsa karavAnuM raheze. e taddana hakIkata hatI ke eka vidvAna vyaktine te jamAnAmAM 'suvAcaka' tarIke AjanI jema gaNavAmAM Avato na hato, kintu tene suzrotA vahustuto tarIke oLakhavAmAM Avato. ane tenuM binaastitva sAbita karavuM atyaMta muzkela banatuM. patimovavA jevo eka nAno prabaMdha paNa lekhita svarUpamAM na hato, kintu kevaLa smRtimAM ja rAkhavAmAM Avato. varasAdamAM bahAra nahIM javAno kaDaka kAyado hovA chatAM prAcIna bauddho temAM apavAda rAkhatA ane temane prakhyAta suttattA no abhyAsa karavA mATe varasAdamAM paNa bahAra mokalatA ke jethI tene vismRtimAM sarI jatuM aTakAvI zakAya. joke tenI eka nakala prApta karIne A paristhitimAMthI saraLatAthI chuTakAro meLavI zakAya ema hatuM, tema chatAM paNa teo prathama vikalpane ja pasaMda karatAM. lekhita bAbata nahIM pasaMda karavAnAM kAraNonuM moTe bhAge nirUpaNa e hatuM ke amalamAM na mUkI hoya tevI (navI) paddhatino upayoga karavAthI DaratA hatA ane tethI teo evI paddhati pasaMda karatA ke jene temaNe atyaMta vadhu pramANamAM (vAraMvAra) ajamAvI hoya ane tethI te temane anukULa ane saphaLa lAgI hoya. e satya che ke te samayamAM lekhana mATenA sAhityanI achata vartAtI hatI, kintu jo temane tema karavuM ja hoya to teo temAMthI te mATeno mArga paNa zodhI kADhatA. vAstavika asala muzkelI kaMIka alaga ja hatI. te prAcIna loko temanA dhArmika prabaMdhone atyaMta pavitra gaNatA hatA ane temane Dara hato ke temanAM pavitra sujJonI lekhita nakalo evA khoTA (anAvazyaka) lokonA hAthamAM jaI zake ke jemane tenA abhyAsamAMthI bAkAta rAkhavAmAM AvyA hoya ane jeone tene mATenA thoDAka vizeSAdhikAra dharAvatA lokomAMthI paNa bahAra karavAmAM AvyA hoya. vaLI jeo dhArmika hovAno dAvo karatA hoya evA loko ja vihAramAM mukhapATha karavAmAM AvatAM dhArmika pravacanonuM ~230 x
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zravaNa karI zakatA. Ama dharmano tulanAtmaka abhyAsa ke je vartamAnamAM koI paNa vyakti mATe zakya che te vyakti potAnI jAtane sarve dhArmika mAnyatAomAMthI dUra rAkhI zake te kaMIka aMze azakya che. koi eka khAsa dharmanA dhArmika upadezonuM jJAna prApta karavA mATe koI paNa vyaktine te dharmanA koI eka vyaktine pragatinA paMthe laI javA mATe pratibaddha thavuM paDatuM. kAraNa spaSTa hatuM ke Aje sAmAnya che tema te jamAnAmAM paNa e bAbata sAmAnya hatI e koI anya manuSyanA saMpradAyane vikRta rIte rajU karavo. hakIkata e hatI ke khoTI rIte rajU karavAmAM AvelI mAnyatAono khoTo artha ghaTAvavAmAM Avato, sUtrone khoTI rIte upayogamAM levAmAM AvatAM ane pariNAme saMpradAyane khoTI rIte mUlavavAmAM Avato. koI viSayanA ayogya nirUpaNamAMthI tenuM saMrakSaNa karavA mATe saMpradAyanAM dvAra kevaLa te saMpradAyanA potAnA sabhya mATe ja khullAM rahetAM ane temane mATe Ama karavuM e taddana nyAyamukta (vAjabI) hatuM. A pratibaMdha keTalAka kissAomAM ane khAsa karIne brAhmaNonI bAbatamAM dharmane vizeSAdhikAravALA kevaLa thoDAka lokonA hAthamAM rAkhavAno zetAnI AnaMda hato. guptatA e temanuM dhyeya vAkya hatuM. temanA potAnA hakko para AvatA kApathI teo DaratA hatA ane temanA potAnA saMpradAya bahArathI AvatA temanA potAnA adhikAronA dabANanI temane dhAstI hatI, ane pAchaLathI (lakhAyelA) brAhmaNa graMtho brAhmaNonA mAnasanA aMdhakArabharyA duSTa khaMDonuM darzana karAve che. jo koI zudra vedonuM gAna thatuM hoya tyAre irAdApUrvaka tenuM zravaNa kare to tenA kAnamAM pIgALeluM sIsuM reDavuM. jo te teno mukhapATha kare to tenI jIbha kApI nAkhavI. jo te tenI smRtimAM saMrakSita rAkhe to tenA dehanAM be UbhAM phADiyA karavAM" ane e hakIkatanI koI paNa vyakti upekSA karI zake nahi ke A vicArane mahAna dArzaniko taraphathI mAnyatA prApta thaI hatI. (Shanker Vedanta Sutras 1-3-88). A sarve bhUlabharelI ane UMDAM mULa nAkhI gayelI evI mAnyatAone kAraNe hatuM khuda Izvare vaMzaparaMparAgata dharmaguruone anyone te zIkhavavAno abAdhita ke ~238 ~
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhikAra pradAna karelo hato. (Mame 1.88 IX.317-319) teo Izvara pAse paNa teo paikInA pratyeka jaNanI mahAna divyatAno dAvo karatA hatA. XI (85). 1 Gantam XII 4-6 Ama prAcIna brAhmaNo temanA potAnA AvA lAbhadAyI vyavasAya upara dabANane AmaMtraNa Ape evA koI paNa khyAlano khoTI rIte virodha karatA hatA. ane ApaNe pUrvagraha rahita evA videzIono AbhAra mAnavo joIe ke potAnA koI sthApita hita vinA temaNe vigatapUrNa varNana ApaNane prApta karAvyuM che. tethI anya dezothI UlaTuM bhAratamAM A eka vicitra paristhiti hatI ke lekhanakaLAno vikAsa nahIM thayo hovAne pariNAme tene sAmAnya upayogamAM mUkavAmAM AvyuM na hatuM. khUba jANItA nahIM evA saMnyAsIo dharmagraMthono abhyAsa karatA hatA athavA to tenuM punarAvartana karatA hatA. jeo (A bAbatamAM) apavAdarUpa hatA. tulanAmAM khUba ja moDethI je cIja (lakhavA mATe) atyaMta upayogI banI hatI te barcanA jhADanI chAla, tAmrapatro ane tADapatro hatAM. have ApaNe te prAcIna samayamAM kaI bhASA mahad aMze vaparAzamAM hatI te joIe. brAhmaNa graMtho evI rajUAta karavAno prayatna kare che ke prAcIna samayathI lokonI bhASA zAstrIya saMskRtI hatI, jeno upayoga nATyakalAmAM pachIthI thavA lAgyo, ane kevaLa abhaNa loko temaja nIcalA staranA loko anya bhASAono upayoga karatA hatA. vAstavamAM zarUnA samayamAM loko gharagaththu prakAranI bolI bolatA hatA ane temanI badhI ja carcAo, dharmanA jaTila muddAo vizenI carcA paNa gharagaththu prakAranI dezI bhASAmAM karatA hatA. bhASAnI samasyA kyAreya avarodharUpa banatI na hatI athavA dharma sAthe saMkaLAyelA vividha muddAo uparanI carcAomAM paNa ADakhIlIrUpa banatI na hatI. - 29
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ IsavIsana pUrvenI chaThThI zatAbdImAM pravAsIo evI bhASAmAM vAtacIta karatA hatA ke saMskArI gRhasthomAM sAmAnya hatI, je sthAnika bolIone maLatI AvatI hatI. (udAharaNa tarIke) je rIte laMDananI aMgrejI bhASA samaraseTazAyara, phorkazAyara ane esekasamAM bolAtI bolIone maLatI Ave che." A pramANe zrImatI rAIsa DeviDjha kahe che, ane teNe mudrAo (sikkAo) temaja dharmagraMthonA abhyAsanA AdhAre koI paNa jAtanA vAMdhA virodha vagara darzAvyuM che ke te vakhate vaparAtI prAcIna bhASA pAli hatI athavA to tene maLatI AvatI evI koI bhASA hatI. Goringa Ms. peppe's Vases ane satyadamana (IsavIsananI dvitIya zatAbdI) pahelAMnI maLI AvelI prAcIna mudrAomAMthI paNa Aja vAta pragaTa thAya che. samaya jatAM bhASA atyaMta rUDhigata banI gaI ane bali ApavAnI vidhi mATenI kRtrima mRta bhASA upayogamAM levAtI gaI. ane dhIre dhIre lokonI jIvaMta bhASA saMpUrNapaNe visarAtI gaI. te darzAve che ke, "parivartana pAmelI bhASAe yogya vArasa tarIkenuM sthAna lIdhuM. paropajIvIonI (dezI bolIonI) ati vRddhi thaI ane jIvaMta vRkSa (saMskRta bhASA) ke jemAMthI teo potAnuM poSaNa meLavatAM hatAM ane jemAMthI teo janma pAmyAM hatAM. tene ja murajhAvI nAkhyuM. Izu pachInI keTalIka zatAbdIo bAda saMskRta A dezamAM) eka videzI bhASA jevI banI gaI. te jamAnAnI traNa khyAtanAma vidyApIThonI sAhityika siddhionAM pariNAmo hajI Aje paNa ApaNA mATe upalabdha che ane A traNeya vidyApIThonI kALajIbharI tulanA ane jhINavaTabharI tapAsa dvArA ApaNe satyanA aMzo sudhI pahoMcavAnI apekSA rAkhI zakIe. vaLI yuropiyana vidvAnoe upalabdha brAhmaNIya graMthono upayoga karIne temaja teo temanA harIpha hovA chatAM A brAhmaNa loko tarapha koI paNa pUrvagraha rAkhyA sivAya temaNe temano (A graMthono) sAmUhika rIte saMdarbha levA mATe vizvAsa karyo. AvA koIka parvagrahayukta strotamAMthI ItihAsa racavAno prayatna karavo e koI paNa itihAsakAra mATe pramANabhUta hoI zake nahi. te to mAtra brAhmaNo, bauddho ane jainonA kAryanI ane temanI (itihAsakAronI) potAnI guNavattAne lIdhe ja ApaNe satya sudhI pahoMcI zakIe Ama - 240 -
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ (mi.jekobI paNa Ama ja kahe che) "buddha ane mahAvIranA samayanA tatkAlIna dArzanika vicAro aMgenA bauddha ane jaina ahevAlo je ati alpa pramANamAM hovA chatAM te yuganA abhyAsanA hetusara ItihAsakAro mATe atyaMta mahattva dharAve che."] bhASAkIya ane mudrAlekha saMbaMdhI purAvAo jeTalA pramANamAM upalabdha che te sarve jainonI tatkAlIna paraMparAonI vizvasanIyatA ane A viziSTa vigatonI coksAI e baMne aMge ghaNI bAbatomAM nirNAyaka bane che. apUrNa hovA chatAM paNa jANItA jaina ahevAlo aitihAsika rIte jarAye ochA mahattvanA nathI kAraNa ke teo e tabakkAno purAvo Ape che ke jemAM te prAcIna (vakhatanA loko) ochA saMskArI ane vadhu paDatA AdivAsI jevA hatA teo (jaina ahevAlo) bhAratanI prAcIna bhUgoLa, sAmAjika ane Arthika paristhitio aMgenA saMdarbho ghaNI moTI saMkhyAmAM dharAve che, ke je atyAralagI atyaMta apUrNarIte samajavAmAM AvyA hatA. ahIM ApaNI pAse vartamAnamAM bhAratIya itihAsa mATe agatyanuM sAhitya che ke je atyaMta apUrNa rIte upayogamAM levAmAM AvyuM che. vAstavamAM te anya saMpradAyo ke jene ApaNe bauddho kahIe chIe temanA vartamAnamAM astitva dharAvatA ahevAlo sAthe atyaMta sAmya dharAve che. "To be made use of in sources' e pustakanA dvitIya prakaraNamAM mi. rAIsa DeviDjha jyAre nIce darzAvyA mujabanI rajUAta kare che, tyAre te khUba ja sAco che. bhAratIya itihAsano jhAMkho ane mUMjhavaNamAM mUke evo khyAla hovA chatAM ApaNe te aMgeno khyAla meLavavA mATe tyAM sudhI prayatna cAlu rAkhIzuM ke jyAM sudhI dharmaguruonA khyAlonI cakAsaNI thAya ane temAM anya khyAlonA upayoga dvArA lAgaNI pUrvaka ane yogya pramANamAM satata umeraNa thAya ke che Aje paNa saMzodhananA hetu sara khullA che. 1 Rhys Davids Buddhist India-P.147 2 Jain Sutras XX VII, P-160 - 241 -
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma eka vidvAna lekhake atyaMta virodhAbhAsI rIte dharmane ajJAna loko mATe aphINa samAna varNavyo che. Arya saMskRtinA AraMbhanA divasomAM jyAre vyaktinI Arthika sthiti sthira banI tyAre sAmAnya mAnavI mATe dharma aMge ciMtana ane aTakaLo karavA mATe pUrato samaya upalabdha thayo. A aTakaLo lokonI klpanA anusAra temaja paDozanA samAjonI asa2 anusAra parasparathI khUba ja alaga paDatI hatI. evA loko atyaMta alpa hatA athavA ghaNuM karIne bilakula na hatA ke jeo dharmonA A rIte bhAga paDatA nivArI zake. bahumatI loko mATe e mana bahelAvavAnuM sAdhana hatuM (dharmacaryA) ane koI khAsa khyAla (dharma vizeno) ne pakaDI rAkhavAnuM ane te samaye svIkRta pavitra dharmagraMtho AdhAre ane temanA potAnA saMpradAyane anukULa siddhAMtone Teko ApavAnI temaja temane kharA sAbita karavAnI te samayanI phezana hatI. AnA pariNAme dharma aMge arAjaktA vyApI, e samayanI pratyeka buddhimAna vyaktie jIvana jIvavAnI anyothI alaga evI tenI potAnI rIta vikasAvI ke je dharmonI mAnyatAonI bhulabhulAmaNImAMthI teNe pote tAravI kADhelI dhAraNAo upara AdhArita hatI. te potAnI AsapAsa ziSyonI ToLI bhegI karato ane eka jagyAethI bIjI jagyAe bhramaNa karato. AvAM jUthonA AgevAnonI temanI potAnI vacce prasaMgopAtta carcAo thatI ane A uddezya mATe sabhAkhaMDo bAMdhavAmAM AvatA 1 licchavIono temanI rAjadhAnI vaizAlInI najIkanA vizALa jaMgalamAM carcA mATeno zamiyANoanezrAvastInA rANI mallikAnA udyAnamAM AveluM janapadabhavana eka khAsa jUthanA anuyAyIo ane tenA barobariyA jUthanA anuyAyIo ke sabhyo vacce AvI carcAo avAranavAra thatI. virodhI jUthanI tenA barobariyA jUtha sAthenI carcAmAM alaga alaga zabdono upayoga karavAmAM Avato. moTA bhAganA kissAomAM harIpha jUthone maLatAM dAna temaja sAdhana sAmagrI eka ja nahoya to paNa samAna prakAranA to avazya rahetAM. prAcIna bauddhagraMthoe A vividha prakAranA lokonI 042
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnyatAonAM varNano ApaNA mATe sAcavI rAkhyA che. AvA loko ekbIjAthI taddana vibhakta nahIM hovA chatAM ekabIjAthI taddana alaga rIte oLakhI zakAya tevAM jUthomAM vaheMcAyelA hatA. AvuM eka (jUtha) yationuM hatuM ke jeo potAnI jAtane gRhastha jIvanathI alipta karI detA hatA ane najIkanAM jaMgalomAM rahevAnuM pasaMda karatA ane teo tyAMthI (jaMgala)mAMthI maLI AvatA kaMdamULa ane zAkabhAjI upara athavA to najIkanA samAjamAM vahelI savAre jaine meLavelA dAnamAMthI potAno gujAro karatAM. A yatio potAnuM jIvana jaMgalomAM ja vyatIta karatA. evA bIjA hatA ke jeo parivrAjako athavA paribhramaNa karanArA saMnyAsIo tarIke oLakhAtA. teo temane mATe nakkI karelA niyamo anusAranI samayamaryAdA karatAM vadhAre samaya mATe koI eka sthaLe kyAreya mukAma karatA na hatA. pratyeka kissAmAM AvI samayamaryAdAo nakkI karavAmAM AvatI ane kevaLa koI viziSTa saMjogomAM je te vadhAravAmAM AvatI. (bauddho mATe paNa Aja prakAranI samayamaryAdA nakkI karavAmAM AvatI hatI.) AvA yatio ane vicaratA saMnyAsIone najIkanA samAjo dvArA Adara ane pUjyabhAvathI jovAmAM AvatA hatA najIkanA gAmanA saMsArI loko AvA khyAtiprApta vyaktio (yatio ane vicaratA saMnyAsIo) pratye AdarabhAva vyakta karavA mATe bheTasogAdo laIne temanI pAse jatA ke jeo (yatio vagere) temanI prasaMgopAtta mulAkAta letA. AvI be mahattvanI vyaktio ke jemanI AsapAsa dUradUrathI lokonAM ToLAM temane Adara ApavA temaja temane AnaMdathI dhyAnapUrvaka sAMbhaLavA mATe ekaThAM thatAM te bauddha saMgho (ke je bhikhkhuo tarIke oLakhAtA)nA AgevAna temaja jaina saMgho (ke je nihaMto tarIke oLakhAtA)nA AgevAna hatA ke jemanI vistRta kathA ApaNe pachIthI joizuM. e noMdhavuM joIe ke dharmamAM vyApelI A arAjakatA e hakIkatane kAraNe hatI ke UbharatA saMpradAyonI tarapheNamAM dhIre dhIre brAhmaNo potAnuM sthAna gumAvatA jatA hatA. brAhmaNa dharmaguruo temanI sattA nIcenA samudAyo paranI pakaDa lAMbo samaya sudhI jALavI zakyA nahi. temanI ~283~
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAjarImAM paNa dharmanI bAbatamAM ghaNI navI mAnyatAo ekAeka phUTI nIkaLatI ke je aMge brAhmaNIya graMtho anya rIte mAnatA hatA. badhI ja zAkhAomAM dhIredhIre AvuM parivartana kevI rIte Avyu tenuM abhyAsapUrvakanuM pRthakkaraNa zarU karatAM pahelAM ane brAhmaNoe je muddAone vadhAre mahattva ApyuM hatuM tenI carcA karatAM pahelAM e dhyAnamAM rAkhavuM e ApaNA mATe atizaya agatyanuM che ke dharmanAM dvAra jAti ke jJAtinA AdhAra para koIne mATe paNa pratibaMdhita na hatAM. dharmanI bhUmikA upara temanA virodhIone maLavA (dharma carcA karavA) jatI mahilA yatio vize paNa ApaNe sAMbhaLIe chIe. ucca kakSAe rahelI strIo paNa buddhiyukta carcAomAM chUTathI bhAga levAno samaya phALavatI. zudrone bAda karatAM, bAkInA traNeya vargo brAhmaNa, umarAvo (kSatriyo) ane vaizyo paikInI koI paNa vyakti dhArmika jIvana pasaMda karI zakatI. uMmaranI bAbatamAM paNa te aMge koi ja bAdha na hato. brAhmaNoe Azramono siddhAMta bAMdhavAno prayatna karyo ane tadanusAra pratyeka dhArmika vyaktie badhA ja traNe Azramo (brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama ane vAnaprasthAzrama)no anubhava levo Avazyaka gaNavAmAM Avato. paraMtu A Azramone custa rIte vaLagI rahevAnuM na hatuM ane pachIthI buddhe rAjA pasendIne bodha Apyo hato ke eka rAjakumAra eka jherI nAga, agni ane dhArmika manovRttivALI vyakti e sarvenI tarapha temanI uMmarane dhyAnamAM na letAM Adarayukta rIte vartavuM joIe. (saMdarbhaH saMyuttanikAyaH rANI mallikA ane parsandI) bauddha dharmagraMtho ApaNane jIvanopayogI viSayamuddAo aMgenI vividha mAnyAonI yAdI Ape che. A mAnyatAonI saMkhyA 64 jeTalI che. ApaNe e jANatA nathI ke kyuM koI khAsa jUtha A badhI mAnyatAone anusare che. paraMtu A yAdI rasaprada ane mAhitI prada che. saMdarbhaH (bhA kapilAnI) A yAdI ApaNane ApavA uparAMta bauddha dharmagraMtho bhikhkhuonAM vividha jUthonI rasaprada yAdI ApaNane Ape che. A jUtho temanA AgevAnanA nAme oLakhAtA. A jUthonAM kevaLa nAmo sivAya ApaNe temanA vize anya koI vigato jANatA nathI eTalA ApaNe khoTamAM chIe, ~2442
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ kintu kevaLa A nAmo paNa temanI jIvana jIvavAnI Dhaba aMge ApaNane kiMIka khyAla Ape che ane eka vidvAna lekhaka dvArA ApavAmAM AvelI A yAdI huM atre prastuta karuM chuM. A yAdI nIce mujaba che : (1) muMDA sAvako : sAvaliMganA ziSyo (2) jAtako ke jeo gUMthelA vALa rAkhatA yatio ke jeo brAhmaNo hatA teo tathA anya ziSyo Ama karatA kAraNa ke Ama karavA mATe saMnyAsIo mATe niyama hato. mogAndhIllo : ghaNuM karIne A nAma tenA sthApaka uparathI AvyuM che. kintu ApaNe tenA vize anyathA kazuM ja jANatA nathI. toDAntiko : "bevaDo dhvajastaMbha dharAvanArA' ghaNuM karIne A nAma bauddha samAje evA paribhramaNakartAo (jeo yatio na hatA)ne ApavAmAM AvyuM hatuM ke jeo brAhmaNo hatAM. niyamo anusAra temane temanA vALa gUMthavAnI chUTa na hatI, paraMtu kAM to temanuM mastaka saMpUrNapaNe boDAveluM rAkhatA athavA to kevaLa zikhA bAkI rahe te rIte boDAvatA. aviruddhako : "mitro temanA vize ApaNI pAse koI vigato nathI ane te koI eka khAsa samAjanuM upanAma hoya tema jaNAya che. te ApaNane rAjA konIyanI "ajAtasatuM' evA upanAmanI yAda Ape che. (6) gotamakoH "gotamanA anuyAyIo ghaNuM karIne teo buddhanA pitarAI bhAI devadattanA anuyAyIo hatA ema khAtarIpUrvaka kahI zakAya. teNe bauddha saMpradAyanI viruddhamAM A saMpradAyanI sthApanA evA AdhAra upara karI hatI ke te (bauddhasaMpradAya) AhAra aMgenA nItiniyamonI bAbatamAM narama (kaDakAI vagarano) che ane yatijIvananI kaDakAInI himAyata karato nathI. (ApaNe temanA vize savistara tene eka mahattvanI zAkhA gaNIne joIzuM ke je dharmabhedane kAraNe uddabhava pAmI hatI. mahAvaMza anya ghaNIzAkhAonI yAdI Ape che ke je siddhArtha gautamanA siddhAnta rUpI choDanA mukhya thaDamAMthI mULabhUta rIte udbhavI - 4 -
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatI.) (7) devambiko : teo ke jeo devono athavA kadAca eka izvarano dharma anusaratA hatA, paraMtu ApaNane A padano cokkasa artha maLato nathI. A jUtho paikInA pratyekanA sUcitArtho mATe ApaNe cokkasa nathI, kAraNa ke A nAmo vatteoche aMze vizeSaNo che ane vAstavamAM te virodhI jUthone lAgu paDe che. Rhys Davidse darzAvyA anusAra te badhAM ja AjIvikAnAM sAdhanone dhyAnamAM letAM zuddha hovAno dAvo kare che. (AsivikAnI jema ja ke jeno abhyAsa ApaNe pachIthI karIzuM.) apratibaMdhita hovuM (jemake nigantho), mitra hovA jema ke Aviruddhako, jaTila parivrAjako sivAyanA te badhA ja bhikhkhu yatio hatA. (parivrAjako arthAt bhikhkhuo) A badhAM nAmo dhIme dhIme eka varga ke saMpradAyanA sabhyo mATeno viziSTa artha dharAvavA lAgyA. paraMtu A yAdImAMthI tApaso tarIke oLakhAtA yationA eka vargane bAkAta rAkhavAmAM Avyo hato. teo tApaso evA nAmathI temanA tapane kAraNe oLakhAtA hatA. te zabdazaH (arthamAM) manovikAro, lobha, krodha, IrSyAnuM TUMkamAM sarve nabaLAIone nAbUda karavA mATenuM dahana hatuM, kintu A nirmUlana svAbhAvika preraNAgata che ane tethI tene nAbUda karavuM ghaNuM adharuM che. A deha spaSTa rIte AtmAthI bhinna che ema vicAravAmAM Ave che. kevaLa AtmAnI UMcAI zreSThatama hovI joIe. AtmAne unnata karavA mATe janmajAta vRttione korANe mUkavI joIe ane temane korANe mUkavA mATe 'mAruM' mAMthI 'mana'ne alaga karavAnI saMkalpanA upayogI banaze. te vakhate yatio manovikArone naSTa karavA mATe vakhatovakhata temanA dehane apArthiva parAkASThAnI yAtanAo ApatA hatA ane e rIte deharUpI pAtrane AtmAne (vasavA mATe) yogya banAvatA hatA. Ama teo jJAnendriyonA AnaMda dvArA deha ane AtmAnA advaita aMgenI lAgaNI pedA karatA hatA. ane koI paNa vyaktine ArAmadAyaka ane sagavaDabharI jiMdagI ema baMne tarapha dorI jatA hatA. joke vAstavamAM badhA ja samayanA saMnyAsIo kaSTane AvakAratA na hatA, paraMtu sukhasagavaDane nakAratA hatA. (teo mAnatA . 246 ~
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke) dehanI tAlIma mANasamAMthI saMnyAsI banAve che. je vyakti lAgaNIo para niyaMtraNa dvArA temane kAbUmAM rAkhe che te "jitendriya' arthAt IMdriyavijetA" eTale ke RSi athavA IsAI gaNAya che. e yogya che ke AvI vyaktio ke jeo sukhasagavaDane nakAratI hatI ane potAnI jAtane marajiyAta paNe, parAkASThAnI yotAnAone havAle karatI hatI temane Adarayukta bhayanI dRSTithI, zakya eTalI anya loko karatA vadhAre sArI pavitratAnI dRSTithI jovAmAM AvatI hatI kAraNa ke teo potAnI jAta upara kAbU dharAvatA hatA temaja majabUta manobaLa dharAvatA hatA. paraMtu AvuM jAta uparanuM prabhutva e dehane majabUta manobaLa dvArA niyaMtraNamAM rAkhavA mATe manuSyane vikAsa (AtmAnA) mATe zaktimAna banAvavA mATe sarvottama zreSThatA banI rahI. mahAvIra vardhamAna A potAnI jAta para parAkASThAnI yAtanAo ApavA aMge ochA prabhAvita thayA na hatA. temaNe sva upara parAkASThAnI yAtanAone ane tepane sva uparanA prabhutva sthApana temaja manobaLa vikasAvavA mATenAM mahattvanAM ane anivArya paribaLo tarIke pArakhAM ke jeo yogya samaye koIne mATe AnaMda ane kaSTathI para rahI zake evA potAnA "sva'ne unnata karavA mATe anivArya puravAra thayAM. paraMtu A AcaraNo kevaLa hetu siddhinAM sAdhana banI rahyAM ane jeo A AcaraNone potAne mATe kevaLa hetu siddhinAM sAdhana tarIke gaNatA hatA ane teo kevaLa dunyavI padArthone prApta karavA temaja loko upara satata dhAka besADavAnA prayatna rUpe gaNatA hatA temane mATe teo (AcaraNo) kaniSTha prakAranA pAkhaMDamAM pariNamyAM. joke e aMge koi zaMkA nathI ke A AcaraNo temane zreSTha zaktio (potAnAmAM) pedA karavA mATe temaja temane vikasAvavA mATe madadarUpa banyAM, paraMtu teo dvArA A saMnyAsIonAM mana vikRta thayAM. tenAthI temanI svaprayatna meLavelI svasthatA ane sAdhutA haNAI ane teo dharmAdha, mAnavajAtanI bhalAI vize zaMkAzIla ane duniyA mATe tiraskAra gharAvanAra ane sahelAIthI uttejita thaI jAya tevA banyA. AvA duniyA pratye zaMkAzIla ane tiraskAra dharAvanAra vyaktioe svaicchika rIte tiraskRta jIvana jIvavAnuM svIkAryuM ane samagra - 4 -
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAbatone A rIte jovAnI rItavALA teo guphAvAsIone maLatA AvatA hatA ke jeo potAnI guphAmAM baoNDa) kUtarAnI jema jIvatA hatA. AvA lokonuM vAstavika rIte pRthakkaraNa karavAmAM AvyuM che ane yogya rIte temane nIce mujaba varNavavAmAM AvyA che. "(Akhoye TApu manuSyoe prakAzathI bharI dIdho che athavA kadAca khAlI karI dIdho che.) teo ke je potAne yati athavA ekAMtavAsIo tarIke oLakhAve che, kAraNa ke teo potAnI kriyAonA koI sAlI na hoya tema ekAMtamAM jIvavAnuM pasaMda kare che. teo kudaratI bakSiso gumAvI devAnA DarathI bhayabhIta hoya che ane rakhene teo atyaMta duHkhI banI jAya tevA khyAlathI teo svaicchika rIte kaMgAliyatabharI jiMdagIne bheTe che. kevI hAsyAspada pasaMdagI che! kevI avaLI samaja che ! mAnavIya sthiti pratyenA AzIrvAda kudaratanA)ne Teko ApavAne badale aniSTothI DaravAnI A te kevI viDaMbaNA! A viSAdaya gAMDapaNa e koI roganI asara che athavA koI aparAdhanI sabhAnatA che je AvA duHkhI mAnavIone temanA potAnI kAyAo upara parAkASThAnI yAtanAo ApavA mATe prere che, ke je (yAtanAo) koi bhAgeDu gulAmone nyAyAdhIzanA hAthe sajArUpe phaTakAravAmAM 24141 14." (T.W. Rhys Davids" History of the growth of religion". Lecture-IV) . AvI samaja vAstavamAM khoTI jakkavALI ane pasaMdagI hAsyAspada puravAra thaI ke jyAre AvA tApasoe tapane ja temane potAne mATe aMtima udeza tarIke mAnya rAkhyuM. te anyo upara potAnI zreSThatA sthApita karavA mATe teNe potAnI jAta upara AcarelI parAkASThAnI aNaghaDa yAtanAone pariNAme jItela asAmAnya zaktiono upayoga moTe bhAge karatA hatA ane tapathI kaza thaI gayelA evA A saMnyAsIo jaladIthI krodhita thaI jatA ane gusso prere evA najIvA kAraNasara teo temano mijAja gumAvI detA ane krodhanA atizaya hiMsaka svarUpamAM AvI jatA. bauddha dharmagraMthoe AvA tApaso paikI keTalAkanI gaNanA karI che. jemano temaNe kharekhara gautApasa ane jAnatApasa evAM nAmothI ullekha karyo che. mAnavIya svarUpamAM hovA chatAM teo paikInA prathama gAyanI jema - 248 -
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahetA hatA, cAra page cAlatA hatA ane svaicchika rIte ghAsa khAIne jIvatA hatA. dvitIya (prakAranA tApaso) svaicchika rIte kUtarAonI jema jIvatA hatA. jaina dharmagraMtho ApaNane keTalAka vadhAre prakAranA purAvAo Ape che. hastitApaso ke jeo dara varSe eka moTA hastine mArIne khAI jatA ane chatAM teo temanI jAtane ahiMsaka gaNAvatA. dinakartA : strI svarUpanI AsapAsa teo ekaThA thatA ane gRhasthAzramIo karatAM paNa kharAba vartana karatA, teo temanA virodhIone phaTakArIne zAMta karavAmAM saheje AnAkAnI karatA nahi, teo bALakanA jevI bakabakathI azAMta banatA nahi ane teo vadhune vadhu avAja utpanna karIne AnaMda pAmatA. evA saMnyAsIno paNa nirdeza karavAmAM Avyo che ke je tenA potAnA ja prakArano (viziSTa) hato. te sUryanI zekI nAkhe tevI garamImAM potAnI jAtane parAkASThAnI yAtanA Apato ane eka kIDAne paNa baLabaLatA sUryamAM maravA deto nahi A moTAonA bhoge nAnA, sUkSma ane binamahattvanA jIvanuM rakSaNa karavAno kisso hato. koinI potAnI jAtamAMthI asahya ukhA pragaTa karIne jIvato mANasa mRtyu pAme te rIte tene bALI nAkhavAnI asAmAnya zaktine bhUlIne te Ama karato. jemanI vacce mahAvIra vicaratA hatA ane jemanI sAthe saMbaMdha dharAvatA hatA tevA saMnyAsIonA prakArono kaMIka khyAla meLavyA pachI ApaNe evI saMkalpanAono abhyAsa karavA prayatna karIzuM ke je loko upara majabUta pakaDa dharAvatI hatI ane samaye samaye temanA dRSTibiMdune badalI zakatI hatI tathA ghaDI zakatI hatI. paraMtu dRSTibiMdune badalanAra ane ghaDanAra A saMkalpanAo sthAyI na hatI, kintu te dhImA parantu niyamita pheraphAro pAmatI ane nUtana AkAro dhAraNa karatI hatI. jUnI vyavasthA pheraphAra pAmatI ane sUkSma rIte navA svarUpo mATe jagyA karI ApatI. prathama ane mahattvanI saMkalpanA "deva' vizenI hatI. e Izvara ke deva, vizeno khyAla ke je tenA AraMbhamAM ApaNane prAcIna AryonA ane kadAca ethIye AgaLanA vaidika samayamAM ke jemAM nirjIva vastuomAM - 249 -
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnuM AropaNa karavAnI aMdhazraddhA pravartatI hatI te samayamAM pAchA laI jAya che. Aryo pUrvenI jAtionuM pUjAnuM atyaMta zarUAtanuM svarUpa nAgo ane vRkSonI pUjAnuM hatuM. nAgo e vAstavamAM sApa na hatA, paraMtu mastakanA paheraveza tarIke nAga nuM cihna) dhAraNa karanArA manuSyo hatA. A nAgalokone sApa mAnavAno gUMcavADo pedA thayo hato. agAunA dakSiNa bhAratIyo A baMne svarUponI pUjA karatA hatA. Aje paNa dakSiNa bhAratIyomAM sApanI pUjA atyaMta pracalita che. deva aMgeno khyAla vividha kAraNothI udbhavyo jemAMnuM prathama bhIti athavA bhaya, bIjuM kRtajJatA athavA ahesAnanI lAgaNI ane trIjuM Adarayukta Dara athavA bhaktibhAva hatuM, ane keTalAka kissAomAM badhAMja kAraNo saMyukta rIte hatAM. Ama indradeva ke je vIjaLI, varasAdI tophAna ane varasAdanA deva hatA temane bhaya ane kRtajJatAne kAraNe Adara ApavAmAM Avato hato. e ja rIte loko gAya ane nadInI pUjA temanI taraphanA kRtajJatAnA cihana rUpe karatA hatA. uparokta kAraNo sivAya paNa lokone atyaMta gamatI evI bhAgyanI devI (zrI)nI pUjA paNa te samayamAM karavAmAM AvatI hatI. e samayamAM lakSmInI pUjA paNa pracalita hatI. bhAgyanI devI (zrI)nI pUjA lokapriya rIte evA loko dvArA karavAmAM ke jeo haMmezAM vipulatA ane samRddhine bakSisa tarIke IcchatA hatA. lokomAM samAna rIte lokapriya evI vRkSanI pUjA hatI. vRkSanI pUjA lokapriya traNa vicArone kAraNe banI. loko vRkSanI pUjA karatA kAraNake teo chAyA, phaLo ane kASTha mATe (vRkSanA) kRtajJa hatA ane A hakIkata IcchApUrti vRkSa (kalpavRkSa)nI kalpanAmAM pariNamI. (AvuM ja gAyanI bAbatamAM paNa banyuM). bIjo vicAra (kalpanA) ke jeNe lokonA mAnasa upara pakaDa jamAvI te e hato ke keTalAMka vRkSomAM devono vAsa hato ane jyAre AvAM vRkSanI pUjA karavAmAM AvatI athavA tyAM dIvo karavAmAM Avato tyAre temAM vasatA devo prasanna thatA ane bhaktanI IcchAo pUrNa karatA eja pramANe jyAre koIka te vRkSane athavA to tenI DALane kApe tyAre temAM vasanAra) deva nAkhUza thatA. Aje paNa juvAna kanyAo ke sadhavA strIo dvArA vRkSanI pUjA - 250 -
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTalA mATe karavAmAM Ave che ke anukrame temanA pati ane saMtAno upara devanA AzIrvAda Utare ema teo Icche che. (sujAtAnuM daSTAMta A prakAranuM che.). A prakAranI prajAnI lokapriyatAne Teko ApavA mATe javAbadAra trIjo vicAra (lpanA) che ke keTalAMka vRkSo sAthe pavitratAno khyAla joDAyelo che. keTalAka khyAtanAma dharmopadezakone sarve vastuo aMgenuM jJAna thavAno (jane teo sarvajJatA-kevaLa jJAna tarIke oLakhAve che) prakAza pAtharanAra (keTalAMka) vRkSo hatAM (ema manAya che, ane tethI teo pavitra ane pUjA mATe yogya gaNavAmAM AvatAM hatAM. pIpaLAnuM vRkSa ke jenI nIce gautama kevaLajJAnI-daSTA-buddha-banyA ane zabdazaH jJAnano prakAza pAmyA che tyAra pachIthI temanA anuyAyIo dvArA bodhivRkSa tarIke pUjAvA lAgyuM. A vRkSanI DALIo judA judA samaye kApIne anyatra judI judI jagyAe ropavAmAM AvI. ApaNe jANIe chIe ke saMghamitro ane mahendra (rAjA azokanAM putrI ane putra) AvI DALa zrIlaMkA laI gayAM hatAM ane tyAM teNe (DALIe) ghaNA camatkAro darzAvyA hatA ane tyAM tenI ghaNI ja pUjA thatI hatI. devanuM astitva anyatra kyAMya nahIM, paraMtu mANasonA manamAM zodhavAnuM hatuM. ane koI eka khAsa deva aMgenI vyaktinI saMlpanA tenI pahelAMnI ane tenI pachInI peDhInI vyaktinI deva aMgenI saMkalpanA karatAM bhinna hatI eTaluM ja nahi, paMratu enA eja deva aMgenI vyaktinI saMkalpanA tenI potAnI peDhInI vyaktinI (deva aMgenI saMkalpanA) karatA paNa bhinnatA dharAvatI hatI. (saMdarbha Rhys Davids-Dialogus of the Buddha 1.15) ApaNane prAcIna samayanA lokonI nirjIva vastuomAM AtmAnuM AropaNa karavA aMgenI aMdhazraddhAonI yAdI vize jaNAve che tadanusAra hastasAmudrika zAstra, badhI ja prakAranI bhaviSyavidyA, AkAzI ghaTanAo parathI tAravelI zukanavidyA, svapnonA arthaghaTana parathI bhaviSya kahevAnI vidyA, uMdaroe korI khAdhelAM kapaDAM paranA cihano parathI bhaviSyakathana karavAnI vidyA, agnine bali Apavo ane Ane mATe evI viziSTa - 251 -
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ sobata zodhI kADhavI, devone vividha prakAranAM balidAna ApavAM, nasIbavaMta sthAno nakkI karavAM, maMtronuM raTaNa karavuM, anya pazuo ane pakSIo upara samAna prakAranI vidyAono upayoga karavo, phala jyotiSazAstra, bhaviSyavANInI zakti, (IzvaranA) avatAro devavatI javAba ApavAnI vidyA jANanAra pUjArIo, jene devano pavana Avyo hoya tevI kanyA dvArA athavA arIsAonI madadathI devo sAthe salAha masalata karavAnI vidyA, mahAnadevanI pUjA, zrI (bhAgyanI devI)nuM AvAhana karavuM. maradAInI agatya pedA karavA mATe manamAM maMtroccAra karIne devo pAsethI zapathapUrvaka vacana levuM, pavitra kAryane mATe jagyAo arpaNa karavI ane AvAja prakAranI anya bAbato vize (uparokta saMdarbha) ApaNane jaNAve che) Ano artha evo thAya ke deva sAthe joDAyelA khyAlo pratyeka vyaktie badalAtA rahetA hatA ane A vyaktio vaccenAM arthaghaTano vaLI vadhAre bhinnatAo pedA karatAM. jUnA devonI rAkhamAMthI dhIredhIre paraMtu cokkasapaNe navA devo pedA thatA. "je vyakti vidvAna paMDita tarIkenI jiMdagI jIvato hoya, te tenA pUrvajIvanane nizcita pariNAma svarUpe navA devamAM mUkato ane te navA nAma heThaLa lokonA hRdayamAM rAjya karato."bauddhakALamAM Indra tritA ane varuNanI jagyA lIdhI ane pariNAma svarUpe temanI jagyA sAkkAe lIdhI. ane te pachInA samayamAM brAhmaNIya samayanA punarjIvana kALamAM varuNane sthAnabhraSTa karI temanI jagyA viSNue lIdhI. e noMdhavuM joIe ke sAthe sAthe ja jUnAM nAmo cAlu rahyAM. Ama sAkAe sthAnabhraSTa karavA chatAM paNa hajI Indrano e nAmathI ja saMdarbha ApavAmA Ave che. paraMtu A navA ane jUnA devo tarapha bauddhadharmanI vRddhinA samayamAM anya rIte vartAva karavAmAM AvatA hatA ke jemAM cokkasapaNe anAdara nahi to anAsthA to hatI ja. teo (devo-navA-jUnA) svargamAM potAno samaya vyatIta karavA sivAya anya kazuM ja karatA na hatA, sivAya ke, teo mahAna jIvonI pUjA karatA hatA ane temano samaya noMdhatA hatA ane Ama ne Ama temano puNyano jaththo jamA thato raheto hato ane temane ApavAmAM AvelI samaya maryAdA pUrNa thatAM teo nIce pRthvI para AvatA rahetA hatA. chaThThI ane sAtamI zatAbdInA samayamAM A devo kevaLa navA dharmonAM - 252 -
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMdironI (dIvAlonI) zobhA banatA hatA ke jethI e maMdironI (dIvAlo) nagna na lAge ane Ama teo bhIMtacitro tarIkenI agatya dharAvatA hatA ane chatAM paNa teo kramazaH sarvathA khatama thai gayA na hatA e kAraNathI ke (bhinna) viziSTha havAmAnanA choDavAo navI jamInamAM paNa (bhale pImethI paraMtu) vikAsa to pAme che. dareka bAbata aMkagANitika coksAI upara AdhArita che. karmanA lokhaMDI siddhAMta anusAra je agAuthI nakkI thayuM hoya temAMthI aDadhI paMkti paNa koI deva ke koI uccakakSAno mAnavI bhUMsI zakato nathI.1 bauddha dharmagraMtho? ApaNane A navA ane jUnA devonI yAdI pUrI pADe che ke jemanI tarapha hajI paNa loko AdarapUrvaka jue che. 1 vRkSamAM deva vase che ane te teNInI icchAo pUrNa karaze ema vicArIne teNIe rAMdheluM dUdha (khIra) jo te potAnI icchAo pUrNa karaze to vRkSanA devane arpaNa karavAnuM vicAryuM. teNInI icchAo pUrI thavAnA sukhada prasaMge teNI dUdha arpaNa karavA mATe gai ane jyAre teNIe vRkSa nIce gautamane jyAre beThelA joyo tyAre teNe temane deva mAnyA ane temane dUdha arpaNa karyuM: (saMdarbha : Mahasamaya Sutta. Digha-20-Tr-Dialogues of Buddha Vol.II Asantiya Suttanta. No. 32:) temAMnA prathama kavi navA dharmopadezakane Adara ApavA mATe AvelA devone varNave che, temAM badhA ja devono samAveza karavAmAM Avela che. P.220 para ApavAmAM AvelI yAdImAM te darzAvavAmAM AvyuM che. yAdI nIce mujaba che. (1) pRthvI paranA temaja mahAna parvato uparanAM preto (2) pachI cAra mahAna rAjAo cAre dizAo jevI ke pUrva ane dakSiNa ane pazcima ane uttaranA vAlIo (A cAra paikInA eka vera-sAvazA kubera je bAkInA badhA mATe nyAyI ane prAmANika vyakti tarIkenuM vartana kare che.) nAgo ane phutkAratA sApo H sAmAnya AkAranA nAgo pANInI nIce ratnothI viMTALAyelA DALakhInI jema matsya purUSa ane matsyakanyAnA AkAramAM hoya che. zaktizALI vRkSapreta garUlo athavA gArUDo (ardha purUSa, ardha pakSI ane nAgonA AnuvAMzika zatruo) 2 ~2532
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM sudhInI yAdI samajI zakAya evI che, paraMtu have pachI je yAdI ApavAmAM Ave che te "vadhu koyaDA rUpa che ane te vadhu tapAsa mAgI le che." caMdramAM, sUryamAM, pavanamAM, vAdaLamAM, grISmanI garamImAM, vividha mAnasika guNo dharAvatA mAnavasvarUpamAM kalpelA vidyutanA devatAo, meghagarjanA ane varSamAM rahelAM preto ane chelle sarvocca svargamAM rahetA sanatakumAro, brahmA pote ane pAramattA jevA devonI paNa dhAraNA karavAmAM Avela che. manuSyo ane devatAo vaccenA saMbaMdhone balidAno dvArA niyamita banAvavAmAM AvatA hatA. mahApAtakI mANasa paNa eklo ja potAnAM kAryo badala balidAna (devone) ApI zakato. dharmagurunI jAduI lAkaDI duSTa manuSyane paNa saMtamAM pheravI zakatI ane dharmagurune cUkavavAmAM Avela balino lAbha vyaktinA khAtAmAM jamA thato. ane balinI zulkae nAbhirUpa hatI jenI AsapAsa badhuM ja paribhramaNa karatuM ane tene mATenA niyamo avyakta hatA. hopakinsa tene A pramANe mUke che, zulkanA pramANamAM niyamo cokkasa hatA ane temane rajU karanArAo lajjAyIna hatA. dharmaguruo mAtra dhana mATe ja vidhio karatA ane A zulkamAM kImatI vastro, gAyo, azvo athavA suvarNano samAveza thato hato kone keTaluM ApavuM te paNa kALajIpUrvaka darzAvavAmAM AvatuM hatuM. suvarNano lAbha mahattama hato. A mATe amaratvae agninuM bIja hatuM ane tethI dhArmika vRttivALA dharmaguru pratye vicitra rIte (lokonI) saMmati hatI. emAM koI ja Azcarya nathI ke A kharcALa ane gUMcavADAbharI paddhati thoDAja samayamAM apriya banI gaI. moTA bhAganA lokone potAnA bhoge thoDAka ja loko (dharmaguruo)no Avo aparAdha lAMbA samaya sudhI paravaDyo nahi. bali ApavAnI yAMtrika kriyA jenu kudaratanA garbhamAM mULabhUta rIte chupAyelI aMtaHskurita zakti dvArA thAya che ane te dharmaguruonI jAduI kaLAne lIdhe thAya che e vAda sAme thoDAka samayamAM asaMtoSaprada banyo ane moTAbhAganI vastI dharmaguruonA sakaMjAmAMthI chUTavAnI AturatApUrvaka - 54 -
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAha joI rahI hatI. jeo hajI sudhI balidAna prathAne majabUtIthI pakaDI rahyA hatA teo bahu ja ochI saMkhyAmAM hatA ane teo luccA. kalaMkita mANaso hatA jeo dharmaguruo sAthenA dhanecchaprerita lAlacu sAMThagAMThathI pote karelAM khoTI kAryo dhoIne potAnA aMtarAtmAne zuddha karavAnI IcchA dharAvatA hatA. moTI saMkhyAmAM loko rojiMdA vyavahAranI pravarthamAna sthitimAM parivartanane AvakAravA mATe taiyAra hatA. AtmA : A bAbata tyAre astitvamAM AvI ke jyAre brAhmaNoe temanI balidAna ApavAnI prathAnA AdhAra mATe nizcitapUrvaka jAhera karyuM ke pratyeka manuSyanA dehanI aMdaranA bhAgamAM AtmA cokkasapaNe astitva dharAve che ane tenI aMdara UMDuM ane pUratA pramANamAM (AtmAnI) jIvana ane gatinAM varNano rahelAM che ane tene atyaMta aspaSTa pado dvArA varNavavAmAM AvelAM che. Ama bRhada AraNyaka prakaraNa-4 tene (AtmAne) "aMgUThA jeTalA kadano che ane hRdayanA polANamAM vase che e rIte varNavela che." (AraMbhanAM aTakaLo anusAra tene java ke cokhAnA kada jevaDo che e rIte varNavavAmAM Avale che.) 1 saMdarbha : Religions of India Page 192 2 Rhys Davids P.252 to 255 ApaNane vividha brAhmaNIya dharmagraMthomAMthI abhiprAyonI yAdI Ape che je A bAbatanI sArI samaja Ape che tethI ahIM te saMdarbhano meM nirdeza karyo che. Sylvain Devi P.9 Doctrine of socritice Ch. 2, Brahmans (1989) quoted from Buddhist India Page. 241 tene A badhI vastuo sAthe sarakhAvavAmAM Avela che ane tema chatAM paNa te atulanIya che. tene (saMdarbha : Brihad Aranyak IV. 4-5) dhUmADA jevA raMganA Una sAthe, cikaTa padArtha sAthe, jvALA sAthe, sapheda kamaLa (poyaNAM) sAthe, vIjaLInA jhabakArA sAthe, dhumravihIna dIvA sAthe ane te dimAganI sabhAnatA, zvAsa, nayano, karNo, bhUgarbhajaLa, agni, ithara, uSmA ane ThaMDI, IcchA ane anicchA, krodha ane akrodha, badhIja cIjonA zabdamAM rahelA kAnUna ane akAnUna vagerethI banelo che te rIte varNavavAmAM Avela che. (tenA aMgenuM) sarvottama varNana e nakArAtmaka - 255 -
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane tenA sAdazyamAM paNa te (varNana) hakArAtmaka vicAra ApatuM nathI. dharmaguru icche te badhI ja cIjono te eka locA jevI racanA che. (1) keTalAka prakAranA rogoe hakIkatane kAraNe thAya che ke AtmA zarIramAMthI bahAra nIkaLI jAya che. (atharvaveda V.29-5) (2) evA keTalAka maMtro che ke jenA dvArA AtmAne pAcho lAvI zakAya che. (3) svapnamAM paNa AtmA zarIranI bahAra nIkaLI jAya che ane AtmAnA A bahAra bhaTakavAne kAraNe svapno Ave che. (4) AvAM svapno sadnasIbanI athavA bhAvi aniSTanI nizAnI hoya che. (5) AtmA mATe koi manuSyane koie tochaDI rIte jagADavo joie nahi kema ke, AtmAne (dehamAM) parata lAvavA mATeno mArga cUkI jAya to pachI AtmA parata AvI zake nahIM. (6) jevI rIte zikArI bAja AkAzamAM Amatema bhaTakyA pachI te thAkI jAya tyAre tenA mALAmAM pAcho phare che, teja rIte AtmA paNa tenA (dehamAM) mALAmAM pAcho pharyA pachI svapno AvatAM baMdha thai jAya che. (bRhadanaM. IV-3) (7) jyAre AtmA zarIramAM hoya tyAre 2000 dhamanIonI madadathI dehamAM sarvatra prasarI jAya che. koine mATe e jANavuM e navAijanaka che ke AtmA zI rIte zarIramAM praveza kare che ane temAMthI bahAra nIkaLI jAya che. A aMgenA ghaNA siddhAMto che, paraMtu temAMno koI paNa nirNayAtmaka nathI. (8) keTalAka nizcayapUrvaka jAhera kare che ke garbhAdhAna samaye ja AtmA zarIramAM praveza kare che. keTalAka dAvo kare che ke garbha jyAre cetanavaMto bane (te jyAre garbhAzayamAM halana calana zarU kare) tyAre te (AtmA) temAM praveza kare che ane keTalAka dAvo kare che ke te (AtmA) janma samaye ja dehamAM praveza kare che. (9) bIjA keTalAka (e vAtane) dRDhatApUrvaka Teko Ape che ke dehamAM AtmA khoparInA sAMdhAmAMthI praveza kare che. (taitreya 6.1) (10) AtmA AMtaraDA dvArA praveza pAmIne upara tarapha jAya che ane te 256 ~
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ (AMtaraDAmAMthI) peTamAM thaIne mastaka tarapha jAya che. (11) traNa vicitra anumAno anusAra AtmA eka peDhImAMthI bIjI peDhImAM pasAra thAya che. (je nIce mujaba che.) (12) (a) keTalAka manuSya AtmAo caMdra tarapha jatI vakhate devano AhAra bane che ane temanAM satkarmonA pariNAme teo devo sAthe joDAIne) temanI sAthe ekAkAra thaI jAya che. (ba) temanA satkarmonI kAryasAdhakatA khalAsa thaI jAya, tyAre teo devomAMthI tarala (ether)mAM, taralamAMthI havAmAM, havAmAMthI varSAmAM, varSAmAMthI bhUmimAM, bhUmimAMthI choDavAomAM praveza pAme che, je puruSono AhAra bane che ane puruSomAMthI te strIomAM pasAra thAya che. mRtyu samaye, hRdayano Tocano bhAga prakAzita thAya che ane te prakAzathI mArgadarzana pAmIne AtmA hRdayamAMthI chUTo paDIne cakSumAM ane cakSumAMthI koI anya zarIramAM praveza kare che. te (agAu) je zarIramAM raheto hato ane pachI jene teNe : - tyajI dIdhuM temAM teNe karelAM karmo anusAra te ucca gatine pAme che athavA pAmato nathI. (18) jyAre manuSyanAM satkarmo pUrAM thaI jAya tyAre AtmA khoparInA sAMdhA dvArA bahAra nIkaLIne brAhmaNamAM jAya che. te (AtmA) jyAre brAhmaNamAM praveza pAme che tenI pahelAM tenA mArgamAM aneka avarodho Ave che. (14) paraMtu A upaniSadomAM bahudhA abhiprAyonI saMpUrNa ekavAkyatA jovA maLe che ke A janmamAM (devane) bali ApavAthI athavA to tapa karavAthI AtmAnI punarjanmamAMthI mukti thatI nathI. Izvara saMbaMdhI athavA jIvasaMbaMdhI sUkSmadaSTi dvArA, pratyakSIkaraNa dvArA, saMpUrNa jJAna dvArA, e bAbatanI khAtarI dvArA ke koIno potAno AtmA mahAna AtmA (izvara) sAthe sAmya dharAve che, zAzvata vAstavikatA dvArA Ama bane che ane A ja bAbata badhI ja ghaTanAono aMtima AdhAra staMbha ane kAraNa che. - 25o -
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara Apelo vilakSaNa abhiprayAono saMgraha ApaNane te samayamAM AtmA aMge pracalita abhiprAyono khyAla Ape che. A abhiprAyo paikIno chello balidAna ApavAnA brAhmaNIya siddhAMtathI sUga anubhavatA loko mATe kaMIka AzA darzAve che. teo paikInA keTalAka sAmAnya rIte yogIjIvananA vyavahArono upayoga kare che ane temane loko AdarapUrvaka ane mAnapUrvaka jue che. uparanA abhiprAyo paikI chello ApaNane e nirNaya tarapha dorI jAya che ke AtmA e mahAna AtmAno eka mahattvano aMza che ane te potAnI vartamAna sthitimAMthI utkrAMtinA dhImAM kramika sopAno dvArA eka eka sopAna AgaLa vadhe che (ane ucca sthiti prApta kare che.) ane mahAna AtmAmAM ekAkAra thaI jAya che. mahAna AtmA sAthe ekAkAra thavAnI A bAbata manuSyanA potAnA hRdayanI hiMmata dvArA preraNA pAme che. temane mATe jANavAnI vadhAre AnaMdanI vAta to e che ke balidAna ApavAnA brAhmaNIya siddhAMtano upayoga temAM karavAmAM Avato nathI tema chatAM temanA potAnA AtmAnI vadhu bhalAI mATe kaMIka AzA rahe che. A IzvarIya gebI zaktinA siddhAte temane mATe navo mArga kholyo. balidAna ApavA sivAyanA sAruM, dhArmika ane sAdhujIvana dvArA teo yogya rIte IzvaranI dayAnI apekSA rAkhI zake. IzvaranI sArApaNAnI yAdImAM samAveza thavAnI makkama bhalAmaNanI paNa teo apekSA rAkhI zake. satkarmo karIne temaja sadguNI jIvana jIvIne koI paNa vyakti Izvara taraphathI potAnI tarapheNa karavA mATenI prArthanA karI zake. paraMtu A kevaLa IzvaranI kRpA ja che e khyAla hajI anivArya gaNAya che. dareka vastu tenI icchA para AdhAra rAkhe che. IzvaranI kRpA dvArA ja koI paNa ghaTanA bane che athavA banatI nathI. jo Izvara tamAre pakSe hoya to koI paNa dizAmAMthI tamArI upara koI paNa hAni AvI paDatI nathI. badhI ja ApattiomAMthI tame cokkasapaNe sahIsalAmata bahAra AvI zako cho. AtmAnI unnatino temaja IzvaranI kRpAno A siddhAMta jUnavANI brAhmaNo dvArA paNa AvakAra pAmyo. tenA ja jore teo dAMDI pITIne ane - 58 -
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ raNaziMguM vagADIne temanA ucca kuLanA janma aMge garvapUrvaka jAherAta karI zakyA.IzvaranI kRpA ane tenI tarapheNa dvArA ja teonI (sAmAjika) sthiti ane mobho maLyo hato. (ema teo jAhera karI zakyA) temanA unnata AtmA aMge teo sugamatAthI nirdeza karI zakyA ane sAbitI ApI zakyA. nIcA kuLamAM janmelA ane tiraskAra pAmatA rahelA loko anyo taraphathI beparavAIthI AdarathI vaMcita evA duHkhI ane garIba rahyA ane Apakhuda sattAo dvArA kacaDAyelA rahyA. umarAvazAhI dvArA teo temanAM potAnAM karmone lIdhe teo sahana karatA rahyA ke je temanA aNaghaDa AtmAnuM ja pariNAma hatuM AvA loko paNa mAphI meLavI zake che ane Izvara taraphanA bhaktibhAvane lIdhe AdaraNIya kuLamAM janma pAmI zake che. - jyAre AvI mAnyatAoe medAna sara karI lIdhuM hatuM ane lokonAM mana para kabajo jamAvyo hato tyAre naitikatAe pIchehaTha karI hatI. joke te bAbate AtmAnA zuddhikaraNane madada karI hatI ane e rIte tene mahAna AtmA sAthenA ekIkaraNa mATe lAyaka banAvyo hato, tema chatAM paNa hajI sudhI te mahadaaMze IzvaranI zreSThatama ane hAvI thai jAya evI zaktiothI prabhAvita hatA. tenI (izvaranI) IcchA tAtkAlika amalamAM AvatI. vizvanA sarjana ane vinAza e baMne mATe te (Izvara) ja javAbadAra hato. te sarvesarvA hato. eka evo tabakko Avyo ke Izvara aMgenA khyAlanuM lokonA mAnasamAM zreSTha varcasva rahyuM. sAthe sAthe kSati rahita IzvaranA sakaLa zaktizALI prabhAva sAme paNa dhImo aNagamo ane kaMIka amAnyatA vRddhi pAmI. vadhu hiMmatavALA saMpradAyoe temanA lAyaka AgevAnonI AgevAnI heThaLa DhaMDhero pITIne jAherAta karI ke vyaktinuM bhAgya tenA potAnA vartana upara AdhAra rAkhe che. te pote ja potAnA bhaviSyane sudhArI ke bagADI zake che. (AtmAnI) utkrAMti (unnati)nA siddhAMtane mArI macaDIne karmanA lokhaMDI siddhAMta para AdhArita hoya e rIte aMkagANitika coksAIthI rajU karavAmAM AvI tadanusAra manuSya tenA potAnAM karmonAM pariNAmone kAraNe duHkho sahana karato hoya che. Izvara to kevaLa manuSyanI yAtanAonA bicArA lAcAra prekSaka hatA, te to manuSyane tenAM bhAvi saMkaTamAMthI ugArI - 259 2
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaktA nathI. koI paNa vyakti potAnAM karmonAM pariNAmo mAMthI te vRkSanI bakholamAM chupAI jAya to paNa chaTakI zakato nathI. jema eka rathanAM paiDAM tene joDelA azvonA paganI kharIone anusare che, teja rIte niHzaMkapaNe karmone temanAM pariNAmo anusare che. manuSya tenAM potAnAM karmonI dayA upara nirbhara che jema eka paththarane UMce pheMkavAmAM Ave to te nizcitapaNe jamIna para pAcho phare ja che tevuM ja koI paNa vyaktinAM potAnAM karmonAM pariNAmo vize che tethI ja yogya rIte kahevAmAM AvyuM che ke ApaNAM karmo dUrathI paNa ApaNI sAthe Ave che. pratyeka vastu karma upara AdhArita che. IzvaranI sthitino A pheraphAra te samayanA be agatyanA saMpradAyo ke jemaNe loko upara sacoTa asara karI hatI temanA AgevAno gautama ane vardhamAna lAvyA hatA ane temaNe A saMpradAyoe) te samaye dhArmika itihAsane AkAra Apyo hato ane ghaDyo hato. temaNe evI asara choDI hatI ke jene brAhmaNo mATe paNa bhUMsI zakavI e saheluM na hatuM. ApaNe yogya jagyAe A taMtrono vigate abhyAsa karIzuM. dharmanA itihAsamAM teNe ghaNo moTo phALo Apyo hato. A bAbata ApaNane je samayamAM vardhamAna mahAvIra jIvana jIvyA hatA tenA pRthakkaraNanA aMta tarapha laI jAya che. ApaNe rAjakIya pazcAdabhUmikA sAmAjikasthiti Arthika paristhitio ane lokonI dhArmika kalpanAo vizeno kaMIka khyAla (atyAra sudhImAM) meLavyo che. ATalI pUrvabhUmikA sAthe vardhamAna mahAvIranA pradAnane mUlavavA mATe ApaNI jAtane sakSama banAvavA sAruM vardhamAnanA samayanA keTalAka khyAtanAma dharmopadezakonAM jIvana ane kavanano abhyAsa karavo e ApaNA mATe yogya gaNAze. cha pAkhaMDI dharmopadezako IsavIsana pUrvenI chaThThI zatAbdImAM brAhmaNadharme atyaMta kaparo samaya joyo. teNe vividha dizAomAMthI nirdhArita virodhano sAmano karavo paDyo. (jamanA taraphathI A sAmano karavo paDyo te paikInA) mukhya saMpradAyo jainadharma - 260 -
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane bauddhadharma hatA. kiMtu jyAre jUnA vaicArika vizva upara navI tarkasaMgata vyavasthAoe prakAza pADavA mAMDyo tyAre be (uparokta) mukhya vyavasthAo (jaina ane bauddha) uparAMta anya ghaNI vyavasthAoe dhArmika bAbato upara jhAMkhI chatAM taddana alaga evI asaro phelAvI. A vyavasthAo athavA temanA dharmopadezako vize ApaNI pAse ghaNIja alpa mAhitI che. paraMtu A alpa mAhitI paNa ApaNA uddeza mATe mahattvanI che, kAraNa ke te vardhamAna mahAvIra temanA cha samakAlInanonA RNI che te darzAve che. A e samaya hato ke jyAre harIpha dharmopadezako sAthe sAthe ja astittva dharAvatA hatA. temanA mAMnA dareka pote satya, pUrNa satya ane satya sivAya anya kazuM nahi e badhuM jANatA hovAno temaja tenI ja jAherAta karatA hovAno dAvo karatA hatA. A badhA ja harIpha saMpradAyo eka bAbatamAM saMmata hatA ke teo brAhmaNadharmathI alaga paDatA hatA. joke teo paraspara paNa ekabIjAthI khUbaja alaga paDatA hatA. A harIpha dharmopadezako paikInA dareka moTI saMkhyAmAM anuyAyIo meLavavA mATe prayatna karatA hatA. (evuM mahAvIre pote kahyuM che.) jema zikArI pakSIo nAnAM UDI na zake evAM pakSIo upara tarApa mAre che ane temane UpADI ne laI jAya che tevI ja rIte AvA saMzayI loko juvAna sAdhuone phosalAvIne lalacAvIne (anuyAyIo tarIke) meLavavAno prayatna kare che. A badhA ja dharmopadezako dalIlo ane carcAo karavAmAM atyaMta niSNAta hatA ane temane je joItuM hoya te alaukki zaktio jevI ke havAmAM UDavuM vagere dvArA meLavI letA. A dharmopadezako AvA bhramita lokone AvI yuktio vaDe chetarIne potAnA ziSya tarIke lai letA ane tyAra pachI teo pote sarvajJatA prApta karI che evo dAvo karatA ane eka vAra jeo saMpUrNa jJAna dharAve che ema svIkRta thaI jAya pachI teo na samajAya tevo upadeza ApavAnuM zarU karatA. AvA dharmopadezako mATe harIpha saMpradAyonA abhiprAyonI viruddha pratikriyA ApavI e anivArya banatuM. Ama buddhane temanA evA harIpha dharmopadezakono sAmano karavo paDyo hato ke jeo rakhaDatAM gheTAMone (bhramita lokone) temanA virodhI saMpradAyomAMthI UMdhe mArge doratA. A dharmopadezakonuM - 261 -
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ alaga maMDaLa hatuM. paraMtu A dharmopadezako paikInA keTalAka pote ajJAnI hatA ane temanI atyaMta zekhIne ja lIdhe anyane mArgadarzana ApavA mATenI atyaMta alpa kSamatA dharAvatA hatA. prasiddha jaina dharmagraMtho AvA dharmopadezako ke jeo potAno mohinI dharAvanAra temaja vidvAna hovAno DhaMDhero pITe che temane kevaLa mUrkha tarIke gaNAve che. temanA siddhAMto geramArge doranArA che ane jo teo temanA siddhAMto mujaba kArya kare to temane bhAre vyathAmAMthI koI mukta karI zake tema nathI ane A rIte vartavAthI teo jhaDapI haraNane maLatA Ave che ke je rakSaNavihIna nirAdhAra hoya che ane jyAM bhaya na hoya tyAM teo bhayagrasta hoya che ane jyAM bhaya hoya teo bhayarahita hoya che. teone salAmata sthaLoe atizaya bhaya lAge che paraMtu jyAM temane pakaDavA mATenuM chaTakuM goThavyuM hoya tyAM teo bhaya pAmatA nathI. ajJAnane kAraNe teo gabharAyelA rahe che, bhaya pAme che ane Ama ane tema bhaTakyA kare che. A dharmopadezako agAu dUraMdezI vyaktio dvArA je sadupadeza ApavAmAM Avelo hoya tenuM teo pote samajavAmAM niSphaLa gayA hoya tethI kevaLa punarAvartana kare che. eka anAryanI jema teo samajyA vagara tenuM punarAvartana kare che. A dharmopadezako pote satyano artha grahaNa karI zakatA nathI, teo anyane paNa teno atyaMta alpa pramANamAM upadeza ApI zake che. jeo A dharmopadezakone anusare che teo kevaLa bhaMgAra nAvaDIomAM saphara karIne sAme kinAre pahoMcavAnI AzA rAkhe che. A bAbata enA jevI che ke koI eka araNyamAM koI eka mANasa ke je te araNya vize ajJAna che te evA bhomiyAne anusare che ke te bhomiyo paNa te araNyathI ajANa che ane tethI teo baMne ajANa hovAne pariNAme mahAmuzkelI anubhave che. jema eka aMdha vyakti koi bIjAno mArgadarzaka bane tyAre te bIjI vyakti lAMbo paMtha kApe che, teno sAco mArga cUkI jAya che ane khoTA mArgane anusare che. A pAkhaMDIo temanI potAnI lAlasAonI prazaMsA kare che ane temanA virodhIo u52 doSAropaNa kare che, paraMtu jeo A rItithI karma kare che teo janmanA vartuLamAM punarjanmo dhAraNa karyA ja kare che. M 262 -
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ A dharmopadezako agnibhakSikAo ke AgiyAo jevA hoya che jeo jyAM sudhI AkAza vadhAre tejasvI prakAzathI prakAzita na thAya tyAM sudhI ja tejasvI rIte prakAze che. paraMtu ApaNe koI nirNaya upara AvIe te pahelAM ApaNe keTalAka AvA pAkhaMDI dharmopadezakonA jIvana ane temanA upadezono abhyAsa karavo yogya gaNAze. sau prathama meksamUlare philasUphInAM paddhatisaranAM cha taMtronI itihAsamAM temane cokkasa sthAna ApavAno prayatna ryo. bauddha dharma graMtho A tattvavettAo paikInA keTalAkanAM jIvana ane kavana vize spaSTa zabdomAM saMdarbha 2jU kare che. (Rockhill racita Life of Buddha ApaNane A philasUphIono ahevAla Ape che. saMdarbha: pITAkAonuM cInI rUpAMtara) (1) puraNa sA A dharmopadezako sArthaka nAmo dhAraNa karatA hatA. je nAmothI A dharmopadezako prasiddha hatA temaNe temanA vyaktitvane navA saMketo ane sUtronI dizAo ughADI ApI. jo ke A arthaghaTano AMdhaLA utsAhane lIdhe karavAmAM Avela hatAM ane pachInA samayamAM te UbhA karavAmAM AvelAM hatAM athavA to satyano UMDo aMza dharAvatAM hatAM, je A tabakke ukelavA muzkela che, paraMtu agatyanAM che ane A badhAnI sAme te TakI zakatAM nathI, kAraNa ke te lokro temanA vize zuM vicAratA hatA tenuM jhAMkhu darzana karAve che. kazyapa ke je sappAnA nAmathI oLakhAto hato te nAma sAthe sAthe teNe pachIthI potAnA vizeSaNa tarIke tAravI kADhyuM hatuM. te mULabhUta rIte eka zrImaMta mANasane tyAM gulAma tarIke janmyo hato ke jyAM teno gulAma tarIkeno janma hovAne kAraNe teNe tene lAlacuM aMka (100) sudhI pahoMcavAmAM madada karI ane te 'pUrNa' tarIke oLakhAvA mAMDyo. (jo ke A satya hoya ema lAgatuM nathI ane banAvaTa karI ne tene zaramiMdo banAvavA mATe harIpha saMpradAyoe upajAvI kADhyuM hoya ema lAge che. A pada - pUrNa - vizenA tenuM potAnuM arthaghaTana e che ke te evo hato kAraNake te saMpUrNapaNe vijJAna upara avalaMbita hato ane te atizayoktiyukta hovA chatAM nyAyayukta hoya ema dekhAya che kAraNa ke AvA dharmopadezako vize A bAbata sAmAnya che) 02632
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ vArtA AgaLa vadhe che te mujaba tenA mAlika dvArA tenI tarapha tarapheNa yukta vartAva karavAmAM Avato hato. paraMtu A bAbate tene susta ane pramAdI banAvI dIdho ane tethI tenA mAlike tenI sAthe kaDaka vartana dAkhavavA mAMDyuM ane tene majUra tarIkenuM kAma karavA pharaja pADI. te (tenA mAlikanA) gharamAMthI bhAgI gayo ane koIka rIte jema tema karIne gujarAna calAvavA mAMDyuM. ekavAra jyAre te rakhaDato hato tyAre coroe tene lUMTI lIdho ane temaNe tenAM kapaDAM utArIne lUMTI levAmAM paNa koI AnAkAnI karI nahi. A niHsahAya sthitimAM lokone tenI dayA AvI ane tene temaNe Adara Apyo. pachIthI teNe vastro svIkAravAnI paNa nA pADI ane ema vicAryuM ke loko tene (nirvastra sthitimAM) digaMbara tarIke vadhAre Adara Apaze ane teNe vastro ApavAnA lokonA prastAvane ema kahIne nakAryo ke vastro zarama DhAMkavA mATe hoya che ane zarama e pApanuM pariNAma che ane meM pApa to karyuM ja nathI, kAraNe ke huM to sAdhucarita vyakti chuM ke je aniSTa icchAothI mukta che. A dhArmika mAnyatA aMgenA taphAvatothI vyagra evA samAjanI sthitimAM tene anuyAyIo maLyA jemanI saMkhyA 80,000 thI paNa vadhAre hatI. (saMdarbha: J.R.A.S. Vol.VI P.266) ' Rick hill's life of Budhha, 'Appndix 2nd' Baunyio Nanilo cInI rUpAMtara tene phurAna-kAzio tarIke oLakhe che. A baMne parasparathI spaSTa rIte alaga evA be vicAro ke je baMne pUrvagrahayukta che temanA vize koI cokkasa abhiprAya jAhera karavo e saMpUrNa azakya che ke jyAre temAMno eka UMcA abhiprAyathI pIDita che jyAre bIjo atizayoktiyukta jUThANAMthI. pIDita che) huM mAnI zakato nathI ke teNe potAnuM nAma ane sAthe sAthe vizeSaNa khoTI rIte dhAraNa karyuM che. e zakya che ke te pote kazyapa nAmano eka garIba brAhmaNa hovo joIe ane teNe zekhI mAravA mATe ja potAne pUrNa tarIke oLakhAvyo hovo joIe. tenA dvArA darzAvavAmAM AvelI philasUphI amuka hadathI upara hoIne cokkasapaNe eka gulAma chokarA karatAM tenA UMcA cAritryabaLane apanAve che.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUraNa kazyapanI philasUphI A pAkhaMDInA mata anusAra ajJAnI vyakti sarvocca upara varcasva dharAve che : teNe anumAnonA kSetramAMthI ApaNA naitika jIvanamAM icchAzaktinI bhUmikAnI rajUAta karI. jenoe tenA siddhAMtane pAkhaMDI TharAvavA mATe bauddho sAthe hAtha milAvyA. (kazyapanA mata mujaba) lakSyane siddha karavA mATe mAnava prayatna athavA khUba ja mathAmaNa jevuM kazuM ja hotuM nathI. game tema paNa guNavattAyukta karma ke gunAIta karmanI koI asara, koI badalo ke (jIvanamAM tenAthI) kaMI umeraNa thatuM nathI. (udAharaNa tarIke) koI rAjakamAra tenA pradezanI uttaramAM lokone dAna Ape ane divone) bali Ape to paNa tenI tenI, A guNavattAno - pAtratAno koI ja badalo maLato nathI. ane jyAre te tenA pradezanI dakSiNa dizAmAM tenA duzmanono virodha kare, temanI kaleAma calAve tyAre tene teno koI ja doSa lAgatA nathI. udAratAnA, Indriyono nigraha karavAmAM svaprabhutvanA satya bolavAnA athavA sarve guNo paikI koI eka guNa vikasAvavAnA vyavahArothI vyaktinI pAtratA sthApita thatI nathI ke pAtratAmAM koI ja vadhAro thato nathI. te ja rIte koI vyakti saghaLAM prANIone manuSya sahita) TukaDAmAM kApI nAkhe ane Dhagalo banAve jenAthI samagra sRSTi bharAI jAya to paNa (te vyakti mATe A karma) koI guno banato nathI. sRSTinAM badhAM sajIvone mAMsanA eka jaththAmAM parivartita karavAnI kriyA temaja samAna rIte dAna ApavAnI kriyAthI koI rIte tenA pariNAmanI daSTie alaga nathI. A geravAjabI siddhAMte manuSyone temanA potAnA karmathI vaMcita rAkhyA ane temane kevaLa niSkriya prekSako banAvI dIdhA. prasthApita siddhAMtathI bhinna evA A UlaTA siddhAMte manuSyane sarve sthApita niyamono asvIkAra karato karI dIdho. A dharmopadezakano siddhAMta kevaLa lAkSaNika rIte niyativAdI jAtionuM pratinidhitva karato hato ke jenI loko para atyaMta gADha pakaDa hatI. A vyavasthAtaMtre asvastha temaja duHkhI lokone ke jeo potAnI AvI sthiti mATe vAstavikatAnI duSTa durAcArI ramatane doSa detA hatA temane dilasojI pAThavI ane taduparAMta teNe duSTa lokone chaTakabArI pUrI pADI ke jeo - 265 -
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ temanAM kukarmonAM pariNAmo mAMthI chaTakI zakyA, kAraNa ke pariNAma poteja nakArAtmaka hatuM ane tethI pazcAtApa thavAnI ke doSita hovAnI koija lAgaNI vaga2 nirbhayapaNe samAna maMca upara garvapUrvaka UbhA rahI zakyA. A siddhAMte AtmAnI utkrAMtine nakArI kADhI ane A rIte aneka muddAo mATe tenI TIkA thaI. paraMtu A siddhAMta loko upara (lAMbe gALe) atyaMta majabuta jamAvI zakyo nahi ke atyaMta gaMbhIra pratiSThA paNa prApta karI zakyo nahi. (2) evo saMpradAya ke jemAM lokone geramArge doravA mATe ghaNuM badhuM hatuM te ajita kezAkambalInano siddhAMta hato. teno siddhAMta 'khAo, pIo ane AnaMdamAM raho' evA bhogavAdanA siddhAMtane atyaMta maLato Avato hato. ajita (jenA para vijaya prApta na thaI zake evo) ke je kezAkambalIna (vALamAMthI banAvelA dhAbaLAthI DhaMkAyelo evo) tarIke oLakhAyo, te paNa bauddha lekhakonA hAthe tenA samakAlIna pUraNa kazyapa jevuM ja nasIba pAmyo. (je mujaba) tene koI umarAva parivAranA nokara tarIke rajU karavAmAM Avela che. teNe devuM karyuM hatuM ane tethI te (mAlikanA) gharamAMthI nAsI gayo. AjIvikAnuM koI sAdhana nahIM hovAthI teNe AkarI tapazcaryA karI. teNe tenuM mastaka boDAvI nAkhyuM ane vALamAMthI banAvelo halakI jAtano pozAka paheryo ke jenAthI tene kezAkaMbala evuM vizeSaNa maLyuM. A dharmopadezakanA nAmamAMthI ja ApaNane evI vAstavika smRti rahe che ke vALanAM banelAM barachaTa kapaDAM paherIne kevI rIte te lokomAM (e rIte) jANIto thayo haze. e azakya nathI ke te nokara tarIke rahI cUkyo haze kAraNa ke A hakIkatane teNe pote paNa paDakArI nathI. ane eka nokara tarIkenI sarakhAmaNImAM tenuM AvuM nAma atyaMta saMskArI lAge che. huM mAnuM chuM ke pachInA samayamAM teNe ajita evuM nAma dhAraNa karyuM haze. arthAt je manovikAro dvArA aparAjhita ane avijeya rahyo hoya te (ajita) tenA alaga, viziSTha vastraparidhAnanI jema ja tenI philasUphI paNa ciMtAmAM nAkhI de evI hatI. samajavAmAM atyaMta saraLa hovA chatAM teno garbhitArtha asvastha banAvI mUke tevo hato. tenA mata anusAra manuSya ~ 266
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAra tattvono banelo che, jeo tenA mRtyu samaye anya bahAranAM tattvo sAthe bhaLI jAya che. A tattvo pRthvI, jaLa, agni ane vAyu che. ane jyAre A tattvo ekaThAM thAya tyAre temAMthI cetanA-jIvana pedA thAya che ke je A tattvonuM visarjana thatAM ja cAlI jAya che. ba2mAM (bhUmimAM) jyAre temano sadaMtara nAza thAya che tyAre pAchaLa teno koI ja aMza raheto nathI ke je sArAM ke narasAM karmonAM phaLa cAkhI zake. teNe AtmAne samajAvavA mATe prakRtinA traNe svarUpono upayoga karyo. teNe hyuM ke manuSya ane prANI ane dareka peTe ghasaDAIne calanArI vastu, havAnI durgaMdha ane vadhumAM vRkSo ane choDavAomAM jIva arthAt AtmA hoya che ane teNe kahyuM ke koI vyakti vRkSa athavA velIne kApI nAkhe che te jANe ke teNe koInI hatyA karI hoya eTalo doSita che. ane koIe eka DALI paNa bhAMgI hoya teNe jANe ke koI anya vyaktinA koI aMgano nAza karyo hoya ema gaNI zakAya. tenA abhiprAya anusAra A AtmA evA bhAgono banelo che ke jeo (e bhAgonA) mULa padArthomAM bhaLI jAya che. (jyAre manuSya mRtyu pAme che ane teno deha pathArI upara hoya che tyAre tenAM asthi kabUtara jevA raMganAM banI jAya che. jo dehane agnidAha ApavAmAM Ave ane saghaLuM bhasma athavA bhUmirUpa banI jAya che. jo koI vyakti buddhizALI hoya ke mUrkha, kintu jyAre te mRtyu pAme che tyAre samagrapaNe nAza pAme che, kAraNa ke saghaLuM khaMDananA niyamane Adhina hoya che.) cArvAka paNa mAnato hato ke AtmAe kevaLa tattvonuM saMmizraNa che ane tethI teNe sUtranI himAyata karI. ''devuM thAya to tenI paravA karyA vagara ghI pIvuM." mULa hatvA dhRta vivet|| A siddhAMta lokone eTalA mATe gamavA lAgyo ke teNe moTA samUhonA bejavAbadArIbharyA valaNane paMpALyuM. teNe moTA samUhomAM bejavAbadArIyukta dRSTibiMdunA vikAsane protsAhita karyo ke je (chevaTe) temanI pAyamAlImAM pariNamyo. A siddhAMta saraLa hato ane saheje jaTilatA dharAvato na hato. te atyaMta anAtmavAdI hato ane tethI udAra, saMskArI ane sudharelA 2 260 ~
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokonA unnata AdarzonI sAthe kadama milAvI zakyo. (8) pakdhA kacyAyana te gerakAyadesara jAtIya saMbaMdhonuM mAbApe tyajI dIdhela ( ghA) anAtha bALaka hatuM. tenI mAtA garIba ane halakI jAtinI strI hatI. teNIne potAnuM rahevA mATenuM ghara na hatuM tethI teNIe tene kakSAnA vRkSanI nIce janma Apyo ane tene tyAM ja tyajI dIdho. jyAMthI eka brAhmaNe tene UMcakI lIdho ane tene potAnA putra tarIke dattaka lai lIdho ane huM mAnuM chuM ke tatkAlina brAhmaNIya rIti anusAra tene kAtyAyana evuM nAma ApyuM. Ama te kakSudhA kAtyAyana e nAme jANIto thayo. jo ke te atyaMta kaThina paristhitiomAMthI pasAra thayo ane potAnI AjIvika raLavA mATe teNe sarve Avazyaka sAdhano ane yuktioono Azraya lIdho. jyAre badhA ja prayatnomAM te niSphaLa gayo tyAre te saMnyAsI banI gayo ane potAnI jAtane nAnA TekarA upara sthApita karIne tenI AkarI tapazcaryA aMge pravacana karyuM. pakdhAno siddhAMta kAtyAyane sAta zAzvata padArthone mAnya karyA. A padArthonuM sarjana na thaI zake evA ane aparivartanazIla che. temanI vacce koI AMtarakriyA thatI nathI ane tethI ja temanAmAM parivartananI koI ja zakyatA nathI. tenA abhiprAya anusAra A sAta padArthomAM cAra tattvo (pRthvI, jaLa, agni ane vAyu), AnaMda, duHkha ane AtmAno samAveza thAya che. A padArthonI koI AMtaprakriyA nahIM hovAthI teno koI nAza karanAra nathI ke koI tenA nAzanuM kAraNa bananAra nathI, koI zrotA nathI ke koI vaktA nathI, koI jJAtA nathI ke koI varNanakartA nathI. A siddhAMta e devavAdano arka che, ane AnaMda, duHkha ane AtmAnuM astitva zAzvata rIte aparivartanazIla che ema temAM svIkArI levAmAM AvyuM che. Ama kAtyAyane uparokta tripuTInuM astitva svIkArI lIdhuM che ane te ja rIte tyArabAda ghaNA pachInA samayamAM racavAmAM AvelA, temanI (tripuTInI) utkrAMti ane pariNAmane, karma athavA to anya stroto vaDe varNavatA siddhAMto dvArA - 268 2
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ temane nAbUda (tripuTIne) karI zakAya che ema paNa temAM svIkArI levAmAM Avyu che. cInI rUpAMtara tenA siddhAMtane A rIte rajU kare che, evI koI zakti nathI, evo koI zaktizALI manuSya nathI, evuM koI sAdhana nathI, evuM koI kAraNa nathI, evo koI uddezya nathI ke jenAthI sajIvo paraspara joDAyelAM 2he saghaLAM sajIva prANIomAM evI koI zakti nathI ke je mukti meLavavA mATe azaktimAna hoya. ''saghaLuM eka cokkasa aMka dvArA nizcita thayeluM che, ane astitvanI A cha sthitiomAM teo du:kha athavA AnaMda anubhave che. A bahuvacanatvavAda che ke je e sUtra upara AdhArita che ke - kazuMka kazAyamAMthI nIpajatuM nathI - (no yA upapne....) tenA samakAlInonA siddhAntonI sAme teno siddhAMta koI cokkasa pragati sAdhI zakyo nahi. tenA siddhAMtanI vardhamAna mahAvIranA siddhAMta sAthenI mahattvanI ane dhyAnAkarSaka samAnatA e che ke mahAvIranI mAphaka ja te paNa mAnato hato ke zItaLa jaLa paNa AtmAthI bharapUra che. ane ApaNe e nakkI karavuM paDaze ke koNa konA RNI che ? (4) sAniyA ApaNI yAdImAM have pachI be lAThIno putra sAniyA Ave che. cInI rUpAMtara tene vairATTIputra kahe che. kadAca te kuLa ke gotra ke jemAM te janmyo hato tenuM nAma hoI zake athavA kevaLa tenA pitAnuM ke tenA parivAranuM nAma hoI zake, ke je bhAvi saMzodhako mATe zodhavAnuM bAkI rahyu hoya. hAla eTaluM jANavuM paryApta thaI paDaze ke te paNa janmathI gulAma hato. tene tenA mAlika taraphathI AjhAdI maLI. teNe pote abhyAsa karyo. te keLavaNInI judI judI zAkhAomAM niSNAta banyo ane potAnI jAtane dAMDI pITIne buddha tarIke jAhera karI. teno siddhAMta : te AtmAnA parakAyA pravezamAM mAnato hato. teNe dAvo karyo ke mRtyu pahelAM je dehanI aMdara te (AtmA) raheto hato tenA jevA ja anya dehamAM AtmA praveza kare che ema pote mAne che. tenA mata mujaba vartamAnamAM jeo jevA hoya, mahAna ke halakaTa, mAnava ke deva, dvipagAM - 269 ~
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke copagAM ke bahupadI prANIo, hAtha vagaranAM ke paga vagaranAM ke dehanA aMgonI UNapavALAM hoya teo nizcitapaNe pachInA janmamAM evAM ja banaze. teNe AgaLa vicAryuM ke bodhi arthAt sarvajJane zodhavuM e jarUrI nathI, kAraNa ke janma ane maraNanA asaMkhya kalpo pUrNa thayA pachI te to (bodhi) ApameLe ja maLI Avaze. teNe vicAryuM ke ATha hajAra kalpo pachI A siddhAMta kudaratI rIte ja siddha thaze. teno siddhAMta tenA samakAlIna karatAM e mahattvanI bAbatamAM alaga paDe che ke te tenI potAnI koI paNa mAnyatAmAM nirNita ke coksAI bharyo na hato. teNe badhI ja zakyatAone mAnya karI ane rajU karelI yojanAnA mALakhAnAM cAre svarUpo paikI koI ekane svIkAravAnI ke nakAravAnI nA pADI. jema ke A e B che, A e B nathI, A e B che ane B nathI A e B nathI ke B nathI (arthAt A e B nathI ja nathI.) cInI rUpAMtara tenI mAnyatAne nIcenA zabdomAM rajU kare che. cInI rUpAMtara (1) tene sAna-nayA bi-rArIno putra ema kahe che. jyAre rAjAe tene pUchyuM ke Cramana karmaNyano koI dekhIto badalo hato athavA e pramANe hatuM. teNe uttara vALyo ke e pramANe hatuM, tene AgaLa pUchavAmAM AvyuM ke te e pramANe hatuM athavA te tenAthI alaga hatuM, tenAthI (2) alaga na hatuM athavA te tenAthI alaga na hatuM, na hatuM ane eja rIte AgaLa vadhArI zakAya. teNe uttara vALyo ke zramaNano koI cokkasa badalo ke pariNAma hatuM ane te tenAthI alaga hatuM, alaga na hatuM ane alaga na hatuM, na hatuM. te pote ajJeyavAdI hato ke jeNe hakArAtmaka padomAM koI paNa zakyatAno svIkAra karavAnI ke svIkAra nahIM karavAnI nA pADI. teNe rajU karyuM ke jIvananI ane cIjavastuonI vAstavikatAne saMbaMdha che tyAM sudhI manuSyanA jJAna mATe khAtarIpUrvaka kazuM kahevuM e zakya nathI. teNe lokone mananI zAMti jALavI rAkhavAno bodha Apyo ane temanAM manane vRthA aTakaLothI anyatra vALI levA mATe kahyuM. - 20 -
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 Arthur Berridate Keith P.135 Buddhist philosophy 2 Bunyin-Navjio Appendix-wnd-Rockhill's life of Buddha. 3 Bstic Studies Law. B.C. Six heretical teachers. teno siddhAMta vardhamAnanA syAdavAdane taddana maLato Ave che e bAbatanI atre noMdha levI mahattvanI che ane e taddana zakya che ke teno siddhAMta mahAvIra vardhamAne pachIthI saMpUrNa kALajIpUrvaka ane vigatavAra taiyAra karelA siddhAMta mATe atyaMta mahattvanA AdhArarUpa banyo hoya. te e muddA upara prakAza pheMke che ke satya e sApekSa che ane pratyeka darakhAsta ke kathana kevaLa koI eka khAsa pAsAne chatuM kare che ane te potAnAmAM anya sarva bAbatone dAkhala thavA mATe pratibaMdhaka nathI. tenA samakAlIno dvArA tene "vAMkAcUkA sApanI jema vaLIne cAlanAra bAma mAchalI' evuM nAma ApavAmAM AvyuM hatuM. ApaNe atyaMta jANItA ane zreSTha daivavAdI evA pAkhaMDI ane tenI philasUphIno abhyAsa karIe te pahelAM ApaNe e dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke A badhA ja kissAomAM makhkhalI gosAlAe paristhitiomAMthI pedA thatI philasUphIno svIkAra karyo nahi kema ke anya pAkhaMDIonI atyaMta kaMgAla dazAe mahaddaaMze temanA vicAronI gADInuM ghaDatara karyuM hatuM. temanA (anya pAkhaMDIonA) khyAlo jo ke saMpUrNapaNe temanI kaMgAliyatane kAraNe na hatA. vaLI te khyAlo temanI pratikULa paristhitiothI jarAye ochA asara pAmyA na hatA ane tethI teo AdarzavAda ane vicAra, lAgaNI vagerenI udAttatAnI cokhkhI achata darzAve che ke je te pachInA jaina dharma ane bauddha dharmano aMtargata bhAga banI jAya che. jo teo jJAtiprathAne nahIM svIkAratA hovAne kAraNe temanA paikInA moTA bhAganA brAhmaNa ke kSatriya tarIke janmyA hovAne lIdhe vizeSAdhikAra vALI jagyA meLavavAthI vaMcita rahI gayA hatA. jJAtiprathA aMgenI temanI AlocanA eka samAna hovA chatAM teo ke jeo basa cUkI gayA hatA temano jeo suvidhA yukta beThaka meLavI zakyA hatA evA bhAgyavAno sAmeno lAgaNIno Ubharo mAtra hato. temanI philasUphIo e luSita thayelA AtmAnI tIvra lAgaNInA kevaLa abhivyakti hatI ane te laghutAgraMthinI bhAvanAnI jarAka - 201 -
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ asara hatI. ane temaNe karelI tapazcaryA paNa ke jeNe temane puSkaLa kIrti ane nAmanA apAvI hatI te aMtima srota hato, aMtima bacelo vikalpa hato, parAjita jugArIyAno aMtima dAva hato ke je tenI ramata ane tenI ekamAtra AzA hArI gayo hato. jevI rIte "sAdhutva zuddha kare che e te samayanuM suvAkya hatuM te ja rIte "indriyadamana sivAya mokSa saMbhavita nathI' e sUtra paNa hatuM. samAjanI AvI sthitimAM parAjita jugAriyAno chello dAva saphaLa nIvaDyo ane loko temanI AsapAsa ToLe maLavA lAgyA. kintu teo temane maLelA A AdaranuM niyaMtraNa na karI zakyA ke je temanA sAcA vAraso mATe nasIbavaMto hisso banavAnuM hatuM. ' dharmopadezako pote vyaktitvanA e gaurava ane zaktithI vaMcita rahI gayA hatA ke je ekamAtra dhyAnAkarSaka lakSaNa nahIM hovA chatAM teNe siddhArtha gautama ane vardhamAna mahAvIrane saphaLatA apAvI dIdhI. kiMtu agAunI A philasUphIo temAM rahelI dekhItI khAmIone kAraNe TakI zakI nahi, kAraNa ke A (khAmIrUpa) bIja ke je pachIthI prasiddha unnata dharmopadezakonA hAthomAM hariyALI vanarAjimAM vikAsa pAmavAnuM hatuM. A badhA saMpradAyone mUlavavAnI ApaNA mATe koI ja jarUriyAta nathI ane bauddha sAdhuonI jema ja temane ApaNA manamAMthI sahaja rIte kADhI nAkhavAnI jarUra che. keTalAka kissAomAM A pAkhaMDI dharmopadezakoe eTalI moTI asara UbhI karI ke tenI sAme atyaMta gaMbhIratAthI Takkara jhIlavAnI AvazyaktA UbhI thavAnI hatI. have ApaNe AvA ja eka dharmopadezaka tarapha jaie ane tenuM jIvana ane philasUphIno vigate abhyAsa karIe. () makhkhalI gosAlA jaino temaja bauddhono sauthI mahattvano harIpha sarve devavAdIomAM sauthI duSTa makhAlI gosAlA hatI ke jene jeno dvArA makhAlI putra gosAlA tarIke paNa oLakhavAmAM Avato hato. harIpha saMpradAyo dvArA vividha rIte tenA nAmanuM arthaghaTana karavAmAM AvyuM che. A badhAM arthaghaTano ekabIjAthI eTalAM badhAM judAM paDe che ke temAM rahelI zodhakatA TakI zakatI nathI ane - 22 -
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI teo arthahIna banI rahe che. A badhA ja harIpha saMpradAyo tene zaramajanaka paristhitimAM mUkavAnA temanA prayatnomAM teo ekabIjA sAthe saMmata thAya che. A badhAM ja arthaghaTano "gosAlA" e padanuM arthaghaTana karavAmAM eka vAkyatA dharAve che. teno janma gauzALAmAM thayo hato e hakIkata uparathI te gosAlA tarIke oLakhAvA lAgyo hato. joke maMkha, makhalI, paMkhAlI putra e badhAM padonAM arthaghaTanomAM taphAvato pedA thayA. itihAsamAM temAM nAmomAM) sarakhApaNAno AbhAsa anubhavavo paDe te pahelAM A prakAranAM pUrvagrahayukta arthaghaTano mATe tAravaNIyukta dizApalaTa Avazyaka bane che. bauddhonuM arthaghaTana e che ke anya badhA ja pAkhaMDI dharmopadezakonI jema ja gosAlo eka zrImaMta mAnavInA AvAsamAM dAsa hato. eka vAra jyAre gosAlo telathI bharelo ghaDo laIne jaI rahyo hato, tyAre tenA mAlike tenA gAphelapaNAne joIne tene nIcenA zabdomAM tene cetavaNI ApI "Thokara na khA" (mA vanI, mA uttI Ma, Kkhali) vAraMvAranI cetavaNI chatAM dAsanI bedarakAra cAlane kAraNe Thokara khAvAne pariNAme telanuM pAtra tenA mAthethI UthalI paDyuM. AthI gabharAIne te dAsa tyAMthI doDavA lAgyo. paraMtu te A rIte jyAre nAsI javA lAgyo tyAre teno mAlika tenI pAchaLa paDyo ane tenA mAlike teNe pahereluM vastra sakhata rIte pakaDyuM, je tenA hAthamAM AvI gayuM. Ama teNe paherela vastra gumAvIne (nagnAvasthAmAM) te paDozanA gAma tarapha nAsI chUTyo. tyAM nagnAvasthAmAM ja teNe keTaloka samaya pasAra karyo. (grAmajano dvArA) tene vastro arpaNa karavAnA udAra prastAvano teNe asvIkAra karyo teNe ema vicArIne vastro vagara calAvavAnuM pasaMda karyuM ke A avasthAmAM ja tene loko taraphathI vadhAre Adara prApta thaze. IsavI sananI pAMcamI zatAbdInA pUrvArdhamAM khyAtanAma bauddha vivecaka buddhaghoSe e arthaghaTanamAM pazcAtuvartI zodhakavRtti darzAvI teNe muktAtmA vAdano zreSTha jJatA hoI teno AdhAra lIdho. kahe che ke gosAlA tenA mAlikanI cetavaNIne lIdhe mAravAnI kahevAyo. tenA mata anusAra mavavAnI e zabda mavAnI mAMthI tAravI kADhavAmAM Avyo che. jaina arthaghaTana mAnIputra zabdane varNavavAno prayatna kare che. jaina - 203 -
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMparA anusAra, gosAloe maMvArIno tenI patnI sumadrAthI thayelo putra hato. jeo temanA pUrvajanmanI vArtA darzAvatuM citra potAnI sAthe laIne pharatA teo premAsakta hoIne tIvra vedanA pAmatA evA maMa (eka prakAranA sAdhuo)no maMvAnI e anuyAyI hato. jyAre potAnA kharAba divaso cAlatA hoya tyAre kaMva potAnI chaMdobaddha karelI jIvanakathAno mukhapATha karIne tene potAnI AjIvikA raLavAnuM sAdhana banAvatA. A bAbatane dhyAnapUrvaka nihALanAra vyaktine jaina paraMparA maMvArI kahe che, paraMtu mane lAge che ke huM je mAnuM chuM ke tenuM mULa nAma alaga hovuM joIe, kintu maMla nA vyavasAyane anusaravAne kAraNe ja te saMvAnI e nAme jANIto thayo hovo joIe. maMd tarIkenuM jIvana jIvatA pratyekane ApavAmAM AvatuM maeNvAtI e jAtivAcaka nAma hovuM joIe. te saMjJAvAcaka nAma maMva na hoI zake ke jeno artha potAnA hAthamAM citra laIne pharato bhiluka evo thAya, paraMtu Dr. HoermlenA sUcana mujaba citrae paramAtmAnuM citra hovAno nirdeza kare che ke je eka bhikSuka potAnA hAthamAM laIne pharato hoya ane dAtA pAse jaI tene te darzAvI tenI pAsethI hakapUrvaka dAna mAgato hoya, je rIte Aje paNa baMgALamAM AvA bhikSuko che jeo zItaLAmAtA ke baLiyAdevanAM AvAM kalAkauzalya sivAyanAM sAdAM citronuM pradarzana kare che ane teja rIte purImAM teo jagannAthanAM citro darzAve che. paraMtu A ja padanuM eka vadhu arthaghaTana paNa che ane te pANInI,pataMjali, varAhamihira ane bhaTTopAla jevA khyAtanAma lekhakonA pAMDitya upara AdhArita che. tadanusAranA arthaghaTana mujaba maMa e zabda saMskRta zabda marA uparathI UtarI Avyo che. te saMnyAsIono eka suvyavasthita saMpradAya hato ke jeo temanI sAthe vAMsa rAkhatA ane maccharAno artha lAMbo soTo evo thAya che. 1 pataMjali A ja zabdane makritA, mati nimAMthI tArave che. Ajavika sect new interpretation premier faren-May 1941-Vol.2nd, Pagell DaoN. gopANI mAne che ke temane A nizAnIne lIdhe mULabhUta rIte potAnuM nAma maLyuM haze, paraMtu samaya jatAM temaNe kAM to potAnA hAthamAM daMDa laIne pharavAnI rIta baMdha karI dIdhI haze athavA anya koI vadhAre - 204 -
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zaktizALI nizAnI pasaMda karI haze. dA.ta. agAunI nizAnI (hAthamAM daMDa rAkhavAnI) rItanI jagyAe hAthamAM citro rAkhavAnI paddhatie sthAna lIdhuM haze. temanA (Do. gopANI) mata anusAra gosAlakAe AjIvika saMpradAyanI sAthe saMkaLAyelo hato, je paNa tenA nAmanA ItihAsa sAthe saMkaLAyela hoya te tadana zakya che ke je pachIthI AjivikanA nAme oLakhAvA lAgyo hoya, kAraNa ke temaNe koI cokkasa viziSTa sAdhano pasaMda karIne teo jema tema karIne jIvana nirvAha calAvatA hoya. gosAlakA e AjIvika saMpradAyano tIvra jhanunI prasAraka ane pramukha AgevAna hato. ane mahAvIra ke jeo temano jJAtRvaMzathI ja nacputta tarIke oLakhAtA hatA teja rIte gosAlA paNa maranAputra tarIke oLakhAto hato. mAnavikA e to masjarinA nuM kevaLa bIjuM nAma ja hatuM. A samajUtI dekhItI rIte ja satya lAge evI che ke je jaina temaja bauddha ema baMne paraMparAo sAthe meLa sAdhe che. je koI vyakti A traNe arthaghaTanAthI mAhitagAra che te sahelAIthI joI zakaze ke buddhaghoSAnuM prathama arthaghaTana rasaprada ane zodhavRtti yukta hovA chatAM te kevaLa daMtakathAomAM jovA maLatuM ane kAlpanika lakSaNa gharAvatuM hoya ema lAge che ane te khoTuM che ema sAbita karavA mATe koI dalIlanI AvazyakatA nathI. jo daMtakathA tenI aMdara UMDe chupAyelI hoya to paNa satyano aMza temAM e che ke anya pAkhaMDIonI mAphaka ja gosAlo paNa garIba parivAramAM gauzALAmAM janmyo hato. e arthaghaTana ke je maMvAnI ne mawArina tarIke oLakhAve che te vyAkaraNanI rIte vAdavivAdathI para che ane saMzodhakavRttivALuM che, paraMtu koI paNa kevaLa ema nahi vicAra ke te game tema karIne besADeluM asvAbhAvika arthaghaTana che ane te joke azakya nathI (AjIvikA saMpradAyanA anuyAyIo Avo koI daMDa potAnI pAse rAkhatA na hatA) tethI ghaNe bhAge te asaMvita che ke lokoe tene mArinanA putra tarIkenuM nAma ApyuM hoya. A bAbata bevaDI bhUmikA upara asaMbhavita che. prathama to ApaNe koI paNa saMdarbhagraMthomAMthI jANI zakatA nathI ke tenA pitAe kyAreya marI tarIkenI bhUmikA bhajavI hoya. jo ApaNe A padanuM - 205 -
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ Dina ke mArina evA eka varga tarIke arthaghaTana karIe ke je AjIvikA sAthe maLatuM AvatuM hoya to paNa gosAlAe pote kyAreya ekAdavAra paNa tenA jIvanamAM chevaTa sudhI jAhera karyuM na hatuM ke te pote AvI jAtinI sAthe saMbaMdha dharAvato hato. vAstavamAM tene tenI potAnI koI jJAti-jAti ja na hatI. ochAmAM ochI kiMmate vadhumAM vadhu meLavavuMe eka sivAya tene potAnA koI siddhAMto na hatA. te eTalo badho ajJAnI ane dunyavI hato ke tene potAnI koI philasUphI ke siddhAMta AdhArita mAnyatAo na hatI. zarUAtanI vayamAM te je nAma - vizeSaNathI jANIto thayo hato tene teNe aMtamAM jevA hovAno dAvo karyo hato te rIte varNavI zakAya tema nathI. sAruM ane sAcuM arthaghaTana e hoI zake ke maMllAnIputra e zAviyatta, sAputta, pAMDuputta jevuM ja tenuM pArivArika nAma hoI zake ane koI rIte te tenI philasUphI sAthe vAstavamAM saMbaMdha dharAvatuM nahIM ja hoya. tenA pitA mahAta tarIke jANItA haze, arthAt evI vyakti ke je citro darzAvIne potAnI AjIvikA raLatI hoya. putrae paNa pitAnA ja peMgaDAmAM paga nAkhyo hoya ane vAstavamAM teNe paNa potAnI jAtane maMvAtImAM parivartita karI hoya ane A rIte maMvAnIpura e bauddho dvArA maMvAnIe nAme jANIto thayo hoya. badhAM ja arthaghaTanonA prakAzamAM aparivartanIya evI darakhAsta e hoI zake ke gosAlo e garIba mANasano dIkaro hato, je gozALAmAM janmyo hato jo ke thoDoka samaya dAsa tarIke rahyo hovA chatAM te potAnI jiMdagInA zarUAtanA samayamAM citro darzAvIne potAnI AjIvikA raLato hato. tenI garIbAI, tenuM ajJAna, tenA saMskore je.vArasAgata rIte tene maLyAM hatAM tene pariNAme tene svavikAsanI dRSTie eka svArthI, bejavAbadAra, ahaMkArI, uddhata, avinayI, nikhAlasatAvihIna, kRtaghnI mANasa banAvI dIdho hato AvAM aniSTa valaNo paNa tene tenA buddhimaMta, jijJAsu ane sakhata parizramI svabhAvamAMthI tene anyatra dizAmAM vALI zakyAM na hatAM athavA tenA mAThA samayamAM paNa te mahAvIrane vaLagI rahyo tene ApaNe kevI rIte mUlavIzuM! - 26
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ te jyAM sudhI mahAvIra joDe joDAyelo hato tyAM sudhI ApaNe tenA vize kazuM ja jANatA nathI. mahAvIracaritra : guNacaMdra likhita "mahAvIranuM jIvana" anusAra gosAlAnA jIvananA bALapaNamAM banelA zarUAtanA banAvonuM anusaMdhAna maLe che je temanA jIvanamAM banelI aniSTa bAbatone paNa khUlI kare che. ekavAra jyAre gosAlAe tenI mAtAnI AjJAno anAdara kya tyAre teNIe tene A rIte Thapako Apyo che katapnI bALakI meM tane navamAsa (mArA peTamAM rAkhyA) pachI janma Apyo ane chatAM tu mArI koI ja AjJA mAnato nathI! tyAre te kRtaghnI, ahaMkArI, mUrkha uttara vALyo, "he mAtA! jo tuM mArA peTamAM dAkhala thai zake to huM tane tenAthI bamaNA samaya sudhI sahana karIza." joke A kevaLa prAraMbhanI bAbatano nirdeza che ke jevuM gosAlAe karyuM hatuM, paraMtu pachIthI teNe tenA pitAne tyajI dIdhA ane mahAvIra sAthe joDAyo hato. te cha varSa sudhI mahAvIra sAthe rahyo. joke A rahevAnA sthaLa vize kalpasUtra ane bhagavatI sUtranA ahevAlo judA paDe che. baMne temanAM sAthe rahevAnAM varSonI saMkhyA bAbata saMmata che. tyArabAda gosAlo alaga thayo ane te pachI be varSe teNe kevaLa jJAna prApta karyuM. chUTA paDyA pachInAM soLa varSa pachI te pharIthI mahAvIrane maLyo. te aMtima milana hatuM ane gosAlA mATe prANaghAtaka paNa hatuM, ke jeNe potAnI jAtane bodhi (jJAnI) dharmopadezaka tarIke rajU karavAno DoLa karyo hato temaja (teNe evI rajUAta karI hatI ke, te e ja gosAlo na hato ke je varSo pahelAM temano ziSya hato. mahAvIre tenA mithyAbhimAna ane khAlI ADaMbarane UtArI dIdhAM ane tethI gosAlo atyaMta gusse thaI gayo ane teNe tenI jAduI zaktine mahAvIra tema ja temanA ziSyo para choDI, je mahAvIranA ziSyo mATe prANaghAtaka nIvaDI, paraMtu gosAlA mATe paNa te prANaghAtaka nIvaDI. A mulAkAta pachI cha ja mahinAmAM gosAlo mRtyu pAmyo. jo ke mahAvIra pote paNa cha mahinA sudhI svAthya aMge pIDAtA rahyA, paraMtu tyAra bAda teo soLa varSa sudhI saMpUrNa svastha, taMdurasta ane nIrogI rahyA. gosAlAnuM mota atyaMta dayAjanaka hatuM. te zaramajanaka paristhitimAM mRtyu - 2 -
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAmyo, je potAnA ziSyo taraphathI paNa dhikkAra pAmyo tema ja potAnA mananI duHkhI ane kaMgAla sthitimAM te niSiddha cIjono paNa upayoga karato hato temaja nirakuzapaNe manamAM Ave tema bhoga bhogavato hato. A badhA banAvo atyata jhINAvaTa ane kALajIpUrvaka jaina dharmagraMtho, bhagavatIsUtrazataka-15, kalpasUtra temaja hemacaMdra ane guNacaMdra gaNI likhita "mahAvIranA pAraMparika jIvana"e pustakamAM varNavavAmAM Avela che. A lekhako dvArA karavAmAM AveluM gosAlAnuM varNana joke satyathI saMpUrNapaNe vegaLuM nahI hovA chatAM vikRta to karavAmAM AvyuM ja che. huM paNa Do. baruAnA maMtavya sAthe saMmata chuM, DaoN. baruA nIce mujaba kahe che. e bAbata to vagara kaheja spaSTa che ke maMvadvAnIpura potAnA aMge bhagavatIsUtranA ahevAlomAM vicitra manodazA ane kaDavI vakrokitao astitva dharAve che. jaina lekhakonA pakSe mahAna AjIvikA dharmopadezakane haravakhata satata sabhAna prayatnapUrvaka atyaMta tiraskArapAtra cAritryavALA, nIce kuLanA temaja halakA vyavasAyavALI vyakti tarIke rajU karavAmAM Avela che, ke je ne pasaMda karavA mATe TUMkA bhautika lAbhanA bhaviSya vizenA hetusara yatijIvana pasaMda karavA mATe prarita karavAmAM Avela che, tene mahAvIrano saMpradAya tyajI dIdhelI mahAvIranA ziSya tarIke, mahAvIranA anya ziSya ane temanA jamAI jamAlI karatAM vadhAre dhRNAjanaka vyakti tarIke temaja tene katabbI halakA caritravALI vyakti tarIke rajU karavAmAM Avela che, ke jeNe tenA guruno sAtha sAMpradAyika matabhedone kAraNe tyajI dIdhela che ane zaramajanaka rIte teNe potAnI jAtane tenA guru pratyenuM RNane nakArIne potAnI jAtane jina tarIke jAhera karI che. (A bAbatanA anusaMdhAna mATe Ses the appendix for Gosala's wanderings with Mahavir Appendix1 Hi Aja bAbatane saMkSiptamAM rajU karI che.). AjIvika saMpradAyanA dharmopadezaka tarIke paNa teNe khoTA siddhAMto ane truTiyukta khyAlono upadeza Apyo che ema darzAvavAmAM Avela che ke je upadezo mAnavajAtanA bhalA karatAM nuksAna vadhAre karI zake che. tenA mRtyu pahelAM tene vacana ane karma baMnemAM ghelachA batAvato darzAvavAmAM - 2080
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avela che ane A bAbate teNe tenA anuyAyIo samakSa paNa potAnI zaramano ekarAra karela che ema darzAvavAmAM AvyuM che. . paraMtu sarvathA saMpUrNa aitihAsika satya tarIke bhagavatI ahevAlane gaNatarImAM levAmAM Ave to paNa te tyArapachInA potAnI jAtanA vadhAre paDatA bhAnavALA jamAnAnI nIpaja hovAthI tene sarvathA saMpUrNa rIte svIkArI zakAya tema nathI. samayavartI TIkA tarIke tyArapachInA samayamAM lakhAyelA) AcAMga, akRtAMga ane uvasaggadasAo jo ke gosAlAnA vyaktigata itihAsanI apUratI mAhitI dharAve che tema chatAM teonA ahevAlomAM rahelA gosAlA vizenA vicAro vadhAre saumya che." DaoN. baruA bhArapUrvaka AgaLa kahe che ke itihAsakAra moTI bhUla karavAnA ane gosAlAne anyAya karavAnA valaNavALo che ema tyAre ja kahI zakAya ke jyAre te asala aitihAsika noMdhonA aMza tarIke bhagavatI sUtramAMnA jana ahevAlone yogya tapAsa karyA vagara svIkArI le. bauddha ane brAhmaNa (graMthomAMthI maLatA) ahevAlomAMthI maLI AvatI anya noMdhonA vicAromAM ghaNA muddAomAM virodhI khyAlo jovA maLe che. bhagavatInAM vidhAno anusAra ApaNI badhIja jaina mAnyatAo upara niHzaMka paNe vizvAsa mUkI zakAya tema nathI. bauddhasAhityanI jhINavaTapUrvaka tapAsa karIne ApaNe nakkI karI zakIe chIe ke badhA ja pAchaLathI racAyelA sAhityamAM pUrva itihAsanI punarracanA ekasamAna sabhAna prayatno dvArA e rIte karavAmAM AvI che ke jenA dvArA te nIcA kuLano ane duSTa cAritrya dharAvatI vyakti tarIke dekhAya, A bAbatamAM pAchaLathI racAyelA bauddha ane jaina ahevAlo saMmata thAya che. joke emAM koI zaMkA nathI ke gosAlAnA jIvanamAM kulinatA tema ja pramANikatAno abhAva hato, tema chatAM AvA mahAna cAritryane ghaDavAmAM cAvIrUpa bAbata e hatI ke tenAmAM ochAmAM ochuM evuM kaMIka to hatuM ja ke jene lIdhe te ATalI moTI saMkhyAmAM anuyAyIone ekatra karavA mATe ane sAthe sAthe buddha ane mahAvIra jevA be mahAna dharmopadezakonA virodha vacce paNa zaktimAna banyo hato. teNe tenA ziSyone chetaryA hatA ema mAnI levAmAM Ave to paNa e satya ApaNI dhyAna bahAra na javuM
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ joie ke atyaMta lAMbA samaya sudhI te potAnA ziSyo paranI pakaDa TakAvI rAkhavA mATe zaktimAna banyo hato, kAraNa ke temanA (ziSyonA) pakSe A mATe majabUta pAkI khAtarI ane makkama zraddhA Avazyaka bane che. ApaNe jANIe chIe ke tenA anuyAyIo e asaMskRta, jemanAM mana kATa khAi gayAM hoya evA ajJAnIonI ToLI na hatI paraMtu te sarve zrImaMta ane susaMskRta nAgariko hatA. AvAM keTalAMka udAharaNo che saddhAlaputta, AyAmaputta, hAlAhala vagere. tenI saphaLatAne mUlavavA mATe ApaNe kAMto tenA jIvana ane raheNIkaraNIne athavA to tenI philasUphI ane dharmopadezane dhyAnamAM levAM joie. - jaina ane bauddha ahevAlomAM pAchaLathI karavAmAM AvelI noMdho ApaNane ema mAnavA prere che ke tenuM jIvana atyaMta asaMtoSakAraka ane teno dharmopadeza binaupayogI hato. kintu jema teno upadeza ekaMdare nakAmo na hato, paraMtu tenA samayamAM pravartamAna mAnyatAomAM satata punarracanA temaja utkrAnti thatI rahetI hovAthI tenuM jIvana saMpUrNapaNe sadguNovihIna na hatuM. pratyeka kALA vAdaLamAM haMmezAM rUperI rekhAo hoya che e satyane tyArapachInA lekhakoe sabhAnapaNe DhAMkI devAno prayatna karyo hato. mahAvIranA saMpradAya sAthenuM tenuM joDANa e mAtra dhaMdhAdArI sodo hato ema gaNAvavAmAM Ave che, paraMtu tenA guru pratyenI te jyAM sudhI temanI sAthe hato tyAM sudhInI tenI pratibaddhatAnA prakAzamAM uparokta bAbatane samarthana ApI zakAya nahi. tenI pratibaddhatAne lagabhaga tenI guru pratyenI bhakti tarIke ghaTAvI zakAya, kAraNake teNe lATa pradezamAM tenA upara aneka aMtima kakSAnAM parAkASThAnI yAtanAo prayojavAmAM AvI hatI tema chatAM teNe tenA gurune tyajI dIdhA na hatA ane chevaTe teNe temane tyajI dIdhA tenuM kAraNa e na hatuM ke teNe temanI sAthe rahIne aneka yAtanAo veThI hatI, paraMtu sAMpradAyika matabhedone kAraNe teNe temane tyajI dIdhA hatA kAraNake te anyane tapAvavAnI jAduI zaktino abhyAsa karavA temaja tene vikasAvavA ane cihnonAM arthaghaTanonuM jJAna meLavavA icchato hato. teNe potAnI jAta 52 AmaMtrI hatI evI moTA bhAganI muzkelIo 0280x
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ e hakIkatane kAraNe hatI ke te vardhamAna mahAvIranI binapratikAraka anAsthA vikasAvI zakyo nahi. te svabhAve eTalo badho jijJAsu hato ke te potAnI jAtane kAbUmAM rAkhI zakato na hato. tenI AsapAsanI sarve bAbato aMge kyAre ane zA mATe (te aMgenuM pUrNa jJAna) te aMge jANavA mATenI tenI AturatA temaja tenA AkhAbolApaNAe tenA para jeno kadI aMta na Ave tevI yAtanAonI zRMkhalAne AmaMtrI. ApaNe parakhavuM joIe ke teNe je koI kArya hAthamAM leto tene aMge te eTalo badho gaMbhIra hato ke te tene pUrNa karyA vagara kyAreya choDI deto nahi. cha mahinAnI aMdara ja te anyane tapAvavAnI camatkArika zakti prApta karavA mATe zaktimAna banyo ane te ja pramANe atyaMta TUMkA gALAmAM teNe saMktonuM arthaghaTana karavAnA jJAna upara paNa prabhutva meLavI lIdhuM. mahAvIrathI chUTA paDyA pachI mAtra be ja varSanA gALAmAM te kevaLajJAna prApta karavA mATe zaktimAna banyo. atyaMta satya hakIkata e che ke mahAvIra tenI buddhimattA vize kahe che, tenAthI viparIta rIte te kevaLajJAna prApta karavA mATe zaktimAna banyo hato." (punarjanmanA siddhAMtamAM te mAnato na hato ane tethI ja teNe tarata ja gRhatyAga karyo hato) gosAlA pachI be varSe mahAvIrane kevaLajJAna prApta thayuM hatuM. mahAvIre jo ke gosAlAnA parivartanane paDakAryuM te koI anya kAraNe. temano A paDakAra tenA vyaktitva sAthe saMbaMdhita hato ane nahIM ke tenI sarvajJatA bAbata. AthI UlaTuM gosAlAe kahyuM ke mahAvIra potAno nivAsa koI dharmazALA athavA to koI jAhera jagyAe rAkhavAthI DaratA hatA kAraNa ke temane bhaya hato ke (ati jagyAe) temanA virodhIo taraphathI koI paDakAra AvI paDe. mahAvIrane tenI rUddhinI zaktino pUrepUro khyAla hato. tenI maraNonmukha kabUlAtano Aropa tenA para lagADavAmAM Ave che te jo satya hoya to paNa te ApaNA mATe Adarane pAtra bane che kAraNa ke AvI nirbhaya kabUlAta tenA jIvanamAM bhale moDethI karavAmAM AvI hoya to paNa temAM khUba ja hiMmatanI ane hRdayanI nirmaLatAnI AvazyakatA rahe che. - 281 -
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ je rIte tenA jIvananuM khoTuM arthaghaTana karavAmAM AvyuM che te ja rIte tenA saMpradAyane paNa khoTI rIte samajavAmAM Avyo che, ane je siddhAMtono teNe upadeza Apyo teNe paNa tenA harIpha dharmopadezakone tenI jIvanarIti karatAM paNa vadhAre asvastha ane ciMtana banAvyA che. have pachI ApaNe jIvana aMgenI tenI philasUphInA pAyAmAM rahelA siddhAMto ane A siddhAMto teNe kai rIte tAravyA teno abhyAsa karavAno prayatna karIzuM. tenI philasUphI tenA be mahAna virodhIo buddha ane mahAvIranI philasUphIno sAmano kare che. buddhe spaSTa zabdomAM kahyuM hatuM ke gosAlA vALamAMthI banelA vastra jevo che. te ThaMDA vAtAvaraNamAM ThaMDo rahe che. teno pAkhaMDa sarve (pAkhaMDo)thI kaniSTha che ane te mAnavajAtano sauthI moTo duzmana che. nAhaM likkhave a ekapuggalaMpi samanupassAmi yo eva bahujanahitAya paTipanno, bahujanasukhAya bahuno janassa anatthAya yukkhAya devamanussAnaM yathAidaM likkhave makkhAli modhapuriso, seccathA pi likkhave yAni kiJci tantavutAnaM vatthAnaM kesakambalo bhikkhave site sito unhe unho, duSSaNNo, duggandho, dukkha samphasso, evamevaM kho bhikkhave yAni kiJci samanappavAdAnaM, makkhAlivAdo tesa paTiki ttho akkhAyaM ti // makhkhAlI gosAlAnI philasUphI : AjIvikonA itihAsamAM maMkhAlIno putra gosAlA madhyavartI sthAna dharAve che. tenA mata anusAra AjIvikoe saMpradAyanuM svarUpa dhAraNa karyuM hatuM, je te samayamAM gaNanApAtra mahattva dharAvatuM hatuM. e hakIkata uparathI A nirNaya tAravI zakAya ke brAhmaNadharma ane nigraMthonI sAthe sAthe ja teno ullekha karavAmAM Ave che. (saMdarbhaH dilhInA staMbha uparano azokano zilAlekha; Corpus Inscript Indicarum Plate XX-Lines 4-5) A AjIvikonI philasUphIne jaino ane bauddhoe eka samAna rIte vyApakapaNe jAheramAM vakhoDI kADhI che ane tema chatAM Dr. Jecobi ane Dr. Barua e bhArapUrvaka rajUAta karI che ke AjIvikAoe temanI A baMne samakAlina vyavasthAo para UMDo prabhAva pAtharyo hato. gosAlA ane tenI philasUphI e baMnene khoTI rIte samajavAmAM AvI *22*
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ che tema ja temanuM khoTuM arthaghaTana karavAmAM AvyuM che. ane AjIvikonI sattAvAra noMdho - ahevAlo aprApya che, tethI ApaNe apUratA ane TUkaDe TUkaDe maLelA chUTAchavAyA purAvAo para AdhAra rAkhavo rahyo ke je bauddho ane jainonA ahevAlomAMthI prApta thayA che. A apUratA purAvAo ke je samakAlIna saMpradAyo pAsethI maLelA che te paNa temane nyAyI rIte mUlavatA nathI, paraMtu te harIpha jUthonA pUrvagraha yukta abhiprAyo che ke jemaNe atyaMta utsukatAthI temanA harIphonI kaLInA vikAsane UgatAM ja DAmI devAnI mahecchA rAkhelI hovI joIe. sadIo sudhI AvA zaktizALI virodhIono sAmano karIne AjIvikA saMpradAya vikasyo-samRddha thayo, je truTirahita zabdomAM darzAve che ke lokonA moTA samudAya upara tenI pakaDa hatI. e paNa taddana azakya nathI ke je taMtra-vyavasthA ghaNA moTA loka samudAyo upara AvI mohinI chAMTI ane sauthI zaktizALI virodhIono pratikAra karyo teNe avazya A virodhI taMtro upara paNa judI judI mAtrAmAM potAnI asara choDI hovI joie. gosAlAnI philasUphIne vidvAno dvArA anekavAra bAju upara mUkI devAmAM AvI kAraNa ke anya philasUphIone kAraNe te dhyAna kheMcavA mATe yogyatA dharAvatI nathI. (evI dalIla karavAmAM AvI) tene daivavAdIo ane temanI philasUphImAM paNa adhama tarIke navAjavAmAM AvI, ke je kauvata, zakti nirAzAvAdI tarIke mAnavIya tAkAta, mAnavIya utsAha-joza, nirAzAvAda vagerene nakAre che ane A bAbata tenA anuyAyIonA saMnyastane jhAMkhuM karI zakI nathI.1 1 sUtrakSitaMga 2 II Buddhist Philosophy in India and Ceylon, Arthur Berasidale Keith Ch.VII The place of Buddhism in early Indian thought. II-26 P.524, I-36, P-238, (P.T.S.Ed.) nIcenA mathALAM anusAra AjIvikA ane tenA siddhAMtono abhyAsa karavAno prayatna karIza : (I) AjIvikono itihAsa -283
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ (II) tenI philasUphI - mukhya mAnyatAo (III) A AjIvikonuM cAritrya (I) mahAvIra ane gosAlA vacceno saMbaMdha koNe kone upakRta karyA ane zI bAbatamAM ? (W) upasaMhAra ane arthaghaTana (I) ItihAsa : AjIvikonA siddhAMtanA abhyAsa ane tenA saMkhyAbaMdha anuyAyIo e spaSTa rIte darzAvyuM che ke temanA AgevAna mArI gosAnA e kaMI rAtorAta karelI koI chetarapiMDI ke ghora karma nathI, paraMtu te mAnyatAonA dhImA, sthira ane chatAM bhUlarahita vikAsanuM pariNAma che, ke jene mULabhUta rIte araNyavAsI saMnyAsIo taraphathI samarthana prApta thayuM hatuM, pUrvAtya temaja pAzcAtya paMDitoe ekamata thaIne e bAbatane Teko jAhera karyo che ke AjIvikA saMpradAyane teno potAno itihAsa che. e satya che ke te marinonI mAnyatAo hoI zake. maskArino ke jeo potAnI sAthe lAMbI vAMsanI lAkaDI rAkhIne cAlatA) ke jeo bIjI rIte Dina tarIke oLakhAtA hatA, teo pachIthI AjIviko tarIke oLakhAtA thayA ane teo temanA AgevAna vAnI josAnA ne lIdhe philasUphInA stara sudhI unnati sAdhI zakyA. paraMtu AjIvikA saMpradAyanI prAraMbhanI mAnyatAo e bhAratIya saMnyAsIonA vaivAnAsA ke vAnaprastha saMpradAyarUpe amuka lAMbA samayathI astitvamAM hatI. bauddha dharmagraMthonA saMdarbho ApaNane darzAve che ke AjIviko temanA traNa AgevAnone mAnatA hatA, jeo raktavavA, zisA sakriyA ane maravAnI kosAnA, ke jemane temaNe sarvopari sattAdhIzanA zvetavargamAM mUkyA hatA. DaoN. barU mAne che ke nandavaRA, jisI sajivA e A saMpradAyanA sthApaka hatA ema ema saMdarbho maLe che, paraMtu bauddha dharmagraMtho paNa ApaNane temanA vize ApaNane koI vigatavAra mAhitI pUrI pADatA nathI. bauddha jAtako-522 ApaNane samanA ziSyono saMdarbha ApatAM kahe che ke godAvarI nadInA taTe Azrama bAMdhIne rahetA gatipattA nAmanA khyAtanAma saMnyAsI zikSA vA nAmanA eka vidvAna ziSya hato, je paNa potAnA gurunI jema ja ziSyonA bojAthI mukta rahIne pote mAtra - 284 -
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ ekalo ja raheto hato. nandA, vavA ane vikalA vAe nAmonI vacce rahelo virodhAbhAsa avarNanIya rahe che. agatyano ekamAtra muddo e che ke sarapaM ane tenA ziSya siA vavAnA vicAro maMvAnI gosAnAnA naitika upadezo sAthe sAmya dharAve che. ane uparokta virodhAbhAsa hovA chatAM A nAmo vize joke DaoN. baruA durAgrahI nahIM hovA chatAM teo darzAve che ke A nAmo aMgenI vigato vizenI koI paNa tapAsa saMnyAsIonI vaivAnAsA ke vAnaprastha vyavasthA tarapha dorI jAya che ke jemAMthI te (nAmo) uddabhavyAM che. Do. gopANI praznavyAkaraNa, aupApATikAsUtra, sUtrakSitaMgA, bhagavatI sIthAraMgA ane anya jagyAo ke jyAM A sUtra philasUphI (AjIvikA)nI carcA karavAmAM AvI che tenI bhUmikAnA AdhAre kahe che ke tyAM paNa tenA sthApakonAM nAmono nirdeza karavAmAM Avela nathI ane tethI teo e nirNaya upara Ave che ke naMdAvakkA ane kisA sAMkikkA e mahAvIranA samakAlIno hatA ane temaNe AjIvikA saMpradAyanI gauNa vividhatAonI rajUAta karI hatI. temanA mata anusAra AjIvikA saMpradAyanA traNa vidvAno hatA. ApaNI pAse naMdAvakA ane kisA sAMTikkAnA saMpradAyo aMge khAsa kaMI vadhAre jJAna nathI ke jeTaluM gosAlAnA saMpradAya vize che. evo mata dharAvuM chuM ke AgevAnonAM nAmo temaja sAthe sAthe temanI philasUphI koI paNa jAtanA nirdezanA abhAve ApaNe koI cokkasa nirNaya tAravavA tarapha dorAI jaI zakIe nahi, kAraNa ke ApaNe jANIe chIe ke Adya lekhako e koI vyakti vizeSanI nahi, paraMtu (jJAnanA) prakAranI darakAra karI che, ane A Adya lekhakoe tenA sthApako vize jhAjhI darakAra karI nathI, paraMtu temanA dvArA pratipAdita karavAmAM AvelI philasUphInI darakAra karI che. jo ApaNe temane mahAvIranA samakAlIno tarIke temaja AjIvikA saMpradAyanA vividha paMthonA sthApako tarIke gaNIe to muzkelI e UbhI thAya che ke makhkhalI gosAlAnI sAthe sAthe koI paNa jagyAe zA mATe temane vizeno koI ja nirdeza karavAmAM Avela nathI. (AjIvikA sAMpradAyanI) A gauNa vividhatAo vize koI paNa jagyAe koI sAcI - 285 -
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ rajUAta ke koI virodhI-khoTI rajUAta thayelI jovA maLatI nathI. huM mAnuM chuM ke AvA saMjogo heThaLa tAravavAmAM Avelo koI nirNaya pramANavihIna banI raheze. ApaNe AgaLa jANIe chIe ke gosAlAnA ziSyo eTalA sahiSNu na hatA ke jethI teo potAnA harIpha saMpradAyonA dharmopadezakone potAnA saMpradAyanA dharmopadezakone paNa Adara ApI zake. A AjIvikAo vizenI carcAmAM ApaNane temano koI nirdeza kyAreya maLato nathI. A baMne AgevAno astitva dharAvatA hatA ke nahi te aMge ApaNe cokkasapaNe kaMI kahI zakIe tema nathI, paraMtu eka bAbata ApaNe sahI salAmata rIte kahI zakIe tema chIe ke mahAvIranA AvA koI samakAlIno hatA nahi. eka nagna satya e che ke temane variSTha zveta kakSAmAM mUkavAmAM AvyA hatA te hakIkata paNa ApaNane evo koI nirNaya tAravavA aMge manAI kare che ke teo gosAlAnA anuyAyIo hatA. have jyAre ApaNe A be hakIkto vize cokkasa chIe ke teo mahAvIranA samakAlIno na hatA ane teo gosAlAnA ziSyo paNa na hatA ane tema chatAM teo temanI vacce sarvocca Adara pAmatA hatA. ApaNA mATe tadana spaSTa nirNaya e che ke teo koI saMpradAyanA AgevAno hatA, kintu teo mahAvIra karatAM thoDAka samaya agAu thaI gayA hatA. tenA saMdarbhe temanA vizenI badhI ja hakIkato tadana bhUlAI gaI che. jo ApaNe ema paNa mAnI laIe ke teo kyAreya bilakula astitva ja dharAvatA na hatA ane A nAmo kevaLa upajAvI kADhelA banAvaTI hatAM, to paNa A nAmo evI koI vyaktiono nidarza kare che ke jemane aMgenI hakIkato te samaye bhUlAI gaI hatI, ane teno artha evo thAya ke AjIvikoe ema vicAryuM hatu ke gosAlA sivAya paNa evI keTalIka vadhu vyaktio tenI pahelAM thaI gaI hatI ke jemaNe AjIviko saMpradAyanI racanA karavAnI temaja tene lokapriya banAvavAnI javAbadArI potAnA khabhe upADI lIdhI hatI. e hakIkata hatI ke lAMbA samayagALAne aMte AjIvika saMpradAya - 286 -
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ uddabhava pAmyo hato ane te bhramaNa karatA saMnyAsIo ane yationI ToLIo dvArA uddabhava pAmyo hato ane tenI pAchaLa teno potAno itihAsa hato ane A hakIkatane jaina dharmagraMthonuM paNa samarthana prApta thayuM hatuM. bhagavatIsUtra makhkhalI gosAlAnA pUrvajanmonI vArtAnuM varNana kare che. soLa varSa pachI jyAre gosAlA mahAvIrane sabAththImAM maLe che tyAre teo tenI ghArI lIdhelI AgevAnI temaja sarvajJatA dharAvatA dharmaguru tarIkeno dAvo chInavI le che ane kahe che ke, "tuM e ja gosAlo chuM, ke je eka vakhata mAro ziSya hato." gosAlo A paristhitimAMthI chaTakavAno prayatna kare che ane kahe che ke te pote mudala gosAlA che ja nahi. te pote udaya kaMDIyAyA nAmano eka mahAna netA che, je sAta punarjanmo pachI te potAnA A vyaktigata svarUpamAM janmyo che. teno artha kevaLa eTalo ja thAya ke te have agAu jUno e ja gosAlo na hato ke je temano ziSya hato ane tethI tene gunegAra TharAvavA aMge koI pAkI khAtarI na hatI, paraMtu have te udaya kuMDIyAyAnA svarUpe AjIvika saMpradAyanA khyAlone rajU kare che. udaya kuMDIyAyAnAnA AtmAe sAta AgevAnonA svarUpamAM teno punarjanma lIdho ke jeoe keTalAMka varSo mATe judI judI jagyAoe temanA mAlikanA jIvAtmAnuM pratinidhitva karyuM hatuM. gosAlAe jyAre udayakuMDIyAyAnAnA jIvAtmAne grahaNa karyo tyAre jANe ke teNe potAnI jAtamAM teno janma dhAraNa karI lIdho. Do. barUo kahe che tema A bAbatane saMpUrNa rIte lAkSaNika arthamAM arthaghaTana karavAnI temaja samajavAnI AvazyakatA che. udaya kaMDiyAyAnA vizenI vigato kamanasIbe aprApya che. ApaNe udaya kaMDIyAyAnA, naMdavakkA, kisA sAMkikkA ane anyo vizenI puratI vigatonI gerahAjarImAM (temane vizenA) itihAsanI punarracanA karI zakIe nahi, paraMtu niHzaMkapaNe ApaNe ema kabUla karI zakIe ke AjIvikA saMpradAyano uddabhava thayo ane dhIme dhIme temaja makkamatApUrvaka vividha dharmopadezako dvArA teno vikAsa thayo ke jeonA vizenI vigato prApya nathI, tema chatAM e satya che ke makhkhalI gosAlA ane mahAvIranA pUrvenA ziSyo ke jeo te siddhAMto (AjIvikA saMpradAyanA)mAM mAnatA thayA hatA temaNe tene yogya rIte AkAra Apyo ane philasUphInA stara sudhI tene unnata
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyo, samagra saMpradAyanuM temaNe punargaThana karyuM temaja puruSa saMnyAsIo ane strI saMnyAsIo ane sAthe sAthe sAmAnya bhaktonA saMghonI sthApanA karI. * philasUphI viSayaka mAnyatAo : have ApaNe mULabhUta siddhAMto tarapha vaLIzuM AjIvika saMpradAyanA mULabhUta siddhAMto : ApaNA uddezya mATe saMpradAyanA itihAsa karatAM athavA vardhamAna mahAvIranA tenA samakAlIna evA dharma upara teNe je asara pedA karI tene mUlavavA mATe tenA sthApako aMgenI vigato karatAM saMpradAya pote vadhAre mahattvano che. AjIvika saMpradAyanA mahattvanA siddhAMtonI huM nIcenAM mathALAM heThaLa carcA karIza. (1) niyativAda - daivavAda (2) parivartana siddhAMta ane punarjanma siddhAMta (3) cokkasa samaya pachI svayaM saMcAlita utkrAMti (4) samayanI saMkalpanA (5) cha prakAranAM prANIo (6) ATha tabakkA (7) vizva ane mokSa (8) nItizAstra (9) ATha aMtimo (10) cAra peyo ane cAra avejIrUpa pratinidho 1 Olden berg's Buddha : P.70 (1) niyativAda athavA daivavAda : AjIvika saMpradAyano sAra mukta icchAnI RNAtmakatA hoya ema dekhAya che. tadanusAra manuSya tenA paryAvaraNanI marajI viruddhanI bakSisa che. bhagavAna jyAre kuMDAkoliyA nAmanA sadgRhasthanI samakSa upasthita thaine kahe che ke, ''bhale! he devonA priya, te gosAlAnA niyama anusArano saMpradAya che, je kahe che ke parizrama ke mahenata ke zakti ke utsAha-joza ke mAnavIya tAkAta jevuM kaMI hotuM 0288
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI, paraMtu A saghaLI bAbato aparivartanIya rIte nakkI hoya che. tadanusAra A niyativAda e pariNAmavAdanA siddhAMtamAMthI tAravI kADhavAmAM AvelA upasiddhAMto paikIno eka agatyano upasiddhAMta che. te samaye ciMtananA be agatyanA saMpradAyo hatA. puruSArthamAM mAnanArAonA saMpradAya ane prArabdhavAdamAM mAnanArAono saMpradAya. jeo puruSArthavAdamAM mAnatA hatA teo kahetA hatA ke manuSya e tenA karmonuM pariNAma hatuM, kAraNa ke ema kahevAmAM AvyuM che ke, soyantAnaM pi no tALuM mmavanyo 3 vano| jeo pratyeka bAbata mATe vilApa kare che duHkhI thAya che. temane mATe paNa koi Azraya sthAna nathI, teo kevaLa karmathI baMdhAyelA che. prArabdha athavA anya koi zakti ApaNA bhaviSyanuM ghaDatara karI zakatuM nathI, ApaNe ApaNI potAnI guNavattA upara AgaLa vadhavAnuM che. ApaNA karmanI maryAdAnI bahAra evuM kaMi ja nathI ke je ApaNane AnaMda athavA duHkha ApavA mATe paNa zaktimAna hoya. suhasya Tuvasya na jo'pi vAto paro dadAti kubuJciraesA // paraMtu eka anya saMpradAya paNa hato ke je saghaLAM zaktizALI prArabdha ke nasIbanA (bahAnA heThaLa) sahAre javAbadArImAMthI chaTakI jAya che ane AzrayasthAna meLavI le che. nasIba e kevaLa kAyadAno paNa kAyado (sarvoparI kAyado) che ke jenI upara koi ja kAyado nathI. pratyeka vastu pUrvanirmita - izvaranirmita hoya che. jeo ema mAne che ke A tenAM bhUtakAlIna karmonuM phaLa che ke jene lIdhe te duHkhI thAya che te mAnyatAmAM tAravaNIno abhAva che ane teo vastuonI vAstavika prakRtine jANatA nathI. te DAhyo mANasa che, dRSTA che ke je ema jANe che ke duHkha, darda, tIvra vedanA ke jenAthI te pIDAya che te tenA bhUtakALanAM karmonuM pariNAma jarA paNa nathI. AthI UlaTI bAbatano jeo upadeza Ape che te badhA kevaLa jUThThAM che. (i) Akasmika rIte kazuM ja banatuM nathI. pratyeka saghaLuM je che ane je kaMi bane che te badhuM ja kudaratanA kAyadA anusAra pUrvanirmita hoya che. DaoN. gopANI tene A rIte rajU kare che, e prArabdha che ke je vizvanA banAvone niyaMtrita kare che, zaratAdhIna banAve che, kAyadAbaddha ane niyamabaddha kare 289
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. je banavAnuM che, te banIne ja rahe che, ane je banavAnuM nathI, te kyAreya banatuM nathI, ane ApaNA vartamAna jIvananI pratyeka bAbatano AraMbha ane aMta e ja A badhAno saravALo ane padArtha che ema ApaNane vinativAna dvArA zIkhavavAmAM AvyuM che. (sUtrakRtAMga II 1-1 pAnA naM. 287-288) AtmA e kevaLa jIvananI A sAmAnya nATikAmAM akAryazIla prekSaka che. te kazuM ja pAra pADato nathI. te manuSyanuM kazuM ja sAruM karI zakato nathI ke bagADI zakato nathI. tenAmAM kazuMka karavAnI ke nahi karavAnI tAkAta nathI. manuSyanAM sarve prayatno ane azruo (du:kho) prArabdha dvArA pUrvanirmita thayelI hakIkatamAMthI eka zabda paNa bhUMsI nAkhavA mATe zaktimAna nathI. prayatna, tAkAta, zakti, AtmAnuM baLa vagere badhAM ja koi rIte upayogI nathI ane manuSya koi paNa jAtanA pUrvagraha vagara janma ane maraNa temaja sukha ane duHkhanI ghaTamALamAMthI pasAra thavuM ja paDe che.1 jaina dharmagraMtho anusAra gosAlo jyAre mahAvIra sAthe bhramaNa karato hato tyAre keTalAka mahattvanA banAvo banyA hatA ke jemaNe gosAlAne prArabdhanI agamya zaktinI pratIti karAvI. teNe tene parivartananA ke punarjanmanA eka bIjA agatyanA siddhAMtanI paNa pratIti karAvI. manuSya jo bhalo hoya ke mahAna hoya, duSTa hoya ke raMka hoya, paraMtu te je che temAM te koI ja pheraphAra karI zakato nathI. te to kevaLa prArabdhanA hAthanuM ekarmaNyazIla ramakaDuM che, ane (prArabdhane) tAbe thai javuM eja ekamAtra mArga tenI samakSa khullo che. daivavAdano A siddhAMta jIvananI atyaMtakALI rajUAta che. te dRSTithI adRzya nirAzAvAda che ane temAMthI chaTakI zakAtuM nathI. Avo siddhAMta moTA loka samudAyanI tarapheNa jItavA mATe zaktimAna banI zakato nathI, paraMtu gosAlAe tene eka anya philasUphI saMbaMdhI vicAra ApIne narama banAvyo ane teNe goThavyuM ke mRtyu e vyaktinA jIvanano aMta ane uddezya hovAnI zakyatA chatAM paNa te pote aMta nathI. pratyeka manuSya mATe cokkasa samaya pachI utkrAMtinA pariNAme sarvocca bhaluM ane aMtima kalyANa prApta karavAnuM pUrvanizcita hoya che, jemAMthI jhAkaLabiMdu paNa bAkAta nathI. *290 0
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ gosAlAmAM tenA lobhane kAraNe AtmavizvAsa temaja bejavAbadArI bhAvanAmAM vadhAro thayo ane teNe jAhera karyuM ke manuSya koI paNa rIte te je kaMI sahana kare che tene mATe saheja paNa javAbadAra nathI. je kaMI banyuM hoya che te kevaLa anivArya-TALI na zakAya tevuM hoya che ane manuSyanA game teTalA prayatno paNa tene temAMthI bacAvI zakatA nathI. siddhAMtano artha kAryakAraNanA kramane nakAravo te thAya che ane te kevaLa detapazcayavAnuM punarAvartana che. have pachIthI ApaNe joIzuM ke te zI rIte buddhanA upadezanI viruddha jAya che. A siddhAMta e sadutvA doSi e sUtranuM ja pariNAma che.* makhkhalI gosAlAno niyativAda e koI navo ja aphara siddhAMta na hato ke jenI teNe racanA karI hoya. te mAtra e mAnyatAnuM ja punarAvartana che ke je pratyeka hiMdunA hRdayanA UMDANamAM agAuthI ja paDeluM hoya che ane tethI te sArI - nakkara bhUmikA prApta kare che. (kAryanA) kAraNane maroDavA chatAM te satya Thare che. A aMge karavAmAM AvelI AgAhIo gosAlAe dAna meLavyA hatA, talanA choDanuM ane bhAMgelA ghaDAnuM bhaviSya bhAkhyuM hatuM, ke jemAM kasabAnA keTalAka mANasoe loTane pANImAM ogALIne rAba taiyAra karI hatI. A traNe kissAomAM mahAvIre je rIte AgAhI karI hatI te mujaba ja banyuM hatuM ane tenA pariNAmomAMthI chaTakavAnA saghaLA prayatno niSphaLa gayA hatA. A traNa banAvoe gosAlAne khAtarI karAvI ke je pUrvanirdhArita hoya che te mujaba ja bane che. je banAvanuM che te banIne ja rahe che. pharIthI rAjAe kahyuM - ekavAra huM jyAre mastu-kArI-kuzA-rI (makhAlI gosAlA) pAse gayo hato ane tene Aja prazna karyo hato. teNe mane uttara Apyo hato, mahArAjA! vaheMcavuM athavA ApavuM athavA balidAna ApavAno kAyado athavA sAruM ke narasuM, sArAM ke narasAM karmo mATe badalo ke bakSisa, vartamAna aihikajagata ke mRtyu pachI) maLanAruM jagata, pitA ke mAtA athavA deva ke parI athavA sajIva prANIonuM jagata athavA karmazA ke brahmA athavA A vizva ane AvanAruM vizva vagere jevuM kaMIja nathI. AvI vastuo che ema jeo kahe che te badhA ja jUThThAM che. (saMdarbhaH cha pAkhaMDIonA saMpradAyono ahevAla. - 291 -
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ Chinese version of samama sutta Rockhill's life of Buddha, Appendix II nd Bunyiu Nanjio-) abhAnapaNe paNa je banAvoe mahAvIrane tenA ziSyomAM A niyativAdI siddhAMta pratye makkama zraddhA pedA karavA tarapha doryA te kevaLa temanI AgAhIo hatI. (2) parivartana siddhAMta : talanA choDano banAva ja A siddhAMtanA uddabhava mATe javAbadAra che. jyAre teNe choDane jaDamULathI ukhADI nAkhavAno prayatna karyo tyAre aNaciMtavyuM varasAdanuM jhApaTuM ApyuM ane choDa pharI ekavAra mahorI UThyo. gosAlakAne Azcarya thayuM ane teNe mahAvIrane A aMge samaja ApavA mATe kahyuM tyAre temaNe uttara Apyo," he gosAlakA! vanya sRSTinA sajIva padArtho temanA mRtyu pachI temanA mukhya deha (vRkSa)nA vividha bhAgo tarIke janma dhAraNa kare che. (DALIo, mULa vagere).A ja bAbatane gosAlakAe khoTAM dRSTAMto ApIne atArkika rIte vikasAvI ane kahyuM ke mRtyu pachI pratyeka AtmA teno potAno mULa deha ja game eTalI vakhata dhAraNa kare che. jyAre vAstavika rIte jovAmAM Ave to mahAvIre A siddhAMtano upayoga mAtra vanyasRSTi pUrato ja maryAdita rAkhavAnI icchA vyakta karI hatI. A bAbatamAM guru ane ziSya temanA vicAromAM judA paDyA ane tethI teo ekabIjAthI alaga thayA. A samaye gosAlakAe be siddhAMtonI racanA karI, je vijAtivAda ane parivartanavAda hatA. A be siddhAMtonI tAkAta upara teNe potAnI jAtane jina, daSTA tarIke jAhera karI ane soLa varSa sudhI A pramANe cAlyuM soLa varSa pachI te mahAvIrane maLyo ke jemaNe tenI sAthe pUrvanA potAnA ziSya jevo ja vartAva ryo gosAlA potAnA jUnA ziSyatvanA saMbaMdho para paDado pADI devA mAgato hato ane mahAvIra sAthe samAna dhoraNe potAne jina tarIke oLakhAvavA mAgato hato. A paristhitimAMthI chaTakavAnA hetuthI tame ja teNe karelA dAvAne pAra pADavA mATe teNe evA siddhAMtanI zodha karI ke chellA janma agAu maryA sivAya dehathI mukti meLavavA mATe te sAta rUpAMtaro pAme che. bIjA zabdomAM kahIe to pratyeka lAgaNI dharAvavA mATe sakSama sajIva AtmA mRtyu pAmyA sivAya eka ja - 22 -
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAranA dehamAM mAtra sAta vakhata ja rahI zake che ane e ja pramANe agAunA je prakAranA dehamAMthI te mukti pAmyo hoya tevI bAbatamAM paNa Ama ja bane che. A bAbata zrI karmathalA e je kahyuM che tenI sAthe dekhItI rIte ja virodhAbhAsa rajU kare che. AgaLa darzAvelA parivartanano siddhAMta ke je gosAlAe vanya sRSTinA khoTA dRSTAMtane AdhAre rajU karyo hato ke mRtyu pachI manuSya game eTalI vakhata te ja prakArano janma dhAraNa kare che temAM tyAra pachI soLa varSe teNe racelA pazcAtavartI (sudhArelA) siddhAMta anusAra temaNe jAhera karyuM ke manuSya tenA chellA janma pahelAM jemAMthI mukti pAmyo hayo te janma (chellAnI agAuno janma)mAM mAtra sAta vakhata ane chellA janmamAM mAtra be vakhata mRtyu pAmyA sivAya rahI zake che. natthi balaM natthi vAriyaM nittha purisatthamo natthi purisa parakkamo, sabbe sattA InA, viriyA, niti saMkagati bhAva raLatA (minikA P-407) natthi attakAre, natthi parakAre, natthi purisakAre natthi balaM natthi bAriyaM natthi purisadhAmo, natthi purisaparakkamo sabbe sattA sabbepANA sabbe bhUtA sabbe jIvA, avasA, abalA, aviriyA, niyati saGagatibhAva prinntaa| diighnikaay(ra-puSTha 63) 1 Jain Prakash - Uthana-Mahaviranka P-86 Ama e spaSTa thAya ke bIjA (sudhArelA) siddhAMta anusAra chellA janmamAM mAtra be ja vakhata ane tenI agAunA janmamAM mAtra sAta vakhata (sajIva rahI zake che, ema niyaMtraNa mUkavAmAM AvyuM che. bIjA (sudhArelA) siddhAMta anusAra jo ke te agravartI zarata na hatI ke A sAta janmo levA mATe teNe mRtyu pAmavuM joIe ane mRtyu pAmyA sivAya paNa te e ja prakAranA dehamAM sAta vakhata janma dhAraNa karI zake che. zrI karmathalA temanA matAnusAra A baMne virodhI evA siddhAMtomAM sumeLa sAdhavAno prayatna kare che ane teo A (sumeLa bharyuM) saMzleSaNa A rIte rajU kare che. (1) pratyeka jina vanya sRSTinA sajIvonI jema ja mRtyu pachI tenA teja prakArano janma sAta vakhata dhAraNa karI zake che. zrI karmathalA "sAta' e zabdano prayoga kare che kAraNa ke jaina - 23 -
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaja bauddha varNanomAM vAraMvAra teno upayoga karavAmAM Avyo che, jemake sAta siddhAMto, sAta prakAranuM devatva, sAta prakAranuM rAkSasatva vagere. zrI karmathalA AgaLa umere che ke mRtyu pachI ja jIva eja prakAranI yonimAM sAta vakhata janma dhAraNa kare che ane mRtyu pAmyA sivAya evA sAdA kAraNathI Ama banI zakatuM nathI ke mRtyu pAmya sivAya AtmA dehane sAta vakhata badalI zake te nathI to buddhi yukta ke nathI to vyavahAruM. A ja bAbata mATe DaoN. gopANI nIce mujabanuM varNana Ape che. (i) mRtyu pachI pratyeka jIva te prakAranAM prANIonA vargamAM game teTalI vakhata janma dhAraNa karI zake che. (noMdha : temaNe Ama mAtra mahAvIranI viruddhamAM javAnA hetuthI ja karyuM hatuM. mahAvIranA siddhAMtanI AMtarika saccAInI aMte saMpUrNapaNe temane khAtarI thaI hatI tema chatAM paNa temaNe A siddhAMta rajU karyo hato.) (ii) jarUriyAtanuM niyaMtraNa ane mArgadarzana meLavIne te pragati karavAnuM cAlu rAkhe che ane pragati karatI vakhate te vividha kakSAomAMthI pasAra thAya che. (svayaM utkrAMtino siddhAMta) (iii) teNe sArAM karmo ke kharAba karmo, saguNo ane durguNo, pApa ke puya vagere aMge ciMtA karavAnI jarUriyAta nathI. prArabdha e ja tenuM mitra, philasUpha ane mArgadarzaka che. (nItimattAno siddhAMta) (iv) koI vyaktinA daSTi biMdu anusAra vizva e maryAdita che. tene aMgenuM tenuM potAnuM varNana zuddha rIte AdhyAtmika ane bIbADhALa che. Aja prakAranuM varNana ApaNane anya pavitra sAhityamAMthI paNa maLe che. agAuthI nizcita thayelA janma ane maraNanA cakramAMthI pasAra thayA pachI cokkasa ane nizcitapaNe mokSa udbhave che. (mokSano siddhAMta)
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ (vi) mRtyu pAmyA sivAya mokSa pAmatA pahelAnA janmanA enA e ja dehamAM te sAta vakhata parivartanomAMthI pasAra thai zake che (parivartanano siddhAMta) DaoN. barUA vicAre che te ja zailImAM DaoN. gopANI paNa vicAre che ane parivartana siddhAMtane lAkSaNika arthamAM samajAve che. jyAre mahAvIre kahyuM ke gosAlakA temano potAno agAuno ziSya hato tyAre teNe kaMika aMze tArkika bhUmikA upara tenuM khaMDana karyuM ane parivartana siddhAMtanI madadathI teNe tenI mahecchA pUrNa karI. teNe jyAre mahAvIrane sAmo AkSepa karIne kahyuM ke gosAlakA ke je agAu teno ziSya hato te to dhaNA samaya pahelAM mRtyu pAmyo hato ane hamaNAM to te gosAlakAnA mRta zarIramAM rahelo udaya kuMDiyAyAnA hato. vAstavamAM te je kahevA mAgato hato te ema hatuM ke gosAlakA ke je eka vakhata mahAvIrano ziSya hato te pragatinA dRSTibiMduthI have marI paravAryo hato ane tethI ja teno deha teno te ja hovA chatAM te e ja gosAlakA na hato. Ama teNe parivarta zabdano upayoga pAribhASika zAbdika arthamAM ja karyo hato. 'sAta' e saMkhyA mATe ApaNe svecchAe zrI kargathalAnA vicAro sAthe mAnyatA darzAvIe chIe ke te eka sAmAnya saMkhyA che jeno upayoga bauddha ane jaina sAhityamAM karavAmAM Avyo che. DaoN. gopANI AgaLa umere che ke, ''mokSa pahelAMno chello janma e eka lAgaNIzIla manuSyano janma hoya che ke jemAM teNe keTalAMka kAmo ke je agAunA (janmomAM) bAkI rahI gayAM hoya te atyaMta utAvaLathI karavAnAM hoya che. A eka atyaMta mahattvanuM jIvana che ke jemAM teNe ghaNA badhA asAmAnya AdhyAtmika parivartanomAMthI pasAra thavAnu hoya che ke. "jevA pheraphAro gosAlAe zrAvastImAM makhAlA nAmanI kuMbhAraNanI dukAnamAM rahIne karyA. te atyaMta asAmAnya hatuM ane AvAM chellAM parivartano saMkhyAmAM hatAM. jo teNe Avo bhAre aDacaNarUpa ane aTapaTo siddhAMta na zodhyo hota to mahAvIre tene khullo pADIne tene badanAmI na thavA dIdhI hota.'' temanA maMtavya anusAra temaNe kareluM parivartana siddhAMtanuM varNana e ja mAtra dIThe kharI lAge evI samajUtI che. ~295 ~
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ A baMne samajUtIono abhyAsa e ja hakIkata upara pharI pAchA lAve che ke "sAtae saMkhyA aMge koI samAdhAnakAraka khulAso maLato nathI. zrI karmathalAnI evI samajUtI ke mRtyu pachI deha sAta janmo enI eja prakAranI jAtimAM laI zake che e bAbata bevaDI rIte vivAdAspada bane che. jo koI sajIva prANI apavAdarUpe chellA janmathI jyAre khuza hoya tyAyAre zA mATe teNe AvuM sAta janma sudhI (punarAvartana) karavuM joIe ane zA mATe teNe AvuM mokSa pahelAMnA ja chellA janmamAM karavuM joIe. mane lAge che ke karmathalAnuM arthaghaTana have ahIM pramANavihIna che. gosAlakAe kyAreya paNa evuM kahyuM hatuM ke mRtyu pachI tenI teja prakAranI jAtimAM sajIva prANI sAta vakhata janma lai zake che. A bAbata gosAlakA aMgenuM khoTuM arthaghaTana banI raheze. ' A saMjogo heThaLa mane lAge che ke DaoN. baruA ane DaoN. gopANInI samajUtI dIThe vadhAre kharI lAge evI che paraMtu temAM hajI vadhAre khulAso karavAnI jarUriyAta che. vaLI Do. gopANInI samajUtI paNa sAta e saMkhyAne mAnya rAkhatI nathI. vadhumAM Do. gopANInI samajUtImAM prathama muddo vivAdAspada che je kahe che ke jIva te ja prakAranI jAtimAM game eTalI vakhata janma laI zake che. gosAlakAnA agAunA niyativAda ke daivatvavAdanA siddhAMtanA vicAro sAthe A bAbatane pacAvavI atyaMta agharI che, ke jenI anusAra pratyeka prANI pUrvanirmita zreSTha kAryapaddhati vaDe niyaMtrita thAya che. jo vyakti te jeTalA icche eTalA janmo laI zakatI hoya to te prArabdhanA hAthamAM kevaLa niSkriya ramakaDuM banIne rahI jAya nahi ane teno devatvavAda - parivartanavAdano siddhAMta spaSTa virodhAbhAsa pedA kare che. 1 Ajivika sect - A new interpretation * Bhartiya Vidya - - Dr. A.S. Gopani May 1941-Vol Iind P-11. 1941-42-Vol-III chellA janmanI enI eja jAtimAM sAta janmonI samajUtIne lAge vaLage che tyAM sudhI zAbdika arthamAM parivartananuM lAkSaNika varNana utkrAMtimAM pragatino nakazo darzAve che ane A ja bAbata atyaMta saMtoSakAraka lAge che. (kavaLa virodha karavA mATe). - 296 -
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArI samajUtI nIce mujaba che. daivatyavAda, svayaM utkrAMtivAda ane parivartanavAdane dhyAnamAM rAkhIne ApaNe joi zakIe chIe ke gosAlA mAnato hato ke pratyeka sajIvane sArAM ke kharAba karmothI alipta rahIne janmo ane maraNonA cakramAMthI pasAra thavuM paDe che ane te pasAra thAya che ane AvI prakriyA daramiyAna te amuka mAtrAmAM utkrAMti-unnati pAme che ke jenA lIdhe te mokSathI vadhAre dUra hoto nathI. DaoN. gopANI varNave che ke jyAre gosAlAe evA siddhAMtanI racanA karI ke mRtyu pachI pratyeka sajIva tenI teja yonimAM game teTalI vakhata janma lai zake che, teNe Ama phakta virodhAbhAsa darzAvavA mATe ja karyuM ane mahAvIranA siddhAMtanI AMtarika satyatAnI khAtarI hovA chatAM te mahAvIranI viruddhamAM gayo. atre huM mahAvIranA siddhAMtano nirdeza ahIM karyA vagara rahI zakato nathI ke, "vanya sRSTinA sajIva padArtho temanA mRtyu pachI temanA mULa deha (vRkSake choDa)nA vividha bhAgo tarIke janma le che te vAta atyaMta khoTI che, paraMtu temAMthI gosAlakAe tAravelo nirNaya e mAtra devavAda ke niyativAdano siddhAMta ja che. paraMtu teNe jyAre kahyuM ke pratyeka kavacabhIMgaDAMvALAM prANIo mRtyu pachI tenI te ja jAtimAM janma le che, svayaMbhU utkrAnti ane izvara dvArA pUrvanirmitavAdanA siddhAMtonA prakAzamAM te je mAne che, ane teNe mAnavuM joIe te e che ke janma lIdhA pachI prANIonI e ja jAtimAM janma le che te barAbara che, paraMtu teo icche teTalI badhI ja vakhata nahIM, paraMtu jyAM sudhI te vadhAre UMcI kakSAe pahoMcI zake tyAM sudhI ja Ama bane che. vatteoche aMze Ama banavuM e pharajiyAta che sivAya ke tenI te ja jAtimAM janma laine te UMcI kakSAe pahoMce. jyAM sudhI te ucca kakSAne lAyaka bane tyAM sudhI tenI potAnI jarUriyAta mujaba tene Ama karavuM ja paDe che. gosAlakAnA siddhAMta anusAra prANIne mokSa prApta na thAya tyAM sudhI AmAMthI prANI mATe pasAra thavAnAM varSonI saMkhyA cokkasa che. arthAt te 84000 klpo jeTalI che, paraMtu dareka vyakti mATe khAsa karIne janmonI saMkhyA ane khAsa karIne tenI jhaDapa vyaktie vyaktie alaga alaga hoya che. teno AdhAra te khAsa janmanA anubhavomAMthI lAbha ~290
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ meLavavAnI tema ja unnata thavAnI tenI kSamatA upara che. tadanusAra sajIva tenI teja jAtimAM jarUriyAta hoya tyAM sudhI game eTalI vakhata janma le che ane svayaMbhUutkrAMtinA siddhAMta anusAra te mAnava janma prApta kare tyAM sudhI AvI jarUriyAta rahe che. ane A bAbata DArvinanA siddhAMta sAthe paNa susaMgata che. Ama vikAsAtmaka sopAno dvArA te mAnava tarIke janma dhAraNa kare che paraMtu tenI utkrAMti ahIM aTakI jatI nathI ane pragati paNa baMdha thaI jatI nathI. vAstavamAM manuSya tarIkeno janma e prathama tabakko ane atyaMta mahattvanI jarUriyAta che ane te mokSa prApta karavA mATenI anivArya jarUriyAta paNa che. atre e noMdhavuM joIe ke te kevaLa mAnava avatAra ja che ke jemAM mokalavAmAM Avelo AtmA mokSanI apekSA rAkhI zake che. A bAbata jaina temajaM bauddha dharmagraMtho sAthe bilakula kadama milAve che. joke badhAM ja manuSya prANIo eka samAna nathI, paraMtu ekabIjAthI khUba ja judAM paDe che. gosAlakAnA mata mujaba A mAnavaprANIo che prakAranAM che. te temane temanA varNa-raMga anusAra vargIkRta kare che. cha prakAranAM mAnavo che je anya jUthothI alaga paDe che. AmAMnA pratyeka prakAranAM manuSyo khAsa prakArano raMga dharAve che ane pragatinI khAsa kakSA darzAve che. zikArIo, mAchImAro vagere vAdaLI raMga darzAve che ane prathama tAraka cihna darzAve che, jyAre chelluM ane sarvocca sthAna e zreSTha zveta raMga dvArA darzAvavAmAM Ave che ane te saMpUrNapaNe hRdayanI zuddhatA darzAve che. niMdrAvavA, jilA sAMvivecchA ane mallAnI molAnA A chellI kakSAmAM Ave che. cha abhijAtiomAM karavAmAM AveluM A vargIkaraNa mahAvIranA cha prakAranA siddhAMtone maLatuM Ave che ane A aMge ApaNe pachIthI joIzuM. - prathamathI chellI kakSAmAM aDasaTTe ekadama kUdako mArI zakAto nathI ane DaoN. baruA ane DaoN. gopANI Teko ApatAM kahe che ke mokSa pahelAMnA chellA janmamAM deha sAta prakAranA vaizvika pheraphAra anubhave che ane khAlI gosAlAe nirdezelAM A parivartano tenI agAunI bhUlo (duSkarmo)ne dhoI nAkhe che. te jyAre mahAvIrano ziSya hato tyAre te prathama kakSAmAM hato - 298 -
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane soLa varSa pachI te jyAre temane maLyo tyAre teNe mahAvIrane khAtarI karAvavAno prayatna karyo ke te eja jUno tophAnI gosAlA na hato paraMtu pahelAM hato tenA karatAM vadhAre zAMta, gaMbhIra, svastha evo AjIvikA saMpradAyano AgevAna hato. Ama teNe upamAono upayoga karIne karyuM. teNe kahyuM ke udaya kuMDiyAyAnAe sAta tabakkAomAMthI pasAra thaIne potAnAmAM janma dhAraNa karyo hato ane have te saMpUrNa rIte zreSTha zveta vastranI jema zuddha ane svaccha che. joke jaina dharmagraMthomAM teno nirdeza maLato nathI, paraMtu bauddha saMpradAyamAMthI AjIvikAnA saMdarbhazodhatAM ApaNane dazAbUmakA siddhAMta vizeno saMdarbha maLe che. joke bauddha dharmagraMtho paNa A siddhAMta upara kaMI vadhAre prakAza pheMkatA nathI, paraMtu mane lAge che ke jema bodhisattvamAMthI buddha banavA mATe zaTbUmakkA siddhAMta hato ke je darzAve che ke pratyeka bhUmimAM koIne koI saguNa vize bodhisatva sarvasaMpUrNa hatA. te ja pramANe AjIvikA anusAra mAnavajAtamAM janma pAmyA pachI lAgaNIzIla ane AdhyAtmika rIte svaccha thayelo A mAnavajanma pAmelo AtmA jJAtA ke daSTa bane te pehelAM ATha tabakkAomAMthI pasAra thAya che. ATha tabakkA : paraMtu jo ApaNe A ATha tabakkAno siddhAMta svIkArIe to eka zaMkAe UbhI thAya che ke udaya kuMDIyAyAnA kevaLa sAta tabakkAomAMthI pasAra thayo hato e hakIkatano ApaNe samAdhAnakAraka khulAso ApaNe zI rIte karIzuM ? mane lAge che ke saMsAratyAga pahelAno gRhastha tarIkeno tabakko AmAM gaNatarImAM levAmAM Avyo nathI ane ahIM koika badalA pachI ja A badhA vaizvika pheraphAro thAya che. tethI chevaTe badalo maLatAM pahelAM gosAlA gRhastha tarIkenA prathama ane prAraMbhika tabakkAmAMthI pasAra thayo ane tyAra pachI badalo maLyA pachI te sAta tabakkAmAMthI pasAra thayo hato. chevaTe te tenA be puro gAmIo nandAvavA ane zikSA sajavA e prApta karelA unnata tabakkAne samAna tabakko prApta karI zakyo hato. judI judI jagyAe judI judI vyaktionAM nAma ane teNe prApta karelA) tabakkA athavA varSonI saMkhyA dazAve che ke A badhI ja vyaktio - 299 -
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ koI khAsa tabakkAomAM cokkasa sthaLe anukrame cokkasa saMkhyAnAM varSomAM rahyA hatA ane temane eja siddhAtano tenA prAraMbhika tabakkAmAM upadeza ApavAmAM Avyo hato ane have temanA dvArA anyone A ja nAmo ane varSonI saMkhyA ane sthaLo ke jyAM keTalAka dharmopadezako rahyA hatA te aMge upadeza ApavAmAM AvyA hato A badhA vRttAMtone kAMto avagaNavAmAM AvyA che athavA AjIvikA siddhAMtanI vRddhi vikAsanA tabakkAo darzAvavAmAM AvyA hoya te rIte temanuM arthaghaTana karavAmAM AvyuM che. vaLI agAunA vadhu moTI saMkhyAmAM anuyAyIo dharAvatA traNa AgevAnono siddhAMta kALajIpUrvaka racavAmAM AvelA vividha siddhAMtonA prAthamika saMnyAsIonA lAbhArthe A siddhAMtonuM arthaghaTana karavAmAM Avela che. je thavAnuM hoya te thaIne ja rahe che - tethI mane lAge che ke udaya kuMDIyAyAnAnA sAta punarjanmo e cokkasa paNe vaizvika parivartano che athavA gosAlAnA hRdayamAM uddabhavelA AjIvikAnA siddhAMta dvArA darzAvAyelA AdhyAtmika vikAsanA tabakkAo che. tethI ema vAta che ke jaina ane bauddha ahevAlomAM samAnatA dharAvato A sAtano aMka e koI aDasaTTe apAyelo aMka nathI, paraMtu te gRhastha jIvananA tabakkAne bAda karatAM mokSa pAmatAM pahelAMnA chellA mAnava janmamAM pratyeka vyaktie pasAra thavAnA tabakkAo sUcavato cokkasa ane mahattvano aMka che. . pariNAmavAda : svayaMbhU utkrAnti : gosAlA daivavAda ke niyativAdamAM mAnato hato ke je tenI philasUphIno pAyAno paththara che. vizvamAM je kaMI bane che te Akasmika daivayoga bane che, paraMtu je kaMI bane che ane jeno anubhava thAya che te badhAnI pAchaLa kudaratano izvaranirmita-pUrvanirdhArita kAyado rahelo che je gosAlAnA pariNAmavAda ke svayaMbhUutkrAntivAdanI sAthe sAthe cAle che. pariNAmavAdano siddhAMta gosAlAnA nirAzAvAdane zuddha ane cokhkho kare che ane AzAno mahAna saMdezo pahoMcADe che, tadanusAra pRthvI paranI halakAmAM halakI vastu paNa mAnavatAnI dRSTie utkrAMtinA cokkasa tabakke saMpUrNatAnI sarvottama sthiti prApta kare che - eTale sudhI ke eka jhAkaLabiMdu paNa janma janmAMtaranA punarAvartita cakramAMthI pasAra thaIne sarvottama jJAnamaya ucca sthitine prApta kare che. gosAlAno saMpradAya ane - 100 -
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ tenA samakAlIna anya saMpradAyo vacce taphAvata e che ke anya saMpradAyonAM siddhAMtomAM mokSa e sIdhA caDANanA mArgane anusaravAthI prApta thAya che ane tenI saMpUrNapaNe coksAithI AgAhI karI zakAtI nathI jyAre gosAlAnA siddhAMta mujaba astitvanA purnavartita cakromAMthI pasAra thaIne cokkasapaNe prApta karI zakAya che. jIvananI utkrAMti mATe nakkI karavAmAM Avelo lAMbAmAM lAMbo samayagALo A pramANe che - jagata para rahelI halakAmAM halakI vastumAMthI mAnava jevI sarvocca sthitimAM utkrAnta thavAmAM coryAsI hajAra mahAkalpo jeTalo samaya lAge che. A atyaMta lAMbA samayagALAne kalpa ane AMtarakalpa ane e pramANe AgaLane AgaLa ema vibhAjita karavAmAM Avelo che. jaina dharma ane bauddha dharmamAM samayanI kAlpanika vaheMcaNI-vibhAgIkaraNa karavAmAM AvelI che. A badhA ja vibhAgo eka ja bhAta dharAvatA ane namUnArUpa che ane temanI potAnI mAnyatAomAM rahelI samAnatAonA AdhAre hetupUrvaka pADavAmAM AvelA che. saMdarbha : Dighnikaya Commaentary : Sumangal Vilasmi-1 part P-162. Where Buddha ghose has quoted from-Anguttara III-P.383 Ama utkrAMtinI rekhA upara jyAre jIvana AgaLa vikAsa sAthe che tyAre vyaktionuM vividha alaga alaga kakSAomAM vibhAjana, alagIkaraNa ane jUtha pADavAnuM Avazyaka banI jAya che. ane te ApaNane gosAlakA dvArA rajU karavAmAM AvelA cha abajIjAtinA navA siddhAMta tarapha dorI jAya che. pratyeka vyaktigata AtmAe karelA vikAsa ane te je lakSaNo dharAvato hoya temaja teNe prApta karyA hoya tenI kakSAnA AdhAra para A siddhAMta eka mANasane bIjA mANasathI alaga pADe che. A siddhAMta samagra mAnavajAtane cha alaga alaga jUthomAM vaheMce che ane badhAM ja manuSyono A cha paikInA game te eka jUthamAM samAveza thAya che : (1) kRSNAbhijAti : je nimna kakSAnAM karmo kare che evI vyaktiono A jUthamAM samAveza thAya che jema ke mAchImAra, zikArIo ane A prakAranA anya - 301 -
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) nilAbhijAti : potAnA zarIramAM kAMTA bhoMkIne jeo cAra pralayono upayoga kare che tevA yationo samAveza A jUthamAM thAya che. (3) lohitAbhijAti: jeo mAtra eka ja vastra pahere che tevA mahAvIranA ziSyono samAveza A jUthamAM thAya che. (4) hAridrAbhijAti : AjIvika saMpradAyamAM mAnanArAM sAmAnya strI purUSono samAveza A jUthamAM thAya che. (5) zuklAbhijAti : AjIvikanA sAdhuo ane sAdhvIono samAveza A jUthamAM thAya che. (6) paramazuklAbhijAti naMdAvakkA, kisA sAMkikko ane khAlI gosAlAno samAveza A jUthamAM thAya che. AjIvika siddhAMta, abhijAtio ane vezyAnA nirgAthA siddhAMta vacce nikaTano saMbaMdha che. koNa konA RNI che te nakkI karavuM muzkela che. DaoN. jekobI ane DaoN. barUAno abhiprAya che ke lesyAno jaina siddhAMtae abhijAtinA AjIvikA siddhAMtamAMthI uchIno lIdhelo che tema ja tenA para AdhArita che. A darakhAstane ApaNe pachIthI dhyAna para laIzuM. hAlamAM eTaluM kahevuM pUratuM thai raheze ke A badhI ja chaye kakSAo kevaLa (manuSyonA) prakArano nirdeza kare che ane tethI bAkI rahetA badhA temAMthI bAkAta thaI jatA nathI athavA to anya koI khAsa viziSTa saMpradAyamAM paNa temano samAveza thato nathI. Ama udAharaNa tarIke cothI ane pAMcamI kakSAo AjIvikanA bhakto, saMnyAsIo ane saMnyAsIono nirdeza kare che, paraMtu te kakSAo kevaLa temanA pUratI ja niyaMtrita che evuM arthaghaTana karavuM joIe nahi, paraMtu e prakAranI AdhyAtmika prAptinI kakSA prApta karelA sarve mATe te che. teja pramANe aMtima, chellI ane sarvottama kakSA je mAtra AjIvikAnA traNa AgevAnono nirdeza kare che te mAtra e traNa pUratI ja maryAdita che ema samajIne tene mAnya karavAnI jarUra nathI paraMtu teo saghaLA ke jemaNe vikAsazIla utkrAMti dvArA te ja prakAranI hRdayanI zuddhatA prApta karI hoya temano paNa temAM samAveza thaI zake che. tenA potAnA dharmapaMthamAMthI udAharaNo ApyA che tenAthI ApaNe - 302 -
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ evo nirNaya tAravIe te zakya che ke teNe potAnA dharmapaMthanI zreSThatA darzAvavAnI icchAthI Ama karyuM hoya, paraMtu anya dharmapaMthone temAMthI saMpUrNapaNe bAkAta haragIja rAkhavAmAM AvyA nathI ane DaoN. gopANIe temane dharmAdha ane svakendrI gaNAvyA che ema temane gaNAvavA e ayogya ane atArkika banI raheze. jaivika sRSTine lAkSaNika rIte cha acaLa ane virodhI ghaTanAo dvArA varNavavAmAM AvI che jevI ke lAbha ane hAni, AnaMda ane duHkha, jIvana ane mRtyu. (bhagavatI-XV uddezya 1) ApaNe gosAlAnA siddhAMtanAM cAra peyonI nItimattA para athavA AjIvikonA guNalakSaNa upara AvIe te pahelAM ApaNe tenA vyaktigata jIvana mAMthI udbhavelA siddhAMto tarapha dhyAna ApIzuM. temAM mahattvanA siddhAMto e ATha aMtimo-nirNAyako, cAra peyo ane temanA cAra avejIrUpa padArtho vagere che. ATha aMtimo H nirNAyakoH ATha aMtimono siddhAMta e gosAlAe himAyata karelo siddhAMta na hato, paraMtu tenI jiMdagInI chellA divasomAMthI te udbhavelo hato. AjIvikA saMpradAya anusAra AThanirNAyakonA siddhAMtano artha e thAya che ke nIce darzAvelI ATha vastuo kevaLa aMtima che. ane teno pharathI kyAreya uddabhava thavo joIe nahi. A ATha vastuo che : (1) aMtima pINuM (2) aMtima gAna (3) aMtima nRtya (4) aMtima Adara (6) aMtima vAvAjhoDuM-tophAna (6) rAjA zreNikano sasenakA nAmano aMtima hasti (7) mahAzilakaMTaka nAmanuM aMtima yuddha ane (8) aMtima tIrthaMkara | DaoN. gopANInI samajUtI nIce mujaba che. jyAre gosAlakAe mahAvIranI sAme tApazakti choDI tyAre te (parAvartita thaIne) gosAlakAnA dehamAM puna:pravezI. tenI potAnI tApazaktine A rIte virodhI zakti dvArA thayelI pratikriyAnA kAraNe gosAlakAnA dehanI saMvedanAoe paNa baLavAnuM zarU karyuM. Ama je mUrkha vyavahArano upayoga teNe karyo hato temAMthI mukti meLavavA mATe teNe vAraMvAra be hAtha joDIne halAhalA nAmanA tenA ziSya temaja anuyAyIne - 303 -
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAraMvAra Adara ApavAnI ceSTA karI. A bAbato khoTA arthaghaTanane kAraNe samagrapaNe bhaya ane geralAbhamAM pariNamI ane te gosAlakAnA dhyAna bahAra jaI zakI nahi ke je mahadAMze tenI pAchaLanA vAstavika uddezyane chupAvavA mATenI utAvaLamAM hato ane te temane dhArmika zreSThatAo tarIke rajU karavA mAgato hato. - Ama gosAlakAe jo ke nabaLI rIte paNa tene dhArmika bhUmikA pUrI pADavAno ane tenA vartanane dhArmika arthaghaTana ApavAno prayatna karyo, ke je cokkasa ane niHzaMka paNe halakuM kArya hatuM. paraMtu temane aMtima che ema kahevAthI te teno artha ema kare che ke koI paNa vyakti AvI vastuono amala kyAreya karI zakaze nahiteo chellI-aMtima che ane sahuthI upara sarvazreSTha kramAMka dharAve che ane tenA saMpradAyamAM AvA zaramajanaka vartana (aMtimono pharIthI amala karavAnA) mATe koI avakAza nathI. te je samaje che tenuM samApana karIe to teNe je karyuM te prAkRtika rIte ja pUrvanirmita hatuM ane sAthe sAthe te aMtima paNa hatuM. teNe dhAkathI pIDita evAM traNa aitihAsika satyono paNa sAmaveza eTalA mATe karyo hato ke koI duraMdezI vicArazIla vyakti te badhAMnI satyatAne nakArI zake nahi. DaoN. gopANI kahe che ke ATha aMtimonA tenA siddhAMtane dharmazAstrIya, philasUphI saMbaMdhI nItimattAnI daSTie temaja AdhyAtmika daSTie koI ja mahattva prApta thatuM nathI. traNa aitihAsika vastune lAge vaLage che tyAM sudhI temanAthI tene aitihAsika raMga prApta thAya che ane tenAthI AgaLa teno kaMija artha nathI. potAnA zarIramAMthI tApazakti choDIne mahAvIrane jIvatA bALI nAkhavAno gosAlAno prayatna duHkhada rIte niSphaLa gayo tenI koI nA pADI zake nahi ane huM mAnuM chuM ke AnAthI te pote saMpUrNapaNe zaramane kAraNe duHkhamAM DUbI gayo haze. A banAve tenA svAthya upara paNa zArIrika asara karI hovI joie gosAlAe AvI zaramajanaka sthitimAM niSedha karavAmAM AvelAM pINAMono upayoga karavAnuM zarU karyuM haze. e paNa - 304 -
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ azakya nathI ke AvAM pINAne lIdhe unmatta-ardha pAgala jevA thaIne mojIlAM gAna ane nRtyano Azraya lIdho hovo joIe ane chevaTe tenA anuyAyI halAhalAne hAtha joDIne vAraMvAra vinaMtI karavAmAMthI paNa te acakAyo nahi hoya. dArUDiyA manuSyanI jema teNe tenA bhAnasAna gumAvyA haze ane ochovatte aMze teNe pote zuM karyuM hatuM tenI gaMbhIratAnuM bhAna thavAthI teNe ajANapaNe AvAM kRtyo karyA hovA joIe. - mane khAtarI che ke gosAlA jyAre bhAnamAM Avyo haze tyAre teNe potAnAM karmo mATe UMDI dilagIrI anubhavI haze ane tenA ziSyone cetavaNI ApI haze ke je aghaTita dhRNita vartanono te zikAra banyo hato te kevaLa aMtima hatAM ane te have pachI kadApi tenA dvArA ke tenA anuyAyIo dvArA punarAvartita thavA joIe nahi. - Do. gopANI mAne che temanI sAthe huM saMmata thato nathI ke teNe potAnA vartanane dhArmika bhUmikA pUrI pADavA mATe temaja tenuM dhArmika arthaghaTana karavA mATeno prayatna ryo hato tenuM sAduM kAraNa e che ke AvI bAbata karavA jeTalo gosAlA badamAza paNa na hato ane mUrkha paNa na hato, kAraNa ke jo te badamAza vyakti hota to teNe potAnAM duSkRtyo upara paDado pADavAno prayatna karyo hota athavA to tene badale te ema kahI zakyo hota ke A duSkRtyo mArAM potAnAM hatAM ja nahi, paraMtu mArA dehamAM anya koIe praveza karIne te karyA hatAM. ane atre ApaNe e noMdhavuM joIe ke Ama kahevuM e kaI asvAbhAvika nathI, kAraNa ke ApaNe joyuM che ke jaina lekhakoe vAraMvAra teo je vaktavya temanA AgevAnanA mukhamAM na mUkI zake tema hoya te temaNe siddhArtha vyaMtaranA mukhamAM mUkeluM che. bIjuM ke gosAlA kaMI eTalo badho mUrkha na hato ke AvA prayatno mahadAMze tene lokamatanI daSTie atyaMta halako pADI zake che e hakIkatanuM tene bhAna na hoya. trIjuM ke bhagavatI ahevAla ke je A siddhAMtano saMdarbha zodhe che te paNa tenI maraNonmukha kabUlAtano saMdarbha Ape che ke jemAM te pote kahe che ke te pote jina, dRSTA ke jJAtA nathI, paraMtu te sAmAnya mANasathI paNa utaratI kakSAno che. tenI kabUlAta spaSTa paNe tenI para AvA koi uddezya aMgeno je - 305 -
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aropa lagAvavAmAM Ave che tenI sAthe susaMgata nathI. to pachI A siddhAMta kevI rIte udbhavyo ane tene mATe nyAyasaMgata zuM hoI zake. kevI rIte cAra nimnakakSAnAM karmo traNa aitihAsika hakIkato sAthe samudAya racI zakyA ? mArI dhAraNA che ke gosAlAnuM jyAre mRtyu thayuM te ja vakhate traNa avismaraNIya aitihAsika banAvo banyA, je hatA mahAna jhaMjhAvAta, mahAna aNaciMtavyuM yuddha ane mahAna hasti. A badhA rahasyamaya banAvo paraspara saMmilita thaine gosAlAnA mRtyune pavitra asara bakSI. gosAlA pote AjIvikA saMpradAyano mahAna AgevAna hovA chatAM tene bhUlathI para evA guru tarIke jovAmAM Avyo, Amato te sAmAnya rIte to tenA jevI koI paNa vyaktinI mAphaka saphaLa thayo na hota. e paNa tadana zakya che ke samakAlIna saMpradAyomAM tenA taraphanA UMDA Adarano abhAva hovo joie ane tenA chellA divasomAM banelA A badhA banAvono sUra tene utArI pADavA-halako pADavA mATe milAvavAmAM Avyo hoya. ane AjIvikanA anuyAyIo ke jemane mATe tenI pratiSThA e sarvasva hatI te kevaLa eTalA mATe ja nahi ke te teomAM sarvazreSTha hato, paraMtu taduparAMta e kAraNe ke teo tenA anuyAyIo hatA ane temanA AgevAnanI pratiSThAnI sAthe sAthe te temanA saMpradAyanI pAyA uparanI mukhya ImArata rUpa hato. AmAM eka e uddezya paNa hato ke gosAlAnA be anuyAyIoe tene chellA tIrthakara tarIke gaNAvyo hato ane teno evA samaye udaya thayo hato ke jyAre anya banAvo banyA hatA te sau karatAM e traNa mahAna banAvo sauthI zreSTha TharyA hatA. ajJAnI anuyAyIoe A traNa banAvonI sAthe sAthe nRtya, bAna, AmaMtraNa ane pINAMnI goThavaNa karI ane Ama temanA guruno doSa kADhavAmAMthI para evo dekhAva Ubho karyo, je temanA matAnusAra A traNa banAvonI jema ja te mAnavajAtano chello mahAna dharmopadezaka hato. ~ 306
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ emAM koIja Azcarya nathI ke AvA mahAna dharmopadezakanAM chellAM karmoe tenA ziSyone temanA gurune vadhAre ucca ane unnata tarIke rajU karavA mATe preryA hoya. ApaNe jANIe chIe ke gautama buddhanuM chelluM bhojana ke je DukkaranA mAMsanu baneluM hatuM ane jene anya lokoe jAheramAM vakhoDI kADhyuM hatuM, chatAM kevI rIte tene temanA anuyAyIoe guNavattAyukta gaNAvyuM hatuM. teo ema kahetAM paNa acakAyA na hatA ke Izvare temAM zreSTha sugaMdhita dravyo umeryAM hatAM, kAraNa ke te temanA mahAna gurunuM chelluM bhojana hatuM. ATha aMtimono A siddhAMta gosAlAnA siddhAMtano aMtargata bhAga banato na hato ane te kevaLa temanA anuyAyIonI zodha hatI. cAra pINAMo ane temanI avejIrUpa cAra padArtho : A siddhAMta anusAra saMnyAsI ke jeNe pratijJAo lIdhI hoya tene kevaLa nIce mujabanAM cAraja pINAM pIvAnI chUTa ApavAmAM Ave che-jevAM ke gAya jenuM visarjana kare te, hAtha vaDe ghaDAyuM hoya te (kuMbhAranA ghaDAnuM jaLa), sUrya dvArA jene tapAvavAmAM AvyuM hoya te ane khaDakamAMthI je nIce paDatuM hoya te. A cAra peyo che. paraMtu badhA ja kissAomAM AnI paravAnagI ApavAmAM AvatI nathI ane tethI nIce mujabanA cAra temanA avejIrUpa padArtho che. (1) jaLathI bhInI ke ThaMDI thayelI tAsaka athavA zIzI athavA ghaDo athavA baraNI ke jemAMthI pIvAne badale nIcovIne athavA moMthI dabAvIne katya, mudga mass ke simbali bears ke teo jyAre moMethI cavAya evAM pocAM ke rAMdhyA vagaranAM ke nIcovI zakAya tevAM athavA moMethI dabAvI zakAya tevAM hoya te kerI athavA hog ptutm athavA Jujute (garavALAM) phaLo athavA tinduka phaLo ke je pocAM ane rAMdhyA sivAyanAM hoya tyAre temano rasa pIvAne badale tene dabAvIne moMethI cUsIne ke nIcovIne pIvAM joIe. AnA anusaMdhAnamAM DaoN.barUA mAne che te taddana tarkayukta che. teo mAne che ke cAra pINAMo ane temanA avejIrUpa cAra padArtho A badhAM ja AmaraNAMta upavAsanA AkarA tapa sAthe saMkaLAyelAM che ke jenI sAthe AjIvika saMpradAye viziSTha prakAranI dhArmika pavitratA ane AdhyAtmika ~306~
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUlyane joDyuM che. A bAbata jene jaino kahe che tema dhArmika prANatyAganA kramika traNa tabakkA sAthe saMbaMdha dharAve che. prathama tabakkAmAM mRtyu pAmanAra AjIvika saMnyAsIne kaMIka pIvAnI paravAnagI ApavAmAM Ave che. jema ke gAya jenuM visarjana kare che te, hAtha vaDe je ghaDAyuM hoya te sUrya dvArA jene tapAvavAmAM AvyuM hoya te ane je khaDakamAMthI Tapake che te. bIjA tabakkAmAM tene avejIrUpa padArtho sivAya anya kazuM ja pIvAnI paravAnagI ApavAmAM AvatI nathI. dA.ta. tenA hAthamAM pakaDelI tAsaka athavA zIzI athavA ghaDo athavA baraNI ke jemAMthI kazuMka pIvAne badale nIcovIne ke moMthI dabAvIne kerI ke jaradAluM ke Iujute fruit ke Tinduka fruit ke teo jyAre moMthI khAI zakAya tevAM pocAM ke rAMdhyA sivAyanAM hoya tyAre teno rasa pIvAne badale Kalya athavA Mudga 244 al Masa 24491 Simbali bears } dal gule miell khAI zakAya tevAM pocAM ke rAMdhyA sivAyanAM hoya tyAre temane nIcovIne ke moMethI dabAvIne pIvAM joIe. ane chellA tabakkAmAM teNe te paNa choDI devuM paDaze - tenA vinA paNa calAvI levuM paDaze. zuddha pINAM levAnuM tapa karatI vakhate AjIvika (saMpradAyanA anuyAyI)e ekIsAthe be mAsa sudhI ema kramika rIte kula cha mAsa sudhI khullI jamIna upara athavA lAkaDAnA pATiyA upara athavA darbhanA ghAsa upara sUI javuM paDe che. A darzAve che ke A prakAranA tapa mATe vadhumAM vadhu cha mAsano samayagALo nakkI karavAmAM Avyo che. te paikIno dareka tabakko be mAsano hoya che ane e rIte dhArmika rIte prANatyAganA sAdhananI madadathI mokSa prApta karavAnI A AjIvika saMpradAyanI navIna paddhati che. AmaraNAMta upavAsa karIne prANatyAga karavAnI A navI paddhati traNa tabakkAnA mArganI paddhati sAthe sAmya dharAve che. jagata : A jaivika jagata gosAlakAnA mata mujaba cha prakAranI acaLa ane virodhI ghaTanAonuM baneluM che, jema ke lAbha ane hAni, AnaMda ane duHkha, jIvana ane mRtyu. bhagavatI-XV-B-1) - 308 ja
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ (gosAlakAnA mata anusAra A jagata) prAraMbhavihIna che ane eTalA mATe te anAdi che, paraMtu tene nizcita aMta hoya che. vyaktinA daSTibiMduthI jagatane aMta che. ane tethI cokkasa samayagALAne aMte tene (vyaktine) khAtarI che ke te jagatanI bahAra haze. jo ke te samayagALo dekhItI rIte lAMbo samayagALo haze paraMtu tema chatAM tene mATe te aMtavihIna nahIM hoya ane tema chatAM lAMbe gALe vyaktine mokSa prApta thaze ane te anya evA jagatamAM jaze ke jene aMta nahIM hoya kAraNa ke te (aMta) to vyakti mATe haze ane te evA samayamAMthI pasAra kadI nahIM thAya ke jyAre badhI ja vyaktione mokSa maLI jAya. Ama A jagata kAyama mATe cAlyA karaze, paraMtu je pUrvanirmita rIte saMta koTinI bahAra hoya tevI viziSTa vyakti mATe Ama (aMta vihIna sthiti) nahIM hoya. AjIvikAnA anuyAyIonI nItimattA ane cAritrya : AjIvika saMpradAyanI sauthI kharAba ane sauthI nabaLI bAbata jo koI hoya to te tenI nItimattAnI che. nItimattA H AjIvika saMpradAyano sauthI kharAba ane sauthI nabaLo muddo e tenI naitika philasUphI che. gosAlA mAnato hato ane teNe upadeza paNa Apyo hato ke natthi kusalAkusalam kammAnI, natthi sukkatadukkatanam phalam vipAko, yete idhAloke khAttiya te parA lokam gantApi punAkhattiyA bhavissanti (minindra paMda). punarjanmanA cakramAMthI pasAra thavuM ja paDe che ane ApaNane cha acaLa ane virodhI ghaTanAo jevI ke AnaMda ane duHkha, lAbha ane hAni, jIvana ane mRtyu vagerenI jarUriyAta avazya paDe che. vakhAranI aMdara raheluM anAja droNa nAmanA eka viziSTa mApa vaDe, tene kharekhara khAvAnA upayogamAM lIdhA sivAya khAlI karI zakAya che, paraMtu ApaNe ApaNA punarjanmanA cakrane nAnuM ke moTuM banAvI zakatA nathI. ane koI paNa vyakti te ja pramANe pote sArAM ke narasAM karmo kare to paNa AnaMda ane duHkha, lAbha ane hAnine nivArI zakatI nathI. - upAsakA - 309 -
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ - prakaraNa Vaa ane VII. dIdhdhanikAyA samaggAphalasUtta. sAruM ke kharAba, sadguNa ke durguNa, pApa ane puNya, guNa ane doSa jevuM kaMI ja nathI. ApaNe je kaMI karma ane vartana karIe chIe te prArabdha dvArA prerita hoya che ane ApaNe pote tene mATe bilakula javAbadAra nathI. (Acharangal. 7, 8, 12) 12, 18-B, 8, 18-S, 14-S; JP. Points of his Philosophy... Duty of a man personal charactor : P. 16, P. 18. A kadAca gosAlAnA nItimattAnA siddhAMtanuM khoTuM arthaghaTana che. e hakIkata kahevAthI koI phAyado nathI ke te (gosAlakA) Izvara nirmita viziSTa devI vyavasthAmAM mAnato hato ane tenA mata mujaba manuSya e kevaLa janmo ane punarjanmo, jIvana ane mRtyunI sAMkaLamAM ADakhIlIrUpa che. tene potAnI jAte koI paNa karma karavAnI kSamatA bakSI nathI ane tene mATe je kaMI karavAnuM pUrvanirmita nizcita thayelA hoya che taddanusAra ja te karma kare che. nirdhArita thayeluM hoya taddanusAra ja te sahana kare che ane tene mATe teno koI ja aMta nathI, koI ja TUMko mArga nathI ke tene TALavAnI koI chalAMga nathI. prArabdhano zAzvata niyama che ke je ApaNAM badhAM ja karmo ane ApaNI saghaLI yAtanAonA mULamAM te rahelo hoya che. manuSya pote je rIte pasaMda kare te rIte karma karavA mATe mukta nathI. teno tAga na meLavI zakAya evA kAyadA dvArA te doravAya che, mArgadarzana pAme che ane preraNA pAme che. kamanasIba manuSya A atizaya zaktizALI kAyadAne tAbe thAya che, te tene paDakArI zakato nathI, jo pUrvanirdhArita na hoya to A kAyadA pramANe) eka kIDI paNa hAlI cAlI zakatI nathI. A saMjogomAM manuSyane tenAM kartavyo ane karmo mATe javAbadAra Theravavo e ayogya nahi to anyAyI to che ja kAraNa ke te pote te (kAryo ane karmo)no kartA nathI. bIjI bAju gosAlA mAnato hato ke astitvanI kramika goThavaNImAM manuSya sarvocca sthAne birAje che. tenA nAmane yogya evI tenI svataMtratA e kAyadAno amala karavAmAM rahelI che ane sarvocca prANI tarIke manuSyanuM - 310 -
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ kartavya e kAyadA anusAra vartana karavAnuM che ane tethI teNe pote potAnI svataMtratAno mahattama upayoga karavA mATe anyanA adhikAra kSetramAM anadhikRta praveza karavAnuM karma ke vartana karavuM joIe nahi, teNe anyano vicAra karavAvALA temaja vivekI, jIvanamAM pavitra, jIvita prANIono saMhAra karavAthI dUra rahenArA, dunyavI mAlikIpaNAnA bhAvathI mukta banavuM joIe. teNe jIvananI jarUriyAtone laghuttama hade ghaTADI devI joIe ane sarvazreSTha ane sarvocca banavA mATe mathyA karavuM joIe. (Digha-54, Angutarra-III 383-384. Maiihim-I.P. 238 Auppatika Sutra Sec. 120 Barua) paraMtu gosAlA aMge jeTalI TIkA tenA TIkAkAroe karI hatI eTalI ja gerasamaja tenA ziSyoe paNa karI hatI, kAraNa ke gosAlAnA ziSyoe ApaNAM saghaLAM karmonA mULamAM rahelA zAzvata niyamanA tenA siddhAMtanuM arthaghaTana evI rIte karyuM ke saghaLAM ayogya vartano karavAno jANe ke temane paravAno maLyo hoya ane sAmAnya rIte samAja mATe tema ja vyaktigata rIte saMpradAya mATe tenuM bhAre anarthakArI pariNAma AvyuM. have pachI ApaNe joIzuM ke gosAlAnA nItimattAnA siddhAMta aMgenuM A khoTuM arthaghaTana zI rIte tenA ziSyone naitika AcaraNanI zithilatA tarapha dorI gayuM. AjIvikAonuM cAritryaH A AjIviko (arthAta AjIvika saMpradAyanA anuyAyIo)nuM cAritrya e vidvAna paMDito dvArA kaDakaTIkA tema ja niMdAno viSaya banyuM. teo badhA AjIvikA saMpradAyanA anuyAyIonA vartananI temanA taraphathI jhATakaNI kADhavAmAM ekamata che. adhikRta dharmazAstronI anupasthitimAM samakAlIna saMpradAyonA ahevAlo upara vadhAre bharoso rAkhavo paDe ema che. A ahevAlo pUrvagrahayukta che, paraMtu kharAbamAM kharAba bAbata e che ke teo ekabIjAthI eTalA badhA virodhAbhAsI che ke temAMthI satyane tAravavuM e atyaMta muzkela che. have ApaNe bauddha ahevAlo vize joIzuM. | Majhima Nikaya I. 238 e AjIvikanA anuyAyIono sauthI vadhAre tiraskArapAtra zabdomAM saMdarbha ApatAM te temanA mATe kahe che - 311 -
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ B, acelakA muttAcarA hatthA pAlekhAnA, nA eha bhadAntakA, na tattvA bhadantikA, nA abhihatam, nA uddhaAkatam nA nimantam dadiyAnti, te ekAgarikA, vahonti, ekA topikA...satthA topikA Adi / bauddha mahilA vizAkhA mATe kahevAmAM AvyuM che ke AjIvikone joIne ja teNIe TIkA karI ke, "AvI nirlajja, viveka ane sabhyatAnI bhAvanAthI saMpUrNapaNe rahita evI vyaktio ahaMnto hoI zake nahi.' riyovanA, buddhanA jIvana aMgenuM tyArapachInuM pratinidhirUpa lakhANa paNa AjIvikono saMdaUM evA ja ekasarakhA tiraskArapAtra sUramAM Ape che. AjIviko mUtratyAga ane maLatyAga UbhA rahIne ja karatA hatA, teo UbhA rahIne khAtA hatA temaja pItA hatA. jeo temane AmaMtrita karatA hatA temanI pAsethI teo dAna svIkAratA nahi athavA jeo temane besavA mATe vinaMtI karatA hatA temanI pAsethI paNa teo dAna svIkAratA nahi ke khAsa karIne temane mATe ja taiyAra karavAmAM AvyuM hoya tevuM dAna paNa teo svIkAratA nahi. teo kyAreya koInuM ApeluM AmaMtraNa svIkAratA nahi. teo je strI potAnA bALakane stanapAna karAvatI hoya athavA tenI sArasaMbhALa letI hoya athavA to strI sagarbhA hoya to tevI strIo pAsethI paNa teo dAna svIkAratA nahi. (AjIvikAo mijabAnImAMthI madirA ke mAMsa ke anya koI vyaMjano svIkAratA nahi. temanAmAMnA keTalAka ekAda koLiyA jeTaluM athavA be koLiyA jeTaluM athavA vadhumAM vadhu sAta koLiyA jeTaluM ja khAtA. - temanA paikInA keTalAka kevaLa eka ja gherathI athavA vadhumAM vadhu sAta gherathI bhikSA mAgatA. majijhamanikoyamAM evo nirdeza karavAmAM Avyo che ke je strIonA putro mRtyu pAmyA hoya tevI strIo sAthe teo temanA putro tarIke rahetA hatA. AjIvikA saMpradAyanA AgevAnanA potAnA vize paNa evI noMdha karavAmAM AvI che (I. 6. P. 391 sUtrakSitajJA) jemAM teo kahe che ke eka saMnyAsI mATe ekAkI bhramaNa, zItaLa jaLa, puSkaLa bI dharAvatAM phaLo ane strI sAthe AnaMda mANavo e badhI bAbatonI bilakula manAI - 12 -
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAmAM AvatI nathI. putravihIna strI sAthenI sobatamAM teo jyAre rahetA hatA tyAre prArabdhanA saMpradAyanA mULabhUta siddhAMtono temane upadeza ApavAnI sarvottama taka teo meLavI zakatA hatA. teo temane sAMtvanA ApavAnI pharaja paNa bajAvatA hatA. gosAlA pote halAhalA nAmanI kuMbhAraNa sAthe raheto hato te Avo ja mudAsarano banAva hato. A saMdarbho uparathI keTalAka vidvAnoe nirNaya tAravyo hato ke jyAre AjIviko uparokta prakAranI mAnad sevAo svIkAratA hatA tyAre sadUgRhastha tarIkenI koI paNa javAbadArI potAnA zire vahoryA sivAya lagna jIvananA saghaLA lAbho laNI letA hatA ane vaLI teo potAnA saMpradAyano pracAra-prasAra karavAnuM kArya karavAmAM paNa teno upayoga karatA hatA. paraMtu A badhA uparAMta paNa udAnakathA - e nAmanA bauddha pustakamAMthI paNa saMdarbha maLe che je A AjIviko mATe bahu ja kharAba bole che, taddanusAra AjIviko viSaya laMpaTatAyukta badhA ja prakAranA AnaMda mANatA hatA eTaluM ja nahi, paraMtu strIonA samudAya sAthenA saMbaMdhono harIpha saMpradAyonI viruddhamAM temanI pratiSThAne nukasAna pahoMcADavA mATe temaja temanI viruddha aphavAo phelAvavA mATe paNa lAbha letA hatA. - "katham sA buddhimAna bhavati puruso vyaMjana vitAha lokAsyA pasyAto yo AyAma grAme carati nAganAkAli yAsyAyAma, idruso dharmAha, purustala lambAte dAsA / tasyA vaitsavanI - 2nA - vanavA sthita " (Courtesan - Divya Vadana P. 165) . evarUpA hiriottapa virahitA arahantA nAma na honti // dhammapada aTThakathA P. 400. 1. DaoN. baruA kahe che ke ema mAnavAne mArI pAse kAraNa che ke ciMca ane suMdarI viSayaka bauddha vArtAomAM AjIvikonI anaitikatA ane siddhAntavihInatAno pUrAvo gupta rIte rahelo che ke jeo (AjIviko) buddhane temanA cAritrya aMgenI nukasAnakAraka aphavAo phelAvIne temane muzkelImAM mUkavAnI ceSTA karavAmAMthI paNa teo pAchA haThatA na hatA ane temanI upara temanA strIsamudAyanI ziSyAo paikInI - 13 -
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ bene temanI potAnI mAlikInI vastu gaNIne pachI temanI hatyA karavAno Aropa (buddha u52) mUkatAM paNa teo acakAyA na hatA. jo ke A vArtAo nirdeza Ape che ke badhA ja pAkhaMDIo kAvatrAmAM joDAyelA hatA ane tethI te pArakhavuM muzkela bane che ke AvuM joDANa e hakIkatane kAraNe zakya banyuM hatuM ke svAthi ke jyAM A dRzya bhajavAyuM hatuM te sattAvAra rIte AjIvikonuM mukhya mathaka hatuM, ane AjIviko anya pAkhaMDI saMpradAyo sAthe paNa saMgharSa karatA hatA. A badhA upara TAMkavAmAM AvelA saMdarbho svAbhAvika rIte ja ApaNane evI mAnyatA tarapha dorI jAya che ke badhI ja AjIvikAo ke jemAMthI temanA AgevAno paNa bAkAta nathI te badhA ja naitika prAmANikatAthI vaMcita hatA temaja teomAM temanA uddezya pratyenI gaMbhIratA ane nikhAlasapaNAno abhAva hato. A mAnyatA mahadAMze e hakIkatamAMthI tAravavAmAM AvI hatI ke A AjIvikoe phala jyotiSazAstra tema ja saMketacihnonuM arthaghaTana karavA aMgenAM citro darzAvavA jevA vyavasAyo svIkArIne temanI jAtane TakAvI rAkhI hatI tema ja lokapriya paNa banAvI hatI. teo pote e bAbatano nirdeza karavAnA pUrAvarUpa hatA ke teo A prakAranAM sAMpradAyika dRzyonI rajUAta karavAmAM niSNAta hatA ane A bAbatamAM temanAmAM atizaya ane sahuthI uttama aSTAMganImittA hato. paraMtu Ato DhAlanI eka ja bAju che, ane anya saMdarbhone dhyAnamAM na levAmAM Ave ane kevaLa A ja saMdarbhonuM temanA darzanI mUlyane AdhAre ja arthaghaTana karavAmAM Ave to tenAthI AjIvikone anyAya karyo che ema gaNAze ane taduparAMta lagabhaga cAra zatAbdio sudhI temaNe je mahattvanuM sthAna prApta karyuM hatuM temaja je mAna-Adarano temaNe dAvo karyo hato tema ja mAMgaNI karI hatI tene varNavavuM e ApaNe mATe muzkela banI jaze. tapa ane pavitratA temaja Indriyadamana ane mitAhAravihAranA e jamAnAmAM AjIvikasaMpradAyanA svacchaMdI ane svecchAcArI anuyAyIo mATe paga mUkavAno AdhAra meLavavAnuM A sivAya azakya nahIM to muzkela to banI ja gayuM hota. buddhe pote paNa ema kahIne rajUAta karI hatI ke be prakAranA AcAryo che. eka to viSayalaMpaTa jIvana hoya tevA ke joo * 314 -
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene mATe atyaMta paravAnedAra hoya tevI jiMdagI jIve che ane bIjA ke jeo saMpUrNa rIte saMnyAsInuM jIvana jIve che. gosAlAno samAveza prathama prakAramAM ane mahAvIrano samAveza bIjA prakAramAM thAya che. e AzcaryanI vAta che ke svacchaMdIpaNuM - svecchAcArIpaNuM hovA chatAM gosAlA saMnyAsI evA mahAvIranA Indriyadamana temajabuddhanA mitAhAravihAra (madhyamamArga) sAthe khabho milAvIne aDoaDa Ubho rahI zakyo. e jovuM paNa Azcaryajanaka che ke gosAlA saMnyAsI evA mahAvIra ane zAMta-svastha-gaMbhIra evA buddha sAthe aDoaDa khabhekhabho milAvIne Ubho rahI zakyo ane sAthe sAthe teno saMpradAya mahAvIranA Indriyadamana ane buddhanA mitAhAravihAra - madhyamamArganI sAme vikasato rahyo. $2496 Commentary on verse 306 fase and reft episode. paraMtu ApaNe DhAlanI bIjI bAjune paNa ApaNI dRSTithI ojhala thavA devI joIe nahi. AjIviko kyAreya mAMsa ke madirA svIkAratA nahi. A bAbatanuM arthaghaTana virodhI saMpradAyo dvArA) evI rIte karavAmAM AvyuM che ke te to kevaLa jAhera janatAnI sahAnubhUti prApta karavA mATeno tukko - jAherAta bAjI ja hatI, paraMtu mane lAge che ke moTA bhAganA AjIvikonI bAbatamAM uparokta be vastuothI dUra rahevAnI temanI mAnyatAmAM kharo bhAva-saccAI rahelI hovI joIe ane temane aMge je (khoTI) rajUAta karavAmAM AvI che tenA karatAM kaMIka judA ja prakAranuM jIvana jIvatA hovA joIe. jaina ane bauddha dharmagraMtho paNa ApaNane A bAbatanI jhAMkhI karAve che. Ama e ja majijhamanikAya ke je UbhelI sthitimAM temanA mUtra tyAga ane maLatyAgano saMdarbha Ape che te khAtarIpUrvaka kahe che ke jeo temane AmaMtraNa Ape athavA temane besavAnI vinaMtI kare temanI pAsethI teo bhikSA svIkAratA nahi, khAsa karIne temanA mATe ja taiyAra karavAmAM AvI hoya tevI vAnagIonI bhikSA paNa teo svIkAratA nahi. teo koInuM AmaMtraNa kyAreya svIkAratA nahi ane teo je strI potAnA bALakane stanapAna karAvatI hoya athavA tenI sAravAra karI rahI hoya athavA to - 315 -
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ te garbhavatI hoya tevI strI pAsethI paNa teo bhikSA kyAreya svIkAratA nahi. AjIviko mAMsa ane madirA athavA mijabAnImAMthI koI vAnagIo svIkAratA nahi. teo nagnAvasthAmAM ja rahetA ane bhramaNa karatA. temanAmAMnA keTalAka ekAda koLiyA jeTaluM ke be koLiyA jeTaluM ke vadhAremAM vadhAre sAta koLiyA jeTaluM ja anna khAtA, temanAmAMnA keTalAka kevaLa eka ja gherathI athavA vadhAremAM vadhAre sAta gherathI bhikSA mAgatA ane temanAmAM keTalAka to evA hatA ke jeo ekAMtare divase ja bhojana letA. (saupapAtisUtra P. 104. Maiihima Nikaya. I.P. 238) A AjIviko dvArA karavAmAM AvatI tapazcaryAo aMgenA saMdarbho paNa puSkaLa maLe che. sthAnAMgamAM A AjIviko dvArA karavAmAM AvatI tapazcaryAone cAra prakAramAM vaheMcavAmAM AvI che. 3khkhAtara, ghoratapa, rasanIlluhanAtA ane sAmalInAtA. bhagavatIsUtra zataka-15 uddezya-1 cAra pIvA lAyaka padArtho ane cAra temanA avejIrUpa padArthono saMdarbha Ape che ane cha mahinA sudhI zuddha pINAM pIvAno siddhAMta paNa te nirdeze che, jemAM ekIsAthe be be mAsa mATe kramika rIte khullI jamIna upara ke lAkaDAnA pATiyA upara ke darbha ghAsa upara sUI jaIne teo kula cha mAsano samaya vyatIta karI tapazcaryA karatA hatA teno paNa nirdeza kare che. vadhumAM homahaMsa vyAkhyAnomAMthI paNa nirdeza thayelo ApaNe zodhI zakIe chIe ke AjIvikAo eja parizramayukta paddhatine satyanI prApti mATe temaja adyuta vizva prApti mATe anusaratA hatA. (M.N. P. 80-82) mahAsihAnandra sUtta AjIvikA saMpradAyano sArAMza bape abhivyaktiomAM Ape che, jevA ke AhAranI pavitratA ane punarjanmanI pavitratA ane varNave che ke cAra svarUpomAM AjIvikA dharma ucca jIvana jIvavAno Agraha rAkhato hato. A caturaMga brahmacarya nIcenA ghaTakonuM baneluM hatuM. (1) tapasItA saMnyAsI jIvana - (2) nuttariya - tapazcaryA (3) nepuSvitA suvidhAyukta jIvana taraphano dhikkAra ~ 316
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) pAvivittAnA ekAntavAsa. caturaMga brahmacarya pharajiyAtapaNe jarUrI samaje che ke eka AjIvikA saMnyAsIomAM mukhya hovo joIe, anya saghaLA saMnyAsIo karatAM tenI TevomAM vicitra hovo joIe, anyo karatAM sukhasagavaDathI dUra rahevAmAM caDiyAto hovo joIe ane ekAntavAsa daramyAna manovikAromAM anyo karatAM te ekalo UtaratI kakSAno hovo joIe. - saMnyAsI tarIke tene digaMbara avasthAmAM rahevuM paDatuM ane Tevo vageremAM zithilatA dAkhavavI paDatI, tenI potAnI Tevo bAbatamAM te vicitra hovAthI tene potAno deha dhULanA tharathI DhAMkavo paDato, je ghaNAM varSo sudhI tenA deha para ekaTho thayA karato. tene potAnA hAthathI ke anya koInA hAthathI ghasIne potAnA deha parathI dUra karavAnuM hatuM nahi. te sukha sagavaDone dhikkArato hovAthI teNe sAvadha rahIne bhramaNa karavAnuM rahetuM ane tethI eka jaLabiMdu upara paNa potAno prema DhoLavAno raheto ane koI nAnakaDA prANIne paNa potAnAthI koI nukasAna na thAya te mATe sajAga rahevuM paDatuM ane ekAntavAsI saMnyAsI tarIke manuSyonI sAmaikSa haraNanI mAphaka jhaDapathI nAsI javuM paDatuM. ane A badhuM teNe zA mATe karavuM paDatuM ? sarvocca satya zodhavA mATe A badhA sAme teNe TakI rahevuM paDatuM ema M.N.P. 97 jAtaka309mAM kahevAmAM AvyuM che. (garamIthI) zekAI gayelo, (ThaMDIthI) thIjI gayelo, bhayAnaka jaMgalomAM ekalo paDI gayelo, digaMbara avasthAmAM rahelo, jenI najIkamAM agni na hoya evo, tenA dehanI aMdara ja jANe ke agni dhIkhato hoya evo saMnyAsI satyanI zodhamAM vAMko vaLI gayo hoya che. so tatto so sIto, eko bhAMsanake vane naggo na cAggIm Asino, esanA pasutomunIti pINuM : ApaNe jANIe chIe ke AjIvikAne kevaLa eja pIvAnI paravAnagI hatI ke je gAya dvArA utsarjita thayuM hoya, je hAtha vaDe vAvavAmAM AvyuM hoya, je sUrya dvArA uSNa thayuM hoya ane je khaDakamAMthI jharyuM hoya. AhAra : AhAra tarIke garavALAM phaLo, muggas, tala, tAMdula A ~ 310 x
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhAM AkheAkhAM athavA bhUkAnA svarUpamAM mUkIne tenI bhojananI thALI banAvavAmAM AvatI. jo ke nAmadAse jAtaka AjIvikone e rIte varNave che ke teo vastro vinAnA ane dhULathI DhaMkAyelA, ekAntavAsa ane ekAkI, manuSyanI dRSTi samakSathI haraNanI jema jhaDapathI nAsI janArA hatA. temano AhAra nAnAM masyo, gAyanuM gobara ane anya kacaro vagere hato. Ajivaka pabbajjaM pabbAjatvA, acelako ahosi rajjojaliko pAvivitto ahosi ekavihAri, manusse dikhA migoviya palAyi mahAvikaTabhojino ahosi, maccha gomayAdini paribhujji A badhuM kevaLa vyavahAramAM asaMskArI ane mUrkhAmIbharyuM jaNAya che, jeno amala karavAthI nIcenI bAbato prApta thAya che ema mAnavAmAM Ave che.). (1) karmamAM chUTakAro (2) sahanazakti - dhIraja (8) prANI jIvananI pavitratA (4) AsaktimAMthI svataMtratA (5) niyaMtraNa (6) nirvANanI prApti. e bAbata saMpUrNapaNe spaSTa thAya che ke uparokta varNano ke jenI upara gosAlAe khUba ja bhAra mUkyo hato ane naitika vartanane badale bAhya brahmacarya-saMnyasta upara paNa bhAra mUkyo hato. evI dalIla karavAmAM Ave che ke je AjIvikao bAhya rIte saMnyAsInuM jIvana jIvatA hatA teo khAnagImAM svAdiSTa bhojana letA hatA ane tene kAraNe ja teo bhAre zarIravALA banI jatA hatA. teo A tapazcaryAo kyAreya kharA bhAvathI karatA na hatA, paraMtu jyAre teo kharA bhAvathI ema karatA ane AvA kissAo bhAgye ja banatA tyAre teo koIka daivI zaktio prApta karavAnA khyAlathI ja tema karatA ane A alaukika daivI zaktionI prAptino upayoga jAhera janatAnA manamAM Adarayukta bhaya pedA karI temanI upara bhAre asara pahoMcADavA mATe thato.' Ayaranga Sutta I. 7.8.12. - 318 -
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka bAbata ke je koI paNa jAtanA vAMdhAthI para hatI ane jeno temaja bauddhoe jene mAnya karI hatI te e hakIkata hatI ke AjIvikoe je tapazcaryA karI hatI, teNe anya sarvene Azcaryacakita karI dIdhA hatA. mane emAM koI ja zaka nathI ke A tapazcaryAo lokomAM moTA pAye Adarayukta bhaya pedA karIne temanI upara bhAre asara pahoMcADavAnI prayuktine samarthana ApatI hatI ane pariNAme vadhu anuyAyIo prApta thatA temaja vadhu sArI lokonI sahAnubhUti prApta thatI. Ama A bAbata temanI potAnI anaitikatAne DhAMkavA mATenI temanI yojanAno bhAga banatI hatI. jaino ane bauddhonI mAphaka ja AjIvika samAja saMnyAsIo ane gRhasthono banelo hato, jemAM puruSo temaja strIo baMneno samAveza thato hato. uparanA vidhAnanA saMdarbhamAM joIe to temAM saDo ane bagADanA keTalAka kissAo paNa niHzaMkapaNe banatA hatA. puruSane puruSa ane strIne strI tarIke jovAmAM Ave to ApaNe kalpI zakIzuM ke AjIvikomAM AvA kissAo zI rIte banatA haze. (jo ke AvA kissAo anya saghaLA saMpradAyo jevA ke jaino, bauddho, zaivo ke zAkto, vaiSNavo ke khristIomAM paNa banatA hatA.) saghaLA saMpradAyomAM kALA doTAM-aniSTa tattvo to hovAnAM ja temaja maryAdA bhaMga ane anAcAranA vyaktigata kissAo paNa banatA hovA joIe, paraMtu jaina temaja bauddha ahevAloe (AvA vyaktigata kissAo parathI) temanA parathI sAmAnyIkaraNa karIne te bAbato samagra saMpradAyane lAgu pADI hatI. ApaNe e bhUlavuM na joIe ke kahevAto bhraSTa ane anAcArI saMpradAya ke jenI virodhIoe sakhata TIkAo karI che te paikInI keTalIka bAbato aMge AjIvikAonuM svaicchika geravartano na hatAM, paraMtu te temanI saMnyAsI jIvananA vyavahAro aMgenI kharAdilanI mAnyatAo hatI. ane saMnyAsI jIvananA AvA vyavahAronI kSamatAmAM mAnanArA teo eklA ja na hatA. jo teo nagnAvasthAmAM bhramaNa karatA hatA, to mahAvIranA anuyAyIo paNa tema ja karatA hatA. jo temanA saMpradAyamAM anAcAranA kissAo banatA hatA, to anya saMpradAyo paNa temAM apavAdarUpa na hatA. vAstavamAM bauddhone niyamonI lAMbI yAdInI jarUra paDatI hatI ke je temane - 319 -
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyeka pakhavADiye mukhapATha karavI paDatI ane AcArAMga ane sUtrakRtAMga jevA jaina dharma paMthanAM be agatyanAM dharmagraMthomAM yuvAna saMnyAsIo mATenA upadezonI bharamAra hatI, atyaMta vAstavika bAbata e hatI ke AvA dharmagraMthonI sakhata jarUriyAta ApaNane e bAbata tarapha dorI jAya che ke temanAmAM paNa AvA ja anAcAra ane bhraSTatAnA kissAo banatA hatA. jo ke eka saMpradAyanA nabaLAInA muddAone bIjA saMpradAyanA nabaLAInA muddAothI pAchA pADavA athavA samatola karavA joIe nahi. ApaNane saMtoSapUrvaka khAtarI karAvavA mATe eka vAkapaTu dalIla e che ke kAgaDA to badhe ja kALA hoya che ane binajarUrI rIte AjIvika saMpradAyane teno bhoga banAvavo joIe nahi. AjIvikone lAgatA vaLagato aMtima ane atyaMta agatyano muddo e mahAvIra ane gosAlA vacceno saMbaMdha nakkI karavA aMgeno che. ApaNe mATe te be paikI kone koNe upakRta karyA hatA te nakkI karavAnuM agatyanuM bane che. jo ke jaino ApaNane ema mAnavA preraze ke gosAlA e kevaLa mahAvIrano kRtaghnI ane anAjJAkArI ziSya hato, A bAbata sAthe ApaNe bilakula saMmata thaI zakIe tema nathI. ApaNe temanA saMbaMdha upara laTake che te rahasyano paDado UMcakavA mATe prayatna karavo joIe ane te be paikInA koI ekabIjA upara je asara pADI hatI tene aMzataH rIte mUlavavI joIe. mahAvIra ane gosAlA vacceno saMbaMdha : - trIsa varSanI uMmare mahAvIre gRhastha jIvanano tyAga karyo, eka varSa mATe temaNe zveta vastro dhAraNa karyA ane tyAra pachI teo digaMbara saMnyAsI banI gayA. saMnyAsI jIvananA A bIjA varSamAM temanuM gosAlA sAthe milana thayuM. vijaya AnaMda ane sudAsaNA dvArA mahAvIrane vipula pramANamAM dAna arpaNa karavAmAM AvyuM. jaina sUtro anusAra ATalA vipula pramANamAM arpaNa kareluM dAna joIne gosAlA lalacAI gayo ane teNe mahAvIrane potAne temano ziSya banAvavA mATe kahyuM. mahAvIra ke je dUranuM bhaviSya joI zakatA hatA temaNe gosAlAne nA pADI. jevI rIte buddha prajApati gautamInI vinaMtI parathI tenI bhaviSyanI muzkelIo joI hatI tevuM ja mahAvIre karyuM, - 30 -
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu trIjI vakhata mahAvIre buddhanI mAphaka ja gosAlAne potAnA saMpradAyamAM) dAkhala karyo, ke jyAM teNe (mazkarA tarIkeno potAno) lAMbo vAMsa tyajI dIdho, tenA mastaka upara muMDana karAvavAmAM AvyuM ane te kollAmA tarapha vaNakaranA chAparAmAM javA mATe mahAvIrane anusaryo ke jyAM mahAvIranI bahulA nAmanA brAhmaNa dvArA atyaMta sabhAvapUrvaka sevA zuzruSA karavAmAM AvatI hatI. yadyapi jaina sUtro nizcayapUrvaka jAhera kare che ke gosAlA temano ziSya banyo hato. mane lAge che ke gosAlA ane mahAvIra vaccenA saMbaMdho buddha ane pAMca saMnyAsIo vaccenA saMbaMdhone maLatA Ave che. mahAvIrano prathama nakAra kadAca gosAlAnA bAhya dekhAvane kAraNe udbhavyo haze, kAraNa ke gosAlA tenA citra sAthe temaja (mazkarAnA) lAMbA vAMsa ane lAMbI dADhI sAthe Avyo hato ane A badhAMne pariNAme samagratayA kaMIka judA ja prakArano bAhya dekhAva rajU thato hato, jenAthI prathama daSTie mahAvIrane tenI sAthe sumeLa sAdhavAnuM azakya lAgyuM haze ane tethI nakAra bhaNyo haze. jyAre te pharIthI mahAvIrane maLyo ane temane tenI saccAInI khAtarI karAvI tyAre mahAvIra tenI sAthe bhramaNa karavA mATe saMmata thayA. bIjuM e satya che ke gosAlA mahAvIrane potAnA guru tarIke gaNato hato ane e ja rIte Adara Apato hato. tema chatAM e noMdhavuM joIe ke mahAvIrane jJAna thayuM na hatuM temaja temaNe sarvajJatA paNa prApta karI na hatI je temaNe dasa varSa pachI prApta karI hatI arthAta saMsAra tyAganAM bAra varSa pachI karI hatI. gosAlA ane mahAvIra sAta varSo sudhI game tevI paristhitimAM - sukha ane duHkhamAM ekasAthe rahyA hatA ane kalpasUtra ane bhagavatI ahevAla A saMkhyA vize paraspara saMmata thAya che, paraMtu sthaLa vize teo parasparathI judA paDe che. baMnenI ekabIjA upara ghaNI moTI mAtrAmAM asara paDI hovI joIe. sAta varSa eka sAthe rahyA pachI teo alaga thayA kAraNa ke teo choDavAono (vanaspati sRSTino) punarjanmano siddhAMta ke jene vistArIne gosAlAe badhAM ja mAnava prANIone lAgu pADyo hato te aMge teo saMmati sAdhI zakyA nahi. gosAlAe mahAvIrathI alaga thayA pachI cha - 1 -
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahinA sudhI saMnyAsI jIvanano amala karIne anyane tapAvavAnI jAduI zakti meLavavAnuM lakSya hAMsala karI lIdhuM ane be varSanI aMdara kevaLa jJAna prApta karyuM. mahAvIra tenAthI be varSa pachI sarvajJa banyA arthAt temanI judAInAM cAra varSa pachI ane temanA potAnA saMsAratyAga pachI bAra varSe teo sarvajJa banyA. teo soLa varSa pachI zrAvastImAM pharIthI maLyA, jyAM temaNe baMnee pote sarvajJa hovAno dAvo karyo. temanI judAI pachI je bAbato banI hatI tenAthI mahAvIra ajANa hovAthI temaNe gosAlA potAno ziSya hato evuM khAtarIpUrvaka kahyuM. te pote koIno ziSya gaNAya evuM sAMbhaLIne gosAlAne khUba ja gusso Avyo ane teNe khAtarIpUrvaka potAno dAvo jAhera karyo ke te pote daSTA ane jJAnI hato. tyAra pachI baMnee meLavelI alaukika devI zaktio mATe temanI vacce dvipakSI vigraha thayo ane jaina ahevAlo ApaNane jaNAve che ke gosAlA teno bhoga banyo ane sAta divasamAM mRtyu pAmyo jyAre mahAvIra tenA marI gayA pachI soLa varSa sudhI jIvyA. huM mAnuM chuM ke mahAvIra ane gosAlA tapazcaryAonA vyavahAra aMge ekabIjA sAthe saMmata hatA, jyAre teo A aMge buddha karatAM judA paDatA hatA, ke jeo cha ja varSanA AvA (tapazcaryAonA) vyavahAro pachI mitAhAravihAramAM mAnavA lAgyA hatA. vadhumAM manuSya jAtanAM judI judI kakSAomAM jUtho racavAnI bAbatamAM teo baMne paraspara saMmata hatA, jo ke baMnee temane (jUthone) alaga alaga nAma ApyAM hatAM ane mane lAge che ke A bAbatamAM teo gautama buddhathI judA paDatA na hatA ke jeo mAnatA hatA ke traNa jAtanA mAnavo hatAM jevAM ke jemanI AMkhomAM ochI dhULa, vadhAre dhULa ane bilakula dhULa na hoya te. paraMtu mULabhUta muddo ke jemAM teo mArA mata mujaba judA paDatA hatA te devavAda ane manuSya prayatna e hato. te bemAMthI jeNe prathama kevaLa jJAna prApta karyuM hatuM teNe (gosAlAe) potAnA devavAdanA siddhAMtanuM svayaMbhU utkrAMtivAda athavA cokkasa samayagALAmAM jagatanuM AdhyAtmika zuddhikaraNa - 32 -
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ e siddhAMtamAM rUpAMtara karyuM, jyAre pachInAe (mahAvIre) nirjarA siddhAMtanI racanA karI arthAt saMnyAsI jIvananA vyavahAro ane saddharmo dvArA kukarmono temane jIrNa banAvIne temano lopa karavo. bhagavatI ahevAla sAthe huM saMmata thato nathI ke mosAlAe kRtaghnI ziSya hato ke jeNe tenA gurune paDakAra pheMkyo hato. (vAstavamAM) gosAlAe pote kevaLa jJAna prApta karelo dharmopadezaka hato ke je saphaLatApUrvaka jIvyo ane soLa varSa sudhI tenA siddhAMtono upadeza ApavA mATe bhramaNa karyuM hatuM. tenI sarvajJatAmAM tenI mAnyatAo saccAIpUrNa hatI ane tethI tene jyAre (mahAvIrano) ziSya kahyo tyAre te sahana karI zakyo nahi ane eka kSaNamAM teNe potAnI jAta uparanuM Avazyaka niyaMtraNa gumAvI dIdhuM ane jeo sakhata tapazcaryAnA vyavahAro karatA hatA te saghaLA loko (mahAvIra sahita) upara atyaMta krodhita thaI gayo ane te pote kevaLa potAnA ja krodhano bhakSya banyo ane mahAvIranI tenAthI vadhAre caDiyAtI zaktiono bhoga banyo. jo ke teNe pote potAnI nIcI koTinI sthitinI ane ajJAnanI potAnA ziSyo samakSa jyAre tenuM mRtyu najIka hatuM tyAre kharA dilathI kabUlAta karI. vadhumAM vadhu ApaNe tene geramArge doravAyelo kamanasIba saMnyAsI kahIzuM ke je tenA potAnA ja krodhano bhakSya banyo. teNe je AzAno saMdeza lAkho lokonA samudAyane Apyo hato tenuM ApaNe chuM mUlya AMkI zakIe nahi. ApaNe mAtra eTaluM ja kahI zakIe ke kevaLa thoDIka vadhAre svasthatA, saccAI ane saMvedanazIlatAnA abhAve jene mATe tene saghaLA dharmaguruomAM sarvazreSTha hovA aMgeno kramAMka ApI zakAya evA tenuM keTaluM moTuM patana thayuM. tenI philasUphI vize kaMI kahyA sivAya tene mATe svIkArI zakAya ke te utkrAMtinA AgaLanA tabakkAnuM pratinidhitva kare che ane Adi AryonI daivavAdI mAnyatAo upara te AdhArita che, ane te jhAMkhI ke lupta thaI jAya te pahelAM teNe tenA bIjA badhA samakAlIna saMpradAyo upara ane khAsa karIne digaMbara jaino upara atyaMta moTA pramANamAM asaro pedA karI hatI. - 323 -
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddha | temanuM jIvanaH gautama buddha evA dharmopadezaka hatA ke je sarvottama zaktizALI vyaktitva dharAvatA hatA. teo temanA jIvananA zarUAtanA divasomAM siddhArthanAM nAmathI jANItA hatA. teo kadAca mahAvIranA sauthI moTA harIpha hatA ane Ama hovAnuM kAraNa e hatuM ke teo temane atyaMta maLatA AvatA hatA. jo ApaNe jainonA pavitra graMtho vAMcIe to ApaNane ema ja lAge ke ApaNe buddhano upadeza sAMbhaLI rahyA chIe. A baMne dharmopadezakonA jIvana ane upadezo vacce atyaMta samAnatA hatI. A samAnatA tenI sAmAnya sImA karatAM paNa eTalI AgaLa vadhI gayelI hatI ke keTalAka vidvAno A baMne vyaktivizeSone ekAkAra karavA mATe lalacAI jatA hatA ane teo paikInA game te ekanI aitihAsikatAmAM mAnatA hatA. nAmonI aMdara rahelI samAnatA jemake yazodA ane yazodharA, siddhArtha ane siddhArtha (mahAvIranA pitAzrI), IndrabhUti gautama ane siddhArtha gautama vagerene lIdhe paNa atyaMta gUMcavADo pedA thato hato. A aMgenuM vigatavAra nirUpaNa ApaNe have pachIthI karIzuM. 1. Buddha : Oldenberg P. 174. A tabakke eTaluM kahevuM pUratuM thaI paDaze ke A baMne dharmopadezako aMge pUratI jANakArI atyaMta pavitra ahevAlomAMthI maLI rahe che ane tethI huM mAnuM chuM ke gautama ane siddhArtha baMne IzvaranA dUtonA samakAlIna astitva (AnAthI UlaTI bAbatanuM dekhItI rIte ja khaMDana thaI jAya che) ne mAnya karavA mATe prAraMbhanA bauddha ahevAlonA saMdarbho atyaMta vizvasanIya che ane temanAmAM saMdeha karavAnuM ApaNI pAse koI ja kAraNa nathI. gautama pAMcamI zatAbdinA madhyamAM ane vadhu cokkasa rIte kahIe to IzunA janma pUrve 563nA varSamAM janmyA hatA. dhArmika zraddhALuo kahe che ke mAyAvatInA garbhAzayamAM garbhadhAraNa vakhate eka zveta hastie praveza karyo hato. temano janma kapilavastu pAse AvelI lumbinI vATikAmAM thayo hato ke je jagyA Aje paNa eja nAmathI jANItI che. prAraMbhanA bauddha ahevAloe evuM darzAvavAno prayatna karyo che ke kapilavastu nAmanuM sthaLa ke jyAM siddhArthanA - 324
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ pitA zuddhodhana rAjya karatA hatA te atyaMta samRddha sthaLa hatuM ane tyAM ratho, hastio ane vepArIonA kAphalA ane vaNajhAro haMmezAM dekhAtAM. 2. hemavaMtAsA pAsAto nAmanI jagyA nepALanI sarahada para AvelI che ane te banArasanI uttare ekaso mAIlanA aMtare che. A sthaLa samrATa azoke zodhI kADhyuM hatuM ane teNe tyAM eka staMbha Ubho karIne tenA upara zilAlekha kotarAvyo hato. tyAre A kArya mATe dayALu devanAmapriya priyadarzIne vIsa varSano samaya lAgyo hato, te pote tyAM gayo hato ane A sthaLanI pUjA karI hatI kAraNa ke zAkya munino janma A sthaLe thayo hato. ahIM teNe paththarano staMbha e darzAvavA mATe Ubho karyo hato ke AdaraNIya (bhagavAna buddha) A sthaLe janmyA hatA. (Hultzsch Inscription of Ashoka... 1925. P. 164) Gautam the Buddha Radhakrishanam P. 5) siddhArthane e nAma ApavAmAM AvyuM hatuM kAraNa ke temanA janma pachI temanA parivAramAM samRddhimAM vadhAro thayo hato. gautama e upanAma tyAra pachInA samayamAM vadhAre lokapriya banyuM ke je temanuM pArivArika nAma hatuM. zuddhodhanane zAkyono zAsanakartA tarIke varNavavAmAM Avela che, paraMtu vidvAnonAM saMzodhanoe have spaSTa karyuM che ke te kSatriya vaMzano eka amIra saradAra hato, paraMtu cokkasa paNe te rAjA ke zAsanakartA na hato ke je arthamAM ApaNe azoka, biMbisAra, pasendI ane anya rAjAone A zabdathI ApaNe navAjIe chIe. buddhano janma sarva prakAranAM maMgaLa zukana vaDe aMkita thayelo hovA joIe ane atyaMta zaktizALI Azcaryo ane saMketonI madadathI tenI jAherAta karavAmAM AvI hovI joIe. sAmAnya ziSyo ane anuyAyIo mAne che ke AvA banAvanI ujavaNImAM samagra brahmAMDa joDAyuM haze. temanI mAtA mAyAdevI zAkya jAtinA A mahAzaktizALI putrane janma ApyA pachI sAta divasa pachI mRtyu pAmyAM hatAM. zuddhodhane AmaMtrita karelA brAhmaNoe bhaviSyanI AgAhI karI hatI ke jo te zAsaka tarIke raheze to te mahAna rAjA banaze ane samagra bhAratavarSa upara cakravartI samrATa banIne rAjya karaze. jo te saMnyAsInuM jIvana pasaMda karaze to te buddha banaze arthAt te samayano sarvazreSTha mahAjJAnI dharmapravartaka banaze. 23250
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM ApaNe eka prAcIna saMnyAsI saMta sImena jevI vArtA sAthe Ane sarakhAvI zakIe ke jemAM Asite hue nAmano saMta) zaMkAthI para evI AgAhI e bALakane joIne karI hatI ke A bALaka mahAna banaze ane teNe tenA potAnA mRtyu upara vilApa karyo hato. kAraNa ke te jovA mATe pote jIvita nahIM rahI zake.). " e divasathI kSatriya zuddhodhane jagatanAM duHkhomAMthI tenA putranuM mana pheravavA mATenA sarve prayatno karyA ane tene mojazokha ane ezaArAmanI temaja suMdara strIonI lAlacanI jALamAM sapaDAvavAnA sarve prayatno karyA ke jethI tenuM mana jagatanAM sukhomAMthI anyatra vaLe nahi. tene puSkaLa pramANamAM dunyavI sukho pUrAM pADavAmAM AvyAM hatAM. tenA pitAe vicAryuM ke jo haLavI rIte DhIlI bAMdhavAmAM Ave to rezamI sAMkaLa paNa vALanI laTone kyAreka bAMdhelA rAkhI zakatI nathI ane ema vicArIne teNe potAnA putranA yazodharA nAmanI kanyA sAthe lagna karyA. bALakanuM zaizava mahAprajApati nAmanI tenI mAzInI sArasaMbhALa heThaLa vityuM ane tenuM yauvana yuvAna kanyAonA sAnidhyamAM temane mATe khAsa taiyAra karavAmAM AvelA mahAlayomAM vityuM.' 1. aMguttArAnikAyA A rAjakumAranA aizvaryabharyA jIvananuM varNana Ape che, ke je sukha ane sAhyabIthI AcchAdita hato. A varNana cokkasapaNe kAlpanika che, paraMtu te spaSTapaNe eka bAbata darzAve che ke zuddhodhane tenA putrane dunyavI jIvana sAthe bAMdhavAmAM koI ja kasara choDI na hatI. pachInA samayamAM thaI gayelA kAlpanika lekhakoe tene nIce mujabanA zabdomAM varNave che. P. 100. sukhumAlo aham likkhave parama sukhumAlo, acanta sukhumAlo, mama sukham likkhave pitunivesane, pokkhara niyo hAriyAkA honti, ekatthasukhaM likkhave uppalaM vappati ekatya padumaM, ekattha pannarikam - yAvada evamatthAya...ratindivam ravA pana me sutam likkhave satachattaM dhAreyyamAnaM phussi, sitaM vA uNhaMvA tiNaM vA rajo vA ussavo vA'ti / tassa marahaM likkhave tayo pAsAdA ahesu, eko hemantiko eko gimhantiko, eko vassiko ti / so kho aham likkhave vassikapAsAde, vassike catAro mAse nippurisehi turiyehi paricariyamAno, na haTTho pAsAdA ArohAmi..... . paraMtu zuddhodhananA badhA ja prayAso kaMI ja upayogI banyA nahi, kAraNa - 326 -
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke tenA badhA ja prayatno te mahAna AtmAnA jIvanamAM banatA banAvone kAraNe tene saghaLI dunyavI vastuonI kSaNabhaMguratAno vicAra tenA manamAMthI dUra karI zakyA nahi, ke je tenA prAraMbhika zaizavakALathI ja pramANamAM vadhAre dhyAnastha raheto hato. A bAbata pappA maugAlAnA banAvoe spaSTa rIte darzAvI che.) ane te pramANamAM ocho dunyavI hato. saghaLI sukha sagavaDo ane vaibhavo ke jenAthI te vIMTaLAyelo hato, zuddhodhane dhAryo hato tenA karatAM kaMIka virodhI hetu ja tenAthI siddha thayo. tene bharapUra pramANamAM maLelA aizvaryamaya vaibhavI jIvane A yuvAnanA manamAM saghaLAM dunyavI svarUpo ane saghaLI dunyavI vastuonI kSaNabhaMguratAnI lAgaNI pedA karI. paraMparA ApaNI pAse mAnavA mATenI apekSA rAkhe che tevA nakkara banAvo teNe joyA hovA joIe nahi. e noMdhavuM kadAca rasaprada banaze ke buddha para AropaNa karavAmAM Avela che tadanusAra tenI nidrAdhIna patnI ane AkraMda karatAM ane rAha jotAM tenAM mAvatarane choDIne jatA rahetA tene kevA prakAranI lAgaNI thaI haze. ApaNe ema mAnI zakIe nahIM ke teNe rAtre tenA kaMthaka nAmanA azva para besIne tenAM mAbApanI jANa bahAra teNe gRhatyAga karyo haze. A azakya nahIM to asaMbhavita to che ja ane A asaMbhavitatAne sonadaMDa sUtta (dIppanikAya) dvArA ApavAmAM AvelA temanA saMsAratyAganA ahevAla dvArA samarthana maLe che. temanA saMsAratyAganA maLI AvatAM varNano dvArA temane je lAgaNI thaI hatI tene teo pote nIcenA zabdomAM varNave che. "A prakAranA dhanathI meM mArA ziSyone paricita karyA ke AvA mahAna vaibhavamAM huM jIvato hato, AvA vicAro tyAra pachI mArA manamAM pedA thayA. nabaLA manavALA sAmAnya mANasanI jema ke je potAnA zArIrika rIte kSINa thavA mATe pote ja javAbadAra che, ane pote vRddhAvasthAnI kriyAzaktithI mukta nathI, te lAgaNIno ekadama palaTo tIvra aNagamo ane kaMTALo anubhave che, ke jyAre te pote anya koI vyaktine vRddhAvasthAmAM jue che ane je tIvra aNagamAnI lAgaNI te tyAra pachI anubhave che, tenAthI te pote potAnI jAta upara AMcako anubhave che. huM pote paNa kSINa thavAne pAtra chuM ane vRddhAvasthAnI kriyAzaktithI mukta nathI. huM pote - 30
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa anya koIne vRddhAvasthAmAM jouM chuM tyAre lAgaNIno ekadama palaTo ane kaMTALo anubhavuM chuM. AvuM mArI sAthe nahi bane ke jyAre huM yuvAnIno saghaLo utsAha-AnaMda mArA mananI zaktithI mArA ziSyomAM pratibiMbita karuM chuM, ke je utsAha-umaMga pratyeka yuvAnamAM rahelo hoya che ane je mArAmAM paNa hato. eka nabaLA mananA mAnavInI jema teo (ziSyo) jo ke temanI mAMdagI mATe teo pote ja javAbadAra che ane roganI zaktithI paNa mukta nathI, mRtyune AdhIna che, vagere. jyAre huM, mArA manamAM pratibiMbita thayelo jIvanano jusso je mArA jIvanamAM paNa rahelo che te mArA manamAM rahelA mArA ziSyomAM huM pratibiMbita karuM chuM." je nakkara banAvo. buddhe AnaMdavATikAmAM rathanI musApharIno AnaMda mANatI vakhate joyA hatA athavA temaNe joyA hatA ema varNavavAmAM AvyuM che tenI vArtA A bAbatanI kevaLa kAvyamaya sajAvaTa che. vArtA AgaLa varNave che ke buddhe jyAre strIonA samudAyane asahAya sthitimAM joyo ane jenAthI temane napharata thaI gaI te ja rAtrie temaNe gRhastha jIvanano tyAga karyo hato. AvuM vAstavamAM banyuM hatuM ke pAchaLathI anya koI ziSyanA jIvanamAM banelA AvA banAvamAMthI asala lakhANamAM (sAruM dekhADavA mATe) vadhAro karavAmAM Avyo hato tene aMge ApaNe kaMI jANatA nathI paraMtu A badhAthI upara eka satya e sthApita thAya che ke bhara jobanamAM khIlelo zyAma raMganA kezavALo eka rAjakumAra tenI patnI, tenA putra ane tenAM mAtApitAne tema ja tenI najIkanAM saghaLAM sagAM ane vahAlAMne tyajI de che. tene lAge che ke ''gRhajIvana e pIDA-vyathA-udvega ApanAra che, te azuddhinI paristhiti che, gRhajIvana choDavAmAM ja mukti rahelI che, jyAre tenA manamAM AvuM pratibiMbita thAya che tyAre te gRha tyajI de che." samo khalu bho gotamo daharo samAno sasukAlake sobhadrenaM yobbanena samabhAgato pathamena vayasA gAramA banArita padmaniyo - P. 105. saMnyAsI gautama gherathI gRhatyAga karIne gRhavihIna sthitimAM gayA ke jyAre teo uMmaranI dRSTie yuvAnImAM hatA, bharajobananI zakti dharAvatA hatA ane jIvananI prAraMbhika tAjagInAM varSomAM hatA - temanAM mAtApitAnI icchA nahIM hovA chatAM ane teo kalpAMta karatAM hatAM ane azru vahAvatAM hatAM tema chatAM saMnyAsI gautame tenI dADhI 2328 *
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane mastakanA kezanuM muMDana karAvI nAkhyuM teNe pILAM vastro dhAraNa karyA ane te gRhatyAga karI gRhavihIna sthitimAM gayA. __samaNo khalu bho gotamo, akAmakAnaM mAtApitunnaM, assumukhAnAM rudantAnaM kosamassuM ohAretvA, kAsAyAni vatthAni AcchAdetvA agArasmA anagAriyaM pabbajivo // jagatanI saghaLI beDIomAMthI mukta thaIne gautama cAlI nIkaLyA ane pavitra jIvananuM sarvocca lakSya zodhavA mATe ke jene mATe gRhasthono samudAya temanAM gRho tyajIne gRhavihIna sthitimAM bhramaNa kare che tene pAmavA mATe teo araNyomAM bhramaNa karavA mAMDyA. te jamAnAmAM evuM mAnavAmAM AvatuM hatuM ane Aje paNa ema mAnavAmAM Ave che ke AdhyAtmika jIvananA lakSyanI anubhUti mArgadarzaka vagara thaI zakatI nathI. gautame tArAnAmAM ane 3 rAmaputramAM temanA guru zodhyA, paraMtu temanAM ciMtano-anumAno yuvAna jijJAsu-utsuka gautamane saMtoSI zakyA nahi. ane pAMca ziSyo sAthe tapazcaryA karavA mATe gautama cAlI nIkaLyA. urUvelA nAmanA sthaLe temaNe sakhatamAM sakhata svarUpanI tapazcaryA karI. teo tyAM jaMgalI-avyavasthita svarUpamAM beThA, potAnI jihavAne temaNe tALavA sAthe dabAvI rAkhI, daDhapaNe temanI lAlasAone dabAvIne temaja sudhArIne temane niyaMtrita karI. tyAM teo (ugra tapazcaryAne kAraNe) hADapiMjara jevA banI rahyA, temanuM peTa pUratA poSaNanA abhAve temanA jaThara sAthe coMTI gayuM, (arthAtu peTamAM khADo paDI gayo, ane tema chatAM paNa teo satyathI agAu jeTalA dUra hatA teTalA ja dUra adyApi rahyA hatA. gautame joyuM ke saMnyAsI jIvananA saghaLA vyavahAro vyartha che ane tethI temaNe teno tyAga ryo. A saghaLA samaya daramyAna pAMca ziSyo temanI sAthe rahyA hatA ane temanI upara najara rAkhI rahyA hatA ane AturatApUrvaka e jovA mATe rAha joI rahyA hatA ke gautama kevaLa jJAna prApta karavA mATe zaktimAna bane che ke nahi. paraMtu jyAre gautame potAno sva-Indriya damanano abhyAsa choDI dIdho tyAre teo (pAMca ziSyo) temane tyajIne jatA rahyA. have teo taddana ekAkI banI gayA, ane teo potAne mATe, samagra jagata mATe ane jagatanAM sarve maraNAdhIna ane nAzavaMta manuSyo mATe muktino mArga zodhavA mATe teo pote ekalA ja rahI gayA. gautame ogaNatrIsa - 29 -
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSanI umare saMsAratyAga karyo hato ane satyanI zodhamAM cha atyaMta parizramI varSo gALyAM. A cha varSonI parizramI zodha pachI teo satya zodhavA mATe zaktimAna banyA. gautama eka vRkSa nIce beThA hatA ke je pachIthI kevaLa jJAnanA vRkSa (bodhivRkSa) tarIke oLakhAvA mAMDyuM hatuM ane eka rAtre jyAre teo te vRkSa nIce dhyAna karatA hatA ane teo A rIte dhyAnamAM tallIna hatA tyAre temane punarjanmanA cakre vIMdhavA mAMDyA ke jemAM mAnavaprANIo asaMkhyavAra janma dhAraNa kare che. A cakramAM teo janma, vRddhAvasthA ane mRtyune paribhramaNa karatAM joI zakyA. teo Ano aMta lAvavA IcchatA hatA arthAta janma-maraNanA cakramAMthI mukti meLavavA icchatA hatA. temaNe joyuM ke mAnava astitvano kyAreya aMta Avato nathI. Izvara svarUpI mAlika sthapati dvArA mAnava astitvarUpI ImArata haMmezAM navesarathI ja bAMdhavAmAM Ave che. UMDI vicAraNA pachI teo A cakranA aMtima lopa mATe prayatno karIne teo kAryakAraNanI zreNI maLI AvI. gautamane potAne khAtarI thaI ke kevaLa taddana ajJAnane kAraNe mAnavaprANIo janmapunarjanmanA mahAna samudramAM eka mojA parathI bIjA mojA upara phaMgoLAya che. temanI aMdara jJAnanuM ajavALuM thavA mAMDyuM. temanuM mana jhaLahaLI UThyuM. have teo satyanI pAchaLanA zodhaka rahyA na hatA. kAraNa ke satya-jJAna teo meLavI cUkyA hatA. temane jJAna thayuM ke jeno aMta nathI evAM astitvonuM aMtima kAraNa e kevaLa ajJAna che. A ajJAnane nirmULa karavA mATeno sauthI nizcita mArga janma ane maraNanA A cakramAMthI chUTakAro meLavavo e che. gautamanA jIvanamAM A eka mahAna parivartanabiMdu hatuM. gautama have buddha banyA, kevaLa jJAnI banyA. Ama nepaMjarA nadInA kinAre eka vRkSanI nIce (gautamane) kevaLa jJAna maLyuM. satata khojanAM varSonA vRkSane phaLa beThAM ane gautama kevaLa jJAnanA bhavya ratnanI prAptikartA banyA. teo have A saMsAranA sarve mAnavaprANIone bAMdhatAM saghaLAM baMdhanomAMthI mukta hatA. parizramI saMgharSanAM A badhAM chaye varSo daramyAna buddha zetAnanI icchAonA "mArAothI gherAyelA rahyA. buddhane temanA nizcayamAMthI - 330 -
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ DagAvavA mATe vividha pralobhano rajU karIne tenA dvArA humalo karyo. jo buddha A badhAM pralobhanothI DagyA nahi ane mArAe tenI saghaLI durAcArI yAtanAo ane prayuktiothI paNa temanI khaDaka jevI aDagatAmAMthI eka IMca jeTalA paNa khaseDavA mATe zaktimAna banyo nahi. ihAsane susmatu me sarIraM lagastha mAMsam, pralayaM ca yAtu aprApya bodhiM bahukalpadurlabhaM naivAsanAt kAyam etat caliSyati / A jJAna meLavyA pachI, budgha upara prAkRtika AnAkAnIe kabajo jamAvyo. bhaya ane saMdeha hajI paNa temanA manamAM chUpAI rahyAM hatAM.1 mArA evo manuSya na hato ke je tene maLelI AvI takane cUkI jAya ane teNe jagatane tenA siddhAMtono bodha ApyA sivAya ja gautamane nirvANanA mArge javA mATe preryA. buddha A vAtane samajI gayA ane cokhkhA zabdomAM tene kahyuM ke teo sAdhuone temanA ziSyo tarIke meLavyA sivAya teo nirvANanA mArgamAM praveza karavAnA nathI. bauddha samAje mArA ne zodhI kADhyo je buddhane saghaLI puNyazIla bAbato karavAmAM aDacaNa UbhI karato hato. temaNe e paNa zodhyuM athavA to brAhmaNa paMtha pAsethI (e bAbata uchInI) lIdhI ke evA devo paNa hatA ke jeo temane vadhAre umadA kAryo karavA mATe uttejatA hatA ane preratA hatA ane (dunyavI) yAtanAono tApa sahana karavAmAM temanI ta2pha potAnI madadano hAtha laMbAvatA hatA. AvA ja eka sahampati brahmA hatA. jyAre buddha taddana nirAza thaI gayA hatA (ugra tapazcaryA karavA chatAM kevaLa jJAna prApta nahIM thavAthI) tyAre teo A unnata AtmAnI samakSa upasthita thayA ane temane A pramANe vinaMtI karI. ''he murabbIzrI, mahAna AtmA ! Apa ApanA dharmamatano upadeza ApavAnuM zarU karo. he pUrNa mahAna AtmA ! dharmopadeza Apo. evAM manuSyo paNa che ke jeo dunyavI dhULathI (duSkRtyothI) kharaDAyA vagaranA zuddha che, paraMtu jo teo ApanA dharma siddhAMtonA upadezanuM zravaNa karaze nahi to teo kaMIka gUmAvaze ane temane nuksAna thaze. teo ApanA dharma siddhAntamAM mAnatA thaze." brahmAe tyAra pachI temane niyamasiddhAMtanA cakrane gatimAna karavA mATe vinaMtI karI ane temane atyaMta ~331 -
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ preraNAdAyaka zabdomAM bahAdura ane zUra puruSa tarIke AgaLa AvavA mATe temaja potAnA dharmapaMthano upadeza ApavA mATe vinaMtI karI ke tenAthI ghaNA loko temanA upadezane samajatA thaze. buddhanA manamAM paNa brahmAnI vinaMtInuM satya pratyakSa thayuM ane temane lAgyuM ke evAM manuSyo paNa che ke jemanA AtmA zuddha che, evAM paNa manuSyo che ke jemanI mAnasika zaktio prabaLa che, ane nirbaLa mAnasika zaktio dharAvatAM manuSyo paNa che), jemanI prakRti umadA che, (ane adhama prakRtinAM manuSyo paNa che), jeo sArA zrotA che ane teo bhAvi Ihaloka sivAyanuM jagata ane temAM thanArAM pAponA bhaya heThaLa jIve che. temaNe temanI vinaMtIno svIkAra karyo ane bolyA, "cAlo, ApaNe maraNottara jIvananAM saghaLAM dvAra ughADIe, jemanI pAse baMne kAna che, teo bhale (mArA) zabdo sAMbhaLe ane temAM mAne, meM mArA uparanI Apatti vize vicAryuM ane mArI upara AvI paNa kharI, he brahmA ! hajI sudhI vizvane meM umadA zabdo to saMbhaLAvyA ja nathI. 1 unnata AtmA jyAre ekAMtavAsamAMthI bahAra AvIne thobhyA tyAre temanA manamAM Avo vicAra Avyo, "jeno sAkSAtkAra thavo temaja jene samajavuM muzkela che evA satyane meM bhejuM che - sAkSAtkAra karyo che. je zAntidAtA ane zreSTha temaja saghaLA khyAlothI caDhiyAtuM che, atyaMta mahattvanuM che ane tene mAtra buddhimAno ja grahaNa karI zake che. manuSya A sRSTinA golaka upara harephare che, A sRSTinA golaka upara tenuM potAnuM sthAna che ane te temAM AnaMda pramoda mANe che. manuSya ke je A sRSTinA golaka upara harephare che, jenA para tenuM sthAna che ane A sRSTinA golaka para te AnaMdapramoda mANe che tene mATe A bAbata (satya), kAryakAraNano siddhAMta, kArya ane kAraNonI hAramALA vagere grahaNa karavAM atyaMta kaparAM che ane taduparAMta saghaLAM anuvartanono lopa, saghaLI dunyavI bAbatomAMthI mane pAchuM kheMcI levuM, icchA-apekSAno lopa, icchAone virAma Apavo te, nirvANa, je dharmasiddhAMta ke jeno huM have AgaLa upara upadeza ApavAno chuM te - A saghaLuM grahaNa karavAnuM manuSya mATe kaparuM che, ane jo manuSyajAta mane nahi samajI zake to mAre mATe anya kazuM nahi, paraMtu kevaLa duHkhadAyaka banaze." bauddha dharmagraMthoe ahIM kamaLo ke je jaLanI bahAra na AvatA hoya, je kevaLa jaLanI sapATI sudhI ja udaya pAmatAM hoya ane jaLanI taddana bahAra sudhI udaya pAmatAM hoya evA rUpaka alaMkArano upayoga karyo che. he buddhimaMta puruSa ! tame zAzvata satyanAM dvAra kholo. - 332 -
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ he pAparahita puruSa ! Ape je zodhI kADhyuM che tenuM anyane zravaNa karavA do. je parvatanAM khaDakALa zikharo upara UMce UbhelA che, jenI AMkha saghaLAM loko upara najara rAkhe che, he buddhimaMta puruSa ! Apa paNa evA ja parvatanI UMcAI upara cho, bhUmithI atyaMta UMce satyanI koTakAMgarAvALI bhIMta upara UbhelA cho, ane he dardarahita puruSa Apa tyAMthI manuSya jAta tarapha nIce joI rahyA cho, evAM duHkho ke je janma samaye ane vRddhAvasthAmAM yAtanA Ape che, he parAkramI puruSa ! vijayomAM samRddha cho evA Apa UTho, UTho, ke pAparahita ! he satyanA upadezaka ! vizvamAM Apa bhramaNa karo, he murabbIzrI ! Apano svara UMco karo, ghaNA loko Apane samajaze. " ane AvA dRDha nizcaya sAthe, A AdaraNIya vyaktie upadeza ApavAnI kArakIrdinuM kArya zarU karyuM. paraMtu satyano upadeza sauprathama kone Apavo e samasyAno temane sAmano karavo paDyo. alArAkAlAma ane udakarAmaputra to mRtyu pAmyA hatA. te pachI buddhe pelA pAMca ziSyone upadeza ApavAnuM vicAryuM ke jeo temanA agAunA saMgharSanA samayanA sAthIdAro hatA. e vakhate A cAra saMnyAsIo banArasamAM rahetA hatA, tethI buddhe sAranAtha tarapha prayANa karyuM. pAMca saMnyAsIoe jyAre temane dUrathI AvatA joyA tyAre temaNe ekabIjAne kahyuM, "dosto ! pazethI saMnyAsI gautama Ave che ke jeo pote marajI mujaba bhoga bhogave che, jeNe potAnI (satyanI) khoja tyajI dIdhI che, ane potAnI asaMyamI avasthAmAM pAchA pharyA che. ApaNe temanI pratye koI Adara dAkhavIzuM nahi, ApaNe temanI samakSa UbhA thaIzuM nahi, ApaNe temanuM bhikSApAtra grahaNa karIzuM nahi, ane temaNe Apelo Dagalo paNa grahaNa karIzuM nahi, paraMtu ApaNe temane vastra arpaNa karIzuM ane jo temane gamaze to teo nIce besI jaze, jema jema AdaraNIya puruSa (buddha) najIka ane najIka AvatA gayA tyAre te pAMca saMnyAsIo temaNe karelA nizcayathI dUra ane dUra jatA gayA, ane jyAre teo najIka AvyA tyAre teo (pAMceya ziSyo) te AdaraNIya puruSanI pAse gayA. eke temano bhikSAno kaToro ane temano Dagalo lIdho, bIjo temane mATe Asana laI Avyo, trIjAe temanAM caraNa ~333~
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane caraNaraja dhovA mATe temane jaLa ApyuM. AdaraNIya puruSa Asana upara nIce beThA, ke je temanA mATe ja bichAvela hatuM. AdaraNIya puruSe temane pote prApta karelA satyanI khAtarI karAvI ane temaNe temane dharmasiddhAMtano upadeza Apyo je prAraMbhamAM, madhyamAM temaja aMtamAM umadA hato. buddhe temane saraLa zabdomAM cAra umadA satyo zIkhavyAM. pAMceya saMnyAsIoe temanA saMpradAyamAM dharmaparivartana karyuM ane Ama sRSTi upara ApaNe cha pavitra vyaktio chIe (ema buddhe kahyuM). satyanA sAkSAtkAra pachI buddhe 45 lAMbA varSo sudhI dharmapaMthano upadeza Apyo. teo koI eka sthaLe lAMbo samaya sudhI rahetA na hatA, temaNe eka sthaLethI bIjA sthaLe pravAsa karyo ane temanA saMdezano upadeza karatAM karatAM ane pavitra ziSyonuM (temanA saMpradAyamAM) dharmaparivartana karAvatA karAvatA teo eka sthaLethI bIjA sthaLe mukAma karatA hatA, prathama pAMca saMnyAsIonA dharma parivartanathI zarUAta karIne hajAro ziSyonA dharmaparivartanano itihAsa zarU thAya che. yaza, kAzyapa, sArIputta, mogalAna, AnaMda ane anya lokonuM dharmaparivartana rasaprada itihAsa race che. dharmaparivartana karanArAonI saMkhyA kUdake ne bhUsako vadhavA lAgI ane te saMkhyA tarata ja hajAra sudhI pahoMcI gaI. DaoN. olDanabarga ema kahe che tyAre sAcA che ke, ''A jhaDapI vadhArAnI zaktinuM kaMI rahasya nathI, je eka carcanI yuvAna vyaktimAM hoya che, tenA satata pravAsa-paribhramaNamAM raheluM che, je hajAro sthaLoe karavAmAM AveluM hatuM. buddhe temanA ziSyone eka jagyAethI bIjI jagyAe javA ane paribhramaNa karavA mATe sAcA dilathI salAha ApI hatI ane tenA dvArA ghaNA lokonA kalyANa mATe, ghaNA lokonA AnaMda mATe, sRSTi taraphanI karUNA mATe, AzIrvAdayukta klyANa mATe ane manuSyonA tema ja devonA AnaMda mATenI icchA vyakta karI. temaNe potAnA ziSyone eka sthaLe be jaNAe nahIM javAnI sUcanA ApI. tene manuSyonI vArasAgata bhalAInI khAtarI thaI gaI hatI. teo atyaMta hRdayapUrvaka evuM mAnatA hatA ke evA manuSyo paNa astitva dharAvatA hatA ke jeo dunyavI dhULa (pApa)nI bAbatamAM zuddha hatA ane tethI temane siddhAMtono upadeza ApavAnuM kaSTa temaNe uThAvyuM nahi, ke jeno (upadezano) AraMbha umadA hato, jeno madhya umadA hato ane jeno ~334
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMta paNa umadA hato. jyAre ghaNA viziSTa kakSAnA umadA juvAno pavitra jIvana jIvavA mATe potAnI jAte buddha sAthe joDAyA tyAre loko temanI tarapha gusse thayA ane bolyA ke, saMnyAsI gautama bALabuddhipaNuM laIne AvyA che, saMnyAsI gautama vaidhavya laIne AvyA che, saMnyAsI gautama parivArone DUbADavAnI yaujanA laIne AvyA che." ane jyAre lokoe jyAre temanA ziSyone tyAre nIce mujabanA zabdomAM temaNe temane ToNo mAryo, ''mahAna saMnyAsI temanI yAtrA daramyAna ahIM magadhanI rAjadhAnImAM AvyA che ane teo parvata upara besIne AvyA che. temaNe saMjayanA badhA ja anuyAyIonuM dharmaparivartana karAvyuM che, have teo temanI pAchaLa javA mATe kone kheMcaze ?" ane buddhe temanA ziSyone bodha Apyo, ''kiMtu he mArA ziSyo ! jo teo tamArI kanaDagata kare to temane tame A zabdomAM uttara ApajoH' 'he vIra puruSo ! A AdaraNIya puruSa temanA sAcA upadezathI dharmaparivartana karAve che. A AdaraNIya puruSa satyanI tAkAtathI dharmaparivartana karAve che evA temano koNa doSa kADhI zakaze ?" pavitra zraddhALuo ane bhaktibhAvavALA saMnyAsIone dharmasiddhAMtanA paMthano pIstALIza varSa sudhI upadeza ApatAM ApatAM buddha ekadhAruM jIvana jIvyA hatA. varSA RtunA cAra mahinAne bAda karatAM kevaLa A ja temanuM lakSya hatuM. jyAre temane koI janapada (gAma)nI najIkamAM koI vanarAji athavA koI guphAmAM mukAma karavAnI pharaja pADavAmAM AvatI tyAre teo eka divasa tenI aMdara ane eka divasa tenI (vanarAji ke guphAnI) bahAra mukAma karatA. A mukAma teo janapadanI bahu najIka paNa nahi ane bahu dUra paNa nahi evI vATikAmAM karatA hatA. loko pagapALA, rAjakumAro rathamAM ane rAjAo hasti upara besIne temano upadeza sAMbhaLavA mATe temanA sudhI pahoMcatA, keTalIkavAra anya dharmonA ziSyo temanI sAthe vAdavivAda karavA mATe AvatA ane temane paNa saMtoSa ApatA. bauddhoe A lAMbA pistALIsa varSano itihAsa ApaNA mATe ~ 334 ~
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAcavyo nathI. temane kadAca A bAbata Avazyaka nahi lAgI hoya. temaNe mAtra nIcenA khUba mahattvanA banAvo noMdhyA che, ke je temanA mATe atyaMta mahattvanA ane dhyAnAkarSaka hatA. jemAM gautamano janma, temano gRhatyAga, temane thayelI kevaLa jJAnanI prApti, dharmasiddhAMtano upadeza ApavAno temano nirNaya temanuM mRtyu ane temano upadeza vagereno samAveza thAya che. paraMtu anya saghaLA prazno jevA ke temaNe kone upadeza Apyo, temaNe kyAre upadeza Apyo, temaNe zI rIte upadeza Apyo, temanA upadezono ghaTanAkrama, A saghaLI hakIkato tarapha bilakula dhyAna ApavAmAM AvyuM nathI. ApaNe temanA upadezone ekatra karI zakIe ema chIe, paraMtu temanA samayavartI ghaTanAkrama vize koI mAhitI meLavI zakatA nathI. have pachI ApaNe aMtima paraMtu jarAya ochA agatyanA nahIM evA gautamanA jIvananA atyaMta mahattvanA banAva-nirvANa upara AvIe. buddha have eMzI varSanA thayA hatA. temanI jIvanayAtrA dhIre dhIre paraMtu cokkasapaNe saMkelAvA tarapha gati karatI hatI. eka vAra teo jyAre bhramaNa yAtrA karatA hatA tyAre temanI upara mAMdagIno gaMbhIra humalo Avyo, paraMtu temaNe tenI upara potAnI IcchAzaktithI ema vicArIne vijaya meLavyo ke temanA ziSyone saMbodhana karyA sivAya temanuM A sRSTi uparathI vidAya thavuM e yogya nahi gaNAya. temaNe temanA ziSyone AsapAsanAM saghaLAM sthaLethI ekatra karyA ane temane potAnA dharmapaMthane daDhapaNe vaLagI rahevAnA preraNA ane salAha ApyAM. samagra dunyavI bAbatonI azAzvatatA aMge temane sUcanA ApI ane temanI samakSa prakaTa karyuM ke temanuM mRtyu samIpa AvI rahyuM che ane traNa mahinA pachI teo A jagata uparathI vidAya leze. temaNe yunDAnA ghare bhojanano thoDoka bhAga grahaNa karyo. A temanuM aMtima bhojana hatuM ane tethI te atyaMta dhanya-pavitra hatuM. tyAra pachI temaNe tyAMthI kuzInArA tarapha prayANa karyuM ane tyAM temaNe sAlanAM vRkSonI kuMjaghaTAmAM be sAla vRkSonI vacce temaNe temanI zaiyyA taiyAra karavAnI AjJA ApI. tyAM temaNe anya dharmapaMthanA sAdhune mulAkAta ApI ane tenuM dharmaparivartana karAvyuM. A temanA dvArA karavAmAM AveluM aMtima dharmaparivartana hatuM. mRtyu pAmatAM pUrve temaNe temanA saMnyAsIone kahyuM, "je prANI tarIke ~ 335 ~
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ janma pAme che teno nAza nizcita che.'" ane temaNe hRdayapUrvaka temane salAha ApI ke, 'aTakyA sivAya prayatna karyA karo - mathyA karo." samagra vizvanA cakravartI samrATanI rIte temanA avasAnane ThAThamAThavALI ane bhapakAdAra smazAnayAtrAnI ujavaNI dvArA bhavya Adara ApavAmAM Avyo. temanuM mRtyu hRdaya-lAgaNIne asara karanAruM hatuM, kAraNe ke te adbhuta hatuM. temanA atipriya ziSya AnaMda sAtheno temano aMtima vArtAlApa UMDI sahAnubhUtithI bharapUra hato. paraMparAgata rIte AvA traNa vArtAlApo sacavAyA che. jyAre buddha temanI mAMdagInA prathama humalAmAMthI sAjA thayA tyAre AnaMde harSapUrvaka nIcenA zabdomAM navAIthI potAno udgAra kADhyo, '"he murabbIzrI ! huM joI rahyo chuM ke, unnata sthAna dharAvatA puruSa sAjA thaI rahyA che. he murabbIzrI ! huM joI rahyo chuM ke unnata sthAna dharAvatA puruSa vadhAre sArA thaI rahyA che. mArA samagra manobaLe mAro sAtha choDI dIdho hato. he murabbIzrI ! huM murchita thaI gayo hato. mArI jJAnendriyo parama unnatasthAna dharAvatA puruSanI mAMdagIne kAraNe kuMThita thaI gaI hatI. paraMtu he murabbIzrI ! mane hajI eka AzvAsana hatuM ke unnata sthAna dharAvatA puruSa jyAM sudhI mArA jevA - AnaMda jevA - temanA anuyAyInAM deha saMbaMdhamAM teo temano hetu jAhera karaze nahi tyAM sudhI teo nirvANa pAmaze nahi. pachI buddhe kahyuM, '"he AnaMda ! meM mArA siddhAMto jAhera karyA che ane meM aMdaranA (saMpradAyanI aMda2nA) ke bahAranA vacce koI bheda karyo nathI. bhUlI javAne pAtra evA dharmasiddhAMtono Izvare koI bodha karyo nathI. he AnaMda ! te (Izvara) kahe che ke huM maMdiro upara rAjya karIza athavA maMdiro mArI upara rAjya kare. he AnaMda ! te (Izvara) temanI icchA maMdiramAM jAhera karaze. pUrNa puruSa (Izvara) jo ke he AnaMda ! huM vRddha jarUra thayo chuM, paraMtu huM nabaLo paDyo nathI. huM eMzI varasano vRddha thayo chuM ke AnaMda ! tuM pote ja tArA potAnA jIvanano prakAza bana, tAruM potAnuM AzrayasthAna bana, ane tuM anya koI AzrayasthAna zodhIza nahi. he AnaMda ! hamaNAM athavA to mArI vidAya pachI je koI pote ja potAnA mATeno prakAza banaze, pote ja potAnuM AzrayasthAna banaze, ane anya koI ja ~336~
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzrayasthAna gotaze nahi, je koI janma dharIne potAnAthI ja prakAzaze, pote ja potAnuM Azraya banaze ane anya koI AzrayasthAna gotaze nahi, evI vyakti ja he AnaMdahave pachIthI satyanA mArga para prayANa karaze ane eja mAro sAco ziSya banI raheze. mAruM zarIra pAkaTatAnI najIka jaI rahyuM che, mArA jIvanano aMta samIpa che, huM jaIza pachI tuM pAchaLa rahIza. mAre mATenA AzrayanuM sthaLa taiyAra che, vacce madhyAntara rAkhyA sivAya satarka banI raho. haMmezAM vadhAre pavitratAmAM ja prayANa karatA raho. tamArA manane dRDhanizcayI ane susajja rAkho. he ziSyo ! jeo pote satyanA vizvamAM satya che, janma ane mRtyumAMthI mukti meLavavA saMgharSa kare che, saghaLI yAtanAone aMte jeo TakI rahe che teo ja Thokara khAdhA sivAya haMmezAM vadhAre cAlI zake che. jyAre baMne sAla vRkSo Rtu sivAyanA samaye phUlothI khIlI UDyAM (Page 201-202 Oldening) tyAre svargamAMthI temanI upara (buddha upara) puSponI vRSTi thaI, svargIya madhura saMgIta temanA mastaka upara nAda karavA mAMDyuM, tyAre te unnata puruSe AdaraNIya AnaMdane kahyuM, "jo ke A puSyo AvavAno samaya nathI chatAM paNa A be joDiyAM vRkSo puSponI bahArathI saMpUrNapaNe suzobhita thaI rahyA che ane A puSpo jhApaTAnI jema ane pravAhanI jema ekadhArAM pUrNa puruSa upara varasI rahyAM che. paraMtu A pUrNa puruSa koI anya mAlika, anya vaibhava-ezvarya, anya bakSisa, anya aMjali, anya AdaranA mAlika banavAnI mahecchA hatI. te AnaMda ! koI naraziSya ke nArI anuyAyI, sAmAnya bhAI ke sAmAnya bahena, tenAM nAnAM ke moTAM baMne satyo ane pArthiva dravyo ane (IzvarIya) AjJA anusAranAM jIvana ane vaLI satya hakIkatomAM ja rasa levo A badhI bAbato pUrNa puruSane sarvocca Adara, aizvarya, prazaMsA ane pratiSThA apAve che. tethI he AnaMda ! tAre paNa nAnI ke moTI pArthiva bAbatomAM rahelA satyamAM jIvavAnuM vicAravuM joIe, ane (IzvarIya-dharmapaMthanI) AjJA anusAra jIvavuM joIe ane vigatapUrNa rIte satyanA mArge cAlavuM joIe. paraMtu AnaMda gRhanI aMdara gayo ane raDatAM raDatAM bolyo, "huM hajI apavitratAomAMthI mukta thayo nathI, huM hajI mArA lakSya sudhI pahoMcyo nathI, ane mArA guru ke je mArI upara karUNA varasAve che teo TUMka samayamAM - 38
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja nirvANa pAmaze.' pachI buddhe tenI pAse eka ziSyane mokalyo ane tene kahyuM, ''he ziSya ! jA, ane mArA nAmathI AnaMdane kahe ke he mitra AnaMda ! guru tArI sAthe vAta karavA icche che." tethI AnaMda guru pAse gayo, temanI tarapha zira jhukAvIne namaskAra karyo ane temanI bAjumAM beTho. paraMtu buddhe tene kahyuM, '"AnaMda ! Ama na kara, tuM vilApa na kara, dilagIrI vyakta na kara, AnaMda ! tane Ama kahetAM mane sukha thatuM nathI ke, manuSya je saghaLI vastuone cAhe che te ane je saghaLI vastuomAMthI te AnaMda prApta kare che, je bAbatono tene viyoga thAya che sarvene chevaTe teNe tyajI devAM joIe ane temAMthI potAnI jAtane phArega karI devI joIe. AnaMda ! evuM kevI rIte banI zake ke je janme che, vRddhi pAme che, ane je kSINa thavAne pAtra che te mRtyu na pAmI zake ? ema na banI zake, paraMtu he AnaMda ! te pUrNa puruSane ghaNA vakhata sudhI Adara Apyo che, prema ane mAyA dAkhavI che, kathana ane karma aMge vicAratAM athAga rIte vaphAdArI dAkhavI che. AnaMda ! atyaMta suMdara kArya karyuM che, kevaLa khUba mathAmaNa karI che ane tethI tuM atyaMta TUMka samayamAM ja apavitratAomAMthI mukta thaIza. buddhanA upadezo te samayamAM bauddha dharme dhArmika mAnyatAomAM atyaMta mahattvanuM sthAna prApta karyuM hatuM ane vartamAnamAM paNa te atyaMta vizALa saMkhyAmAM anuyAyIo dharAve che. thoDAMka pAnAMomAM bauddha saMpradAyanA siddhAMtonuM spaSTa rIte vivaraNa karavAno prayatna karavo e ghaNuM vadhAre paDatuM che. ahIM huM mAtra pAyAnA siddhAMtono ja sparza karIza, ke je ApaNe mATe mahAvIranA upadezonI maulikatAnI mulavaNIne zakya banAve. buddhano saMsAratyAga pote ja buddhanA siddhAMtanI dhyAna kheMce evI noMdhanuM spaSTa rIte varNana kare che. keTalIka lAgaNIoe emane ema vicAravA mATe preyA ke gRhajIvana vyaktine muzkelImAM nAkhanAra che, te apavitratAnI dazA che. gRhajIvanano tyAga karavAmAM ja mukti che, vagere * 339 x
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhAM temanA upadezanAM lakSaNo che. te rojiMdA vyavahAronI dilagIrIbharI sthiti che ke jeNe gautamanA manamAM naphasatanI lAgaNI pedA karI. temanA upadezamAM A pramukha sUra che. banArasamAM temaNe ApeluM sauprathama dhArmika pravacana darzAve che ke buddha temanA tattvajJAna AdhArita koI taMtra sthApavAnI darakAra karI na hatI, paraMtu temaNe sRSTimAM sarvatra vyApelAM duHkhomAMthI mukti meLavavAno patha darzAvavAnI darakAra karI hatI. jyAre pAMca saMnyAsIoe jJAna viSenA temanA vicAro darzAvyA ane temanuM gADha zravaNa karAvyuM tyAre AdaraNIya puruSe temane saMbodhIne Ama kahyuM, "he saMnyAsIo ! be prakAranAM aMtimo che, ke jemanAthI je dharmamaya jIvana jIve che teNe dUra rahevuM joIe. A be aMtimo kayAM kayAM che? eka to e che ke jeno AdhAra IcchAmAM Ave evo AnaMda prApta karavAnuM jIvana ane mojamajA che te aMtima umadA nahIM evuM, bina AdhyAtmika, ayogya ane avAstavika che. bIjuM aMtima e che ke jemAM Indriyadamana vALuM jIvana che, je aMdhakAramaya, ayogya ane avAstavika che. te saMnyAsIo ! pUrNa puruSa A baMne prakAranAM aMtimone rUkhasada Ape che ane eka anya mArga zodhI kADhe che ke je A baMnenI vacce che. madhyamamArga je cakSuone prakAzita kare che, manane prakAzita kare che, je zAMti, jJAna, sarvajJatA, nirvANa tarapha dorI jAya che ane te saMnyAsIo! A madhyamamArga zuM che, cakSuone ajavALe che, je AtmAne ajavALe che ane je zAMti, jJAna, sarvajJatA ane nirvANa tarapha jAya che ? ema kahevAmAM AvyuM che ke te pavitra, aSTamArgIya patha che, jemAM sAcI zraddhA, sAco saMlpa, sAcI vANI, sAcuM karma, sAcuM jIvana, sAco prayatna, sAco vicAra ane sAcI svaekAgratAno samAveza thAya che. te saMnyAsIo ! Aja madhyamamArga che ke je pUrNa puruSe zodhI kADhyo che, je cakSuone prakAzita kare che, je AtmAne prakAzita kare che, je manuSyane zAMti, jJAna, sarvajJatA, nirvANa tarapha dorI jAya che." tyAra pachI unnata puruSa cAra umadA satyo carcA vicAraNA mATe rajU kare che, jemAM yAtanAo, yAtanAonuM kAraNa, yAtanAonuM ucchedana, yAtanAonA ucchedananA mArgono samAveza thAya che. "he saMnyAsIo ! A ja duHkhanuM pavitra satya che. janma e eka - 30 -
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAtanA che, vRddhAvasthA yAtanA che, mRtyu e yAtanA che, apriya loko sAthe joDANa sAdhavuM e yAtanA che, cAhatathI alaga thavuM e yAtanA che. koI vyakti je icche te tene prApta na thAya, TUMkamAM dunyavI bAbato sAthenuM A paMcamArgIya vaLagaNa e yAtanA che." A prakAranA dhanathI meM mArA ziSyone paricita karyA ke AvA mahAna vaibhavamAM huM jIvato hato, AvA vicAro tyArapachI mArA manamAM pedA thayA. nabaLA manavALA sAmAnya mANasanI jema ke je potAnA zArIrika rIte kSINa thavA mATe pote ja javAbadAra che, ane pote vRddhAvasthAnI kriyAzaktithI mukta nathI, te lAgaNIno ekadama palaye, tIvra aNagamo ane kaMTALo anubhave che. huM pote paNa anya koIne vRddhAvasthAmAM jouM chuM, tyAre AvuM mArI sAthe nahi bane ke jyAre huM yuvAnIno saghaLo AnaMda-utsAha mArA mananI zaktithI mArA ziSyomAM pratibiMbita karuM chuM, ke je utsAha-umaMga pratyeka yuvAnamAM rahelo hoya che ane je mArAmAM paNa hato. eka nabaLA mananA mAnavInI jema teo (ziSyo), jo ke temanI mAMdagI mATe teo pote ja javAbadAra che, ane roganI zaktithI paNa mukta nathI, jyAre huM mArA manamAM pratibiMbita thayelo jIvanano jusso je mArA jIvanamAM paNa rahelo che te mArA manamAM rahelA mArA ziSyomAM huM pratibiMbita karuM chuM. he saMnyAsIo ! A ja yAtanAnA uddabhavanuM pavitra satya che. prANIne eka janmathI bIjA janma tarapha dore che te tRSA che. kAmavAsanA ane utkaTa icchA e paNa tRSA che ke je Ama ane tema (game tyAM) tRpti zodhe che. mojamajA karavA mATenI tRSA, astitva mATenI tRSA, sAmarthya mATenI tRSA. (vagere paNa game tyAM - Ama tema tRpti zodhe che." he saMnyAsIo ! je patha yAtanAnA ucchedananuM A pavitra satya che. icchAonA saMpUrNa lopa dvArA tRSAnuM ucchedana, tene javAnuM kahIne, potAnI jAtane tenAthI aLagI karIne, tene potAnI jAtamAM koI jagyA nahIM ApIne karI zakAya che." he saMnyAsIo ! je patha yAtanAnA lopa tarapha dorI jAya che te pathanuM A pavitra satya che A pavitra aSTamArgIya patha A pramANe samajI zakAya che. sAcI zraddhA, sAco saMkalpa, sAcI vANI, sAcuM karma, sAcI raheNIkaraNI, sAco prayatna, sAco vicAra, sAcuM sva-kendrIkaraNa." yAtanAnuM A pavitra satya che. te saMnyAsIo ! A saMkalpanAo pratye mArAM cakSu khullAM hatAM, jenI samaja A agAu koIe prApta karI - 2410
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ na hatI. ane mArI viveka zakti, jJAna, aMta:preraNA ane dUradaSTi khullAM hatAM." ""A yAtanAnA pavitra satyane samajavuM Avazyaka che." ""meM yAtanAnA A pavitra satyanI samaja prApta karI che." "Ama he saMnyAsIo ! mArAM cakSuo A saMkalpanAo pratye khullAM hatAM, ke jenI samaja A agAu koIe prApta karI na hatI. ane tenA pratye) mArI viveka zakti, jJAna, aMta:preraNA ane dUradaSTi AvaraNavihIna hatAM. sAMkhya philasUphI je sRSTine jAhera rIte vakhoDI kADhe che te bauddha dharma jevI nathI. prathama mATe te (sRSTi) bhramaNA, mAyA che, jyAre dvitIya mATe (bauddho mATe) te satyanA jeTaluM ja vAstavika che. bauddho saMsArano tyAga kare che, kAraNa ke temanA mata mujaba te saLagatA gharanI mAphaka yAtanAothI bharapUra che. ahIM pratyeka bAbata nAzavaMta che ane bauddho potAnI jAtane pUche che, "zuM A sRSTi kSaNabhaMgura, duHkhadAyaka ke AnaMdayukta che?" temanA mata mujaba A suSTi yAtanAothI bharapUra che ane temAMthI mukti e temanuM tAtkAlika lakSya che. jemanA mATe sRSTi dilagIrIthI bharapUra nathI, temane mATe bauddho pAse koI dalIla nathI, paraMtu daridro ane kaMgAlo jene anubhave che te dilagIrI - yAtanA A nathI, paraMtu e dilagIrI A ja che ke jene rAjakumAro ane kaMgAlo eksarakhI rIte anubhave che. kSaNabhaMguratA ahIM Dhacupacu thaI jAya che. janma, vRddhAvasthA ane mRtyu A dilagIrI - yAtanAne dunyavI prANIo sudhI pahoMcADe che, ane koI samANA, brahmaNA, deva, brahmA ane mArA AmAMthI chuTakAro meLavI zakatA nathI athavA to anyane ema karavAmAM koI ja madada karI zakatA nathI. te kevaLa A astitvanI ja dilagIrI nathI, paraMtu te manuSya dvArA anubhavavAmAM AvelI dilagIrI che, jenAM mULa janmo ane anaMtatA (zAzvatatA)nA ajJAnamAM rahelAM che. Ama (IzvaranA) AzIrvAda prApta karelA puruSa temanA ziSyone kahe che, "cAra mahAsAgaronA jaLanI tamArAM cakSuomAMthI vahelAM ane tame vahAvelAM azruo sAthe tulanA ochA pramANamAM thaI zake che, ke jyAre tame A lAMbI yAtrAmAM mArga cUkI gayA hoya ane Amatema bhaTakatA hoya ane tamane dilagIrI thaI hoya ane tame rUdana karatA hoya, kAraNa ke te tamAro aMza hato ke jenA vize tamArA - 32 -
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ manamAM tiraskAra hato ane tame jene prema karatA hatA te tamAro aMza na hato. tamArA lAMbA AyuSya daramyAna tame mAtAnuM mRtyu, pitAnuM mRtyu bAMdhavanuM mRtyu, bhaginInuM mRtyu, putranuM mRtyu, putrInuM mRtyu, sagAsaMbaMdhIonAM mRtyu, milakatamAM thayeluM nuksAna tame anubhavyuM haze ane jyAre tame .............. A anubhavyuM haze, tyAre tamArA cakSuomAMthI puSkaLa AMsuo vahyAM haze ane tame pote puSkaLa AMsu sAryA haze. A lAMbI yAtrA daramyAna jyAre tame tamAro paMtha cUkI gayA hazo ane Amatema bhaTakyA hazo ane dilagIra thayA hazo ane rUdana karyuM haze, kAraNa ke te tamArI jiMdagIno) tamAro aMza haze, ke jene mATe tamane bhArobhAra tiraskAra haze ane jene tame prema karyo haze te tamAro aMza nahi hoya. te tame vahAveluM A azrujaLa) cAre vizALa mahAsAgaronA jaLa sAthe tulanA karI zakAya tevuM haze. eka bauddhadharmI vicAre che taddanusAra te A duHkhamAMthI mokSamukti che ane tethI buddhe yogya rIte ja kahyuM che ke, "he ziSyo ! je rIte vizALa mahAsAgara (nuM jaba) svAdamAM ekasamAna che, je lavaNano svAda che, teja rIte mArA ziSyo ane A saMpradAyanA niyamo paNa eksamAna svAda dharAve che, ane A svAda te mokSa-mukti che." A duHkhane nAbUda karavA mATe, manuSya tenA mULamAM ja prahAra karavo joIe, A dilagIrInuM mULa zuM che? ane bauddhadharmIo dvAdazamArgI zreNI Ape che, arthAta ajJAnamAMthI anuvartano janme che, anuvartanomAMthI sabhAnatA janme che, sabhAnatAmAMthI saMjJA janme che, saMzA (nAma)mAMthI zArIrika bAMdho janme che ane zArIrika bAMdhAmAMthI cha kSetro janme che, cha kSetromAMthI saMparka (Indriyo ane temanA uddezo vacceno) janme che, saMparkamAMthI saMvedanA janme che, saMvedanAmAMthI tRSNA (athavA AkAMkSA) janme che, tRSNAmAMthI vaLagaNa-anurAga (astitva pratye) janme che, vaLagaNa-anurAga (astitva pratye)mAMthI jIva (bhAva) janme che, jIvamAMthI janma udabhave che, janmamAMthI vRddhAvasthA ane mRtyu, darda ane zoka, Apatti, ciMtA ane nirAzA uddabhave che. ane A ja samagra duHkhamaya pradezanuM mULa che. "paraMtu jo AkAMkSAnA saMpUrNa ucchedana dvArA ajJAnane dUra karavAmAM - 343 -
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave, to tenAthI anuvartano nAbUda thAya che. anuvartanonI nAbUdI dvArA, sabhAnatA dUra thAya che, sabhAnatAnI nAbUdI dvArA saMjJA-nAma dUra thAya che. saMjJA-nAmanI nAbUdI dvArA zArIrika bAMdho ane zArIrika bAMdhAnI nAbUdI dvArA cha kSetro nAbUda thAya che. cha kSetronA ucchedana dvArA saMparka (indriyo ane temanA uddezo vacceno) dUra thAya che, saMparkanI nAbUdI dvArA saMvedanA dUra thAya che. saMvedanAnI nAbUdIthI tRSA (athavA AkAMkSA dUra thAya che, tRSNAthI nAbUdIthI vaLagaNa-anurAga (astitva pratyenuM) dUra thAya che, anurAganI nAbUdIthI bhAva dUra thAya che ane bhAvanI nAbUdIthI janma dUra thAya che, janmanI nAbUdIthI vRddhAvasthA ane mRtyu, darda ane zoka, Apatti, ciMtA ane nirAzA dUra thAya che. ane A ja samagra duHkhamaya pradezanI nAbUdI che." avidyA e saghaLI vastuonuM mukhya kAraNa che. tene AraMbha paNa nathI ane tene aMta paNa nathI. eka kuzaLa jAdugaranI jema A ajJAna be rastA paraspara kApatA hoya evI cokaDI upara manuSyonI vizALa maMDaLI race che. jyAre A ajJAnanuM ucchedana thAya tyAre vAta pUrI thaI jAya che - khela khatama thaI jAya che. jo koI pUche ke A ajJAna zuM che, tyAre bauddhadharmI kevaLa eTaluM ja kaheze ke te ApaNAM satyonuM ajJAna che. ajJAna manuSyane bhramamAM nAkhe che ane ajJAna dvArA bhramamAM rAcato manuSya evAM karmo kare che ke je sArA temaja narasAM che ane tene tenAM pariNAmo bhogavavAM paDe che. vAstavamAM ApaNe je kaMI karmo karIe chIe tene kAraNe ApaNe je chIe teja chIe. "manuSya je kaMI karmo kare che, tene anurUpa sthiti te prApta kare che." pavitra bauddha dharmagraMtha (aMguttArA TIkAyA pAsenA nipAtA) karmanA mahattvane nIcenA zabdomAM varNave che, "mAruM karma e mArI milakata che, mAruM karma huM je vaMzamAM janmyo che tenuM mULa che. mAruM karma e mAruM AzrayasthAna che. manuSya potAnAM karmonI asaramAMthI kyAreya chaTakI zakato nathI, A saMkalpanAmAM thaHpa suMdara rIte varNavavAmAM AvI che." svargamAM samudranI madhyamAM, UMcA parvatonI bhekhaDomAM tame tamArI jAtane chupAvI che temAM paNa tame sRSTi koI sthaLa zodhI zakazo nahi, ke jyAM tame tamArAM kharAba-pApI karmonAM phaLo-pariNAmomAMthI chaTakI zako. - 344 -
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo koI manuSya janmanA viSacakra, vRddhAvasthA ane mRtyumAMthI chaTakavA icche to teNe saghaLAM duHkhonuM aMtima kAraNa nahi, to chevaTe atyaMta agatyanA kAraNa arthAta taddAno saMpUrNa nAza karavo joIe. je koI vyakti teno kabajo dharAve che, te tRSNA, te tiraskArapAtra vastu ke je A sRSTi dvArA tenuM jhera reDe che, temanAM duHkho ghAsa vadhe tema jhaDapathI vadhe che, je koI vyakti teno kabajo dharAve che te tRSNA, te tiraskArapAtra vastu ke jemAMthI A sRSTimAM chaTakavuM muzkela che. yAtanAo temanI upara kamaLanAM puSpomAMthI TapakatAM jalabiMduonI jema varase che. kApelA (uparathI) vRkSanAM paNa mULa jo IjA rahita hoya to te (vRkSa) bhAre zaktipUrvaka vRddhi pAme che, te ja rIte tRSAnI uttejanA saMpUrNa rIte marI paravArI nahi hoya to haMmezAM yAtanAo pharIthI aviratapaNe baLapUrvaka uddabhava pAme che. (Dhamma Pada 336, 388, 854). saMzodhaka manamAM pedA thato dvitIya prazna che - A ghaTako, ajJAna, tRSA vageremAMthI koI manuSya zI rIte mukti meLavI zake? (Tahhailla etc.) A mATe bauddha dharma umadA aSTamArgIya paMthano nirdeza kare che, je A pramANe che : sAcI zraddhA, sAco nirNaya, sAcI vANI, sAcAM karmo, sAcI rIte jIvana jIvavuM, sAco prayatna, sAco vicAra ane sAcI sva-ekAgratA. vadhumAM te zIla, samAdhi ane pannAne viksAvavAnI himAyata kare che. atre zIla vagaranuM pannA ane pannA vagaranuM zIla e koI rIte lAbhaprada nathI. baMne parasparAvalaMbita che. ekane bIjAnI madadathI pavitra ane pUrNa banAvI zakAya che. je rIte hAtha hAthane ane paga pagane dhUe che te rIte prAmANikatAnuM che, jyAM prAmANikatA che tyAM DahApaNa che ane jyAM DahApaNa che tyAM prAmANikatA che. pramANika manuSyanuM DahApaNa ane DAhyA manuSyanI prAmANikatA e sRSTimAM rahelAM saghaLAM prAmANikatA ane DahApaNa che, temanA sarvocca mUlya mATe sAmAnya loko ane saMnyAsIo mATe ekasamAna evA vartana mATenA pAMca ati mahattvanA niyamo che. (1) teNe koInI hatyA karavI joIe nahi. (2) teNe anyonI milakata (temanI pAsethI) chInavI levI joIe nahi. - 35 -
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) teNe anyanI patnInI sobata karavI joIe nahi. (4) je khoTuM che evuM teNe bolavuM joIe nahi. (5) unmAda-kaphajanaka pINAMo teNe pIvAM joIe nahi. paraMtu A kevaLa nakArAtmaka che. bauddha dharmane AnI sAthe sAthe ja kizuMka hakArAtmaka paNa Avazyaka bane che. cAra umadA sthitio paNa che, ke je eka saMnyAsIe vikasAvavI joIe. saMnyAsIe tenA hRdayane keLavavuM joIe, vividha prakAranA ane saghaLAM loko pratye teNe prema ane anukaMpA dharAvavAM joIe. tenAmAM ekasamAna nAjuka lAgaNIo hovI joIe ke je eka mAtA potAnA bALaka pratye dharAve che, te AnaMdathI bharapUra hovo joIe ane eja pramANe AnaMda ane moja, lAbha ane hAni asAmAnya bAbato vikasAvavI vagerethI paNa upara UThavAnI rIta teNe jANavI joIe. saMnyAsI ke je mukti-mokSa tarapha dorI jatA paMthanI pagadaMDI race che, teNe haMmezAM sAvadhAna rahevuM joIe. teNe zuddhAtara, uccatara ane umadAtara jIvana jIvavAno sabhAna prayatna karavo joIe. AMtarika ane bAhya ema baMne prakAranAM jokhamo-saMkaTo sAme teNe potAnI jAtanuM rakSaNa karavuM joIe. teNe saghaLAM saMvegothI potAnI jAtane zuddha rAkhavI joIe ke je tene mATe vinAza lAve evI saMbhAvanA hoya. (Arumana Sutta Maihina Nikaya). je rIte puruSa athavA strI ke jeo yuvAna che ane je cokhkhA rahevAmAM AnaMda anubhave che, jeo temanuM mukhAraviMda cakyakita ane cokhkhA arIsAmAM athavA pANInA cokhkhA jharaNAmAM jue che ane teo zodhI kADhe che ke tenA upara koI DAgho ke dhabbo che ane teo A DAghA ke dhabbAne dUra karavA mATe kaSTa uThAve che ane pariNAme teo jue che ke have tenI upara (mukhAraviMdanI upara) koI DAgho ke dhabbo nathI tyAre teo AnaMdita thaI UThe che, ane bolI UThe che, "sAruM thayuM ke have huM cokhkho chuM." tema chatAM paNa jyAre saMnyAsIo jue che ke teo hajI sudhI paNa te saghaLAM duSTa, dagAbAja saMvegomAMthI mukta thayA nathI, tyAre temaNe A saghaLAM duSTa, dagAbAja saMvegomAMthI mukta thavA mATeno satata prayatna karavo joIe, paraMtu - 346 -
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ te jyAre kahe che ke te saghaLAM duSTa, dagAbAja saMvegomAMthI mukta thaI gayo che tyAre te saMnyAsIe AnaMdita ane rAjI thavuM joIe. e manuSya sukhI che ke jenuM mana je kaMI sAruM che tenAthI cirakALathI TevAyeluM hoya. lAMbA samaya sudhI nItiviSayaka bAbatone DahoLavAnI A kriyAno zo lAbha che ? avidyAnuM nirmUlana karyA pachI tRSNAne niyaMtrita karIne zIla, samAdhi ane pannAno vikAsa sAdhavAnI kriyAno phAyado zuM ? e sarvocca lakSya kyuM che ke jenA lIdhe umadA parivAranA putro gRhasthajIvanano tyAga karIne gRhavihIna avasthAne bheTe che ? buddha tene nirvANa kahe che, paraMtu teo te padane varNavatA nathI. te pratyeka dunyavI bAbatane gumAvavAnI kriyA che, AkAMkSAonuM ucchedana che, AturatAno virAma che, aMta che. paraMtu jo koI vyakti tapAsa kare ke A aMta e zuM che, buddha tene mATe koI ja khulAso karatA nathI. te evI sthiti che, ke jemAM koI vyakti mRtyu athavA jIvana icchatI nathI, paraMtu jema eka nokara tenA badalAnI rAha jue che te ja rIte te amuka vakhatanI rAha jue che. eka bAbata cokkasa che ke A sRSTinA golaka upara kSaNabhaMgura-azAzvata vastuonI koI ja asara nathI. AnI sauthI uttama samajUtI kevaLa nakArAtmaka che. buddha kahe che, ''he ziSyo ! eka evI sthiti che, ke jyAM nathI pRthvI ke nathI jaLa, nathI prakAza ke nathI havA, jyAM nathI anaMta avakAza ke nathI anaMta kAraNa, ke nathI saMpUrNa zUnyAvakAza ke nathI pratyakSIkaraNa ke apratyakSIkaraNa e baMnenuM ekIsAthe ucchedana, nathI A jagata ke nathI sUrya ane caMdra baMne sahitanuM peluM jagata, he ziSyo ! huM Agamana ke gamana ke sthira UbhA rahevAnI kriyA aMge, temaja mRtyu ke janma vize kazuM ja kaheto nathI. te AdhAra rahita, savArI rahita ke virAma rahita che. astitvane haMmezAM eka jvALA sAthe sarakhAvavAmAM Ave che ane nirvANa A jvALAne olavI nAkhavAnI prakriyA che. te evI sthiti che ke jyAM kAmavAsanA, vikkAra ane gabharATanuM ucchedana karavAmAM Ave che. zA mATe varadAnI puruSe tene samajAvyuM nathI ? temaNe e samajAvyuM nathI, kAraNa ke temaNe vicAryuM hatuM ke nirvANa jevI A umadA sthiti kevaLa vyaktinA potAnA vartana ane DahApaNane pUrNa svarUpa ApyA pachI ja samajI zakAya. evI vyaktio ke jemaNe temanA vartana ~386~
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane DahApaNane pUrNa svarUpa ApyuM nathI temane mATe nirvANano koI artha nathI ane jemaNe potAnA vartana ane DahApaNane pUrNa svarUpa ApyuM che temane mATe e (nirvANa) zuM che te jANavAnI koI AvazyakatA nathI, kAraNa ke teo sAmA kinAre pahoMcI gayA hoya che ane temanI yAtrA pUrNa thaI gaI hoya che. vidvAnoe varadAnI puruSanA A aMgenAM maunanuM khoTuM arthaghaTana karyuM che ke nirvANano artha kevaLa zUnyatA-kazuM ja nahi evo thAya che ane temane lAge che ke buddha tene temanA ziSyo samakSa anAcchAdita karavAnI AnAkAnI karI che ane tethI A AkhA praznane DhAMkI dIdho che. paraMtu zuM buddha temane saMbodhIne kahyuM nathI, ke, "he ziSyo ! ajanmA, udabhava nahIM pAmelA asarjita, asvarUpA vyaktio mATe janma pAmelA, uddabhava pAmelA, sarjana pAmelA ane svarUpa pAmelA (udANA) manuSyonA A jagatamAM koI ja zakya astitva nathI. paraMtu temanuM astitva umadA aSTamArgIya paMthamAM che ke je temane evI prApti tarapha dorI jAya che ke jenAthI anya koI prApti caDhiyAtI nathI. A paramasukhane koNa mANe che ? sArAM athavA aniSTa karmo pariNAmomAM koNa sAthe sAthe bhAga le che? A bAbata ApaNane AtmA athavA aham tarapha lAve che. bauddha dharma A aMge nakAra bhaNe che ane tema chatAM AtmAnA astitva aMge khAtarIpUrvaka kahe che. bauddha dharma AtmAne te evuM kaMIka che ke je aparivartanIya ane zAzvata che athavA mahAna divyatAnA eka aMza tarIke che e rItanA brAhmaNa dharmanA artha anusAra svIkArato nathI. Ama brAhmaNa dharmanA prAkRtika lakSya tarIke AtmAnuM paramAtmA sAthenuM ekIkaraNa che, eka taNakAnuM mahAna agnimAM saMmilana che. jyAre vevAroTTA buddha pAse pahoMcyo ane unnata puruSa sAthe Ama kahIne bolyo ke, "he AdaraNIya gautama ! jo AtmA (ma) hoya to pachI A bAbata zI rIte Take che ?" - jyAre teNe Ama kahyuM tyAre AdaraNIya puruSa zAMta thaI gayA. "to pachI te AdaraNIya gautama! ahamUnuM astitva nathI?" ane Ama chatAM AdaraNIya puruSe zAnti jALavI rAkhI. zA mATe buddha zAMta rahyA ? buddhanA aMtipriya ziSya AnaMdane paNa A ja bAbata aMge muzkelI hatI. - 348 -
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI vevasthAnA gamana pachI AnaMde tenA guru pAse mAgaNI karI, "he murabbIzrI ! he unnata puruSa ! zA mATe Ape paribhramaNa karatA saMnyAsI vevavATTA e rajU karelA praznano uttara na Apyo ?" - varadAnI puruSa tyAre bolyA, "he AnaMda ! jyAre paribhramaNa karatA saMnyAsI vevavALA e mane pUchyuM, "AtmAnuM astitva che ?" tyAre jo meM teno uttara tene Apyo hota to pachI samAnAono ane brAhmaNa dharmano siddhAMta ke je zAzvatatAmAM mAne che tene puSTi maLI gaI hota. he AnaMda ! jo paribhramaNa karatA saMnyAsI vevasthA e mane pUchyuM hota ke zuM AtmAnuM astitva nathI?" teno uttara jo meM Apyo hota ke ahamUnuM astitva nathI to pachI paNa te AnaMda ! samAnAo ane brAhmaNa dharmano siddhAMta ke je sadaMtara nAzamAM mAne che tene puSTi maLI gaI hota. bauddha dharmIonA mata anusAra kazuM ja zAzvata nathI tethI kazAyanuM astitva nathI. AdaraNIya puruSanI hAjarImAM ja sAdhvI variAe tenuM yogya rIte varNana karyuM che ke jyAM pAMca samUho che, tyAM vyakti che ke je eka sAmAnya kalpanA che. nAgasena ke jai bauddha dharmano vidvAna pravaktA hato teNe rUpaka alaMkAranI madadathI uparokta vidhAnanI samajaNa Ape che. je rIte ratha e zabdano upayoga vAMsa, dharI, paiDAM, mukhya mALakhuM ane AgaLo - ADo saLIyo evAM nAma ke upanAmanA saMdarbhamAM thAya che tevI ja rIte nAgasena e zabdano upayoga tvacA, asthio, keza, zArIrika bAMdho, saMvedanA, pratyakSIkaraNa, anuvartana ane sabhAnapaNuM vagerenA saMdarbhamAM thAya che. to pachI uparokta pAMca bAbatono samUha ane tamArI potAnI vacce zo saMbaMdha che ? Page 254, Page 256 : niHsthA A vArtAlApano vigatavAra citAra Ape che, je vAstavamAM atyaMta sUcanAtmaka che ane te A viSayanI atyaMta buddhiyukta jAherAta paNa che. ane huM tene vigate darzAvavAnI svataMtratA atre lauM chuM. mahAna saMta nAgasenane rAjA milinda pUchyuM, "he AdaraNIya murabbIzrI ! Apa kevI rIte oLakhAo cho ? murabbIzrI ! ApanuM nAma zuM che?" saMte uttara Apyo, "he mAruM nAma nAgasena che, paraMtu te mahAna rAjA ! nAgasena e kevaLa nAma che, takhallusa che, padanI saMjJA che, saMjJA che, kevaLa, eka zabda che, ahIM koI vyakti nathI." tyAre rAjA milinda bolyo, "sAruM, vadhAre cokasAI mATe pAMcaso - 349 -
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ yavano ane eMzI hajAra saMnyAsIone te sAMbhaLavA do. A nAgasena kahe che ke, A zabdamAM koI vyakti nathI. (ApanAmAMthI koI paNa A vAta sAthe saMmata thAo cho?" ane rAjA milinda AdaraNIya nAgasenane kahevAnuM cAluM rAkhyuM, "he mAnyavara nAgasena ! jo koI vyakti (A nAmamAM) nathI to pachI Apane ApanI jarUriyAto jevI ke AhAra, raheThANa ane mAMdagImAM davA vagere pUruM pADe che te koNa che? A saghaLI cIjono upabhoga kare che te koNa che? sadguNomAM rAce che te koNa che? potAne mATe parizrama kare che te koNa che? pavitratAnA phaLo ane paMtha prApta kare che te koNa che? nirvANa prApta kare che te koNa che? koNa hatyA kare che? koNa corI kare che? koNa AnaMda mANe che ane koNa chetare che? koNa pIe che? pAMca prANa ghAtaka dAvA kare che te koNa che? to pachI Ama koI ja sArA ke kharAba karmo nathI. A pramANe to he AdaraNIya nAgasena ! koI tamArI hatyA karI nAkhe ane chatAM ema kahI zake ke te koI hatyA karI nathI. murabbIzrI ! Apa keza cho? nA mahAna rAjA. to pachI te nAgasena ! Apa nakha ke dAMta, tvacA ke mAMsa ke asthio cho ? nA mahAna rAjA. he nAgasena ! Apa zArIrika svarUpa cho? Apa vividha Indriyo cho, nAgasena? nA mahAna rAjA. he nAgasena ! Apa pratyakSIkaraNo, anuvartano, sabhAnatA cho? nA mahAna rAjA. athavA he murabbIzrI ! to pachI zArIrika bAMdho, saMvedanAo, pratyakSIkaraNo, anuvartano ane sabhAnatAo e badhAno Apa samUha cho, nAgasena? nA mahAna rAjA. athavA he murabbIzrI ! zArIrika mALakhAno koI eka aMza ane saMvedanAo, pratyakSIkaraNo, anuvartano ane sabhAnatAo e saghaLuM nAgasena che?" nA mahAna rAjA." he murabbIzrI! meM jyAM jyAM tapAsa karI tyAM tyAM to huM nAgasenane zodhI zakato nathI. he murabbIzrI ! nAgasena e to kevaLa eka zabda che. to pachI nAgasena e (vAstavamAM) zuM che? to pachI tame thoTuM bolI rahyA cho, tame jUThA cho. nAgasena che ja nahi." (Page 256-25) tyAra pachI AdaraNIya nAgasene rAjA milindane A pramANe kahyuM, he mahAna rAjA ! tame prAthamika jIvananI saghaLI suvidhAothI, sarvottama suvidhAothI TevAyelA cho. to pachI te mahAna rAjA ! tame madhyAhnanA samaye tapta dharatI upara, baLabaLatI retI upara, aNIdAra paththaro, nAnA paththaro upara ane baLabaLatI retI upara dhabadhaba pagapALA cAlo to tenAthI tamArA caraNone IjA thaze tamAro deha thakAvaTa anubhavaze ane tamAruM mana vyagra thaI jaze. ahIM aNagamA sAthe joDAyelI zArIrika sthitinI sabhAnatA udbhave che. Apa atre pagapALA AvyA cho - 50 -
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke rathamAM AvyA cho ?" murabbIzrI ! huM pagapALA musApharI karato nathI. huM rathamAM Avyo chuM." "he mahAna rAjA ! jo tame rathamAM besIne AvyA cho to pachI rathanI vyAkhyA karo. he mahAna rAjA! zuM taMbha e ratha che ?" ane have saMte tArkika praznonI hAramALA rAjA samakSa rajU karI ke jeno rAjAe pote temanI sAme upayoga karyo hato. tadusAra staMbha ke paiDAMo ke rathanuM) mALakhuM ke dhUMsarI AmAMnuM kazuM e ratha nathI. vadhumAM A badhA tenA aMzarUpa bhAgono samUha e ratha nathI. athavA A badhA sivAyanI anya koI vastu e paNa ratha nathI." he mahAna rAjA ! huM samaju chuM ke meM atre rathanI oLakha zodhI kADhI che. ratha e kevaLa zabda che. to pachI ratha e zuM che? tame khoTuM bolI rahyA cho ke pachI te rAjA tame jUThA cho. ratha jevuM kazuM che ja nahi. he mahAna rAjA ! he samagra bhAratanA samrATa ! tethI tamane zAno bhaya che? ke tame asatya bolI rahyo cho? sAruM vadhAre cokkasa thavA mATe pAMcaso yavano ane eMzI hajAra saMnyAsIone te sAMbhaLavA do. rAjA milinda bolyo, "huM rathamAM Avyo chuM." pachI meM kahyuM, "he mahAna rAjA ! jo tame rathamAM Avyo cho to pachI ratha e zuM che te samajAvo." ane teo ratha zuM che te darzAvI zakyA nahi. zuM koI AnI sAthe saMmata thAya che? te jyAre A pramANe bolyA tyAre pAMcaso yavano ane eMzI hajAra saMnyAsIoe AdaraNIya nAgasenanI mAnyatA meLavavAno prayatna karyo ane rAjA milindane kahyuM. have, he mahAna rAjA ! je zakya hoya to tame bolo." paraMtu rAjA milinda AdaraNIya nAgasenane kahyuM, "he AdaraNIya nAgasena ! huM staMbha, dharI, paiDAM ane rathanA mALakhA aMge asatya bolIza nahi. staMbha, dharI, mALakhuM ane saLIyo e sarve nAmo che, takhalluso che, padanuM nAma che. je badhAM mATe samagrapaNe ratha e zabda vaparAya che." sarasa, kharekhara he mahAna rAjA ! tame ratha vize jANo cho ane e ja rIte he rAjA ! mArA keza, mArI tvacA ane asthio, zArIrika mALakhuM, saMvedanAo, pratyakSIkaraNo, anuvartano ane sabhAnatAo e sarve mATe samagrapaNe nAgasena e zabda vaparAya che. paraMtu ahIM A zabdanA custa arthamAM viSaya-bAbata-vyakti tarIke kAMI ja nathI. Ama he mahAna rAjA! sAdhvI vajIrAe paNa unnata puruSanI hAjarImAM ja teno artha samajAvyo che, te mujaba, ""je rIte A kissAmAM ke jemAM rathanA bhAgo mATe samagrapaNe ratha e zabdano upayoga karavAmAM Ave che, te ja rIte jema pAMca samUho jenAmAM bhegA thAya che te vyakti che. ane Aja badhAmAM sarva sAmAnya vicAra che. "khUba ja sAcuM ! he AdaraNIya nAgasena ! he abhUta nAgasena ! mArA manamAM kharekhara ghaNA prazno uddabhavyA hatA, ane Ape temanA ukela ApyA che. jo buddha jIvita hota, to temaNe tamArI tALIo pADIne vAhavAha bolAvI hota. zAbAza! zAbAza! - 351 -
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAgasena, mArA manamAM ghaNA prazno uddabhavyA hatA ane pachIthI Ape ja tenA ukela ApyA che." buddha pharI ekavAra AnI samajUtI na ApI kAraNa ke ghaNI jagyAe tenuM khoTuM arthaghaTana karavAnI ane khoTI rIte samajavAnI zakyatA hatI. arthAt aMguttarA I. 749. evAM ghaNAM vidhAno karelAM che ke jenA dvArA buddha AnaMdane upadeza Ape che ke "sva" (potAnI jAta) eTale prakAza, sva eTale AzrayasthAna. te cokkasapaNe pAMca bAbatonA samUhano saMdarbha ApatA nathI. esa. rAdhAkRSNanane AnI samajUtI ApI che ke ahIM dharmano saMdarbha che ke jemAM brAhmaNane brAhmaNa e nAmathI oLakhavAmAM Ave che. bauddha dharma e mULabhUta rIte eka mArga che ane koI philasUkI nathI ane tethI (dunyavI) duHkhonuM ucchedana karavA tarapha na laI jatA hoya evA saghaLA praznone (anuttara) choDI devAmAM Ave che. brAhmaNa dharmanI Izvara aMgenI saMkalpanAne buddha mAnyatA ApatAM nathI. prANIne koI ja bacAvI zakatuM nathI. na to saMnyAsI ke na to Izvara. brAhmaNa paNa nahi ane buddha paNa nahIM. A saghaLA paikI koI ja prANIno uddhAra karI zakatA nathI. - te (buddha) to kevaLa mArga batAve che. jeo tene svIkAre che ane potAnI jAte teno sAkSAtkAra kare che temano ja kevaLa uddhAra thaze. bauddha dharma e vatte-oche aMze naitika tAlImano eka mArga che ke jyAM Dagale ne Dagale. kSaNe ne kSaNe, je DAhyo mANasa che teNe tenA ahamne sarva prakAranI azuddhiomAMthI svaccha karavAno che ke jevI rIte eka luhAra rajatane melathI zaddha kare che. evA saghaLAM prazno ke jeo "sva'nA vikAsane lAgatAvaLagatA nathI te sarvene buddha bAju upara mUkI de che. keTalAka kissAomAM ke jyAM tene lAge che ke jyAM samasyAo gaMbhIra hoya ane koInI muzkelIo sAcI hoya te vyakti lakSya siddha karavA mATe khUba prayatna kare che, te rUpaka alaMkAranI madadathI je gahana prazno che temane samajAve che. (P. 279) paraMtu koI ALasu-susta zodhaka uddhatAIthI temane praznano uttara ApavA mATe paDakAra pheMke che athavA e muddA paranA tenA ajJAnanI kabUlAta kare che tyAre tene kevI rIte Thapako Apavo te buddha jANe che. jo buddha koI vastunI bhArapUrvaka rajUAta karavA icche che to te - upara ja
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ A aSTamArgIya paMtha che, te suvarNamaya sAdhana che, ke je cakSuone ajavALe che, AtmAne ajavALe che ane je zAMti, jJAna, sarvajJatA ane nirvANa tarapha dorI jAya che. azAzvata aniSTo e saMkhArAo che. teono uddabhava paNa thAya che ane nAza paNa thAya che. temanuM adazya thavuM e sukha che. je rIte mahAna samudra comera phelAyelo hovA chatAM temAM kevaLa eka ja svAda che ane te khArAzano svAda che, eja rIte saMpradAya ane tenA niyamo sarvatra vyApelA hovA chatAM teno paNa eka ja svAda che ane te mokSano svAda che. tenI tarapha dorI jAya te badhAnA temaNe uttaro ApyA che, kAraNa ke dhArmika jIvana nirvANamAM DUbeluM che, teno aMta e ja nirvANa che. jo tame vadhAre pUchazo, to tame tamArA praznone atyaMta dUra dhakelI dezo. buddhe tenI samaja ApI nathI. buddha ghaNI badhI vastuo jANe che, paraMtu temaNe te paikInI keTalIka ja (P. 44) varNavI che ke je mokSane sahAyabhUta thatI hoya, pavitra jIvanane sahAyabhUta thatI hoya, dunyavI bAbatothI alaga thavAmAM sahAyabhUta thatI hoya, AkAMkSAonA ucchedana, virAma, zAMti, jJAna, manane prakAzamAna karavAmAM temaja nirvANamAM sahAyabhUta thatI hoya. ekavAra jyAre unnata puruSa sinasApA vanarAjimAM AvelA kosAminImAM rahyA hatA ane tyAre unnata puruSe temanA hAthamAM simasApAnAM thoDAMka pAMdaDAMo laIne temanA ziSyone kahyuM, "he mArA ziSyo ! tame zuM vicAro cho ? A sinatApAnAM pAMdaDAMo ke jemane meM mArA hAthamAM ekatra karyA che te vadhAre che ke sinatApA vanarAjimAM tame jenI nIce beThA cho te anya pAMdaDAMo vadhAre che?" "he murabbIzrI ! je thoDAM pAMdaDAM ke jene Ape ApanA hAthamAM rAkhelAM che te vadhAre nathI, paraMtu paNe sinasApA vanarAjimAM rahelAM pAMdaDAMo ghaNAM vadhAre che." teja rIte te mArA ziSyo ! huM je zIkhyo chuM ane je meM tamane kahyuM nathI te meM tamane je kahyuM che tenA karatAM ghaNuM vadhAre che. ane mArA ziSyo ! zA kAraNathI te meM tamane kahyuM nathI? kAraNa ke huM mArA ziSyo ! tenAthI tamane koI phAyado nathI. te tamane pavitratA aMge pragati karavAmAM sahAyabhUta thatuM nathI, kAraNa ke te tamane dunyavI
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAbatomAMthI ke saghaLI AkAMkSAonI tAbedArImAMthI anyatra dorI jatuM nathI, ke virAma prati, kSaNabhaMguratAmAMthI zAMti tarapha, manane ajavALavA tarapha ke nirvANa tarapha paNa dorI jatuM nathI ane tethI ja meM tamane te aMge pUrI mAhitI ApI nathI. mahAvIrano upadezo mahAvIranA samayanI agatyanI tAtvika vicAradhArAonuM vihaMgAvalokana karyA pachI have ApaNe mahAvIrano saMpradAya ke jene jaina dharma ke jina dharma tarIke oLakhavAmAM Ave che tenuM pRthakkaraNa karavAno prayatna karIzuM. jaina philasUphIne atyaMta TUMkamAM rajU karavAno prayatna karavo e hiMmatabharyuM pagaluM gaNAze. jemaNe jaina Agamano abhyAsa karyo haze athavA jeNe tenI thoDIka paNa jhAMkhI meLavI haze te jANI zakaze ke AvI rajUAta karavAno prayatna karavo e keTalo vyartha che. 1 jaina philasUphInA pratyeka vikAsAtmaka tabakkAnuM pRthakkarAtmaka sarvekSaNa viSayane pUrato nyAya ApavA mATe graMthonI AkhI zreNInI racanA paNa ochI paDe. A pAnAMomAM jainonA pavitra dharmagraMthonAM lakhANonI madadathI meM agAu paNa kahyuM che tadanusAra huM jIvana viSenA nigraMthonA daSTibiMdunuM pRthakkaraNa karavAno prayatna karIza ane taduparAMta keTalAMka ati mahattvanAM viziSTa lakSaNonI carcA karIza ke je jaina dharmane anya gharmothI alaga oLakha Ape che. A bAbata ApaNane darzanazAstramAM mahAvIranA phALAne mUlavavA athavA temanA samayathI cAlI AvatA anaMta vAdavivAda (saMgharSa)ne sulajhAvavAmAM zaktimAna banAvaze.. gautama buddha ane vardhamAna mahAvIranA siddhAMto ghaNe aMze sAmya dharAve che. jIvana aMgenuM bauddha daSTibiMdu, jaino athavA nigraMtho evA bIjA nAme jemane oLakhavAmAM Ave che, temanA karatAM bahu juduM nathI. teo mAtra keTalIka mahattvanI bAbato para vattAocho bhAra mUkavA aMge ja alaga paDe che. bauddha dharma anusAra sauthI mahattvanI bAbata duHkha ane duHkhanuM ucchedana che. duHkha ke je samagra sRSTi para vistareluM che ke jenAthI eka rAjakumAra temaja eka kaMgAla manuSya ekasamAna rIte trasta che ane te tRSA (tRSNA) - 354 -
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane ajJAnamAMthI udbhava pAme che. jevI rIte koI eka manuSya kustI mATenA khADAmAM praveza kare che tyAre tene mATe sauthI mahattvanI bAbata tenA pratispardhI upara vijaya prApta karavo e che. AvuM ja kaMIka bauddha dharma vize che. te duHkhathI asparza ane trAsarahita rahevA icche che ke je (duHkha) saghaLAM ajJAnI manuSyone UMDAM mULa nAkhelI tRSNA vaDe gherI le che. jo koI nigraMthane Avo ja prazna pUchavAmAM Ave to te kaMIka AvA ja prakArano uttara vALaze ke te pote janmajanmAMtaranA aMtavihIna cakranA cakrAvAmAMthI chUTavA mATenI icchA rAkhe che ane bhUtakAlina janmonAM karmonI asarane dhoI nAkhIne temaja vartamAnamAM akarmaNyatAno sahAro laIne duHkhadAyaka sthitinI ghaTanAo upara pUrNavirAma mUkavA icche che. nigraMtho anusAra A duHkhanuM kAraNa zuM che ? manuSya ke jeo AnaMdanI AkAMkSA rAkhe che, jeo lobhane tAbe thayelA che ane jeo manoraMjanane khAtara evAM karmo kare che ke je temanA hitane hAnikAraka che, jeo prema ane dhikkArane vaza thAya che, evA mUrkha ane kALajIvihIna manuSyo khoTuM karye ja jAya che ane aniSTa karmono Dhaga khaDake che. temanI potAnI suvidhA mATe teo prANIonI hatyA kare che, kApI nAkhe che athavA (ekabIjAthI) alaga pADe che. manuSyo potAnI jAtane khoTI rIte AnaMda sAthe ekarUpa kare che ane A pramANe vicAre che, '"AnaMdapramoda ane manoraMjana ApaNane AdhIna che ane ApaNe temane AdhIna chIe." teo A pramANe vicAre che, ''ApaNe khetaro, gharo, rajata, suvarNa, dhanadolata, anna, tAMbu, vastro, vAstavika rIte kiMmatI mAlamilakata jevI ke kiMmatI paththaro, ratno, motIo, zaMkho, paravALAMnA paththaro ane mANekonI mAlikI dharAvIe chIe.'1 temanI AvI khoTI oLakha temane AnaMdapramoda pratye mohita karI mUke che, ane Ama AnaMdapramoda pAchaLa mugdha thayelA evA teo cala ane acala evAM sajIva prANIonI hatyA kare che athavA anya vyaktio dvArA temanI hatyA karAve che athavA anyo ke jeo temanI hatyA kare che temAM potAnI saMmati Ape che. teo saghaLA vicArothI, zabdothI ane karmothI pApanuM AcaraNa kare che. 1 evI vyakti ke koI graMthi ke kuTilatA rahita che. ~355 ~
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 Buddhist Essays - Paul Dahlke. teo vividha prakAranAM aniSTavijJAnono abhyAsa kare che ane A vijJAnonA jJAnanI madadathI teo jema tema karIne potAnuM gujarAna calAve che. A pramANe teo AhAra, peyo, vastro nivAsasthAna, zaiyyA ane AnaMdapramodanA vividha padArthonI anya manuSyo samakSa mAgaNI kare che. 2. bhUmi paranA akasmAtomAMthI, vicitra ghaTanAomAMthI, svapnomAMthI, avakAzI ghaTanAomAMthI, dehanAM parivartanomAMthI, dhvaniomAMthI, gUDha rahasyamaya saMketomAMthI, bIjamAMthI bhaviSyanI vastu jANavI ane kahevAnI vidyA-vijJAna strIo, puruSo, hastio, gAyo, DhAlo, yaSThio, talavAro, kImatI paththaro, ratno, paththaro, phUMkaDAo, batako, tetaranI jAtanAM pakSIo, paiDAMo, nAnI chatrIo vagere nizAnIo-cihanonuM arthaghaTana koIne sukhI ke duHkhI karavAnI, strIone garbhAdhAna karAvavuM, koIne tenI mAnasika zaktiothI vaMcita karavAnI kaLA. tApamAM rahevuM, jAdumaMtarathI najarabaMdhI karavI, yuddhanI kaLAo, caMdra, sUrya, zukra ane gurunI gatio, ulkAono pAta, mahAna dAvAnaLa, cIjavastuono bali Apavo, vanya prANIomAMthI bhaviSyanI vastuo-ghaTanAo jANavI-kahevI te, kAgaDAonuM uDDayana, dhULanI DamarIo, rudhiranI varSA, vaitAli ane ardha vaitAli kaLAo, lokone gADha nidrAmAM UtArI devAnI kaLA, dvAra ughADavAnI kaLA, kaMDAlAonI kaLA, sAbarAonI kaLA, draviDonI kaLA, kaliMgonI kaLA, gauDonI kaLA, gaMdharvonI kaLA, koIkane jamIna upara pADI devAnI, UbhA karavAnI, tene bagAsu Ave tema karavAnI maMtravidyA, koIne bImAra athavA to nirogI banAvavAnI, koIka AgaLa ne AgaLa cAlatA cAlatA AgaLa ne AgaLa vadhe jAya ema karavAnI, koIne adazya banAvI devAnI athavA to dazyamAna banAvI devAnI maMtravidyA. (upara darzAvela saghaLI aniSTa vijJAnavidyAo che.) 1. Book : 2 Lec. 1 Sutrakritanga P. 347. temanA parivAra, sagAsaMbaMdhIo athavA sevako athavA kyAreka khuda 9 potAne mATe potAnA paricita vyaktione tyAM dAsatva svIkAre che, te temano paDozI, sAthIdAra athavA madadagAra bane che ane AtmavizvAsapUrvaka temane preraNA ApIne te temane cAbUkathI phaTakAre che, kApI nAkhe che, vIMdhI nAkhe che, cIrI nAkhe che, lAkaDIthI mAre che, athavA temane mRtyu pamADe che ane e rIte teo potAno AhAra meLave che. teo coro bane che * 356 -
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane gajavAM kApe che. teo gheTAMne uchere che, prANIono zikAra kare che, pakSIone pakaDe che ane te mATe teo jALano upayoga kare che. teo gaupAlaka bane che athavA to gAyono vadha karanAra (khATakI) bane che, kyAreka teo zvAnapAlaka paNa bane che ane Ama nirdoSa prANIono vadha karIne teo potAnI jAtanuM patana noMtare che. AvA bhramaNAmAM DUbelA halakA manuSyo tvacAmAM cIrA pADe che athavA aNIdAra vastuo bhoMke che, AvA loko raktathI kharaDAyelA hAthIvALA, hiMsaka, ghAtakI, luccA ane avicArI che. teo ruzvata ApavAnuM dagAkhorI karavAnuM, chetarapiMDI karavAnuM, DhoMga karavAnuM, aprAmANikatAnuM ane kapaTanuM AcaraNa kare che. teo halakA cAritryanA ane halakI nItimattA dharAvanArA che. temane khuza karavA atyaMta muzkela hoya che, teo jIve tyAM sudhI sajIva prANIonI hatyA karavAthI dUra rahI zakatA nathI. khoTI mAnyatAonA pApathI paNa teo dUra rahI zakatA nathI ke teo snAna karavuM, gharSaNa karavuM, citrakAma karavuM, potAnI jAtane zaNagAravI, avAjo, sparzI, svAdo, raMgo, sugaMdhIo, mALAo ane AbhUSaNo-alaMkAro, gADIo, cAra paiDAMnI ghoDAgADIo, vAhano, pAlakhIo, jhUlAo, cAra ke vadhu ghoDA joDelI cAra paiDAMnI gADIo, be ghoDA joDelI gADIo, DoLIo, zayyAo, Asano-beThako, ghoDesavArI karavAno, ghoDAne hAMkavAno AnaMda mANavo, aneka anuyAyIo rAkhavA, mAzA, ardha mAzA ke rUpiyA vaDe vyApAra karavo, sata, suvarNa ane anya dhanadolata, koI kArya karavAnuM bIDuM jhaDapI levuM, khAvA mATe prANIno vadha karanArA (kasAI) banavuM, pote kArya karavuM ane anyane kAma karatA karavA, pote rasoInuM kAma karavuM ane anyane rasoInuM kAma karatA karavA, kApI nAkhavuM, mAravuM-pITavuM, dhamakI ApavI, ThokavuM, bAMdhavuM, hatyA karavI, koIne duHkha pahoMcADavuM ane A ja prakAranAM bIjAM aneka kRtyo jevAM ke mUlyavihIna mANasonA pApamaya karmo ke je anya prANIone duHkha pahoMcADavA mATe kAraNabhUta bane che, AvA mANaso jIve tyAM sudhI AvAM karmothI dUra rahI zakatA nathI. AvA manuSyone viSaya lolupatAvALAM sukho ApavAmAM Ave che tyAre teo temane vAraMvAra icche che, ane temanA baMdI banI jAya che. - 35 -
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaNAM varSo sudhI vikAravaza temane cAhe che. AnaMda-pramodanAM sukho mANIne, haDahaDatA anyAyanI asaro pedA karIne, ghaNAM pApamaya kAryonAM karmaNa prApta karIne ke je temane sAmAnya rIte halakI kakSAmAM mUkI de che ane teo chellAmAM chellA taLiyAnA narkamAM jAya che. je rIte lokhaMDano ke paththarano daDo jyAre pANImAM pheMkavAmAM Ave che tyAre pANInI sapATInI nIce DUbI jAya che ane taLIye pahoMcIne ja te aTake che te ja rIte manuSyo ke jeo karmaNathI paripUrNa che, pApothI bharapUra che, doSothI bharapUra che, patanathI bharapUra che, haDahaDatA anyAyathI bharapUra che, duSTa vicAro, kapaTa, chetarapiMDI ane dagAkhorIthI bharapUra che, ane jeo niyama tarIke niyamita rIte) prANIonI hatyA kare che, teo temane ApavAmAM AvelA samaye jyAre mRtyu pAme che, tyAre teo A sRSTinI nIce DUbI jaze ane narkanA taLiye pahoMcI jAya che. SBE - 45 1. P. 978-874 Book-2, Lec. 2, 2, P. 375 Book-2, Dec. 2. AvA manuSyo raMga, dhvani, gaMdha, svAda ane sparza sAthe saMbaMdha dharAve che ane aniSTa bhAgyane bheTe che. teone pavitra dharmagraMthomAM pataMgiyA ke phUdAM, haraNa, sarpa, matsya ane bheMsa sAthe sarakhAvyAM che.' krodha, garva, chetarapiMDI, lobha, napharata, svanA niyaMtraNa taraphano aNagamo, viSayavikAranI cIjomAM AnaMda mANavo, gammata, bhaya, duHkha, strIo puruSo ke baMnenI taraphanI kAmAsakta icchA, A badhA Indriyone lagatA bahumArgI zArIrika manovikAro temanAmAM uddabhave che ke jeo AnaMda-pramodane lagatI bAbato sAthe saMkaLAyelA che ane te ja rIte anya saMvego jemanAthI agAu darzAvAyA che te manovikAro temanAmAM paNa thAya che. teo karUNAne pAtra che teoe temanI jAta pratye zarama anubhavavI joIe ane teo tiraskArane pAtra paNa che. (102-108) 1. teo ke jeo udAsa manovikArone vaza che teo raMgonA zokhIna hoya che ane aMte teo barabAda thaI jAya che, ke je rIte eka vikAragrasta phUduM prakAza (nI jyota) tarapha AkarSAIne motane bheTe che. (raMga) je rIte eka manovikAravaza mRga saMgItathI mugdha thaIne, paraMtu saMgItathI - 58 -
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMtuSTa thayA sivAya mRtyune bheTe che. (dhvani) 47 je rIte eka vikAravaza sarpa ke je ghenakAraka auSadhanI sugaMdhathI AkarSAIne tenA daranI bahAra Ave che. (gaMdha) 50 je rIte eka vikAravaza matsya tene phasAvavA mATe mUkavAmAM AvelA galamAM rahelA khorAkane gaLavA mATe Atura bane che tyAre tenA dehane galano AMkaDo ArapAra vIMdhI nAkhe che. (63) je rIte eka vikAravaza bheMza ThaMDA pANImAM DUbakI mAre che ane koI eka magaramacchanI pakaDamAM AvIne mRtyu pAme che. (76) je rIte kAmavAsanAthI uttejita thayelo eka hasti eka hastinI dvArA tenA mArgethI calita thAya che. P. 138 Lec. 32 - uttarAdhyayana sUtra A satyane jANIne eka nigraMthane sAkSAtkAra thavo joIe ke AnaMdapramoda tenI jAta sAthe ekasamAna sisaMgata) nathI, paraMtu te tenAthI alaga che. teo tene halakI pAyarIe utArI de che ane tenuM mUlya ghaTADe che. A AnaMda-pramoda ane manoraMjano chevaTe tene choDI de che, ane te tenAM pApamaya karmonAM aniSTa pariNAmone anicchAe paNa bhogavavA mATe te ekAkI banI jAya che. (arthAtu pariNAmo teNe ekalAe ja bhogavavAM paDe che. AnaMdapramoda e kimpAkAnA phaLa jevuM che, ke jo tenuM bhakSaNa karavAmAM Ave to te svAda ane raMgamAM suMdara lAge che, paraMtu jyAre tenuM pAcana thAya che tyAre te jIvanano nAza kare che. aniSTa phaLo bhogavavAnA samaye tenA bacAva mATe koI AvatuM nathI, AvI paristhitimAM tenA parivAranA sabhyo ke sagAsaMbaMdhIo paNa nahi ane te pote aMte mRtyuno bhakSa bane che. 1. "ahIM kharekhara koIka duHkhamaya bImArI ke roga mArI upara Ave che je vAstavamAM anicchita, duHkhadAyaka, asvIkRta, trAsadAyaka, dardadAyaka, ane bilakula AnaMdadAyaka nahi tevuM hoya che. he priya! (bhogavelA) AnaMdapramoda A dardanAka bImArI ke roga tamArI upara lAve che, je Icchita nahIM evA, duHkhadAyaka, asvIkRta, trAsadAyaka, dardadAyaka, ane je bilakula AnaMdadAyaka nahi evA hoya che, ke je mAre bhogavavA na paDe, teno zoka na karavo paDe, mArI jAtane doSa devo na paDe, azakta banAvI denAra, trAsadAyaka ane atyaMta duHkhadAyaka hoya che. mane A bImArI ke roganA dukhamAMthI bacAvo. paraMtu tenI A IcchA kyAreya paripUrNa thatI nathI." - 59 -
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ A dRSTAMta parathI manuSyane bhAna thavuM joIe ke AnaMdapramoda ane mojamajA koIne bacAvavA ke madadarUpa thavA mATe zaktimAna nathI. kyAreka te pote AnaMdapramoda ane mojamajAne choDI de che, to kyAreka teo tene choDI de che. AnaMdapramoda ane mojamajA e eka bAbata che ane te pote anya bAbata che. teNe temane potAne mATe pArakAM gaNavAM joIe. (P. 348-Book-2, Lec. ) 1. P. 61 jevI rIte pakSIo phaLa vagaranA vRkSane tyajI de che tevI ja rIte teo (AnaMdapramoda) tenA sudhI pahoMce che ane pachI tene tyajI de che. (81) Sec. 18 uttarAdhyayana. 2. P. 187 - Lec. 32, zloka naM. 20. che je rIte eka siMhamRgane pakaDe che eja rIte tenA aMtima divasomAM mRtyu manuSyane pakaDe che. tenAM sagAvahAlAM ke mitro ke tenA putro ke tenA saMbaMdhIo-parivArajano e paikInA koI ja tenA duHkhomAM bhAga paDAvI zakatAM nathI. te teNe ekalAye ja sahana karavAnuM che, kAraNa ke kartAne karma anusare che. (P. 59, Lec. 3 uttarAdhyayana sUtra) keTalIka bAbato mArI sAthe atyaMta gADha rIte saMkaLAyelI che, jevI ke mArA pitA, mAtA, baMdhu, bhaginI, dharmapatnI, bALako, pautro, pUtravadhuo, sevako, mitro najIkanA parivArajano - sagAsaMbaMdhIo, sAthIdAro. A badhAM mArAM saMbaMdhIo mArI sAthe joDAyelAM che ane huM temanI sAthe joDAyelo chuM. ahIM kharekhara koI duHkhadAyaka bImArI ke roga mArAmAM Ave to te mAre mATe anicchanIya, duHkhadAyaka, asvIkRta, asaMmatiyukta, trAsadAyaka, pIDAkAraka ane bilakula AnaMdadAyaka nahIM evAM hoya che, ke je mAre bhogavavAM na paDe, teno zoka na karavo paDe, mArI jAtane doSa na devo paDe, mArI jAtane azakta banAvI denAra, trAsadAyaka ane atyaMta pIDAkAraka hoya che. mane A duHkhadAyaka bImArI ke rogamAMthI bacAvo, paraMtu tenI A IcchA kyAreya paripUrNa thatI nathI. manuSya ekAkI rIte ja janme che, te ekalo ja mRtyu pAme che, te ekalo ja astitvanI A sthitimAMthI patana pAme che, te ekalo ja anya sthitimAM uddabhava pAme che, tenA manovikAro, tenI sabhAnatA, buddhi, pratyakSIkaraNo ane mana paranI chApa e asAdhAraNa rIte te ekAkI vyaktinI sAthe ja saMbaMdhita hoya che. P. 349, Book-2, Lec. 1 - sUtralitaMgA. keTalIka vastuo mArI sAthe gADha rIte saMkaLAyelI che dA.ta. mArA hAtha, paga, bhUjAo, caraNo, mastiSka, peTa, cAritrya, jIvana, zakti, raMga, tvacA, aMgakAMti, karNa, calu, nAsikA, rasanA ane sparza. teo pUrNarIte mArA dehanA ja aMzarUpa che. paraMtu jIvanazakti, daSTi, gaMdha, dhvani, svAda, sparza vagerenA 8 - 360 -
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbaMdhamAM huM vRddha thato jAuM chuM, mArI tAkAtavALI bAbato DhIlI paDatI jAya che, kAyA upara karacalIonA cAsa paDe che, kALA keza dhavala bane che, A rUpALuM zarIra paNa je AhAra dvArA vRddhi pAmeluM hatuM te yogya samaye tyajI devuM paDe che. 1. P. 349 Book, Lec. 1, Sutrakritanga. paraMtu A karUNa vArtA ahIM pUrNa thatI nathI, tenA dehanA aMzo ke jene te tenA potAnA ja bhAgarUpa saMpUrNapaNe gaNe che teo tenI dazAne vadhAre karUNAjanaka banAvI de che. koI eka RSi temanA saMzodhaka svabhAvane kAraNe A saMbaMdhonI ArapAra joI zake che ane tenI anAtha sthitithI sabhAna bane che ane nirAza thaI jAya che. A aMge pavitra dharmagraMthomAM eka suMdara vArtA ApavAmAM AvelI che, je mananI A dazAnuM AbehUba varNana kare che. magadhano rAjyakartA rAjA zreNika ke je ghaNI kImatI vastuonI mAlikI dharAvato hato. te ekavAra maMDIkukSI kaitya nAmanA sthaLe AnaMdavihAra karavA gayo hato. te eka naMdana jevI ja eka vATikA hatI, jemAM aneka prakAranAM vRkSo ane latAo hatI. aneka prakAranAM pakSIo tyAM vAsa karatAM hatAM ane te anekavidha puSpothI bharapUra hatI. tyAM teNe eka vRkSa nIce beThelA, potAnI jAta para saMpUrNa niyaMtraNa dharAvanAra temaja dhyAnamAM kendrastha thayelA eka saMtane joyA, teo atyaMta komaLa lAgatA hatA temaja sukha suvidhAothI TevAyelA lAgatA hatA, jyAre rAjAe saMtanI AkRti joI tyAre tenA Azcarya vacce saMtanI AkRti atyaMta bRhad ane asamAna hatI. temano caraNasparza karIne ane potAne temanAthI jamaNI bAjue rAkhIne temanAthI bahu dUra paNa nahIM ane bahu najIka paNa nahIM evI rIte rAjAe temanI pAse nIce Asana grahaNa karyuM ane potAnA hAthathI tALIo pADIne temane pUchyuM, 'he pUrNa puruSa ! he mojazokha pratye aprIti dharAvanAra ! Apa yuvAna umadA manuSya hovA chatAM ane mojamajA bhogavavA mATenI ApanI yogya uMmara hovA chatAM Ape dharma paMthamAM praveza karyo che, Ape ApanI jAtane zramaNa tarIke prasthApita karI che, to ke saMnyAsI ! huM ApanA mukhethI A aMgenuM varNana sAMbhaLavA mAMguM chuM. 'he mahAna rAjA ! huM rakSakavihIna chuM. mAruM rakSaNa karavAvALuM koI - 361 ~
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja nathI. huM koI mitrone jANato nathI ke anya koIne mArI pratye sahAnubhUti nathI.' tyAre magadhano zAsanakartA rAjA zreNika -hasyo, ''sAdhanAmAM pUrNatA prApta karelA evA ApanA mATe koI rakSaka nathI evuM zI rIte kahI zakAya ?' 'huM eka dhArmika puruSa tarIke Apano rakSaka chuM, he saMnyAsI ! Apa ApanA mitro ane sagAsaMbaMdhIo sAthe AnaMda mANo, kAraNa ke manuSya janma pAmavo e eka virala taka che.' manuSyane sAmA kinAre dorI jAya che te zraddhA che. jJAtAdharma kathA e eka evo graMtha che ke je ghaNI rasaprada vArtAonI madadathI dharmapaMthanA keTalAka kaThina-gUMcavaNa bharelA saghaLAM muddAo sadRSTAMta samajAve che ane khulAsAbaMdha- rIte spaSTa kare che ane te A vArtAno nimnalikhita rIte saMdarbha Ape che. campAmAM eka samaye be mitro rahetA hatA. ekanuM nAma jinadatta ane bIjAnuM nAma sAgaradatta hatuM. jinadattane eka putra hato ane sAraMgadattane paNa eka putra hato, ane A baMne putro paNa ekabIjAnA mitro hatA, kAraNa ke janma samayathI ja teo ekasAthe ucharyA hatA. teo ekabIjAne cAhatA hatA ane teo ekabIjAnuM bhalu icchanArA hatA. eka vakhata jyAre teo bahAra eka vATikAmAM gayA hatA, je nagaranI bilakula samIpamAM ja hatI tyAre temaNe temanA pagalAMnA bhAre avAjane sAMbhaLIne eka Dhelane dUra doDI jatI joI. temaNe tyAM te Dhele mUkelAM be ati suMdara IMDAM joyAM. temaNe vicAryuM ke, jo teo A IMDAM temanI sAthe laI jaze to temane thoDAka ja samaya pachI be suMdara mayUro sAthe ramavA maLaze. baMne mitro IMDAMne potAnI sAthe laI gayA ane uttama maraghIo pAse te IMDAMnuM sevana karAvyuM. temAMnA eka eTale ke sAgaradattanA putrane zaMkA hatI ke IMDAM barAbara rIte sevAya che ke nahi, ane tethI te IMDAMne avAranavAra pheravyA karato hato, ane Ama karIne teNe IMDAMne nirjIva banAvI dIdhAM. bIjI bAju jinadattanA putrane saMpUrNa zraddhA hatI ke IMDAM sevAze. tethI te IMDAMne pheravato nahi ke temane sparza paNa karato nahi, pariNAme te eka suMdara moranI mAlikI dharAvato thayo, ane te mora gharanA cokamAM nRtya karIne tenA mAlikane ~ 362
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnaMda Apato hato. A ja rIte je loko dharmapaMthamAM zraddhA dharAvatA nathI, tene samajavAmAM) apUratI mahenata kare che, dharmapaMthamAM bacAva karavA jevAM lakSaNo aMge vAdavivAda karavAmAM AnaMda le che, nakAmI carcAo ane kevaLa potAnA ja daSTibiMdu aMge khAtarIpUrvaka rajUAta karIne teo lahayukta jIvana jIve che. ane aMte hatAzApUrvaka mRtyu pAme che. ane jeo ema jANe che ke sRSTimAM mAnavajAtane janmajanmAMtaranA cakrarUpI mahAsAgarane pAra karavAmAM madada karavA mATe kevaLa dharmapaMthanA niyamo ja upayogI che ane anya kazuM ja nahi, teo A ja jIvanamAM evA aMta sudhI pahoMcI jAya che ke jene mATe kulina yuvAna manuSyo gRhasthajIvanano tyAga kare che ane gRhavihIna jIvana jIve che. A yAdImAM have pachI "jJAna"no vAro Ave che. jJAna pAMca prakAranAM hoya che : (1) sUtra - pavitra dharmagraMtho dvArA tAravaNIthI meLaveluM jJAna (2) abhinIbodhikA - pratyakSIkRta jJAna (8) avadhi - daivI - alaukika - jJAna (4) mAnahaparyAya - anya lokonA vicAronuM jJAna (5) kevaLa - sarvocca amaryAdita jJAna. prazna e Ubho thAya che ke eka saMnyAsIe mokSa prApta karavAnI apekSA rAkhatAM pahelAM tenI pAse zuM jANavAnI AzA rAkhavI joIe. teNe nava mULabhUta satyo jANavAM joIe, ke je pavitra dharmagraMthomAM gaNIne kahevAmAM AvyAM che. Lecture XXVIII, P. 157. Uttaradhyayan Sutra P. 154, Dec. XXVIII Verse. 14. (zreNika ane saMnyAsInA saMvAdanuM anusaMdhAna) he zreNika ! magadhanA zAsaka ! tame pote paNa rakSakavihIna cho, ane jema tame rasakavihIna cho to tame anyanuM rakSaNa kevI rIte karI zakazo?" - jyAre saMnyAsIe A addabhUta vANIthI saMbodhana karyuM tyAre rAjA - 363 ~
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ atyaMta vicalita thaI gayo ane navAI pAmyo temaja AzcaryathI digamUDha thaI gayo. (teNe pratyuttara Apyo). "mAre azvo, hastio, prajAjano, nagaro ane rANIvAsa che, tAkAta ane sattA che temaja sarva prakAranA) mAnavIya AnaMdapramoda huM mANuM . AvI uttama sAdhanasAmagrInI mAlikI ke je tenA mAlikane sarva prakAranA AnaMdapramoda mANavAnI suvidhA pUrI pADe che, te rakSaNavihIna zI rIte hoI zake? mAnanIya murabbIzrI Apa asatya bhASaNa karo cho." "he rAjana ! Apa "rakSaNavihIna' e zabdano uddabhava ane artha jANatA nathI. te manuSyonA zAsanakartA ! koI vyakti "rakSaNavihIna' ane rakSaNasahita' zI rIte hoya e paNa Apa jANatA nathI." he mahAna rAjA ! mUMjhavaNarahita mana sAthe manuSyane te "rakSaNavihIna che ema kaI rIte kahI zakAya? ane zA hetuthI meM A badhuM kahyuM che?" "jevI rIte devomAM Indra che evI rIte nagaromAM kosAMbI nAmanuM eka nagara che. tyAM mArA pitAzrI rahetA hatA, jeo aDhaLaka dravya dharAvatA hatA. he mahAna rAjA ! mArI zizu avasthAmAM atyaMta kharAba evo AMkhano roga thayo hato ane te manuSyonA zAsanakartA ! ene lIdhe mArAM aMgomAM ugra baLabaLato jvara bharAyo hato." "mArAM cakSuo jema eka ghAtakI duzmana dehanA polANavALA avayavo jevA ke pITha, hRdaya, ane mastiSkamAM koI aNIdAra hathiyAra bhoke e rIte mane pIDA ApatAM hatAM. jema vidyutano prahAra thAya tema huM ghora duHkha ane atyaMta UMDI pIDA anubhavato hato. tyArabAda mane madada karavA mATe sarvazreSTha tabIbo AvyA. temaNe temanI tabIbI kaLA temaja maMtrazaktino prayoga karyo kAraNa ke teo temanA vijJAnamAM niSNAta hatA ane maMtravidyA temaja roganA mULa vizenuM temanI pAse uttama jJAna hatuM. caturmArgI vijJAna anusAra temaNe je jJAna meLavyuM hatuM tenI madadathI temaNe mane rogamukta karavAno prayatna karyo, paraMtu teo mane mArI yAtanAomAMthI mukti ApI zakyA nahi, ane tethI ja huM kahuM chuM ke huM rakSaNavihIna chuM. mArA mATe mArA pitAzrIe temanI saghaLI saMpatti kharcI nAkhI, paraMtu tethI karIne paNa teo mane mArI yAtanAomAMthI mukti apAvI zakyA - 364 0
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ nahi, ane tethI ja huM kahuM chuM ke huM rakSaNavihIna chuM. he mahAna rAjA ! mArAM mAtuzrI potAnA putra pratyenA saMtApane kAraNe atyaMta duHkhI thayAM, paraMtu teo paNa mArI pIDAomAMthI mane mukti apAvI zakyAM nahi, ane tethI ja huM kahuM chuM ke huM rakSaNavihIna chuM. he mahAna rAjA ! mArA potAnA vaDIla ane anuja evA baMdhuo paNa mane mArI pIDAomAMthI mukta karI zakyA nahi, tethI ja huM kahuM chuM ke huM rakSaNavihIna chuM. he mahAna rAjA ! mArI potAnI agraja ane anuja evI bhaginIo paNa mane mArI pIDAomAMthI mukti apAvI zakI nahi, ane tethI ja huM kahuM chuM ke huM rakSaNavihIna chuM.' 'he mahAna rAjA ! mArI premALa ane ekaniSTha-vaphAdAra-patnIe tenA nayanonA azrujaLa vaDe mArA vakSaHsthaLane bhIMjavI nAkhyuM. bicArI abaLAe annano tyAga karyo, jaLano tyAga karyo, sugaMdhI dravyo, puSponA gajarA ane telamardana sahita snAnano mArI jANamAM ke jANa bahAra tyAga karyAM. ke mahAna rAjA ! teNIe kSaNabhara paNa mAro sAtha choDyo nahi, paraMtu teNI paNa mane mArI pIDAomAMthI mukti apAvI zakI nahi, ane tethI ja huM kahuM chuM ke huM rakSaNavihIna chuM." pachI meM kahyuM, ''janmajanmAMtaranA aMtavihIna cakramAM pharI pharIne pIDA sahana karavAnuM atyaMta kaThina che. jo huM ekavAra A mahAna pIDAomAMthI mukti meLavI zakIza to huM gRhavihIna saMnyAsI banI jaIza (arthAt gRhatyAga karIza). temaja zAMta ane niyaMtrita jIvana jIvIne aniSTa karmothI dUra rahIza. meM jyAre A pramANe nizcaya karyo tyAre mane gADhanidrA AvI gaI. he mahAna rAjA ! ane te rAtri pachI mA2I saghaLI pIDAo dUra thaI gaI." 'tyAra pachI bIjA divasanA prabhAte meM mArAM sagAsaMbaMdhIono tyAga karyo ane gRhavihIna, zAMta-svastha, niyaMtrita vRttiovALo ane aniSTa karmothI dUra evo saMnyAsI banI gayo. ane A rIte huM mAro potAno ane taduparAMta anya cala ane acala evAM sajIva prANIono paNa rakSaka banI gayo." ''paraMtu A koI saghaLI pIDAono aMta lAvavAno mArga nathI, - 365 ~
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ A koI satyano aMta lAvavAno mArga nathI, A koI mRtyuno aMta lAvavAno mArga nathI, ane saMsAranA aMta sudhI pahoMcavAno ane janmajanmAMtaranA cakrano aMta lAvavAno mArga paNa nathI." "je rIte eka nigraMtha AnaMdadAyaka ane duHkhadAyaka lAgaNIo pratye asAmAnya che, te ja rIte te kAmavAsanAthI mukta hovo joIe, saMvegonI sAme svastha hovo joIe, pratyeka svarUpanI AsaktiothI parAjita na thavo joIe, pratyeka bAbatane tenA sAcA saMdarbhamAM ane sApekSa saMbaMdhamAM jANI ane joI zakavo joIe. te azravIvihIna hovo joIe, teNe pApamaya karmo karavAM joIe nahi, ane anya koI tema karatA hoya to temAM teNe potAnI saMmati ApavI joIe nahi." "paraMtu A zI rIte prApta thaI zake? jaina saMpradAya A mATe traNa ratnono nirdeza kare che - darzana, jJAna ane cAritra." dharma saMpradAyanA saMrakSaNAtmaka guNamAM zraddhA ke jeno te saMpradAyanA pravartaka gurue upadeza Apyo che te atyaMta mahattvanI bAbatomAMnI eka che. e zraddhA ja che ke je manuSyane IcchAzakti vaDe sajja kare che. zraddhAthI vaMcita rahIne koI vyakti guNavattAyukta vartana vikasAvavA mATe zaktimAna banI zakto nathI ane guNavattAyukta vartana sivAya mokSa prApta karavo e azakya che. zraddhAne lIdhe bhaktibhAva udbhave che ane yathAyogya samaye A bhaktibhAva manuSyane kAvatarAyukta ane pAkhaMDI matone potAnAthI dUra rAkhavA mATe zaktimAna banAve che. vyaktie satyane jANavuM joIe ane satyano prayoga karavo joIe. teNe nakAmI zodhakhoLo ane kUthalIone protsAhana ApavuM joIe nahi. saMnyAsIoe vivAdAspada - takarArI - bAbato - pratye tiraskRta dRSTithI jovuM joIe. pavitra gharmagraMtho anusAra zraddhAnuM sarvottama svarUpa nIcenA ATha muddAo para AdhAra rAkhe che : (1) dharmamata aMgenI satyatA vize vyaktine zaMkAo hotI nathI. (2) pAkhaMDI mAnyatAo-mato mATe vyaktine pakSapAta na hovo joIe. (3) tenA dharma paMthanA) saMrakSaNAtmaka lakSaNo aMge vyaktine zaMkA hotI nathI.
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) sAcI mAnyatAmAMthI vyaktie vicalita thavuM joIe nahi. (kAraNa ke pAkhaMDI saMpradAyo dhamadhokAra cAle che.) vyakti ghArmikavRttionI prazaMsA kare che. vyakti dharma saMpradAyanA nabaLI sthitivALA baMdhuone protsAhita kare che. vyakti dharmapaMthanA niyamonA jJAtAone Azraya Ape che ane temane cAhe che. (8) vyaktie tene (dharma paMthane) unnata banAvavA mATe satata prayatna karavo joIe. (1) jIva = AtmA (2) ajIva = nirjIva - acetana - vastuo (3) baMdha = AtmAnuM karmo sAthenuM baMdhana (4) puNya = saguNa - pAtratA (6) pApa = durgaNa - apAtratA (6) Azrava = AtmA upara pApanI asara jenA kAraNe thAya che (7) saMvara = jAgarUkatA dvArA azravane pratibaMdhita karavuM (8) karmaNA (duSka)no saMdatara nAza (9) aMtima mokSa. saMnyAsIe e jANavuM joIe ke sajIva vastuonA cha vargo che. (javA ke - pRthvI, jaLa, agni ane vAyu, ghAsa, vRkSo ane anna, IMDAMne janma ApanAra prANIo, baccAMne janma ApanAra be prakAranAM prANIo jevAM ke jaLamAM vaccAne janma ApanAra prANIo ane kAdava-kIcaDa ane choDavAomAM baccAne janma ApanAra prANIo). teNe temanI sAthe, mana, vacana ane karmathI nAjukAIthI vartavuM joIe. teNe potAnI pravRttio dvArA athavA ayogya icchAo dvArA temane koI hAni pahoMce ema karavuM joIe nahi. AtmAnA astitvamAM teNe mAnavuM joIe. teNe jANavuM joIe ke sArAM ane narasAM karmo dvArA arthAt puNya ane pApa dvArA Azrava AtmA upara asara pedA karavA mATe kAraNabhUta bane che. AtmA karmayathI baMdhAyelo - 30
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ema teNe mAnavuM joIe. paraMtu tene mATe sauthI mahattvanI bAbata e che ke teNe jANavuM joIe ke azravono saMgraha saMvArAthI asara pAme che arthAta jAgarUkatA-sAvadhAnI-thI asara pAme che ane karmaNyanuM sadaMtara ucchedana mokSa tarapha dorI jAya che. saMnyAsIe karelA karmaNyanA sadaMtara ucchedana dvArA aMtima mokSanI prAptinuM cokkasa jJAna meLavyA pachI tene mATe karavAnI bIjI mahattvanI bAbata e tenI (mokSanI prApti) para sAcI rItabhAta ane yogya vartana dvArA asara pahoMcADavAnuM che ane samitio ane guTTIo dvArA azravonA pravAhane khALavAnuM che. jaina dharmapaMtha adhikArapUrvaka zuM karavuM joIe ane zuM nahi karavuM joIe te aMgenI ghaNI bAbatono Adeza Ape che je aMge ApaNe have pachIthI carcA karIzuM. A tabakke eTaluM kahevuM paryApta thaI paDaze ke vartananA A niyamone kAraNe eka saMnyAsI A janmamAM ja aniSTa karmo karavA pratyethI dUra rahe che, paraMtu bhUtakALanA janmanAM karmonI asarane dhoI nAkhavA mATe teNe tapazcaryA karavI joIe. Ama eka saMnyAsI potAnI jAtane (uparokta kAryo mATe) upayogamAM le che, potAnI jAtanuM saMrakSaNa kare che, potAnI jAtane bacAve che ane tenA AtmAnA hita ane kalyANa dvArA pUrNatA prApta kare che ane sakaLa duHkho-pIDAo-yAtanAono aMta ANe che. Samitis and Guttis. Refer Page no...... 302 1. Book-1, Lecture-9, P. 802. nArIkho : mahilAo ati prAcIna kALathI je samasyA sarvAdhikapaNe mUMjhavatI hatI, te samasyA che, "nArIo sAthe kevI rIte vartavuM joIe?" jevI rIte guMdaramAM mAkhI coMTI jAya che evI rIte puruSa strInA vazIkaraNamAM keda thaI jAya che. puruSa ke je svataMtratA Icche che, je saMsArathI bhayabhIta thayelo che ane je dharmanA niyama anusAranuM jIvana jIve che tene mATe nArI ke je ajJAnInA manane AnaMda Ape che tenAthI vadhAre muzkelIo lAvanAra A sRSTimAM anya kazuM ja nathI. AtmA ke je lohanI sAMkaLothI bAMdhI zakAto nathI ~ 3680
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ tene eka kanyAnA kezanI laTo komaLatAthI bAMdhI le che, muddAnI vAta e che ke puruSane nArI pratye kudaratI rIte lagAva hovo joIe. jyAre gautama buddhanI sAme temanA priya ziSya AnaMda dvArA Avo ja prazna karavAmAM Avyo hato. tadanusAra puruSe nArIonI sAme kaI rItanuM vartana karavuM joIe ? tyAre temaNe AnaMdane kahyuM ke temanI sAme ekITase tAkIne jovAnI kriyAthI dUra rahevuM joIe. AnAthI AnaMdane saMtoSa thayo nahi ane tethI teNe AgaLa prazna karyo ke, 'he gurujI ! jo ApaNe temanI tarapha e rIte joIe to pachI ApaNe zuM karavuM joIe ? " pavitra puruSe uttara vALyo ke, ''temanI sAthe bolavuM joIe nahi.'' AnaMda atyaMta vAstavavAdI hato tethI teNe pharI ekavAra pUchyuM, ''he gurujI ! paraMtu ApaNe temanI sAthe bolI gayA, to pachI zuM ?'' gurujIe uttara Apyo ke, ''to pachI he AnaMda ! tAre tArI jAta upara satata cokI rAkhavI joIe.'2 ,, jevI rIte rohitA nAmanuM matsya nabaLI jAtane kApIne temAMthI bahAra nIkaLI jAya che, e ja rIte dRSTAMtarUpa cAritrya dharAvanAra saMnyAsIe nArInI kAvatarAyukta yukti-prayuktimAMthI pAra UtarI javuM joIe.8 paraMtu AvuM zI rIte thaI zake ? tema karavA mATeno mArga kayo ? te dekhAya che eTaluM saheluM nathI, kAraNa ke jema narkanI vaitaraNI nAmanI nadI pAra karavI atyaMta muzkela kArya che, e ja rIte A sRSTimAM aNasamaju puruSa mATe nArI che.4 paraMtu jo te kevaLa eTaluM saheluM nathI, to te azakya paNa nathI. tethI tenI para asara karavA mATe prathama to pAkhaMDo aMge spaSTa thaI javuM joIe, bIjuM nArIonI kAvatarAyukta karAmato ane yuktiprayuktiothI vAkepha thaI javuM joIe ane trIjuM (saMpradAyanI AjJA anusAranA) rItabhAtanA niyamone anusaravuM joIe. pAkhaMDo e zuM che ? evA keTalAka pAkhaMDI dharmopadezako hatA, jeo mAnatA hatA ke naitikatA aMgenA niyamo atyaMta AkarA hovA joIe nahi, ane je puruSo zItaLa jaLano upayoga kare che anAjanA dANAnuM bhakSaNa kare che, temane mATe ja taiyAra karavAmAM AvelI cIjavastuo svIkAre che, ane strIo sAthe saMbhoga kare che teo koI pApa karatA nathI. ''AvA puruSo ajJAna che ke jeo strIonA gulAma che ane jaina dharmanA niyamonA ~ 369 x
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ virodhIo che, teo A pramANe dalIla kare che, ''phollo athavA to gUmaDAne dAbIne nIcovI kADhavAthI thoDAka samaya mATe dardanuM zamana thAya che ane tenAthI koI bhayajanaka pariNAmo AvatAM nathI, evuM ja kaMIka strIonA mohane mANavAnI bAbatamAM che, emAM zuM pApa hoI zake ? jema piMgA nAmanuM pakSI zAMta jaLa pIe che evuM ja kaMIka strInA mohane mANavAnI bAbatamAM che. temAM koI pApa zI rIte hoI zake ?" 1 Lec. XXXIII, P. 186. Yacobi Trans. V. 17. P. 166 Oldenberg - Birth. 2 3 P. 166, Uttaradhyayan Lec. XIVII Verse 34-85. 4 P. 270 B-1 Lec. 3. Ch. 1, Verse 16. AvA loko kevaLa vartamAna vize ja vicAre che. teo temanA nAkathI AgaLa joI zakatA nathI ane TUMka samaya mATenA kSaNika AnaMda mATe teo bhaviSyamAM cirakALa sudhI duHkha bhogave che. AvA loko premamAM AMdhaLA banI jAya che ane temanI pAse sAco abhiprAya hoto nathI. eka saMnyAsI athavA eka sAmAnya mANasa ke jene strI mATe vRttijanya rUci che, te AvA jUThA pAkhaMDIonA khoTA tarkamAMthI Teko meLave che, strIo sAthenAM saMbaMdho vikasAve che ane chevaTe barabAda thaI jAya che. strInA sakaMjAmAMthI chUTakAro meLavavAnI icchA dharAvatA saMnyAsIe sau prathama to AvA lobhAmaNA pAkhaMDothI dUra rahevuM joIe.1 S.B.E. 45 Jacob. Book-2, Lec. VI, P. 411. Gosala. 1. 2. Book-1, Lec. 4, P. 270. paraMtu strIonI yukti-prayuktio-karAmato-thI dUra bhAgavAno sAco mArga e temane oLakhavAno che. AvA kissAomAM ajJAnamAMthI pedA thatI nirdoSatA e sArI bAbata nathI. ajJAnI puruSa sahelAIthI strIonI karAmatothI chetarAI jAya che ane nirdoSa puruSa eka yA bIjA samaye chetarAI javAnI zakyatA dharAve che. strIonI A yukti-prayuktionuM vigatavAra varNana karyuM che. sUtrakRtaMgA ke je A graMtho paikIno atyaMta mahattvano graMtha che, teNe yuvAna saMnyAsInI killebaMdhI karavA mATe temaja teo dRDhapaNe sAcA mArge cAlI zake te mATe nIce mujaba varNana karyuM che. ~360 ~
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ "sAjazRMgAra karIne taiyAra thayelI strIo, pote game eTalI mUrkha hoya to paNa hoMziyArIpUrvaka bahAnAM banAve che ane teo yuktio yojavAnuM jANe che ke keTalAka saMnyAsIo kevI rIte temanI sAthe gADha saMbaMdho dharAvatA thAya." teo vAraMvAra temanI pAse bAjumAM ja besI jAya che, teo haMmezAM suMdara vastro paridhAna kare che, teo temanA dehano nIcalo bhAga temane dekhAya ema kare che, ane temanA hAtha UMcA karIne temano bagalano bhAga dazyamAna thAya ema kare che ke jethI teo teNInI AsapAsa bhamyA kare. ane prasaMgopAta nArI suvidhAyukta khATa ke zavyAnI madadathI temane lobhAvaze. saMnyAsIne AmaMtraNa ApIne temaja teno vizvAsa jItIne teo potAnI jAta temane arpaNa kare che. saumya rIte ane namratAthI temanI bahuvidha kaLAo sahita teo temanI pAse jAya che, temanuM hRdaya jItI le che ane mIThAzapUrvaka vAtacIta karIne temaja khAnagI saMvAda dvArA potAne je gamatuM hoya te karavA mATe temane prere che." kyAreka AjIjIpUrvaka A pramANe bolIne teo saMnyAsI pAse mAgaNI kare che, "he saMnyAsI ! jo tame mArI sAthe tamArI patnInI jema nahIM raho to, teNI tenA keza toDI nAkhaze, paraMtu tame mArAthI alaga raho nahi. huM mAruM bhUtakALanuM jIvana tyajI daIza ane he mAnanIya mAlika ! huM tamArI sAthe rahIne barachaTa jIvana jIvIza. tame mane dharmapaMthanuM jJAna Apo." jevI rIte manuSya zikArane lalacAvavA mATenA khAja tarIke eka mAMsano TukaDo mUkIne bhayarahita paNa ekAkI siMhane phaMdAmAM phasAvI de che te ja rIte strIo te game eTalo kALajIvALo hoya to paNa eka saMnyAsIne potAnI pakaDamAM laI le che." A badhuM kevaLa tene phaMdAmAM phasAvavA mATe che, tene lalacAvavAphosalAvavA mATe che, paraMtu ekavAra jyAre saMnyAsI tenI pAchaLa mohAsakta thaIne niyamane toDe che ane manovikArane vaza thAya che, tyArapachIthI teNI tene Thapako Ape che, potAnA paga pachADe che ane tenA mAthe TakorA mAre che. Ama tene pakaDamAM lIdhA pachI teNI tene sarva prakAranA khoTA mArge dorI jAya che. ane kahe che, "mane vastro lAvI Apo, khorAka lAvo, - 2012
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ pINAM lAvo, mane keTalAMka sugaMdhI dravyo lAvI Apo. jhADu, gharanokara, zRMgArapeTI, mArA alaMkAro-AbhUSaNo vagere lAvI Apo. mane tame vINA, lodhrAzakti, lodhrA-puSpo, veNu, palAsikA, sitAra, davAnI TIkaDIo vagere vagere lAvI Apo.' ''teNI jyAre garbhavatI thAya che, tyAre teNI tenA patine eka gulAmanI jema potAnI jarUriyAto pUrNa karavAno Adeza Ape che.' ''tene jyAre putra (tenA lagna jIvanano badalo) janme che, tyAre mAtA tenA (putranA) pitAne tene teDavAnI athavA teDIne potAne ApavAnI AjJA Ape che. Ama teNInA putronA TekedAra tarIke teNe UMTanI jema bhAra upADavAno hoya che." ' 'rAtre jyAre te (putra) jAgI jAya tyAre tene zAMta pADIne eka paricArikAnI jema teNe (bApe) tene uMghADI devAno hoya che ane jo A badhAnI tene zarama Ave to eka rajakanI jema teo kapaDAM dhUe che." 'ghaNA puruSo dvArA Ama karavAmAM Ave che, jeo potAnA AnaMdapramodo mATe nIcenI kakSAe UtarI jAya che, teo kevaLa manuSyanA deho nahi, paraMtu nokaro, bhAravAhaka pazuonA samakakSA banI jAya che."1 A rIte patinI dayAjanaka sthitinuM varNana karyuM che, ane Ama strInI lajjAspada ane tiraskArane pAtra bAbata dayAjanaka paristhitine varNavIne saMnyAsIone mATe cetavaNIno ghaMTa vagADavAno prayatna karavAmAM Avyo che, ke jeo halakI kakSAe UtarI jAya che ane temanA sAcA mArgamAMthI bahAra pheMkAI jAya che. A ja graMtha AgaLa varNave che ke kevI rIte eka puruSa nirdoSa hovA chatAM premamAM paDIne anya ghaNA durguNo vikasAve che. jyAre tene sakhata Thapako ApavAmAM Ave che tyAre Avo pApI potAnI bhUla kabUla karato nathI, paraMtu phulAIne baNagAM phUMke che. jyAre tene A aMge prazna pUchavAmAM Ave che tyAre te kahe che, "meM kaMI ja pApa karyuM nathI. teNI kevaLa mArA khoLAmAM UMghI gaI hatI." tyAre te be jAtanAM pApa kare che, ane potAnI pratiSThA mATe te hajI vadhAre nIco UtarI jAya che.2 daMDUkAnA bhaya sivAya je loko AvuM pralobhana rokI zakatA nathI temane mATe kahevAmAM AvyuM che ke, ''vyabhicArI puruSanA hAtha ane paga *302*
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ kApI nAkhavAmAM Ave che, tenI tvacA ane mAMsa cIrI nAkhavAmAM Ave che, temane jIvatA bhUMjI nAkhavAmAM Ave che ane tenA ghA upara tejAba reDavAmAM Ave che." "kAna ane nAka kApI nAkhavAmAM Ave che, ane temanuM gaLuM paNa kApI nAkhavAmAM Ave che. A saghaLuM teo sahana karaze. upara je badhuM kahevAmAM AvyuM che te te dhyAnamAM rAkhIne vyaktie yAda rAkhavuM joIe ke nArInA cAritryano abhyAsa karavAnA saghaLA prayatno vyartha che. puruSanuM prArabdha ane strInuM cAritrya samajavAM e Izvara mATe paNa muzkela hoya che, to manuSya e kevI rIte samajI zake? ane te pote jyAre strInI jAtIya vRttinI, tenA mohanI ane teNInI yukti-prayuktionI philasUphIne jANe che ane tema chatAM te temanAthI chetarAI jAya che, te phaMdAmAM phasAyelA haraNa jevA che." 1-2-3-Women-Sutrakritanga. Book-1, Lec. 4, Ch. 12. 272-273-274-275-276-277-278. . A evo kisso che ke jemAM jaina dharma saMnyAsIo mATe rItabhAtanA ghaNA niyamone anusaravAnuM ane temane AkSepathI mukta banAvavA mATenuM mAnasika valaNa vikasAvavAnuM Avazyaka mAne che. mAnasika valaNa eTale, "koI eka zAzA paraNe e jANavuM joIe ke jo te jenA saMparkamAM Ave te badhI ja strIo sAthe premamAM paDe, to pachI te pavananI sAme pheMkAI jatA koI ja pakaDa na dharAvatA evA hAthAnA choDa jevo che. A bAbata jANIne teNe teNIne sApanI kAMcaLInI jema tyajI devI joIe. tapazcaryAmAM rokAyelA koI eka zramaNe strInI AkRti, sauMdarya, vijayI adA, hAsya, bALaka jevI nirdoSa vANI, hAvabhAva ane caLakATa vagere jovA mATe potAnI jAtane paravAnagI ApavI joIe nahi! ke (uparokta bAbatone) temane potAnA manamAM ke potAnI smRtimAM rAkhavI joIe nahi.2 temanI pratye jovuM joIe nahi ke utkaTatAthI temane mATe talapavuM joIe nahi, temanA aMge vicAra karavo joIe nahi ke strI jAtanI prazaMsA karavI joIe nahi. Aja bAbato kulina vyakti mATe dhyAna-ciMtana banI jAya che ane jeo pavitratA-brahmacaryamAM haMmezAM AnaMda mAne che temane - 303 -
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe A bAbata pathyakara che. saMnyAsIo paikInA koI ekane gulAma kanyAno atyaMta mATho anubhava thayo hato, te teNIne mAdA dAnava tarIke oLakhAvavAnI hade jAya che ke jenA vakSaH sthaLa upara mAMsanA be piMDA che ane jeo satata potAnA manane badalyA kare che, je puruSone lalacAve che ane temane gulAmonI sthitimAM mUkI devAmAM moja anubhave che. "eka saMnyAsIe A saghaLI bAbatone te mAyAjALa che ema gaNIne tenA saMnyasta jIvanamAM paga mUkavo joIe." koI eka saMnyAsIe vikasAvavAnuM A valaNa che. mAnasika valaNanI sAthe paNa saMnyAsIe nArI sAthe saMparka na rAkhavo te salAhabhareluM che. teNe tenAthI haMmezAM salAmata aMtara rAkhavuM joIe. vALaMdanI dukAnomAM ke gRhomAM, be gRhone alaga karatA medAna upara, athavA to rAja mArga upara saMnyAsIe nArInI sAthe eklA UbhA rahevuM joIe nahi, ke AvAM sthaLoe teNInI sAthe vAtacIta karavI joIe nahi. AdaraNIya sItAparAe brahmacarya sAdhavA mATe dasa zarato jAhera karI che jenuM zravaNa karavAthI ane jemane samajavAthI saMnyAsIo saMvaranI svazistanI UMcI mAtrA sudhI pahoMcavA mATe zaktimAna banI zakaze. teo atyaMta surakSita banaze. temanI IndriyonI rakhevALI karI zakaze. temanA brahmacaryanuM saMrakSaNa karI zakaze ane temanAM dhArmika kartavyo bajAvavAmAM teo kyAreya beparavA banaze nahi. brahmacaryanuM saMrakSaNa karavA mATenI dasa zarato A pramANe che.? (1) eka nigraMthe UMghavA ke ArAma karavA mATe vividha sthaLono upayoga karavo joIe, paraMtu nigraMthe jyAM strIo, pAlatu prANIo jaMgalI prANIonI vAraMvAra avarajavara thatI hoya evAM sthaLono upayoga karavo joIe nahi. (2) nigraMthe strIo sAthe besavuM joIe nahi. (8) nirgathe strIo sAthe eka ja beThaka upara paNa besavuM joIe nahi. (4) nirgathe strIo sAme jovuM joIe nahi athavA teNe strIonI mohakatA ane sauMdaryane tAkI tAkIne jovuM joIe nahi. (5) niJthe paDadA ke jALI ke dIvAlanI pAchaLathI strIonI bUmo, cIso, - 204 -
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAna, hAsya, kRtrima hAsya ke rUdananuM zravaNa karavuM joIe nahi. (6) nigraMthe bhUtakALamAM strIo sAthe mANelI mojamajAo ke manoraMjanone potAnI smRtimAMthI pharIthI yAda karavA joIe nahi. () nirgathe sArI rIte rAMdhavAmAM Avelo ati svAdiSTa AhAra grahaNa karavo joIe nahi. SBE-45 1 Page 118, Lec. XXII 2 Page 180, Lec. XXVII, V. 14. 3 Page 35, Lec. VIII, Kassapa. 1 P. 5, Lec. 1 Uttaradhyayan. 2 Page 74-75, Sec. XVI. (8) nigraMthe vadhu paDatuM khAvuM ke pIvuM joIe nahi. (9) nigraMthe AbhUSaNo-alaMkAro dhAraNa karavA joIe nahi. (10) niJthe saMgIta, raMgo, svAdo, sugaMdha ane lAgaNIonI paravA karavI joIe nahi. upadezake mAtra A niyamo ja rajU karyA nathI, paraMtu temaNe tene mATenAM kAraNo paNa varNavyAM che. jo eka saMnyAsI AcAra, vicAra ane vANImAM zuddha hoya to paNa tenI pavitratA athavA viSayAsakta IcchAo athavA khoTuM karyAnA tIvra pazcAtApanI lAgaNI athavA te niyamo toDI nAkhaze athavA te kAmavAsanAno gulAma banI jaze athavA te cirakAlina bhayaMkara bImArIno bhoga banI jaze athavA jenI kebAlIne DhaMDhero pITIne jAherAta karI hatI evI zraddhAno tyAga karaze evI lAgaNI pratye cokkasapaNe saMdeha pedA thAya che. - uparokta sAmAnyIkaraNonI jena aMgomAMthI zodhI kADhelAM AbehUba pAtro vaDe cakAsaNI karavI yogya gaNAze. teo badhA ja badamAza hatA ema kahevuM e temane pakSe nyAyayukta gaNAze nahi. emAM saMdeha nathI ke teo paikInA keTalAke strI-dAnavonI jema ja saMnyAsIone phosalAvIne anItinA mArge laI javAno prayatna karyo hato. paraMtu taduparAMta temanA sivAya anyo paNa hatA ke jeo ArAkAnI patnI zrImatInI jema sAco prema karavA mATe zaktimAna hatA. dhIrajapUrvaka teNIe ghaNAM varSo sudhI - 305 -
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnA premIne jovA mATenI AzA sAthe pratIkSA karI ane aMte te temAM saphaLa thaI. eka mAtA ke patnI tarIke strI atyaMta karUNAjanaka rIte teno putra ke pati A saMsAramAM rahe te mATe sakhata mathAmaNa kare che, paraMtu ekavAra jyAre tenA pati ke putranI saccAInI teNIne khAtarI thAya che, tyAre tene AzIrvAda ApavA mATe teNI AnAkAnI karatI nathI ane teNInA patinA kissAmAM te tene anusaravA mATe lAyaka bane che. eka kissAmAM rANI pote rAjAne uzkere che ke je (rAjA) emanI saMpatti japta karavA mATe Atura che ke jeoe A sRSTino tyAga karyo che. (arthAt jeo avasAna pAmyA che.) paraMtu sauthI vadhAre rasaprada ane sUcanAtmaka dRSTAMta rAmatInuM che ke teNIne jyAre pratyakSa thayuM ke rathaneminuM manobaLa bhaMga thayuM che ane pralobhanoe tene parAjita karyo che tyAre teNIe pote A prasaMgano pratikAra karyo ane rathanemine sAcA mArge lAvI, ane Ama sarvottama rAjavInI putrI ke je potAnI jAta upara sAcuM niyaMtraNa dharAvatI hatI ane teNInI pratijJAoe teNInA kuLa, teNInA parivAra ane teNInA sadguNone Adarane pAtra banAvyAM. 2 Meghkumar's mother, wife of the purohit, Lec. 14, Ishukara. 3 Queen Quote Lec. 14, P. 66. 2 Jamali's mother. Revati - wife of Shatanika, Nandisena's wife. 1 Lec. 22, Verse 38 to 49. Page : 116-118-119. mahAvIra vardhamAnane strInI IcchAnI bIjabhUta zaktino sAkSAtkAra thayo hato ane AraMbhamAM temaNe yogya rIte vicAryuM hatuM ke e vicAraNA sAcI dizAmAM che. temanI mAtAnA prema ane AryA caMdanAnI zraddhAe temane strInI dhArmika kArakIrdi aMge AzAvaMta banAvyA ane temaNe nArI samudAya mATe paNa eka alaga vyavasthAnI sthApanA karI ane tenI AgevAnI AryAne soMpI. A bAbatamAM temanuM vyaktitva tadana ananya tarIke nokhuM tarI Ave che. mahAvIrane temanA samayanA ThaMDA ane AnAkAnI karatA dharmopadezakonA - 36 -
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ virodhAbhAsa sAme hiMmata ane vizvAsa hato. ApaNe jANIe chIe ke gautama buddha AnaMdanI prajApati gautamI vatInI (ke je temanI pAlaka mAtA hatI) vAraMvAranI vinaMtIo bAda paNa ghaNI AnAkAnI sAthe strIone praveza Apyo hato. ane te paNa evI bhaviSyavANI bAda ke Avo praveza dharma paMthanA astitva mATe hAnikAraka banaze. 2 "he AnaMda ! jema eka cokhAnA khetaramAM ke je tadana taMdurasta che temAM phUga nAme oLakhAto roga Ave che, tyAre cokhAnI taMdurastI lAMbA samaya sudhI TakI zakatI nathI tevI ja rIte he AnaMda ! jo dharmapaMthamAM strIone praveza ApavAmAM Avaze to dharmapaMthe jagatane choDI devuM paDaze ane te gRhavihIna banI jaze. (arthAtu dharmapaMtha lAMbA samaya sudhI TakI zakaze nahi, kAraNa ke pavitra jIvana lAMbA samaya sudhI TakI zakatuM nathI. (strIonA pravezathI). he AnaMda ! jo dharma paMthamAM ane tenI vyavasthA ke je pUrNa puruSe sthApela che temAM strIo temanA gharonI bahAra gRhavihIna sthitimAM jaze tyAre pavitra jIvananuM saMrakSaNa thaze ja evuM samAja svIkAraze nahi mAnya rAkhaze nahi. he AnaMda ! zuddha dharmapaMtha, lAMbA samaya sudhI, hajAra varSa sudhI TakI raheze. paraMtu have te AnaMda! jyAre strIo gRhatyAga karIne, gRhavihIna saMpradAyamAM praveza pAmI che ke je pUrNa puruSe sthApela che tyAre AvA saMjogomAM te AnaMda! pavitra jIvana lAMbA samaya sudhI TakI zakaze nahi, tethI te AnaMda ! satyano A dharmapaMtha pAMcaso varSo sudhI ja saMrakSita rahI zakaze ane TakI zakaze.' Page-165 Oldenberg, Buddha. S.B.E. * 45 1. Lecture 22, Verse 33 to 49.2. Page : 116-17-118-119. brAhmaNa dharmanA varcasvanA AraMbhanA divasomAM strIonuM sthAna kaMI vadhAre sAruM na hatuM. ema kahevAmAM AvatuM hatuM ke yatra nAryastu pUnayane ramatte tatra devatA: tema chatAM paNa vAstavika rIte vyavahAramAM strIone svAtaMtrya mANavAnI anumati ApavAmAM AvatI na hatI. "zizu avasthAmAM teNIe tenA pitAnI icchAone tAbe thavuM joIe, yuvAnImAM evo puruSa ke je tenA gRhastha jIvanane dore che (arthAt teNIno pati) tene tAbe thavuM joIe ane jyAre teno pati avasAna pAme tyAre teNIe tenA putranI IcchAone tAbe thavuM joIe. Ama strIne svataMtratA mANavAnI anumati nathI." AvuM manue kahyuM che. mahAvIre strIne atyaMta bhayajanaka pAza-jALa tarIke oLakhAvI che, - 30 -
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ tema chatAM temaNe sarvocca jJAna prApta karavAnA strInA adhikArane paNa mAnya karyo che. bauddha vartuLomAM ema mAnavAmAM AvatuM hatuM ke be AMgaLanI buddhi dharAvatI strI eTalI UMcAIe pahoMcI zake ane evAM satyone teNI pArakhI zake nahi ke jene mATe puruSa zaktimAna che. jo ke mahAvIra ema mAnatA hatA ke strI dhArmika bAbatomAM puruSa hoya che evI ja bhUmikA upara UbhI rahI zake che, jo teo puruSo ane strIonA saMparkomAMthI udbhavatI - kamanasIba ghaTanAone rokavA mATe pUratI kALajI le. mahAvIre gosAlA ane gautamanI vacce rahe evA eka sonerI sAdhanane pasaMdagI ApI. uparokta baMne paikI eka atyaMta narama-saumya hatA jyAre bIjA atyaMta kaDaka hatA. mahAvIra temanI taraphanA valaNamAM udAra hatA, paraMtu jyAM sudhI vartanane lAge vaLage che tyAM sudhI teo atyaMta makkama ane zuddha dAnatavALA hatA. jyAre Indra ane anya devoe temanA saMsAratyAga vakhatanA samaye temanI upara sarvazreSTha sugaMdhI dravyono chaMTakAva karyo tyAre teo jijJAsu strIonA samudAyathI vicalita thayA na hatA, paraMtu temaNe te samatApUrvaka - samatolapaNe sahana karyuM hatuM. jJAti brAhmaNadharmanA prAraMbhanA samayamAM lagabhaga bahumatI loko keTalAka vizeSAdhikAravALA vargonA zreSThatvamAM mAnatA hatA ane A vizeSAdhikArI vargo potAnI zreSThatA vize atyaMta garva dharAvatA hatA ane uttejita rahetA hatA, teo jemane nIcI jAtinA hovAnuM gaNatA hatA temanI tarapha atyaMta ghAtakI vartana karatAM paNa atakAtA nahi. brAhmaNono abrAhmaNo taraphanuM ane khAsa karIne nIcI jAtionAM manuSyo temaja virodhI dharmapaMthonA saMnyAsIo taraphanuM tiraskArayukta valaNa e te samayanI samAjavyavasthA banI gaI hatI. janma (uccajJAtImAM) nA garvathI uttejita thaIne, jyAre koI prasaMga Ubho thAya tyAre teo temane atyaMta tochaDI bhASAmAM saMbodhatA ane jo prasaMgamAM jarUriyAta pedA thAya to teo temane phaTakAravAnI kakSAe paNa jatA.1 - 308 2
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ e samayanA be mahattvanA, lokapriya ane jANItA dharmo jevAke bauddhadharma ane jainadharma ke jeo AvA (halakI jJAtinA gaNAtA) loko mATe ja hatA ane AvA lokonI tarapheNamAM ja hatA ane pavitra brAhmaNIya dharmagraMthonI brAhmaNonI zreSThatAnI sAme virodha karatA hatA ane balidAna ApavAnI vidhione nAbUda karavAno prayatna karatA hatA. tema chatAM temaNe paNa sAmAjika saMsthAgata bAbatone sparza suddhA karyo na hato. temanA mata mujaba A vizvamAM eka prakAranAM prANIo vase che, jeo A saMsAramAM judI judI jJAtiomAM ane kULomAM janmyAM che teo to kevaLa judAM judAM karmo-kAryo karavA mATe ja A rIte janmyA che. teo kyAreka devonI sRSTi(svarga)mAM jAya che to kyAreka narkamAM paNa jAya che, kyAreka teo asUro bane che je temaNe A karelAM karmone AdhIna che, kyAreka teo kSatriyo athavA kaMDAlo ane bukkAsAo tarIke to kyAreka kIDA ane phUdAM ke kuthu ke kIDIo jevAM kITako tarIke janme che.2 potAnAM karmothI ja vyakti brAhmaNa, kSatriya, vaizya ke zudra tarIke janme che. karmanA siddhAMtane satya TharAvavA mATe jJAti ane raMganA taphAvato ne jANavA-oLakhavA mATe teo para dabANa karavAmAM AvatuM hatuM ane jo teo A bAbatamAM taddana alaga paDe to upara darzAvyA anusArano vyavahAra temanI sAthe karavAmAM Avato hato. baMne nA mijAjomAM tema chatAM eka agatyano taphAvata raheto hato. eka to garviSTha - ati tiraskAra darzAvanAra ane svakendrI brAhmaNo ke jeo haMmezAM temanuM potAnuM zreSThatva darzAvatA ane sAme mananI zAMti dharAvatA saMnyAsIo ke jeo haMmezAM sukha ane duHkha pratye asAmAnya hatA. pratibaMdhaka brAhmaNoe niyamo banAvyA hatA ke je temane pelA kamanasIba halakI jAtinA manuSyo jo pavitra vedonuM zravaNa kare ke temane mukhapATha kare to temanA kAnamAM ga2ma sIsuM reDamAno ke temanI jIbha kApI nAkhavAno adhikAra ApatA hatA. 1 brAhmaNo ke jeo (UMcA kULamAM) janmanA abhimAnathI gherAyelA hatA ke jeo prANIonA hatyArA hatA, jemaNe potAnI Indriyone vaza karI na hatI evA apavitra pApIo tarapha nigraMthane AvatA joIne temaNe AvI vANIno uccAra karyo ~ 36EUR ~
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ "tyAM pelo chelabaTAu AvI rahyo che te koNa che? te svArthI, bhayaMkara, UcI rAkhelI nAsikAvALo, nahivatuM vastro paherela, zayatAna evo malina manuSya, ke jeNe gaLA upara malina vastra rAkhela che ? | he malina manuSya ! tuM koNa che athavA zA hetuthI tuM ahIM Avela che? ardhanagna ane gaMdA manuSyonA zayatAna ! tuM jA. ahIthI cAlyo jA. tu zA mATe tyAM Ubho rahyo che? bhojana kevaLa brAhmaNo mATe ja taiyAra karavAmAM AveluM che. te mAtra amArA ekalAnA mATe taiyAra thayela che. ane tane Avo AhAra ke peyo ApIzuM nahi. tuM tyAM zA mATe Ubho rahyo che ?" patidevo UMcAM sthAne ke nIcA sthAne badalAnI apekSAe anAja pheke che evA ja hetuthI tame mane Apo. huM evuM kSetra chuM ke je sadguNo pedA karaze. (ja tamArA kalyANa mATenuM vaLatara haze." "samagra sRSTi jANe che ke evuM kSetra kayuM che ke jyAM bakSisonuM vAvetara karavAthI sadgaNo Uge che. zuddha janma ane jJAnavALA brAhmaNo ja AvAM varadAnI kSetro che." jeo krodha ane garvathI bharelA che, jeo hatyA kare che, asatya bole che, potAnI ja saMpattinI corI kare che, teo zuddha janma ane jJAnavihIna brAhmaNo che. teo atyaMta halakA kSetro che." ""tame to kevaLa zabdonA sodAgara che, je hovA joIe tame vedo bhaNelAM hovA chatAM temano artha samajatA nathI. saMnyAsIo ne to UMcI ane nIcI jAtinAM gRhomAMthI paNa bolAvavAmAM Ave che. teo ja varadAnI kSetro che." vidvAna lokone utArI pADanAra niMdaka! amArI upasthitimAM tuM AvuM bolavAnI hiMmata zI rIte karI zake? te nigraMtha ! A AhAra ane peyo tArA mATe nathI, tethI ame te tane ApIzuM nahi." huM ke je samitine anusaruM chuM ane guptithI rakSAyelo chuM, meM mArI Indriyone vaza karI che tene tame huM je mAguM chuM te kema nahIM Apo ! to pachI tame je balidAno Apo cho teno tame zo phAyado prApta karI zakazo ? ahIM koI kSatriyo nathI, koI dharma guruo nathI ke je agni peTAvI zake, ahIM koI dharmopadezako nathI ke temanA ziSyo nathI ke jeo tene lAkaDIthI ke paththara pheMkIne mArI zake ? to pachI tene gaLethI pakaDo ane bahAra kADhI mUko." brAhmaNa dharmaguruonA AvA zabdo sAMbhaLIne keTalAka yuvAna mANaso AgaLa ghasI gayA ane teo te saMnyAsIne lAkaDIo, netaranI soTIo ane cAbUko vaDe mAravA lAgyA. - 380 0
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ S.B.E - 45 (Page 51-52-58) Lec-XII, Harikesa verses 11 to 19. 5,6,7 ApaNe A samasyAne traNa daSTibiMduthI joIzuM. prathama to samAja temanI pratye kaI rIto joto hato, bIjuM saMnyAsIo temane vize zuM vicAratA hatA ane aMte jJAtriputra mahAvIranuM temanI taraphanuM valaNa kevuM hatuM ? samAja e jamAnAmAM traNa moTA vargomAM vaheMcAyelo hato. brAhmaNo ke dharmaguruo, kSatriyo ane vaizyo ke vyApArIo. bAkInA badhA ja zudro tarIkenA zeSa caturtha vargamAM vargIkRta karavAmAM AvyA hatA.. prathama traNa vargo ekamate cothA vargano tiraskAra karatA hatA, ane zudronA cothA vargamAM paNa, jeo potAne anyothI jarAka UMcI koTinA gaNatA hatA, teo bAkInA tarapha tiraskAranI dRSTithI jotA hatA. parAha athavA caMDALono saghaLA loko (zudro sahita) tiraskAra karatA hatA. loko brAhmaNo tarapha Adarayukta dRSTithI jotA hatA. kAraNa ke teo AdhyAtmika jJAnathI paripUrNa hatA ane kSatriyone te jamAnAmAM zaktinAM pratiko tarIke jovAmAM AvatA hatA. samAjanI te jamAnAmAM AvI paristhiti hatI. - have ApaNe saMnyAsIonA valaNa vize joIe. ApaNA uddezya mATe sauthI agatyanI bAbata e jeo potAne navA dharmanA anuyAyIo tarIke jAhera kare che temanuM valaNa jANavAnI che. e noMdhavuM joIe brAhmaNa yugamAM paNa be prakAranI paraMparAo hatI ane baMne prakAranI paraMparAo sahaastitva dharAvatI hatI. te hatI brAhmaNonI paraMparA ane zramaNonI paraMparA. temAMthI prathama paraMparAmAM vaidika devonI pUjA karavAmAM AvatI ane teo balidAno (yajJo)nI kAryasAdhakatAmAM mAnatA hatA. teo balidAno ane nirdoSa prANIonA bhoganI madadathI devone prasanna karavAnA prayatno karatA hatA. teo jJAtiprathAnI saMsthAmAM mAnatA hatA. ane potAnI jAtane tenA karNadhAra tarIke sthApita karatA hatA. temanI viruddhamAM zramaNonI paraMparA hatI ke jeo vicAratA hatA ke teo jJAtiprathAnI saMsthAnI sAme majabUta virodha karI zakatA na hatA, - 381
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ (kAraNa ke jJAtiprathAo lokonA manamAM UMDAM mULa nAkhelAM hatAM) ane teo saghaLAM manuSyonI samAnatAnI himAyata karatA hatA. teo dAna, svaniyaMtraNa ane tene pUraka evA dhyAna ane tapanA AcaraNa jevA saddaguNono vikAsa sAdhIne potAnI jAtanA zuddhikaraNamAM mAnatA hatA. teo badhIja prakAranI dhArmika vidhiono anAdara karatA hatA ane tene badale potAnI jAta vizenA jJAnane sthApita karatA hatA. he sarvottama rAjana ! manuSyanI sauthI nimnakoTinI jJAti e svayaM pAkIonI che ke jemAM amAro be rIte samAveza thAya che, jema ke saghaLA loko amArI napharata kare che ane ame saghaLA loko vaDe tiraskRta thaIne svapAkIonAM nAnAM gAmomAM vasae chIe. S.B.E, 45, Page-59, Lec.XIII, Ve-18-19, Page 152. BuddhaOldenberg ema kahevuM e bIna jarUrI che ke saMnyAsIono A bIjI paraMparAmAM samAveza thato hato. teo saghaLAM manuSyonI saiddhAMtika samAnatAmAM mAnatA hatA. "he ziSyo ! teo gaMgA, yamunA, airAvatI, sarayU, mahI vagere jevI game eTalI moTI saMkhyAmAM hoya to paNa temanI vizALa dhArAo jyAre mahAna mahAsAgaramAM pahoMce che tyAre teo potAnuM purANuM nAma ane potAnuM purANuM kuLa bhUlAvI de che ane kevaLa "vizALa mahAsAgara' evA eka ja nAmathI oLakhAya che. eja rIte mArA ziSyo ! A saghaLA cAre jAtio jevI ke umarAvo(kSatriyo), brAhmaNo, vaizya ane zudro jyAre gharmapaMtha ane tenA niyamo anusAra varte che ke je pUrNa purUSe upadezelA che tyAre teo temanA gRhotyajI de che ane gRhavihIna sthitimAM cAlyA jAya che, ane tyAre teo temanAM purANAM nAma ane purANA pitRvaMzane gumAvI de che ane kevaLa ekaja padane dhAraNa kare che jenuM nAma che saMnyAsIo ke jeo zAkyagRhanA putrane anusare che." janmathI koI brAhmaNa ke kSatriya, koI ugra jAtino vaMzaja athavA limbavI hoya ane te dharmapaMthamAM dAkhala thAya ane anya lokoe ApelI bhikSAne te Arogato hoya te tenA purANA khyAtanAma gotra ne kAraNe tene (dharmapaMthane) vaLagI rahI zakto nathI.' - 382 -
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 : jaina sUtro paikInA koI ekamAM eka brAhmaNa hAtha joDIne nIce mujaba vinaMtI kare che : '"te (pUjArI) ane anya saghaLA ekabIjAne hAtha milAvIne ekaThA thayA ane mahAna saMnyAsIne prazna pUchayo, 'amane sauthI agatyano vedomAM Avato viSaya kaho ane balidAna ApavAmAM sauthI agatyanI bAbata zI che te paNa amane kaho. svargIya vastuomAM prathama kaI che te amane karyo ane sarvazreSTha dharma zuM che te amane kaho. temane potAne anyone bacAvavA mATe koza samartha che te amane kaho. (dA.ta. mane kaho). ke saMta ! huM tamane mAro A saMdeha ukelavA mATe vinaMtI karuM chuM. joke vakrokti to e che ke jene kIrti ane aizvaryathI ATalo badho maMDita karavAmAM Avyo che te saMnyAsI paNa brAhmaNa che. keTalIka vAra brAhmaNone khulle khullA Aja sUtromAM karavAmAM AvyuM che te rIte varNavavAmAM Ave che. (pachIno zloka). ajJAna pUjArIo balidAnane jANavAno DhoMga kare che te jemanI brAhmaNIya zreSThatAmAM asatya vijJAnano samAveza thAya che. teo pote temanA abhyAsa ane tapazcaryAmAM rAkhanI nIce DhaMkAyelA agni jevA hoya che' Page 241 - 'badhAja brAhmaNo ane zramaNo jhaghaDo kare che ke teo ja jJAna dharAve che, paraMtu samagra sRSTinAM prANIo kazuM ja jANatAM nathI' teonI aMdha vyaktine dorIne laI jatA anya aMdha vyakti sAthe tulanA karavAmAM avI che athavA to AryonAM kathanono punaroccAra karatA ullekha (anArya) sAthe tulanA karavAmAM AvI che. jo ke siddhAMta e vyavahAra baMne ekasamAna na hatA. vAstavika vyavahAramAM ghaTanAonI sthiti alaga hatI. saMnyAsIo paikInI bahumatI kSatriyonI hatI ke jeo temanA manamAM brAhmaNo sAmenI zatrutA saMgharI ne beThA hatA. ke jeo bAkInA badhA karatA lokamatanI dRSTie Toca upara hatA. temane nIce pADavAnA ane halakA dekhADavAnA prayatno paNa karavAmAM AvatA hatA. jaino ane bauddho baMnenA pavitra dharmagraMtho tenI sAkSI Ape che. samAnatAnI UMcIvAto karavA chatAM saMnyAsIo e chevaTe saMnyAsIo hatA ane teo paNa brAhmaNo ane kSatriyonI takarArathI upara UThI zakyA na hatA. evI paNa ghaNI ghaTanAo che ke jemAM brAhmaNone badanAma karavAne badale kSatriyone aizvaryavAna darzAvavAnI vidhAyaka paddhati apanAvavAmAM AvI che. eka sanyAsinI teNInA pUrvanA patine potAnA gotranA saMdarbhanA ~ 363 ~
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ pralobhana dvArA vaza karI letAM kahe che, "huM rojA bhojanI putrI chuM ane tuM aMghakavRSNi che, huM ucca kuLamAM janma pAmI chuM, tethI ApaNe gaMdhanA sarpo jevAM banIzuM nahi." | P.84. dharmapaMtha viSe kSatriyonI pUchatAchano uttara ApatAM rAjA saMjaya anya koIno nahi, paraMtu kSatriyono ja saMdarbha tenA muddAne spaSTa karavA mATe Ape che. ane kahe che ke buddhimaMta manuSya AtmAnA astitvamAM mAnavuM joIe ane tathAkathita AtmAnA binaastitvane nakArI kADhavuM joIe. rAjAonA A samUhe jinomAM zraddhA dharAvavAnuM pasaMda karyuM hatuM. AvA rAjavIonI yAdI lAMbI che. bharata, saMgArA, mAghavana, sanatakumAra, sAtti, kanyA, ArA, mahApA, harisena, gayA, dazArna, bhadra, kArAkaDu, dvimukha, nAmI, nAgnAlI, udayana, kAsI, vijaya ane mahAbAlA (no temAM samAveza thAya che), jemaNe paraspara ekabIjAne aizvarya pradAna karyuM che. Ama jaina lekhakoe khAtarI pUrvaka kahyuM che ke tIrthakara kevaLa kSatriya parivAramAM ja janma leze, ane brAhmaNonI pratiSThAne nIcI dekhADavA mATe temaNe darzAvyuM hatuM ke mahAvIranuM sauprathamato devAnaMdA nAmanI brAhmaNa mahilAnA garbhAzayamAM garbhadhAna thayuM hatuM ane teNI pavitra hovA chatAM temaNe hariNagAmeSI nAmanI melIvidyA jagADI ane nisargAtIta zaktionI madadathI garbhane kSatriya mahilAnA garbhAzayamAM sthAnAMtarita karyo. paraMtu koIpaNa rIte A bAbata temanA AgevAna vardhamAna mahAvIranI viruddhamAM pUrvagrahita banAvatI nathI. ApaNe khUba ja sAcI rIte saMnyAsIo ane temanA gurU vacceno pharaka samajIe chIe. saMnyAsIo pote je nathI te hovAnuM jAhera kare che athavA temanA gurUnI anya karatAM atyaMta UMcI evI vyaktimattA ane dharmapaMthanA AMtarika mUlyanI alara heThaLa temane tema karavAnI pharaja pADavAmAM Ave che. mahAvIra vardhamAne kadAca saMnyAsIonI nirbaLatAnI vedhaka jANakArI prApta karI haze ane spaSTa zabdomAM temane cetavaNI paNa ApI haze ke temanI mAtAo ke pitAonA pakSe temanA UMcA kuLanI temane mana koI ja kiMmata na hatI, kiMmata hoya to te kevaLa sAcA jJAna ane rItabhAtavartananI hatI. jo saMnyAsI banyA pachI paNa teo eka gRhastha tarIkenuM - 384 -
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartana kare to teo aMtima mokSane prApta karavAmAM saphaLatA meLavI zakaze nahi. temaNe temane bodha Apyo hato ke, "eka saMnyAsIe temanI buddhimattAnA ghamaMDa sAme (UMcA kuLamAM) janmanA ghamaMDa sAme, pavitratAnA ghamaMDa sAme ane pote uttama jIvana jIvatA hovAnA ghamaMDa sAme saMgharSa karavo joIe" mahAvIre saMnyAsIonI sAme varNavyuM ke "DAhyA mANaso AvA ghamaMDano tyAga kare che ane pavitra mANaso tene vikasavA detAnathI. mahAna saMnyAsIo gotra vagere jevI saghaLI bAbatothI para che. teo evA ucca sthAnanI prApti kare che ke jyAM gotra jevuM kazuM bilakula nathI. (dA.ta. mokSa). jemaNe jJAti, parivAra, sauMdarya, anyanI avagaNanA, koI anya upara doSAropaNa ane potAnI prazaMsA vagere jevA ghamaMDonuM jhera pAyuM che teo pApa kare che.? have ApaNe navamA prakAranA pApanA AcaraNa je ghamaMDa dvArA thAya che te vize joIzuM. A evo kisso che ke jyAre manuSya jJAti, parivAra, sauMdarya, dhArmikatA, jJAna, saphaLatA, zakti, buddhimattA ke anya koI paNa prakAranA ghamaMDa, anyanI avagaNanA, AkSepabAjI, gAlipradAna, niMdAkhorI, anyane tuccha gaNavA, potAnI jAtanI prazaMsA karavI (ema vicArIne ke "te mArAthI UtaratI kakSAno che, huM ucca jJAti ke parivArano chuM ane vadhAre zakti ane anya phAyadAo dharAvuM chuM) vagere jevA ghamaMDonuM pAna karyuM che te jyAre A deha tyajI de che tyAre kevA karmo ja tenI sAthe Ave che, te tenI potAnI IcchAnI uparavaTa eka garbhAzayamAMthI bIjA garbhAzayamAM, eka janmathI bIjA janmamAM, eka mRtyuthI bIjA mRtyumAM ane eka narkathI bIjA narkamAM jAya che. vaLI te kura, caMcaLa, jiddI, ane ghamaMDI che. A rIte tenAmAM duSkRtyo umerAya che, ane A ghamaMDa dvArA karavAmAM AvatuM navamA prakAranuM pApa che. P.361. Book-2, Lec-2 aMtima kiMtu aMtima kakSAnuM nahi evuM dRSTAMta DaoN.olDanabarganA kSatriyonA saMnyAsI aMgenA khyAlamAMthI nirdezita thAya che. teo kahe che ke, "kamaLanA puSpanI upamAmAM darzAvyuM che ke kAdavavALI jaLAzayanI jamInamAMthI pedA thavA chatAM (sUtrakRtAMga anusAra) sAmAnya rIte te mokSanI jarUriyAta anubhavatA koI sAmAnya manuSyane maLatuM nathI, paraMtu kevaLa eka rAjAne maLe che." P.157. Oldenberg. Buddha. mahAvIre pharI pharIne vAraMvAra e hakIkata upara bhAra mukyo ke sArA - 385 -
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartana sivAyanuM UMcuM gotra kaMI ja mahattva dharAvatuM nathI. jo koI vyakti sadguNo dharAvatI na hoya to teno UMcA kuLamAM janma hovo e ja tenA mATe nAmozI bhareluM che. bIjI bAju neka ane prAmANika cAritrya dharAvatI vyakti mATe gotra e atyaMta alpa mahattva dharAve che. halakAmAM halakA kuLamAM janma ane kharAbamAM kharAba saMjogo vacce paNa uttama sadguNo dharAvatI vyakti sva-vikAsa mATe pUratI tako meLavI zake che. jevI rIte kAdavamAM pedA thatuM kamaLanuM puSpa tenAthI malina thayA vagara AjubAju sarvatra sugaMdha phelAve che. Ane mATe dRSTAMta rUpa vArtAo bauddho ane jainonA pavitra dharmagraMthomAM verAyelI paDelI che, je darzAve che ke kanDAlakananAM nAnAM gAmaDAMomAM janmelI vyaktio pUratApramANamAM zrama-mahenatavaDe UMcAione sara kare che ke jyAM devo ane manuSyo ekasamAna rIte temanI upAsanA kare che. mahAvIranuM jJAti pratyenuM valaNa taddana asAmAnya na hatuM. temaNe cokkasapaNe janma (UMcAkuLamAM) nA ghamaMDane nirutsAhI banAvI dIdho. temaNe guNavAna vartanane UMcA parivAramAM maLelA janma karatAM vadhAre mUlyavAna gaNyuM. je manuSya potAnA niyaMtraNa heThaLa na hoya evI jagyAethI Adara prApta karavAnI apekSA rAkhe che tene gotramAM koI ja sthAna nathI, ke jyAM zAMtinI pratijJA pALavAmAM Ave che.2 1 tapazcaryAnuM mUlya dRzyamAna bane che, (uMcA kuLamAM) janma nuM koI mUlya joI zakAtuM nathI. svapAkAnA putra pavitra harikesA tarapha juo, ke jeNe (nIcA kuLamAM janma levA chatAM) mahAna zakti hAMsala karI hatI. S.B.E.-45 2. Book-1, Lec-13 Page-321 Lecture-XII Page-56 devo mahAvIranuM devo pratyenuM valaNa : badhA kriyAvAdI saMpradAyo ke jemAM karma e ja mULabhUta ghaTaka hato ke je mAnavanA jIvana ane bhAgyanuM niyaMtraNa karato hato. deva aMgenI saMlpanAnuM temAM koI ja sthAna na hatuM, ane tema chatAM paNa A vyavasthAmAM (saMpradAyomAM) paNa devo cUpacApa dAkhala * 386 *
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI gayA hatA. tenAM kAraNo spaSTa hatAM. | deva aMgenA khyAlo lokonAM hRdayomAM UMDe sudhI mULa nAkhelAM hatAM. ane loko devo vagara sarvathA calAvI zake ema na hatA. karmano lokhaMDI siddhAMta zuSka hato ane tene samajI zake evA kevaLa buddhimAna lokone ja temAM rasa paDato hato. lokasamUhonI kalpanAne sara karavA mATe ane lokonAM hRdayone jItavA mATe bhavyatA dharAvatA ane suMdara vastra paridhAna karAvelA devo anivArya hatA. jeo gRhatyAga karIne saMnyAsI banyA hatA teo paNa temanA dharma parivartana agAu jAdA jAdA zaktizALI devo aMge sAruM jJAna dharAvatA hatA ane tethI ja A saMnyAsIone navA dharmapaMthamAM sthira karavA mATe devonI khoja karavI Avazyaka banI hatI. paraMtu devonI A khoja sadaMtara aDasaTTa-ADedhaDa karavAmAM AvelI na hatI. samagra dezamAM rajUAta karavA mATe A devone temanA karmanA siddhAMta sAthe baMdha bese evA banAvavAmAM AvyA hatA. evuM nizcaya pUrvaka jAhera karavAmAM AvyuM hatuM ke jemaNe gRhatyAga karyo hato evA anekomAMthI kevaLa keTalAke ja te (mokSa) prApta karyuM hatuM ke jene mATe teo digaMbara avasthAmAM ane kezavihIna mastake cAlI nIkaLyA hatA ane jeo bIjo deha dhAraNa karyA sivAya mokSa pAmyA hatA, paraMtu zeSa rahelAonuM zuM ke jeo temanuM lakSya prApta karyA sivAya aDadhe raste ja avasAna pAmyA hatA? AvA loko ke jemaNe tapazcaryA karI hatI ane sadguNo keLavyA hatA ane tema chatAM paNa kamanasIbe teo temanuM lakSya saphaLa rIte pAra pADavA mATe zaktimAna banyA na hatA ane jeo temanA mATe nakkI karavAmAM AvelA samaye avasAna pAmyA hatA teo temanAM sadkarmone lIdhe devonA dharmo paikInA koI paNa ekamAM janma pAmaze. devonA aizvaryane tejasvI raMgomAM varNavavAmAM AvyuM che, paraMtu teo (davo) badho ja eka saMnyAsI karatAM UtaratI kakSAnA hatA, kAraNa ke teo mahAvIra ane temanA ziSyonA sevako tarIke kAma karatA darzAvavAmAM AvyA hatA. mokSa e kevaLa mAnavajanma dvArA ja prApta karI zakAya che. devonA aizvarya ane bhavyatAnuM varNana e kevaLa saMnyAsIone kIrti ke aizvaryathI - 380 0
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMDita karavA mATe ja karavAmAM Ave che, kAraNa ke AvA zaktizALI devo paNa vijetA (mahAvIra) athavA eka saMtanA caraNamAM zIza jhUkAve che. devonA aizvaryanuM paraMparAgata varNana nIce mujaba che. lokomAM jeo anupama sauMdarya dharAvatA hoya, atyaMta majabUta hoya, khUbaja zaktizALI hoya ane ati sukhamaya hoya teoja anupama sauMdaryazIla, atyaMta bhavya ane khUbaja sukhamaya evA devo bane che. temanI chAtI kaMThamALAothI caLakatI hoya che, temanA hasta kaMkaNo ane bAjubaMdhanA bojathI lacI jatA hoya che, karNanA alaMkAro temaNe paherelA hoya che, je temanA kapola(gAla) sAthe ramata karatA hoya che, kAnanAM kuMDaLa ke je temanA hastanI uparanA bhAgamAM rahelA bAjubaMdhonI upara laTakatA hoya che. teoe hAtha upara vividha AbhUSaNo paherelAM hoya che, temanAM upavastro tAjI khIlelI puSpamALAothI suzobhita hoya che, UMcA prakAranAM sugaMdhI dravyo, sarvazreSTha vastro, temanAM bhavya AbhUSaNo, cheka nIce sudhI pahoMcatA puSpahAra, devI raMgo ane lAgaNIo, zarIrano suMdara bAMdho ane temano uttama darajjo, temanA devI sauMdaryathI samagra brahmAMDanI dase dizAone prakAzita karatA ane ajavALatA, deha para bhavya camaka, tejasvitA, ane prakAza teo dharAve che. teo jyAre ArAmanI sthitimAM hoya che tyAre atyaMta sauMdaryavAna dekhAya che ane AvanArA samayamAM teo sukhI-AnaMdI hoya che. S.B.E.-45, P.381, Book-2, Lec-2 AvA devomAM sauthI vadhAre zaktizALI arthAt Indra eka saMnyAsI ke dRSTAne AdarapUrvaka vaMdana karato ane temanI prazaMsA karato hoya te rIte rajU karavAmAM Avyo che. teo divo) dharmapaMtha pratye vatte oche. aMze khoTo dekhAva karatA hoya ema paNa banI zake. | P-40, potAnA brAhmaNa tarIkenA paheravezane pheMkI daIne ane potAne tenA sAcA svarUpamAM dazyamAna karIne zake temane Adara pUrvaka vaMdana karyA ane miSTa zabdomAM A pramANe temanI prazaMsA karI : "zAbAza! Ape krodhane parAjita karyo che. zAbAza! Ape ghamaMDane jItI lIdho che. zAbAza ! Ape bhramaNA-mohane adazya karI dIdhela che. - 3880
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAbAza ! Ape lobhane vaza karI lIdhela che." he saMta ! ApanI sAdagIne zAbAzI ghaTe che, ApanA nirAbhimAnanamratAne zAbAzI ghaTe che. he saMta ! ApanI pUrNa dhIrajane zAbAzI ghaTe che. ApanA pUrNa mokSa-muktine zAbAzI ghaTe che." ahIM A jagata upara Apa sarvocca manuSya che, mAnanIya gurU Apa ahIM pachI (uparanA jagatamAM sarva prakAranAM kalaMkothI mukta evA Apa sarvocca hazo. Apa pUrNatAe eTale ke evI uccattara sthitie pahoMcI zakazo ke enI pachI A jagata upara koIja ucca sthiti nahIM hoya." A pramANe te bhavya daSTAnI prazaMsA karIne saMpUrNa zraddhA sAthe zake potAnA dehanI jamaNI bAjune temanI tarapha rAkhIne (arthAtu temanI DAbI bAjue rahIne) pharI pharIne vAraMvAra temane Adara Apyo. - jemanAM caraNo para karka ane aMkuza jevAM cihno aMkita thayelAM hatAM evA sarvocca saMnyAsIne A pramANe Adara ApIne te vAyumaMDaLamAM urdhva dizAmAM uDDayana karI gayo ane tyAre teno mukuTa ane kuMDaLo atyaMta suMdara rIte AMdolita thatAM hatAM. 9.B.E.-45 P.40-41 - Verse 55-60. je manuSyo pAponuM AcaraNa kare che teo narkamAM jAya che. paraMtu jeo sAdhutAnA mArge cAle che teo svargamAM sthAna pAme che. jaina kIrtimaMdira (sarva devonuM maMdira) ghaNA badhA devo uparAMta bIjA ghaNA artha devono paNa samAveza kare che, jevA ke sucAo, asuro, nAgo, suvarNo, yakSo, rAkSaso, kinnaro, kimburUSo, garUDo ane sarpa-devo. teo zramaNonA anuyAyIone phosalAvIne anItinA mArge laI javAno prayatna kare che. * | svarga ane narkaH jaina dharma e tArkika vyavasthA che. camatkAro ane jAduI prayuktiono Azaro te leto nathI. loko tenA tarapha AkarSAya che. te to kevaLa tenA AMtarika mUlyane lIdhe che. AvA atimAnavIya jIvo (devo ane ardha devo) no saMnyAsIo upayoga kare che ane temane potAnA dehamAM praveza karavA de che ane sAmAnya - 389 -
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIte saMnyAsIo je kAryo karavA mATe AnAkAnI karatA hoya-acakAtA hoya tevAM kAryo temanI kAryasAdhaka zakti dvArA karavAmAM Ave che. AvI zilAo to saMkhyA baMdha che jene bhAgyeja koI saMdarbhanI AvazyakatA che. paraMtu pachInA samayamAM (pAchaLathI) A saMnyAsIo paNa mAnavajAtanI lobha ane bhaya jevI nabaLAIo pAmI jaIne temanI sAthe brAhmaNonA jevI ja ramata karavA lAgyA. - saMnyAsIo je guNavAna manuSyo hoya temane svargIya vasavATanI khAtarI ApatA hatA.(P.83). jeo sanmArga upara pagalAM mUkIne cAle che, teo jo mokSa meLavavAmAM niSphaLa jAya to paNa teo svargamAM jaze. teo temanA anuyAyIone svarganA devonAM bhavyatibhavya varNano karIne lalacAvatA hatA ane kahetA hatA ke jyAM svargamAM sadaguNI manuSyo jaze teo temano samaya pUrNa thatAM (A sRSTimAM) manuSyonI vacce janma pAmaze ke jyAM saMpatti, sauMdarya, aizvarya, kIrti, cirakAlina jIvana ane zreSTha sukha haze. teo ke je avaLe mArge jAya che teo cirakALa sudhI narkanAM duHkho sahana karaze ke jyAM teo atyaMta vedanA yukta, UMDI, sakhata, sukha sagavaDa vihIna, hiMsaka, dardadAyaka, tIkSya ane asahya evI tIvra pIDAo sahana karaze. uvAsagadasAo maMtramugdha kare evI saMkhyAbaMdha vArtAo rajU kare che, ke jemAM devo gRhasthone lalacAvavAno prayatna kare che. paraMtu gRhastho temano barAbara sAmano kare che ane aMte temane mAta kare che-harAvI de che. A narako aMdaranI bAjuthI goLAkAra che. bahAranI bAjuthI corasa che. temanA bhoMyataLiye astrA jevAM dhAradAra tIro gIcogIca goThavI devAmAM AvelAM hoya che. ane temane puSpothI DhAMkI devAmAM AvelA hoya che) tyAMnA caMdra, sUrya, nakSatro ane tArAonI bhUmi meda (carabI), mAMsa, rUdhira ane evA dravyanA pAtaLA paDathI AvaraNa banAvIne temaja ragaDA jevA tailI ghaTTa padArthathI kharaDIne lapasaNI banAvelI hoya che. AvAM narko azuddha, dhRNA thAya evI gaMghavALAM, zyAmaraMganAM, te kyAMka agni jevA raMganAM, atyaMta khADA TekarAvALAM-kharabacaDAM, jenA para cAlavuM muzkela hoya evAM, kaMpArI chUTe-cItarI caDe evAM bhayaMkara hoya che.' ane narkamAM ApavAmAM AvatAM duHkho paNa bhayaMkara hoya che. jemane - 30 -
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pramANenI sajA thaI hoya che teo nathI sUI zakatA ke nathI UMghI zakatA, teo koI AzvAsana ke sukhasagavaDa paNa prApta karI zaktA nathI, athavA teo koI manoraMjana ke protsAhana paNa meLavI zaktA nathI. mRgAno putra tenA pitA samakSa narkamAM tene kevo anubhava thayo te varNavatAM kahe che ke narkamAM tIkSNa, tIvra ane sakhata, bhayaMkara, asahya, dArUNa-ghora, bihAmaNAM du:kho ApavAmAM Ave che.' paraMtu sUtrakRtaMgA du:khI ane kamanasIba prANIono samudAya ke je narkamAM je duHkho sahana kare che tenuM atizaya zyAma raMgomAM varNana kare che.2 teo dvArA AvA be prakAranA samudAyo racAya che. eka to buddhimaMta manuSyo ke jeo asAdhutAnA mArgethI pAchA vaLI jAya che. ane dharmanA niyamone anusare che ane bIjA pApanuM AcaraNa karanArAo ke jeo dharmanA niyamothI dUra vaLI jAya che. ane asAdhutAnuM AcaraNa kare che, teo temane AvuM je kama bhAgya prApta thayuM che te varNave che. buddhimaMta sadguNI mAnava deva tarIke janma dhAraNa kare che ane pApanuM AcaraNa karanAra narkanAM du:kho sahana kare che. ane chevaTe A baMnemAMthI kyo mArga pasaMda karavo teno nirNaya karavAnuM loko upara choDavAmAM Ave che. dharmapaMtha : dhArmika saMpradAya jIvana viSenA bhAratIya dRSTibiMduM anusAra traNa prakAranA taddana spaSTa pravAho jovA maLe che. brAhmaNadharma, bauddhadharma ane jainadharma. A traNa pravAhonAM jaLa jANe ke ekaja jaLAzayamAMthI kheMcavAmAM AvyAM hoya ane lAge che ane jaLAzaya che, bhAratIya mAnasa. je koIne A bAbatanuM jJAna che tene dekhItI rIte ekabIjAthI alaga lAgatA A traNe paMtho ghaNA badhA saiddhAMtika muddAomAM paraspara saMmata thAya che ane A traNe dharmo jIvana jIvavAnI samAna paddhatine apanAve che e jANIne Azcarya nahIM thAya. brAhmaNa, bauddha ane jaina sAdhunuM rojiMdu jIvana lagabhaga eksamAna hoya che ane dareka potapotAnA paMthamAMthI ekabIjA mATe keTalIka chUTa rAkhe che. temanI jIvana jIvavAnI zailimAM AvI samAnatAnuM kAraNa kaMI dUra zodhavA javuM paDe ema nathI. navA sthapAyelA dharmoe prAcIna brAhmaNa dharmanI vyavasthA 391 -
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ mujabanI vairAgIonI vyavasthA anusAranI ja samAna rekhAo para temanI vyavasthAo sthApita karI hatI. joke ApaNe vardhamAna mahAvIre sthApelA jaina saMpradAyanI vyavasthAnI vadhu vigate tapAsa karIzuM, ke je tenA praNetAnA vyaktitvanI ananya chApa dharAve che. prathama mULabhuta hakIkata ke je ApaNe jyAre tapAsamAM AgaLa vadhIe chIe tyAre ApaNuM dhyAna kheMce che te jaina saMpradAyanI tenA AraMbhanA kALamAM paNa astitva dharAvatI cAra kakSAo che. Ama mahAvIra vardhamAne temanA saMpradAyamAM saMnyAsI, sAdhvI, sAmAnya purUSa ane sAmAnya strIne praveza ApavAnI jogavAI karelI hatI. eka bAjue sAdhuo ane sAdhvIo, jyAre bIjI bAjue sAmAnya purUSa ane sAmAnya strI, A baMne bhinna niyamonA samUha vaDe niyaMtrita karavAmAM AvatA hatA. ApaNe prathama sAdhuo aMgenI vyavasthAnI tapAsa karIzuM. AraMbhamAM ja e bAbatane spaSTa karavAmAM AvI che ke tenA prAraMbhanA kALathI ja jaina dharme strInA sAMskRtika vikAsanI bharapUra zakyatAone jANI hatI. pariNAme vardhamAna mahAvIranA saMpradAye sAdhuo ane sAdhvIo baMne mATe ekasamAna niyamonA samUhano Adeza Apyo hato. sAdhuonA vyavasthA taMtramAM praveza mATenI prathama AvazyakatA hatI jarUrI mAnasika sajjatA arthAta saMsAratyAga karavA mATenI IcchA. jene dunyavI mojamajAnI vyarthatAnI khAtarI na hoya tenA saMsAramAM) pAchA javAnI zakyatA rahelI hatI ane teo pAchA pharI paNa jatA hatA ke jyAre temane sagAMsaMbaMdhIo ane saMjogo dvArA lobhAvavAmAM AvyA hoya e ja rIte jemane AdaraNIya upara daDha vizvAsa na hoya ane dharma paMthanA vyaktione bacAvavAnA guNanI pAkI khAtarI na hoya teo saMpradAyanA sadAcAranA niyamonuM lAMbA samaya sudhI pAlana karavA mATe zaktimAna banaze nahi. tethI eka saMnyasI mATe e pArakhavuM Avazyaka bane che ke A jagatanAM sukho e jaMgalI rIMchane ApavAmAM AvelA akSata (cokhA) samAna che. teo tene pralobhana ApavA mATe ane temane janma janmAMtaranA cakramAM anaMta duHkho sahana karavA mATe temane phasAvavAnA hetuthI ja pedA thayelAM che. kimpAkA phaLanI jema aniSTa asara pedA karavAvALAM evAM dunyavI - 32 -
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukho talavAranI dhAra upara lagADelA madhu samAna che. teo kSaNabhaMgura che. teo svapna jevAM che. teo pANInI sapATI upara rahelA kuzA nAmanA ghAsanAM pAna jevA che. je koI AvAM bhrAmaka sukhonI pAchaLa tenuM jIvana veDaphI nAkhe che te mUrkha che, teo ratnanA mUlyamAM kAcano TukaDo kharIde che. ahiM sajIva prANIo dvArA zAzvata mUlya dharAvatI cAra vastuo prApta karavI atyaMta kaThina che, jevI ke mAnavajanma, dharmapaMthanA niyamonA sUcano, temAM mAnyatA ane svaniyaMtraNa mATenI zakti. jaina aMganAM pavitra sUtro agaNita samaya mATe dunyavI sukhonI kSaNabhaMguratA ane mAnava janmanI viralatA jevI enI e ja bAbato gAyA kare che.1 AjJAnI manuSya ke je sukhonA bhrAmaka viziSTa vize spaSTapaNe jANato nathI, te mijabAnI mATe taiyAra karavAmAM AvelA bokaDA jevo che. te jADopADo carabIvALo ane goLamaToLa deha prApta kare che, kintu te to kevaLa mahemAnonA Agamana sudhI ja hoya che. 1 Lec. XIX Page 96-97 Ullaradhyayana 2 : Book 1. Lec -5 Ch. I Page. 279. Page 83. Man who comit sins will go to hells, but those who have walked the road of righteousness, will obtain in heaven. vAstavamAM uttarAdhyayana sUtranuM dasamuM pravacana sarvazreSTha che, jemAM mahAvIra IndrabhUti gautamane saghaLI vastuo AzAzvata che ane mAnava janma virala che e bAbatane samajavAnI sAcA dilathI salAha Ape che. huM atre temAMnA sauthI vadhAre dhyAna kheMce evA zlokonA UtArA rajU karuM chuM. - jevI rIte pAkuM thayeluM vRkSanuM pAMdaDuM jyAre tenA divaso pUrA thaI jAya tyAre jamIna upara paDe che, te gautama ! tevuM ja manuSya jIvananuM che. mATe niraMtara jAgRta rahe." kuzA ghAsanA pAMdaDAnI Toca para jhUlatuM jhAkaLa biMdu kevaLa TUMka samaya mATe ja Take che, he gautama ! evuM ja kaMIka manuSyajIvananuM che, mATe tuM niraMtara jAgRta rahe." "he gautama ! jevI rIte sajIva prANIo mATe samayanA atyaMta lAMbA gALAmAM manuSya avatAra e eka virala taka che, ane karmonAM pariNAmo atyaMta sakhata hoya che. tethI te niraMtara sajAga rahe." jo koI manuSya tarIke janme, to Arya banavuM e virala taka che, kAraNa ke ghaNA dastuo ane mleccho bane che, mATe te gautama ! tuM niraMtara sajAga sahe." jo koI Arya tarIke janme, to tene mATe badhIja pAMce pAMca jJAnendriyo dharAvavI - 33 -
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ ,, e virala taka che, kAraNa ke ApaNe ghaNA evA lokone joIe chIe ke temaNe eka yA bIjo avayava gUmAvelo hoya che. tethI he gautama ! tuM niraMtara sAvadhAna rahe." ''jo koI pAMceya jJAnendriyo dharAvato hoya, to sarvottama dharmamatanA niyamane anusaravuM e eka virala taka che, kAraNa ke loko pAkhaMDI dharmagurUone anusare che. mATe he gautama tuM sadaMtara sAvadhAna rahe." jo tene sAcA dharmapaMthanA niyamonuM mArgadarzana maLe, to tema chatAM paNa temane mAnavA e virala taka che, kAraNa ke ghaNA loko pAkhaMDI hoya che. mATe he gautama tuM sadaMtara sAvadhAna rahe." jo koI dharmapaMthanA niyamone mAne-svIkAre to te bhAgyeja temanuM vyavahAramAM AcaraNa karaze, kAraNa ke loko AnaMd pramodamAM lIna thaI gayelA hoya che. tethI he gautama ! tuM niraMtara jAgRta rahe." ''jyAre tAro deha vRddha thaI jAya, ane tArA keza zveta thaI jAya, tArI karNonI zakti ghaTavA lAge tyAre ke gautama ! tuM niraMtara jAgRta rahe." ''jyAre tAro deha vRddha thaI jAya, ane tArA keza zveta thaI jAya, tArAM cakSuonI zakti-teja ghaTavA lAge tyAre he gautama ! tuM sadaMtara sAvadhAna rahe." ''jyAre tAro deha vRddha thaI jAya, ane tArA keza zveta thaI jAya, tArI nAsikAnI zakti ghaTavA mAMDe tyAre he gautama ! tuM niraMtara jAgRta rahe." ''jyAre tAro deha vRddha thaI jAya, ane tArA keza zveta thaI jAya, tArI rasanAjIvAnI zakti kSINa thaI jAya, tyAre he gautama ! tuM niraMtara sAvadhAna rahe." ''jyAre tAro deha vRddha thaI jAya, ane tArA keza zveta thaI jAya, tArI sparzanI zakti kSINa thaI jAya, tyAre ke gautama, tuM niraMtara sAvaceta rahe." ''jyAre tAro deha vRddha thaI jAya, ane tArA keza zveta thaI jAya, tArI daihika zaktio kSINa thavA lAge tyAre ke gautama ! tuM niraMtara sajAga rahe." *'viSAda-udAsI, rAjAnAM aniSTo, kogaLiyuM, aneka prakAranA jIvaleNa rogo tane lAgu paDI jAya, tAro deha kSINa thavA mAMDe ane nabaLo paDavA mAMDe, tyAre ke gautama ! tuM niraMtara jAgRta rahe." ''tamArA pakSethI saghaLAM baMdhano-Asaktione tyajI do ke je rIte kamaLanA puSpanI pAMdaDIo pAnakharanA jaLane nIce pADI de che, teja rIte sarve baMdhanomAMthI mukta thaI jAo. mATe he gautama ! tuM niraMtara jAgRta rahe." 'tamArI saMpatti ane tamArI patnIne tyajI do, tame gRhavihIna avasthAmAM pravezyA cho. jo tame ema na karI zako to tame tamArI tyAgelI vastuo tarapha pAchA pharo. ane tethI ja he gautama ! tuM niraMtara jAgRta rahe." ''tamArA mitro ane sagAMsaMbaMdhIone tyajI do. je vipula dhanasaMpattino tame saMcaya karyo che, tenI tame bIjI vAra apekSA rAkhazo nahi. mATe he gautama ! tuM ~ 394 -
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadaMtara sajAga rahe." S.B.E. 45 Page 41-42-44 Ullaradhyayana. Lecture. X S.B.E. 45 1 Lecture XIX. Page 92-93 A ja pravacana eka saMnyAsInuM jIvana keTaluM muzkela hoya che tene samajAvavA mATe ghaNAM badhAM rUpako rajU kare che. je rIte svargIya saritA gaMgAne pAra karavI athavA tenA sAmA pravAhe taravuM athavA koIe potAnAM zastro pAse rAkhIne samudramAM taravuM e jeTaluM muzkela che, te ja pramANe kartavyonA mahAsAgarane pAra karavo e paNa eTalo ja muzkela che." potAnI jAtanuM niyaMtraNa karavuM e moDhAmAM retIno phAkaDo mAravA jeTaluM ja besvAda che. ane tapazcaryA karavI e talavAranI dhAra upara cAlavA jeTaluM ja muzkela che." haMmezAM sAcI rItabhAtanA niyamonuM pAlana karavuM e potAnAM cakSuone sarpanI jema kAyama mATe khullAM rAkhavA jeTaluM ja muzkela che. he putra ! te lokhaMDanA caNA cAvavA jeTaluM ja muzkela che." "jevI rIte eka thelImAM pavanane bharavo muzkela che tevIja rIte nabaLA mananA) manuSya mATe zramaNanuM jIvana jIvavuM e muzkela che." maMdAra parvatane trAjavAmAM mUkIne jevI rIte tolavo muzkela che tevI ja rIte eka zramaNa mATe sthira ane bhayavihIna mAnasa sAthe jIvavuM muzkela che." jevI rIte hAtha vaDe samudrane taravo mukela che tevI ja rIte jenuM mana zAMta nathI enA dvArA saMyamanA mahAsAgarane pAra karavo atyaMta muzkela che." Ullaradhyayan Sutra. Lecture XIX Page. 93 1 Parisaha * hunger dareke e jANavuM joIe ke mAnava janma virala che ane eja rIte dharmanA siddhAMtonuM zravaNa karavuM e paNa virala che. tenAthI paNa vadhAre virala che te upadezelA gharmapaMthanA siddhAMto, paraMtu A badhAmAM sauthI vadhAre virala to che sarvajJatA tarapha dorI jatuM sadavartana. dharmapaMthane majabUtAIthI pakaDI rAkhavo e sArA bhAravAhaka vyakti mATe lagabhaga anivArya che, ane dharmapaMthane majabUtAIthI pakaDI rAkhavA mATe UMcuM cAritrya ane sadvartana atyaMta Avazyaka che. eka saMnyAsInuM jIvana saLagatA agnine gaLavA jevuM che. eka juvAna manuSya mATe zramaNa tarIke jIvavuM muzkela che. A sRSTimAM saghaLAM prANIo pratye binapakSapAtI rahevuM, pachI te mitro hoya ke zatruo, sajIva prANIone IjA pahoMcADavAthI dUra rahevuM. jUThANAMothI - 35 -
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ dUra rahevAmAM bedarakAra rahevuM nahi, je ApavAmAM nathI AvyuM te levAthI dUra rahevuM, eka vAra jAtIya AnaMdo mANI lIdhA hoya te pachI tevI vyaktie apavitratAno tyAga karavo, dhanasaMpatti, anna ane sevako meLavavAnA saghaLA dAvAono tyAga karavo, cAre prakArano AhAra rAtre levo nahi, A badhAM kevaLa agharAM kartavyo che ane kharAba ke nabaLo zramaNa nabaLA baLadanI jema temanA bhAra nIce nizcitapaNe tUTI jAya che. dharmapaMthanA praNetAe saMnyAsInA jIvananI pratikULatAo chUpAvI nathI. AdaraNIya saMnyAsI mahavIre evI bAvIsa mazkelIo jAhera karI che ke je saMpradAyanA pratyeka saMnyAsIe zIkhavI joIe ane jANavI joIe, sahana karavI joIe ane jItavI joIe. paraMtu jyAre te bhramaNa karatA saMnyAsInuM jIvana jIvato hoya tyAre teNe temane anusaravAnI jarUra nathI.1 mahAvIra vardhamAne kevaLa muzkelIonI yAdI ja rajU karI nathI, paraMtu temane samajAvI paNa che. ane (dharmapaMthamAM) binaanubhavI-navI vyaktine spaSTa zabdomAM cetavaNI ApI che ke jyAM sudhI tene zatru tarIke loko joyo nathI tyAM sudhI teo tene vIrapurUSa mAne che. zizupAla ke jeNe mahAna yoddhAone bahAdurIpUrvaka yuddha karatA joyA hatA te pahelAM te potAnI jAtane zUravIra mAnato hato, te ja rIte eka bIna anubhavI vyakti ke jeNe hajI sudhI du:kho sahana karyAM nathI ane je saMnyAsInuM jIvana jIvyo nathI e potAnI jAtane te pote tapazcaryA na kare tyAM sudhI nAyaka mAne che. saMnyAsInA jIvananI madadakartA ane asahAyaka pratikULatAonuM vigate varNana karavAmAM AvyuM che. saMnyAsInI kArakIrdinAM bhayasthAno atyaMta hUbahU varNavavAmAM AvyAM che, je pAMca mukhya zIrSako heThaLa varNavyA che. (1) jyAre te bhikSATana arthe nIkaLe tyAre teNe sahana karavI paDatI muzkelIo (2) strIo taraphanAM bhayasthAno ke jeo koI saMnyAsIne vividha rIte phosalAvIne anItine mArge laIjAya che (3) sagAM saMbaMdhIo taraphanAM bhaya sthAno ke jeo koI vRkSane velIo viMTaLAI jAya ema tenI AsapAsa ToLe maLe che ane tenI upara niyaMtrita jIvana (saMnyAsInuM jIvana) tyajI devA mATe sakhata dabANa kare che. (4) sauthI moTI muzkelI e tene potAnI jAtamAM AtmavizvAsanA abhAva aMgenI ~ 396 2 "
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. evI kAyara vyakti jene potAnI jAtamAM vizvAsa nathI te yuddhanA samaye pote khAInI aMdara ke gIca jhADI jhAMkharAMnI aMdara ke anya chUpAvAnAM sthaLoe cAlI jAya che. tethI keTalAka zramaNo jeo jANe che ke mArI pavitratAno lopa strI ke jaLa e bemAMthI konA kAraNe thayo che tenI kone khabara paDaze ? (6) aMtima zIrSaka e pAkhaMDo che. taddana svAbhAvika rIte keTalAka zramaNo AvAM pralobhanomAM paDe che ane pachI teo eka gRhastha karatAM paNa vadhu kharAba vartana kare che. jo koI strI tenA khoLAmAM sUI jAya to te emaja kaheze, "he mahAzayI meM kaMI ja khoTuM karyuM nathI. teNI to kevaLa mArA khoLAmAM niMdrAdhIna ja thaI che." AvA nakAra zramaNonI nItimattA haMmezAM sArI hotI nathI. AvA naThArA zramaNo naThArA baLado jevA che. naThArA baLado ne jyAre gADA sAthe joDavAmAM Ave che evuM ja kaMIka naThArA ziSyo vize che. teone jyAre dharmapaMthanA niyamonA zakaTa sAthe joDavAmAM Ave che, tyAre teo pavitratAnA abhAve khoTakAI jAya che. A mATe DaoN.vinTaranI eka suMdara rasaprada vArtAno saMdarbha Apyo che. 1. parisahA-sudhA 2. tRSA che. ThaMDI 4. garamI s. gad files 6. nagnatA 7. niyaMtrita vastuothI asaMtoSa thavo 8. nArIo 9. caMcaLa jIvana 10. abhyAsanuM sthaLa 11. raheThANa 12. gAlipradAna 13. zArIrika zikSAo 14. kazIka vastu mATe yAcanA karavI 15nakAra sAMbhaLavA maLavo 16. bImArI 17. kAca bhoMkAvo 18. malinatA 19. mAyALu ane Adarayukta satkAra 20. samajadArI 21. ajJAna 22. nyAyIpaNuM-nekI Page-9. Lec-II uttaradhyayan - 1 A badhI muzkelIo ane bhayasthAno Sutrakritanga Book-1st, Lecture 3rd and 4th, mAM darzAvavAmAM AvyuM che. naThArA ziSyonuM vartana suMdara rIte uttarAdhyayananA 27mA pravacanamAM pAna naM150 upara ane teja pAnA upara 17 mA pravacanamAM zloka 77-78-79 dvArA varNavavAmAM Avela che. A naThArA zramaNonA vartanano khyAla ApavA mATe uparanAM baMne sUtronA saMkSepa svarUpe pariziSTa tarIke ApI zakAya. DaoN.vinTaraniTse paNa naThArA saMnyAsInuM dAMta ApyuM che. - 3 -
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIra A badhI bAbato aMge agAuthI ja jANatA hatA ane dhArmika saMpradAyanA bhaviSyajJAtA sthApaka tarIke temaNe muzkelIo ane pralobhano aMgenI vigato ApavA uparAMta temaNe AhAra, vastro, bhikSA, zadhyA, bhikSApAtra, raheThANa, saMpatti, osaDa vagere aMge jhINAmAM jhINA niyamono paNa Adeza Apyo hato. huM ahIM kevaLa jJAna prApta karelA saMnyAsIe AvA bhogavilAsone rokavA mATe je sAvacetIo lIdhI hatI te aMgenAM atyaMta viziSTa udAharaNo ApIza. tema chatAM e yAda rAkhavuM joIe ke keTalAka niyamo jIvanamAMthI tAravI kADhelA hatA ane jIvana mATenA hatA ane bAkInA badhA niyamo samAna prakAranA na hatA. ane khAsa karIne vardhamAna mahAvIranA avasAna pachI A saMnyAsIo ke jeo have sattAdhIzo hatA ane tatkAlina samAja para bhAre asara pADI zakatA hatA teo dharmapaMthamAM rahelI chaTaka bArIonI surakSA karavA mATe vidvatApUrNa cokIdArImAM vyasta thaI gayA. jyAM sudhI vardhamAna mahAvIra hayAta hatA tyAM sudhI temanuM zaktizALI vyaktitva bhAre asarakAraka banatuM hatuM. temanuM samagra jIvana vairAgIo mATenA saghaLA niyamonuM vyavahAramAM pAlana karavAnuM eka jIvaMta nidarzana hatuM, paraMtu temanA avasAnane lIdhe vigatavAra niyamo ghaDavAnI AvazyakatA UbhI thaI. mahAvIranA avasAna pachI saMnyAsIo vaccenA sahakAranI tAtI jarUriyAta pedA thaI ane tethI keTalAka saMnyAsIo ke jeo anyono UMcA abhiprAya dharAvatA hatA ane AdaraNIya hatA temaNe dharmapaMthamAM navA dAkhala thayelAo upara temane zistamAM rAkhavA mATe niyamono kaDaka amala zarU karyo. A niyamo atyaMta jhINavaTabharyA hatA. kAraNa ke saMpradAyamAM ekasUtratA jALavavA mATe mahAvIranA avasAna pachI AdaraNIya saMnyAsIo e ekamAtra AzrayasthAna hatuM. jyAre matabhedo sarjAya tyAre evuM koI madhyastha sattAkendra na hatuM ke jyAM arajI karI zakAya. te vakhate AdaraNIya saMnyAsIonA nirNayo amalamAM mUkavA mATe pharaja pADI zakAya evA kAnUnI svarUpanA kendrano tadana abhAva vartAto hato. mahAvIranA jIvanakALa daramyAna paNa je matabhedo astitva dharAvatA hatA te khAsa - 398 -
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ karIne caturbhAgIya pratijJAono amala karanArAo ane paMcamArgIya pratijJAono amala karanArAo vacce hatA ane have A matabhedo vadhAre UMDA banyA. A khAI je agAu paNa astitva dharAvatI hatI te dharmanA sthApakanA avasAna pachI vadhu pahoLI banI. AdaraNIya saMnyAsIo dvArA A khAI upara setu bAMdhavA mATenA prayatno karavAmAM AvyA, je sadaMtara niSphaLa gayA. AvA saMjogomAM dharmapaMthanA niyamo e aMtima Azraya sthAna hatuM ane tethI dharma parivartana karIne AvelA navA saMnyAsIone saMpradAyamAM yogya rIte sthira karavA mATe dharmapaMthanA niyamonI zreSThatA, sadvartananI agatya ane buddhiyukta vArtAlApa vagereno upayoga karIne prayatno karavAmAM AvyAM. mokSa ke je nirvANanI samIpa che tenI tarapha laI javA mATe gotra, dhanasaMpatti ane bAhya nizAnIo kaMI kAma lAgatI nathI. tene mATe je agatyanI che te AMtarika pavitratA che. vRkSanI chAla ane bakarInI tvacAnuM vastra nagnatA, vAMkaDiyA vALa ke mUMDAveluM mastaka jevAM bAhya cihno e saghaLuM pApAcArI saMnyAsIne bacAvI zakeze nahi. pApacArI bhale eka sAdhu ke bhikSu hoya, paraMtu tene narkanI prApti avazya thaze. paraMtu eka pavitra manuSya, bhale te saMnyAsI hoya ke gRhastha hoya paraMtu tene svarganI prApti thaze. je vyakti potAnA halanacalana tenI vANI tenI bhikSA yAcanA, tene maLelI cIjavastuo, saMnyAsI mATe Avazyaka hoya eTalI ja cIjo rAkhavAno Agraha ane tenA ArAmapriya svabhAva upara satata dhyAna nahIM Ape te mAlike (mahAvIre) nirdhArita karelA mArgane anusarI zakaze nahi. evI vyakti ke je lAMbA samayathI mAthe Tako mUMDo karAvIne rahetI hoya temaja IndriyadamananuM AcaraNa karatI hoya, paraMtu pratijJAo (niyamo) nuM AcaraNa karavAmAM bekALajI rAkhatI hoya temaja tapazcaryA ane potAnI jAtane niyaMtraNanI avagaNanA karatI hoya, te jIvananA yuddhamAM vijetA banI zakaze nahi. te baLapUrvaka vALelI muThThI jevo khAlI che. (tenI koI ja kiMmata nathI) te chApa vagaranA khoTA kArdApaNa jevo athavA bhUrAza paDatA lIlA raMganA pIroja nAmanA ratna ne maLatA AvatA kAcanA TukaDA jevo che. vivekI manuSyo dvArA tene komaLatAthI pakaDI rAkhavAmAM Ave che. evI vyakti ke je potAnA - 39 -
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharaNapoSaNanAM sAdhano tarIkenA vyavasAya rUpe, bAhya cihno upara vadhAre bhAra mUke che. te pApanuM AcaraNa karanAra tarIkenuM lakSaNa dharAve che. je vyakti potAnI jAtanuM niyaMtraNa karI zakatI nathI ane chatAM ema karavAno DoLa kare che te cirakALa paryata duHkhamAM DUbI jaze. je rIte kAlakUTa nAmanuM viSa tene je pIe che tenI hatyA karI de che, je rIte aNaghaDa rIte upayogamAM lIdheluM zastra tene kApI kADhe che, je rIte vetAla tene dabAvI devAmAM na Ave to sAmenI vyaktinI hatyA kare che, te ja rIte dharmapaMthano kAyado je vyakti tene viSayalolupatA sAthe bheLavI de che tene avazya nukasAna kare che. dharmamaya manuSyanAM vividha bAhya cihno eTalA mATe dharmasaMpradAyamAM dAkhala karavAmAM AvyAM che ke te zuM che evuM loko oLakhI zake. (Page123) pAnA naM 123 (uparanuM lakhANa) dharmapaMthane AgaLa calAvavA mATe je Avazyaka che te tIrthakaroe nizcita kareluM che ane te bAbata temaNe temanA sarvazreSTha jJAnanI madadathI nizcita karelI che. AMtarika pavitratAne sauthI vadhAre agatyanI vastu tarIke oLakhavAmAM Ave che ane A AMtarika pavitratA kevaLa "sva" upara vijaya meLavIne ja prApta karI zakAya che. ane tethI ja evuM vAraMvAra kahevAmAM Ave che ke je potAnI jAtane jIte che te samagra vizvane jIte che. Ama evuM kahevAmAM AvyuM che ke - mArI potAnI jAta e vaitaraNI nAmanI saritA che. mArI potAnI jAta e sAlamatIvRkSa che. mArI potAnI jAta e camatkArika kAmadhenu gAya che. mArI potAnI jAta e naMdanavATikA che. mArI potAnI jAta e duHkho ane sukhonI kartA ane akartA che. mArI potAnI jAta e huM sArAM ke naThArA karmo karuM chuM tadanusAra dosta ke duzmana che. - je vyakti potAnI jAtane jItI zakatI nathI tene mATe saghaLI bAhya prAptio arthahIna che. sauthI moTA zatru eTale ke potAnI jAtane jItI lezo to saghaLuM jItAI jaze. ane tethI mahAvIre taddana virodhI vAta karI - 4000
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ke, "he baMdhu ! tu tArI jAta sAthe yuddha kara. tAre anyo sAthe yuddha karavAnI zI jarUra che ? potAnI jAta karatAM vadhAre sAro zatru bhAgye ja maLaze, ane tethI tArI potAnI jAta sAthe ja yuddha kara." acaraMga - 5 koI vyakti potAnI jAtane jItI zake te tenA kALajIpUrvakanA zuddha jIvana jIvavAne kAraNe che. A uddezya mATe mahAvIra vardhamAne samitio ane guptIono Adeza Apyo che. samitionI saMkhyA pAMcanI che ane teo bhramaNa karavAmAM jAgarUkatA, vANImAM jAgarUkatA, bhikSAyAcanAmAM jAgarUkatA, dhArmika pravRttio mATe Avazyaka cIjavastuo temanI tapAsa karyA pachI ja potAnI pAse rAkhavAmAM jarUrI jAgarUktA ane chelle avarajavara vagaranI ekAMta jagyAmAM amalamAM mUkavAmAM AvatI kudaratI prakriyAomAM jAgarUktA vagere sAthe saMbaMdha dharAve che. vadhumAM guptIo traNa che : (1) manogupti arthAt kAmavAsanA yukta AnaMdonA araNyamAM bhramaNa karatA manane dhyAnamAM vyasta karIne tene AvuM bhramaNa karatA aTakAvavuM. (2) vAkyuptI arthAt kharAba vastuo bolatI jIvAne zAMtinI pratijJAnI madadathI tema karatI aTakAvavI (3) kAyaguptI arthAt kAyAne sthira dhyAnamaya sthitimAM mUkavI. Ama samitio ane guptIonA AcaraNa dvArA eka Adarza saMnyAsI potAnI jAtane unnata karI zake, karmone virAma ApI zake ane saMsAra upara pUrNavirAma mUkI zake. have pachI ApaNe gRhastho ane sAmAnya strIonA banelA bhaktonA khAsa varga vize joIzuM. A vargamAM evA loko Ave che te jemane nigraMthonA saMpradAya vize koI zaMkAo, kuzaMkAo ke avizvAsa nathI, jemaNe teno artha grahaNa karyo che, teno artha samajavAmAM prabhutva meLavyuM che. tenA artha vize mAhitI meLavI che, teno artha sunizcita karyo che ane teno artha teo samajyA che, temanAM asthionI asthimajajA nigraMthonA saMpradAya mATenA sneha vaDe bhedAyelI che, taduparAMta (temane jJAna che ke te ekalo ja saMpradAya satya che ane bAkInA badhA vyartha che. temaNe temanA daravAjAnA AgaLA upara karIne kholI nAkhyA che ane bAraNAM ughADAM rAkhyAM che, - 401 -
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ ajANyAnA gRhamAM athavA tenA aMtaHpuramAM praveza karavAnI teo IcchA dharAvatA nathI, IcchA dharAvatA nathI, IcchA dharAvatA nathI. pratyeka mahinAnI caudase ane AThame temaja koIka utsavanA divase ke pUrNimAnA divase teo custa rIte nakoraDA upavAsa rAkhe che. teo nigraMtha zramaNone teo vahorI zake tevo zuddha AhAra, jaLa, svAdiSTa bhojana, marImasAlA, vastro, bhikSApAtro, dhAbaLA ane sAvaraNIo, auSadho ane davAo, bAjaTho, lAkaDAnAM pATiyAMnI beThako, zayyAo ane nAnI khATalIo pUrI - pADe che. teo potAnI jAtane zIlavrata ane guNavrata, virmaNA, bAtyAkhyAno, nakoraDA upavAsa (pusAhA upavAsa) ane tapazcaryA (ke je karavAnI temaNe pratijJA lIdhI hoya che) e saghaLI bAbato vaDe zuddha kare che. S.B.E.-45 Lec.XXIV-Uttaradhyayan Sutra deals with the samities and Guptis. Page-130 A rItanuM jIvana jIvIne teo ghaNAM varSo sudhI zramaNonA anuyAyIo tarIke rahe che, ane pachI jo teo mAMdA paDe athavA na paDe to paNa teo AhAra levAnuM mulatavI rAkhe che ane AhAra tyajIne teo ghaNA TaMka choDI de che. temanAM pAponI kabUlAta karIne tema ja temanuM prAyazcita karIne ane A rIte pUrNatA prApta karIne temanA nizcita thayelA samaye teo avasAna pAme che, devonA pradezo paikInA koI ekamAM teo deva tarIke punaH janma dhAraNa kare che. (vividha svargo paikInA koI ekamAM) A gRhastha vizenuM sattAvAra varNana che. teo badhA ke jemane mahAvIranA dharmapaMthamAM saMpUrNa zraddhA che ane tema chatAM bAhya paristhitione kAraNe athavA to AMtarika nirbaLatAne kAraNe gRhastha jIvanano tyAga karI zakayA nathI ane gRhavihIna saMnyAsIno pariveza dhAraNa karyo nathI teone upAsako ke sAmAnya bhaktonA vargamAM praveza ApavAmAM Ave che. A upAsako sajIva prANIo ane nirjIva vastuonA saMdarbhamAM dharmapaMthanuM arthaghaTana kare che, teo sadguNo ane pApanA AcaraNa vacceno bheda samaje che, teo AsavonA, saMvaranA, sAkSAtkAranA ane karmonA sadaMtara lopanA, kriyAonA viSayanA, baMdhananA ane aMtima mokSanA jJAna aMge supere tAlIma pAmelA hoya che. AvA upAsako nigraMthonA dharmapaMthamAMthI ~ 402
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ devo, asuro vagere jevA yajamAno dvArA paNa phosalAvIne anItinA mArge laI jaI zakAtA nathI. pavitra dharmapaMthanA nItiniyamo aMgenA graMtho paikInA eka mAM koI eka upAsake anusaravAnA niyamo ane teNe pALavAnI pratijJAo aMge mahAvIra vardhamAne Adeza Apyo che. temaNe kevaLa niyamono Adeza ja Apyo nathI. paraMtu sAthesAthe temaNe (A niyamonA) maryAdAbhaMganuM pApa zI rIte thAya te aMgenI vAta paNa karI che. (zierl : The rules and the transgressions from Upasaka Dasao). koI eka gRhastha AnAthI AgaLa jaIne Asanono mahAvaro karavAnuM hAtha dharI zake. uvAsagadasAomAM AvAM agiyAra prakAranAM Asano varNavyAM che. koI gRhastha dharmapaMthane vaLagI rahIne ane pratijJAonuM AcaraNa karIne tenI gRhiNI patnI sameta temanAM karmone nirmaLa karIne teo sarvottama avadhijJAna prApta karI zake che. je rIte saMnyAsIo ane saMnyAsinIo mATe che tevI ja rIte upAsako ane upAsikAo baMne mATe ja niyamo nakkI karavAmAM AvyA che te paNa ekasamAna che. Adarza saMnyAsI aMgenI jaina saMkalpanA pravacana-11 pAnA naM-46 ane pravacana 85 temaja anya ghaNI jagyAe atyaMta suMdara rIte varNavavAmAM AvI che. temAM navA dharma parivartana pAmelA sAdhuone preraNA ApavAnI sevA arthe Adarza saMnyAsInAM kartavyo ane sadgaNo varNavavAmAM AvyAM che. DERY : Daily routine of the monk's life. Lec-XXVI. Page-142. saMnyAsIoe gRhastho sAthe kevI rItano vyavahAra karavo joIe? saMnyAsIo ane gRhastho vaccenA saMbaMdho :- saMnyAsIonA sAmAnya bhakto sAthenA saMbaMdho niyamonI eka zreNI dvArA joDavAmAM AvyA che. koI paNa paristhitiomAM eka saMnyAsIe koI paNa rIte koI gRhasthanI sevA karavI joIe nahi, athavA tene prasanna karavAno prayatna karavo joIe nahi tema ja koIpaNa rIte tenI pAsethI tenI jarUrIyAto vizenI sAcI - 403 -
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ hakIkato kaDhAvavAno prayatna karavo joIe nahi. evuM custapaNe nakkI karavAmAM AvyuM hatuM ke koI saMnyAsIe bhojana mATenuM AmaMtraNa svIkAravuM joIe nahi, ke khAsa karIne temane mATe ja taiyAra karavAmAM AvelI koI ja cIjavastu svIkAravI joIe nahi. Ama joke saMnyAsIone gRhasthonA sadbhAva-zubhecchA upara ja AdhAra rAkhavo paDe che, tema chatAM paNa saMnyAsIoe potAnI dunyavI apekSAonI paripUrti mATe temanA sadbhAvane potAnI tarapheNamAM vALavAnAM kRtyo karavA joIe nahi. AraMbhathI te aMta sudhI jaina dharma lokonA hRdayone sparzato rahyo hato ane tethI sarva prakAranA bhapakA ane ThAThamAThavALA utsavo ane dhArmika vidhione temAMthI rUkhasada ApavAmAM AvI hatI. temanA mATe gRhatyAga e ja ekamAtra bhapakAdAra ane ThAThamAThayukta utsava hato. Aja prathama ane aMtima prasaMga hato ke jenI gRhastho ujavaNI karI zakatA hatA. A aMtima prasaMga hato ke jyAre gRhastho temanA parivAranA temanAthI vidAya letA sadasya sAthe mojamajA ane ujANI karI zakatA hatA. teo tenI atyaMta bhavya rIte ujavaNI karatA hatA. eka vizALa saraghasa kADhavAmAM AvatuM hatuM ane saMsAratyAganA prasaMgane koI eka rAjAno rAjyAbhiSeka thato hoya te rIte ujavavAmAM Avato hato. A ujavaNInA aMtamAM tenA gurUnI samakSa majabUta hAthonI muThThIo vaDe tenA kezanuM mocana karavAmAM AvatuM hatuM. Ama dazyamAna kriyAonI madadathI tene bhAna karAvavAmAM AvatuM hatuM ke have pachI potAnA deha mATe teNe kazuM ja karavAnuM rahetuM nathI. teno deha to kevaLa eka naukA jevI che, jenI madadathI AtmAne nirvANanA sAmA kAMThe laI javAmAM upayogI bane che, kintu te to kevaLa eka naukA ja che, ane anya kazuM ja nahi. | (saMsAramAMthI vidAya letA sadasyoe navA dharmapaMtha pratyenI pratibaddhatA temaja saMnyAsI mATenI pAMca pratijJAone svIkAravAnuM kArya karavuM paDatuM hatuM, je nIce mujaba che : (1) A sRSTimAM rahelAM saghaLAM prANIo pratye binapakSapAtI rahevuM, pachI te mitro hoya ke zatruo hoya, ane samagra jIvana paryaMta sajIva prANIone IjA pahoMcADavAthI dUra rahevuM. 2404 -
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) jUThANAMothI dUra rahevAmAM kyAreya bedarakArI dAkhavavI nahi ane haMmezAM pathyakara-miSTa bolavAnI kALajI levI. (3) je arpaNa karavAmAM AvyuM na hoya, te levAthI, eka dAMta khotaravAnI saLI jevI nAnI cIja levAthI paNa dUra rahevuM ane kevaLa doSarahita dAna svIkAravAM. (4) jeNe agAu viSayalolupa AnaMdo mANyA che teNe tyAra pachIthI apavitratAthI dUra rahevuM ane pavitratAnI kaDaka pratijJAnuM pAlana karavuM. (ka) dhanasaMpatti, dhAnya ane sevako meLavavAnA sarva dAvAo tyajI devA, potAnI mAlikInI saghaLI cIjono tyAga karavo ane potAnI pAse potAnuM aMgata kazuMja rAkhavuM nahi. have pachI cAre prakAro paikI koI paNa AhAranuM teNe rAtrinA samaye bhakSaNa karavuM joIe nahi, ane teNe dhIraja ane samatA pUrvaka sudhA, tRSA, uSNatA ane ThaMDI, mAkhIo temaja DAMsa-maccharonI pajavaNI, duHkhadAyaka AvAso, ghAsane toDavuM ane malinatAo, mukkA ane dhamakIo (loko tarapha maLatA), zArIrika zikSAo ane kArAvAsa, saMnyAsInAM jIvananI yAtanAo, niSphaLa bhikSAyAcanA vagere sahana karavuM joIe ane sAthe sAthe sAmAnya bhaktajano dvArA ApavAmAM AvatAM Adara, kIrti, hArdika satkAra ane prazaMsA vagerene paNa sahana karavAM joIe. Upasake Dasao-Hoernle * e evA graMtho paikIno eka che ke jeno gRhasthoe temanAM potAnA dharmapaMthamAM) sthirIkaraNa mATe dararoja mukhapATha karavo joIe. A graMtha rasaprada paraMtu mArI mAnyatA anusAra saMnyAsIone phosalAvIne anItinA mArge laI javAnA devo, asuro vagerenA prayatnonI kAlpanika vArtAo rajU kare che. Page-34. Book-2. Lacture-2. jema dharmapaMthamAM praveza meLavavA mATe koI khAsa niyamo nathI te ja rIte dharmapaMthano tyAga karI temAMthI bahAra javA mATe paNa koI khAsa niyamo nathI. keTalAka kissAomAM mahAvIra pote zAMtipUrvaka AvA dharmapaMthayAgone saMmati ApI hatI. brAhmaNonI bali ApavAnI vidhio nAbUda karavAmAM AvI hatI. = 405 -
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ (temanA dharmapaMtha pUratIja). brAhmaNadharmanA pAchaLathI lakhAyelA graMthamAM paNa balidAnone nabaLI naukAo tarIke gaNavAmAM AvyAM hatAM. bauddho paNa AvAM balidAno tarapha tiraskRta ane halakI dRSTithI jotA hatA. "balidAna-staMbha sAthe prANIone bAMdhavAnI kriyA temaja AvAM balidAno saghaLA vedo anusAra pApanAM kAraNo bane che ane teo pApAcaraNa karanArane bacAvI zakAtA nathI." AvuM jaina graMthomAM bhAvavAhI rIte darzAvavAmAM AvyuM che. jaina sAdhuo paikInA ekane koI eka brAhmaNa dvArA pUchavAmAM AvyuM hatuM :- ""tamAro agni kyAM che? tamAro agnikuMDa kyAM che? tamArI balidAna ApavAnI vedI kyAM che? temAM havi-IMdhaNa tarIke vaparAtA gAyanAM sUkAM chANAM kyAM che? A saghaLI cIjo vagara eka yati kayA prakArano pUjArI banI zake ? agnine tame zAno bali arpaNa karavAnA cho ?" A praznanA uttaramAM nirgathe kahyuM, tapa e mAro agni che, jiMdagI e mAro agnikuMDa che, sAcokaThina parizrama e mArI balidAna mATenI vedI che, mArI kAyA e gAyanAM sUkAM chANAM che, karma e mAro havi-IMdhaNa che, potAnI jAta uparanuM niyaMtraNa, sakhata parizrama ane svasthatA e mArAM balidAno che, jenI saMtoe prazaMsA karI che ane A bilidAno) huM arpaNa karuM chuM." brAhmaNa eka vAra pharIthI pUche che : "tamAruM jaLAzaya kyAM che ane tamArI snAna karavAnI pavitra jagyA kyAM che? tame tamArAM balidAno kevI rIte arpaNa karo cho athavA azuddhatAne kevI rIte dUra karo cho ? balidAnone aTakAvanArA he saMnyAsI! amane kaho ke tamane yakSo paNa zAthI Adara Ape che? e ame tamArI pAsethI zIkhavAnI IcchA rAkhIe chIe." dharmapaMthanA niyamo e mAruM jaLAzaya che, brahmacarya e mArI snAna karavAnI pavitra jagyA che, je jarAye kAdavavALI nathI, AtmA mATe te samagratayA zuddha che, huM tyAM bali ApuM chuM, je pavitra, zuddha ane saMpUrNapaNe zItaLa che, huM dhikkAra (athavA apavitratA) mAMthI mukti meLavuM chuM." "snAnanA niSNAta (amArA gurUe) evuM snAna zodhI kADhyuM che
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ keje mahAna snAna che, jenI RSioe prazaMsA karI che, jemAM daSTAo snAna kare che ane pavitra ane zuddha bane che, teo sarvocca sthAna prApta kare che." A vArtAlApa spaSTapaNe darzAve che ke bAhya sAdagI ane AMtarika pavitratA jaina dharmapaMthanuM kendra race che. pratyekadunyavI kriyAo karavAnuM mahAvIra kahetA nathI. paraMtu teo te sarvano tyAga karavAnuM kahe che. nigraMtha dharmapaMtha pratyeka saMnyAsIne tyAga karavAnuM yAda karAve che. jemAM sagAM saMbaMdhIono tyAga ane samitio ane guptIonI madadathI AMtarika pavitratAnuM saMvardhana karavA mATe tenA potAnA dehano paNa tyAga karavAnuM paNa te yAda karAve che, ane AmAM ja mahAna vijaya prApta karavAno mArga rahelo che. 1 A sAmAnya rIte A bAbata nIce mujaba bane che. mahAvIra pote nagarathI atyaMta najIka paNa nahIM ane atyaMta dUra paNa nahIM evI jagyAe AvelI cetanavaMtI (lIlIchama) vATikAmAM Azraya letA hatA. temanA vize jANakArI prApta karavA mATe loko tyAM AvatA. teo ghaNI moTI saMkhyAmAM temanI pAse ToLAbaMdha AvatA hatA. mahAvIra temane tamAma dunyavI cIjonI azAzvatatAkSaNabhaMguratA aMge upadeza ApatA hatA ane dunyavI AnaMda-pramodInI tarapheNamAM ane virodhamAM rahelI bAbatone sArI rIte dhyAnamAM laIne mAnavajanmano sarvottama upayoga karavAnI temane preraNA ApatA hatA. mahAvIre A AMtarika pavitratA upara atyaMta bhAra mUkyo hato ke jethI temaNe dainika parikramaNa karavAno Adeza Apyo hato ke je temanA dharma saMpradAyanuM ekadama alaga evuM viziSTa lakSaNa hatuM. saMnyAsIone tenA dvArA temanA potAnA manamAM UMDA UtaravAnI AvazyakatA jaNAtI hatI tema ja teo potAnI AkhAye divasa daramyAnanI pravRttionI temanA vaDIla saMnyAsInI samakSa kabUlAta karatA. mahAvIranA avasAna thaye ghaNo samaya vItI javA chatAM hajI paNa temanA ziSyo evI ja tapazcaryA karatA hatA, evI ja pratijJAonuM pAlana karatA hatA, evA ja prakAranI zista jALavI rAkhatA hatA, evA ja prakAranI pavitratA TakAvI rAkhatA hatA, kAraNa ke have jina pote hayAta na hatA tema chatAM paNa temane mArga darzAvavA mATe atyaMta UMcA darajjAvALA mArgadarzaka (adazya svarUpe) tyAM upasthita hatA. - 400 0
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane keTalAka evA paNa hatA ane AvA to ghaNA badhA hatA) ke jemane mATe temanA upadezo prakAza peTAvanArA hatA. AvA loko jAherAta karaze ke, "he varadAnI purUSa! mane ApanA upadezo gamyA che, ane temAM zraddhA che, mane temanI pratye rasaabhirUci che - viziSTa lagAva che, mane temAM vizvAsa che, temaNe mArA manane AnaMdita banAvyuM che, huM dharmapaMthamAM dAkhala thavAnI khAtarIpUrvaka darakhAsta mUkuM chuM, he varadAnI purUSa! Ape je jAhera karyuM che (upadeza), te satya che ane anya kazuM ja satya nathI. huM saMsArano tyAga karavAnI darakhAsta karuM chuM ane huM Apano ziSya banuM chuM. he IzvaranA priya! kRpA karIne tyAM sudhI rAha juo ke jyAM sudhI huM mArAM mAtA-pitAnI anumati meLavI lauM. (ane jo te koI rAjavI hoya to te kaheze ke jyAM sudhI huM mArA putrano rAjagAdI upara rAjayAbhiSeka na karuM tyAM sudhI Apa rAha juo. keTalAka kissAomAM tenA jyeSTha putranI sAme jyeSTha putra tarIke koI saMbaMdhIne taiyAra karavAmAM Avato hato kAraNa ke rAjavIne lAgatuM hatuM ke rAjA banavAthI teno jyeSTha putra janma janmAMtaronA cakramAM cirakALa sudhI cAlu raheze, ane AvuM ja kaMIka udAyInI vArtAmAM bane che.) varadAnI purUSa kaheze, "tamane je AnaMda Ape evuM karo. temAM koI ja vilaMba karazo nahi. vidAya leto sadasya tenAM mAtApitAnI samakSa tenI IcchA jAhera karaze, ane teno (mAtApitA) atyaMta dayAjanaka rIte tene temanI potAnI pAse rahevAnI prArthanA karaze. keTalIka vAra tenAM mAtApitAnI avejImAM rAjA paNa potAnI daramyAnagIrI karaze ane rakSaNa pUruM pADavAnI darakhAsta karaze. paraMtu vidAya leto sadasya mAnavajanmanI anizcitatA vize dalIla karatAM kaheze ke mAnavajIvana e to kuzA pAsa para jhUlatAM jhAkaLabiMduo jevuM che. koNa kevA svarUpe avasAna pAmazezizu tarIke, bALaka tarIke, kizora tarIke ke pukhta manuSya tarIke, te koI jANatuM nathI. mAnavajanma e virala hato chevaTe to dareka vastu ahIMnI ahIM choDIne javAnuM che. jyAre mAtApitAne lAgyuM ke tene samajAvavAnA saghaLo prayatno azakya hatA tyAre teo tene anumatI Apaze ane tene dharmapaMthane custapaNe vaLagI rahevA mATe prArthanA karaze. ane e pachInA sopAna tarIke teo tenA saMsAra tyAganA kAryanI atyaMta bhavyatApUrvaka ujavaNI karaze. keTalAka atyaMta rasaprada saMvAdo paNa AnA saMdarbhamAM che, meM Avo ja eka saMvAda agAu rajU karyo che, paraMtu rasaprada ane hRdaya sparzI saMvAda urigAnA putra rAjA nemino saMvAda che. (Page-85) - 4080
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka Adarza zikSaka : dharmopadezaka : guru potAnI vedhaka buddhimattAne lIdhe mahAvIra jANatA hatA ke koI eka sAdhunI mAnasika ane naitika unnati mATe eka Adarza guru anivArya che. mahAvIre sthApelo dharma e kaMI gulAbonI zayyA samAna na hato. custa rIte saMyamI jIvana jIvavuM, tapazcaryA karavI ane sAdhutvanuM kaThora jIvana jIvavuM e navA dharmaparivartana karelA nigraMtha mATe uparokta badhI ja bAbatonuM AcaraNa karavuM e kaMI sahelI traMbAbata nathI. eka zramaNa mATe A badhI bAbatone lIdhe eka uttama mArgadarzakanI AvazyakatA pedA thaI. mahAvIra A aMge sArI rIte jANatA hatA, ane tethI ja guru ane ziSya vacce sAcI rItanA saMbaMdho jaLavAya te mATe temaNe niyamonA eka samudAyanI racanA karI hatI. saghaLAM sajIva prANIo temanA astitvanA vartamAna svarUpa mATe temanAM karmothI baMdhAyelAM che ane tene sudhAravAnI uttama taka e vartamAna samaya che. eka sArA manuSye saMpradAyamAM tenAM potAnAM kartavyo bajAvavA mATe tenA guru sAthe lAMbA samaya sudhI rahevAnuM hoya che. je vyakti tenA guru sAthe rahI zakatI nathI, tenA dunyavI astitvano kaMI aMta AvI jato nathI, kAraNa ke ghaNA siddhAMtavihIna manuSyo koI navAsavA bina anubhavIne phosalAvIne anItinA mArge laI jaze ane dhAnakAonI jema teo temane temanA potAnA niyaMtraNa heThaLa laI leze. A dhAnakAo ke jeo pakSIonAM dhrUjatA, gabharAyelAM ane jhINA pAMkho phaphaDAvatAM nAnAM baccAMo ke jemanI pAMkho ja hajI, vRddhi pAmI nathI temane pakaDIne laI jAya che. ziSyanA pakSe ghamaMDI valaNa sudhAraNAnI ne AMtarika unnatinI saghaLI zakyatAono cheda uDADI de che ane A ziSyo ke jeo upara krodhanI jhaTa asara thAya che temane nIcenA zabdomAM cevatInI noMdha pAThave che, "jyAre yuvAna athavA vRddha saMnyAsI dvArA upadezAyelA ke jeo temanA jeTalI ja athavA temanAthI vadhAre uMmara dharAvatA hatA ane jeo viSayavAsanAthI saMpUrNapaNe mukta hatA temanI sAme temaNe zIghratAthI ~ 409 x
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyuttara pAThavavo joIe nahIM. jo koInA dvArA tenI bhUla sudhAravAmAM Ave, ke je bhUla sudhAranAra yuvAna hoya ke vRddha, athavA koI mahilA sevikA (gulAma) hoya ke je halakA prakAranAM kAryo karavAmAM rokAyelI hoya che, athavA koI baraNI laIne jatI hoya tevI vyakti hoya athavA koI gRhastha hoya, to e sarve pratye teNe krodhita thavuM joIe nahIM athavA temane koI nukasAna pahoMcADavuM joIe nahIM athavA temanI pratye eka paNa sakhata zabdano upayoga karavo joIe nahIM, paraMtu teNe e ja pApakarma pharIthI na thAya tenuM temane vacana ApavuM joIe, kaMIka khoTuM karavA karatAM A bAbata vadhAre sArI che. ethI UlaTuM araNyamAM mArga bhUlelA evA tene je koI sAcA mArge lAvatA hoya te badhAM pratye teNe AbhAranI lAgaNI vyakta karavI joIe. eka saMnyAsI ke je pote bhayarahita mAnasa dharAvato hoya to paNa teNe namra banavuM joIe.1 ziSyo mATe ATaluM badhuM kahevAyuM to gurunuM zuM? jo koI Aliyo, mAliyo ane jamAliyo upadeza ApavAnuM zarU kare to te ghaNAM dhArmika siddhAMtono samudAya banAvaze, dharmapaMthanA gUMcavADA bharelA muddAone te samajAvyA vagaranA choDI deze ane tenI pAsethI UMcI apekSA rAkhanArA Atura evA moTA samudAyamAM saMtApa pedA karaze. jemaNe satyano sAkSAtkAra karyo che ane jeo pavitra jIvana jIvyA che, siddhAMtonuM AcaraNa karyuM che ane astitvanA mahAsAgarane pAra karyo che teo ja guru tarIkenuM vizeSaNa dhAraNa karavAno dAvo sAcI rIte karI zake. 1 graMtho gA ggArAnA lAyakAta vagaranA ziSyono nirdeza kare che ke jeo asamartha baLadonI jema dharmanI dhUMsarI kheMcavA mATe zaktimAna nathI arthAta navA ziSyone salAhasUcano ApavA mATe zaktimAna nathI. jeo astitvanA mahAsAgaramAM eka bAda eka mojAMo upara temanAM potAnAM karmo dvArA phaMgoLAyelA che temane mATe eka uttama guru e eka AzrayasthAna che, rakSaNa mATenA sthAna tarIkeno eka dvIpa che. zuM mahAvIra eka navA dharmapaMthanA kevaLa eka sthApaka hatA athavA to teo eka Adarza guru hatA e eka prazna che ke je pUchavA mATe koIpaNa vyakti lalacAya che, paraMtu jeo dharmagraMthomAM sArI vidvatA dharAve che temane 0410
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe Avo prazna tadana saraLa che, ane te temane mATe jarAya hAsyAspada ke murkhAmIbharyo nathI, kAraNa ke koI ema kaheze ke mahAvIra e kevaLa atyaMta pAramitA - zreSThatA dharAvatA Adarza guru ja nahatA, paraMtu jo teo AvA nahotA to teo kazuM ja na hatA. jo koI temanAmAM Adarza guru na zodhI zake to te temane samajavAmAM saMpUrNapaNe niSphaLa gayo che. bhavATavImAM bhUle paDelI vyakti mATe guru e to patha saMzodhaka che. te dhArmika UMcAIonI prAptio upara caDavA mATenI sIDI che, ke je tenA ziSyo mATe te hovo joIe. uttama guru mATe e Avazyaka che ke teNe nIce mujabanA mahattvanA ane anivArya guNothI saMpanna hovuM joIe ane tethI ApaNe temane eka uttama gurunAM anivArya lakSaNo tarIke oLakhIzuM. prathama to te cuMbakIya vyaktitvathI saMpanna hovo joIe ke je tene lokonAM hRdaya jItI levA mATe temaja tenA virodhIo upara vijaya prApta karavA mATe zaktimAna banAvaze. bIjuM ke tene asphaTa vANInI bakSisa maLelI hovI joIe. tenI vANI jo ke koInI niMdAthI ke asatya bhASaNathI para hovI joIe ke jethI te lokonA hRdayonAM UMDANone sparzavAnI zakti dharAvatI hoya ane temane dunyavI nabaLAIothI kyAMya UMce UMcakI levAnI zakti dharAvatI hoya temaja eka saMnyAsInA saguNI jIvananA madhubiMduono svAda levA mATe temane sakSama banAvatI hoya. tenI vANInI zakti pote game eTalI vakhANavA lAyaka hoya, paraMtu tenAthI koI agatyano hetu na sarato hoya to te niSphaLa banI jAya che. tethI tenI vANI zaktizALI hovA uparAMta eka gurunI pAse evuM kaMIka kahevAnuM paNa hovuM joIe ke je vAstavamAM vicArapreraka hoya. bIjA zabdomAM vicArapreraka hoya. bIjA zabdomAM kahIe to tenI pAse evo koI saMdeza hovo joIe ke je lokonA moTA samudAyo samakSa khullo mUkI zakAya. te jJAnanA ratnano gauravazALI mAlika hovo joIe. lokonAM hRdayomAM chupAIne beThelA saMdehonuM te nirAkaraNa lAvI zakato hovo joIe ane ajJAnI loko gUMcavADAmAM nAkhatA dharmanA mUMjhavatA evA agharA muddAone - 11 -
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ kApIne alaga karI zakato hovo joIe. nabaLA lokasamudAyanA mAnasane prakAzita karavA mATe zaktimAna hovo joIe. kintu A sarvathIye upara hoya evI bAbata e che ke tenAmAM upadeza ApavAnI IcchAzakti hovI joIe. teNe atyaMta AturatA ane IMtejArIpUrvaka moTA mAnava samudAyone teNe jenuM darzana karyuM che, sAkSAtkAra karyo che ane je kaMI prApta karyuM che tenI jhAMkhI karAvavAnI utkaTa IcchA karavI joIe. prathama traNa AvazyakatAo koI eka gurune saphaLa banAve che. e kevaLa AMtarika utkaTa IcchA ja che ke je tene Adarza gurunI atyaMta ucca kakSAe dorI jAya che. koI guru je Adarza vihoNo hoya te moTA loka samudAyo mATe kadAya saphaLa guru banI zake, paraMtu evo guru ke jenI pAse kaMIka ApavAlAyaka che, ane te pUrNa rIte ApavA mATe Atura che teja kevaLa Adarza guru kahevaDAvavAnI lAyakAta dharAve che. te joke dunyavI arthamAM kyAreka saphaLa thato nathI athavA saMpUrNa vijaya prApta karI zakato nathI. - uparoktamAM carcAnA prakAzamAM ApaNe mahAvIranA Adarza guru hovAnA dAvAno kALajIpUrvaka vicAra karavAno prayatna karIzuM. cuMbakIya vyaktitva H Adarza gurunI prathama mahattvanI jarUriyAta aMge carcA karatI vakhate ApaNe bhAgye ja e hakIkatanI upekSA karI zakIe ke te jamAnAmAM koI eka dhArmika AgevAnanI saphaLatA mahadaMze temanA zaktizALI vyaktitvane kAraNe hatI, ane mahAvIra paNa AmAM apavAdarUpa na hatA. koI DahoLAyelA magajavALA dharmapaMthamAM navA ja dAkhala thayelA, AdarahIna evA manuSyanA mananuM samAdhAna karavA mATe kevaLa temanI upasthiti ja paryApta hatI. ApaNA mATe e AzcaryakAraka nathI ke jyAre ApaNe vAMcIe chIe ke koI eka strI ke je devane bhoga ApavA mATe AvI hatI teNIe A ekAMtavAsI saMnyAsImAM vadhAre lAyakAtavALuM vyaktitva joyuM hatuM. prAcIna dharmagraMthonA lekhako temane mATe majabUta zarIra sauSThava hovAno, ziyALAnI kAtila ThaMDI sAme ane anya saghaLI kaThinatAo sAme TakI rahevA mATe zaktimAna hovAno dAvo kare che. eka bharavADa dvArA temanA pratye karavAmAM Avelo sUra vyavahAra ke jeNe potAnA baLado temane sAcavavA mATe ApyA hatA te ane sAthe sAthe - 410 -
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ anya loko ke jemaNe temane cora TharAvyA hatA te bAbato ApaNane vicAra karatA karI mUke che ane koIpaNa vyakti A bAbata sahelAIthI samajAvI zakatI nathI, sivAya ke te mahAvIranA samakAlIno ke je kRtrima namratA dharAvatA hatA temanA vartana upara A bojo khaseDI de ane teo (mahAvIranA samakAlIno) daridra grAmaviAsIonI aMdara AvAM valaNo jagADI detA hatA. temanI vANI vize : ahiMsAnA puraskartA tarIke mahAvIrane AkSepayukta vANI vaDe anyone nArAja karavAno khyAla temanA hRdayanA UMDANathI paNa nApasaMda hato. saMnyAsIo mATenA Adezo paikInA ekamAM temaNe spaSTapaNe Adeza Apyo che ke zramaNe asatya bhASaNathI zuddha (dUra) rahevuM joIe. krodhAvezamAM AvIne ke phAyado meLavavA mATe thaIne saMnyAsIe asatya vANI pratye asaMyamI banavuM joIe nahIM. kevaLa mazkarI khAtara paNa saMnyAsIone asatya bhASaNa karavAnI anumati ApavAmAM AvatI na hatI, saMnyAsIe asatyano Azaro levo joIe nahIM, temaja anya vyaktione tema karavA mATenuM kAraNa paNa teNe UbhuM joIe nahIM athavA anyone tema karavA mATe potAnI saMmati paNa ApavI joIe nahIM. asatya vANIthI saMpUrNapaNe dUra rahevA mATeno niyama paNa vigatapUrNa rIte ghaDI kADhavAmAM Avyo che. vadhumAM saMnyAsIe potAnI jAtane asatya vANIthI zuddha rAkhavA uparAMta teNe te game teTalAM satya hoya to paNa uddhata vidhAno karavA jeTalA asaMyamI banavuM joIe nahIM, kAraNa ke teo saMnyAsIne sAruM karavAne badale vadhAre nukasAna kare che. bhagavatI sUtra zataka 5 udezaka 9mAM eka zrImaMta mANase jainadharmamAM dharmaparivartana karyuM te banAva noMdhe che. te tenI viSayalaMpaTa patnI dvArA muzkelImAM mUkAyo hato ke je vAraMvAra tene teNInI sAthe jAtIya bhogo bhogavavA mATe lalacAvatI hatI. mahAzataka ke je eka sAdagIpUrNa manuSya hato ane jeNe tAjetaramAM avadhi jJAna prApta karyuM hatuM te AnAthI ciDAI jato hato ane teNe bhaviSya bhAkhyuM hatuM ke teNI sAta ja divasanI aMdara avasAna pAmaze, ane tyArapachI cirakALa mATe teNI narkanAM duHkho - 413 -
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhogavaze. jyAre mahAvIrane A banAvanI jANa thaI, tyAre temaNe te mANasane salAha Apato saMdezo pAThavyo ke game eTalA krodhamAM paNa koIe koInI lAgaNI dubhAvanArI vANIno upayoga karavo joIe nahIM ke jenAthI anya vyaktio nArAja thAya. mahAvIra jANatA hatA ke jo koI saMdeza moTA lokasamudAya mATe hoya, to tene evI bhASAmAM mokalavo joIe ke vizALa pAyA para loko tene samajI zake ane tethI temaNe tenuM (te saMdezanuM) khAsa svarUpanI mAgadhI bhASAmAM pharIthI rUpAMtara karyuM ke jeNe moTA lokasamudAyomAM lokapriyatA prApta karI. emAM koI ja saMdeha nathI ke mahAvIre lokasamudAya dvArA bolAtI viziSTa bhASAno upayoga karyo hato, paraMtu teno evo artha samajavAnI jarAye jarUra nathI ke mahAvIra vidvAnono vitaMDAvAda IcchatA hatA. harIpha dharmapaMthanA koI sadasya sAthe carcA karatI vakhate buddhiyukta dalAlInI rajUAta karatI vakhate paNa teo atyaMta caDhiyAtI kakSAnAM kauzalyonuM pradarzana karyuM hatuM je mUMjhavaNamAM mUke tema hatuM ane buddhizALI virodhIne mATe paNa tenI buddhino cheDo AvI jato hato. gosAlakA jevo temano sauthI vadhAre kTara zatru paNa bhArapUrvaka kahe che ke je rIte eka pAradhI pakSIne barAbara pakkaDamAM le che ane pariNAme te khUba ja pAMkho phaphaDAvavA chatAM teno A prayatna tene asarakAraka rIte pakkaDamAMthI chaTakI javA mATe zaktimAna banAvI zakato nathI, barAbara te ja rIte mahAvIra thoDAka ja samayamAM potAnA virodhIne potAnI pakkaDamAM barAbara laIne tene uzkeratA. joke AvuM javalle ja banyuM che ane eka bhalA mANasa tarIke mahAvIra jyAre kendramAM hoya tyAre teo saMgharSamAM UtaravAnuM ke anya loko sAthe virodhAbhAsa pedA karavAnuM pasaMda nahIM kare ane tethI ja temaNe jyAM AvI carcAo cokkasa uddabhave tema hoya tevI saghaLI jagyAone cokhkhI rAkhI hatI. gosAlakAnAM dUradarzI calue AnI noMdha lIdhI ane tenI adraka sAthenI vAtacItamAM tenuM khoTuM arthaghaTana karyuM hatuM. mahAvIranA anuyAyIonA samudAya samakSa teNe TIkA karI ke mahAvIra sarAIo thavA vATikAo jevAM jAhera sthaLoe ke jyAM buddhizALI lokonI vAraMvAra avarajavara rahetI hoya - 414 -
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane jeo dalIlo karavAmAM atyaMta vidvatA dharAvatA hoya tyAM UtAro karavAnuM pasaMda karatA na hatA kAraNa ke buddhiyukta dalIlomAM karavAmAM mahAvIrane temanAthI parAjita thavAno bhaya raheto hato. A muddA mATe sidAla puttanI ghaTanA e eka udAharaNa che: P. 350 sidAlapura e gosAlakAno eka bhaktiparAyaNa anuyAyI hato ane te saMpUrNapaNe devavAdI hato. ekavAra jyAre te koI eka vATikAmAM beTho hato ane samAdhi (dhyAnakendrIkaraNa)nuM parama sukha mANato hato tyAre koI eka deve tene kahyuM ke pachInA divase eka manuSya tenI mulAkAta leze ke je devonA jeTalo ja pUjAne yogya haze ane tyAre teNe teno AdarapUrvaka satkAra karavo joIe. teNe ema vicAryuM ke teno guru gosAlakA tyAM Avaze, paraMtu pachInA divase teNe joyuM ke te navAgaMtuka gosAlakA na hato, paraMtu koI anya vyakti hatI tyAre te cokkasapaNe nirAza thaI gayo. tema chatAM devanI sUcanA anusAra mahAvIre jyAre tenI sAthe vAtacIta karI tyAre te thoDoka mahAvIranI tarapha DhaLI gayo ane teNe temane potAne tyAM AvavAnuM AmaMtraNa ApyuM. sidAlaputta mATInA ghaDA banAvavAmAM vyasta hato tyAre mahAvIre tene pUchyuM ke A ghaDA kevI rIte taiyAra thAya che? teNe temanI samakSa AkhI ye prakriyA varNavI tyAre mahAvIre tene pUchyuM ke A ghaDAnI banAvaTa prayatna mAgI le che ke te mAtra jemAM prayatna ke zaktinI jarUriyAta na hoya tevI kudaratI prakriyAnuM pariNAma che? mahAvIra zuM kahevA mAge che te sidAlaputta samajI gayo, paraMtu je siddhAMte tenA hRdayamAM UMDAM mULa nAMkhelAM hatAM tene te vaLagI rahyo ane uttara vALyo che ke agAuthI nizcita thayA mujaba ja te banyuM che. mahAvIre thoDAka mUMjhAyA ane pachI temaNe ema kahIne sidAlapurano sAmano karyo ke zuM tuM evI vyaktine zikSA karI zake ke je tArA banAvelA A ghaDA laI jAya athavA pheMkI de athavA toDI nAMkhe ? sidAlaputte hakAramAM uttara vALyo ane mahAvIra te ema ja kare ema IcchatA hatA. pachI mahAvIre tene pUchyuM ke teNe zA mATe vyaktine zikSA karavI joIe ke jeNe A rIte tene A rIte nukasAna pahoMcADyuM hoya, ke jo dareka vastu tenA kudaratI kramamAM banatI hoya ane tene mATe koIpaNa vyakti = 15 ja
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ javAbadAra na hoya? sidAlaputtanA mananuM samAdhAna thaI gayuM ane mahAvIranA vidhAnanI satyatAnI bAbatamAM tene jJAna thaI gayuM. 1 dharmagraMtho A zabdo umere che ke, "jo koI vyakti potAnI patnI sAthe jAtIya saMbaMdho mANe" to huM e samajavAmAM niSphaLa jAvuM che ke mahAvIra jevI prAmANikatA ane saccAInI AgrahI vyaktie AvI paribhASAno kyAreya upayoga karyo hoya. huM pote cokkasapaNe mAnuM chuM ke te asala lakhANamAM pAchaLathI kapaTathI umero karAyo hovo joIe kAraNa ke te mahAvIranA jIvananA mobhA sAthe baMdhabesatuM AvatuM nathI. jenI pAse koIne upadeza ApavA mATe kazuM ja na hoya tene koI guru na kahI zake. je vyakti potAne guru kahevaDAvavAnI utkaTatAthI IcchA dharAvato hoya teNe tenA ziSyo upara bauddhika sarvoparitA prApta karI levI joIe. teNe potAnI jAtane khUba ja UMcI buddhiyukta kakSAe sthApita karI devI joIe. tenI pAse tIvra-tIrNa daSTi hovI joIe ane vastuonuM talasparzI jJAna hovuM joIe. te tenA ziSyonI jJAna mATenI tRSAne chipAvI zake evI sthitimAM hovo joIe. navI mATImAM mULa nAkhavA mATe navA choDane sArA pramANamAM pANI maLavuM joIe. dharmagraMtho kahe che tema lAMbI tapazcaryAne aMte mahAvIre sarva prakAranAM jJAnomAM prasareluM evuM kevaLajJAna prApta karyuM, jene lIdhe besatAM, sUtAM ke cAlatAM te A jagatamAM ane pachInA jagatamAM AtmAnI gatividhi spaSTapaNe joI zakatA hatA. teo AtmAnA guNadharmane samajyA hatA temaja judAM judAM jagatamAMnI tenI gatividhine paNa teo samajyA hatA. teo e paNa samajyA hatA ke kevI rIte jAtIya AnaMdo - mojamajAo potAnI jAtano sAkSAtkAra karavAnA manuSyanA mArgamAM ADe AvatA hatA. zI rIte jAtIya mojamajA mANavAnI kriyA vyaktigata unnati sAdhavAne khAtara saghaLAM sajIva prANIone IjA pahoMcADavA tarapha dorI jatA hatA. samayAMtare A bAbata kharAba karmo vaDe AtmAne malina kare che, jenI asara keTalAka janmo sudhI pahoMce che. lokone satya vize khAtarI karAvavI e mahAvIra mATe kaThina na hatuM. paraMtu saMpradAyanA anya guru ke jene A aMge mAhitI haze te evo - 416
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAvo karI zake ke AvI AdaraNIyatA sarve guruo mATe anivArya hatI. teNe Avo Adara prApta karavA mATe lAyaka hoya tene ja sAMbhaLavAnI darakAra kare che. ane eka upadezakane kevaLa abhyAsa loko pAsethI UMco abhiprAya ane Adara prApta karavAmAM madadarUpa thaI zakaze nahIM. loko Icche che te niSkalaMka bhavya jIvana che, je temane mATe daSTAMtarUpa banI zake. prAmANikapaNuM ane ucca cAritrya dharAvato manuSya temanA dvArA pUjAya che. mahAvIre kevaLajJAna prApta karyA pahelAM mahAvIre gata janmonA saghaLA durguNomAMthI potAnI jAtane mukta karI hatI ane saghaLA nabaLAono paNa tyAga karyo hato. mahAvIra mahAvIra atyaMta dUradarzI hatA ane tethI teo e hakIkata bhUlI zake ema na hatA ke eka taLAva bharIne karelA upadezo karatAM eka oNsa jeTaluM AcaraNa e vadhAre uttama che. temanA samagra jIvana daramiyAna temaNe e mATe atyaMta zrama uThAvyo ke teo pote zramaNo mATenA saghaLA niyamonuM custa AcaraNa kare ke jenI racanA temaNe pote karI hatI. samagratayA emanuM jIvana zramaNo mATe eka namUnedAra pAnuM hatuM ke jeo vadhAre udAtta jIvana mATe mathAmaNa karatA hatA. temaNe temanA pagale je cAle temanA mATe vipula saMtoSa pedA karyo hato ane temanuM jIvana temane mATe (zramaNo mATe) preraNAnA zAzvata srota samAna hatuM. zailI : paddhati : samagratayA badhA loko kaMI eka ja prakAranuM mAnasika sAmarthya dharAvatA hotA nathI. sAkSAtkAranuM gahana satya e badhA mATe saraLa nathI. mahAvIra ke je tene saMpUrNapaNe pAmyA hatA, sAkSAtkAra karyo hato temaNe kevaLa moTA loka samudAyo samajI zake evI bhASA viksAvI hatI eTaluM ja nahIM, paraMtu evI zailI paddhati paNa vikasAvI hatI ke je temane AkarSaka lAge. TUMkA ane jussAdAra kathano ane baMdhabesatI prasaMgakathAo dvArA lokonA mananuM samAdhAna karAvanArI ananya zailI temanI pAse hatI. AvI prasaMgakathAonI madadathI dharmanA keTalAka gUMcavaNabharyA muddAo ati buddhizALI vyaktio mATe paNa samajavA muzkela hatA. temane teo taddana spaSTa karI detA hatA. AvI prasaMgakathAo 'Gnata Dharma Katha' nAmanA graMthamAM ekIsAthe graMthastha karavAmAM AvI che. te kharekhara buddhiyukta prasaMgakathAono eka ananya saMgraha che ane - 417 -
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ atyaMta rasaprada vAMcana te pUruM pADe che. A prasaMgakathAono khyAla ApavA mATe meM AvI pAMca prasaMgakathAo pasaMda karIne pariziSTamAM mUkI che. mahAvIra premALa guru hatA, teo haMmezAM ziSyone madadarUpa thavA mATe Atura rahetA. teo lagAtAra kAma karatA ane upadeza ApatA. comAsAnA cAra mahinA sivAya teo AkhA varSa daramiyAna Ama karatA hatA ane comAsAnA cAra mahinA mATe teo zAMta-ekAMta sthaLe vAsa karatA hatA, ke jyAM manuSyonI avarajavara na hoya. dayALuM manuSya hovAne kAraNe A jagatanI beDIo toDavAmAM teo anekone madada karatA. sahaja rIte temaNe ghaNI moTI saMkhyAmAM dharmaparivartano karAvyAM hatAM je temane mATe gauravarUpa hatuM. paraMtu e noMdhavuM joIe ke temaNe A badhAM ja dharma parivartano daramiyAna camatkArono Azraya lIdho na hato. dunyavI lAbho mATe temaNe darakAra karI na hatI. jo temaNe kaMI darakAra karI hoya to te zreSTha, caDiyAtA ane unnata jIvana banAvavAno bIjA jagatano lAbha meLavavAnI hatI. AvAM gharmaparivartano vividha jUtho mATe karAvavAmAM AvyAM hatAM ane temanuM nIce mujaba vargIkaraNa karavAmAM AvyuM hatuM ? (A) mahAvIre pote karAvelAM dharmaparivartano (B) temanA ziSyoe karAvelAM dharmaparivartano AvAM jUtho nIce ApyAM che : (1) teo ke jemaNe mahAvIranA upadezathI saMtuSTa thaIne gRhavihIna jIvana svIkAryuM hatuM. ArAma ane vaibhavanA ezaArAmI jIvanathI thAkI gayA hoya tevA sagAMvahAlAM ane mitro taraphathI maheNAM mAravAmAM AvyAM hoya tenA pariNAme mahAvIranI khyAti ane bhavyatAne lIdhe dharmaparivartana karyuM hoya tevA (5) yuddhanI thakAvaTanA kAraNe (6) jemaNe rAjakIya paristhitimAMthI chaTakI javA mATe saMsAratyAga karyo hoya tevA (dA.ta. mRgAvatI) - 418 -
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ () jemanuM jJAna mahAvIranA lIdhe samRddha thayuM hoya tevA - (8) rAjA dvArA ApavAmAM AvatI suvidhAonA pariNAme jemaNe saMsAratyAga karyo hoya tevA (9) jeo temanA mahAvIranA) dvArA praznamAlikathI prabhAvita thayA hoya tevA (10) jemaNe ADakatarI rIte athavA bheTa sogAdo meLavIne athavA mahAvIranI prazaMsA sAMbhaLIne dharmaparivartana karyuM hoya tevA. ApaNe ghaNAM eka ja prakAranAM bibADhALa dharmaparivartanone bAjue rAkhIe to e nizcita thAya che ke dharmanA pracAra-prasAranA ItihAsanA daSTibiMduthI A dharmaparivartano eka rasaprada abhyAsa svarUpa bane che. e yAda rAkhavuM joIe ke jIvananA aMta sudhI, jIvananA chellA zvAsa sudhI upadeza Apyo hato ane upadeza ApavAnuM cAlu rAkhyuM hatuM. jyAre koI sAmAnya manuSya ke rAjAne mahAvIrane jovAnI ane temane Adara ApavAnI utkaTa IcchA thAya temanA teDAnA pratyuttaramAM teo tyAM avazya hAjara thatA hatA. teo khUba lAMbA aMtaranI musApharI karatA. upadeza ApavAnA hetuthI teo ghaNe dUra dUra sudhI pravAsa karatA. caMDakauzikano prasaMga e temanI A hetu mATenI caDhiyAtI pratibaddhatA darzAve che. mahAvIra ane ziSyo : temanA ziSyo sAthenA saMbaMdhomAM mahAvIra saMpUrNapaNe saphaLa hatA. teo temanA ziSyone vahAlapUrvaka cAhatA hatA ane badalAmAM temanA taraphathI temane apUrva Adara prApta thayo hato. temanA ziSyonA kalyANamAM ja kevaLa temano rasa kendrita thayelo hato. A ziSyomAMnA mukhya agiyAra brAhmaNo hatA ke jemanuM kevaLajJAna prApta thayA pachI tarata ja temaNe dharmaparivartana karAvyuM hatuM. temaNe jyAre apApAnagaranI mulAkAta lIdhI hatI tyAre Ama banyuM hatuM. A agiyAra ziSyo paikI sauthI vadhAre mahattvanA indrabhUti gautama ane sudharyA hatA. temAMno prathama atyaMta bhAgyavAna hato kAraNa ke te tenA guruno sauthI vadhAre priya ziSya hovAno dAvo karI zakato hato. teono ekabIjA pratyeno prema gautama buddha ane AnaMda vaccenA prema jevo ja dhyAnAkarSaka hato. tenA viSeno eka hRdayasparzI banAve dharmagraMthomAM noMdhAyelo che. - 19 -
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ gautama IndrabhUti H gautama indrabhUti lAMbA samaya sudhI mahAvIra sAthe rahyo hato ane lAMbA samaya sudhI temanA sevaka tarIke kAma karyuM hatuM ane tenA gurunI lAMbA samaya sudhI AdarapUrvaka ane bhaktibhAvapUrvaka sevA karI hatI, ke jyAM sudhI teNe sarvocca jJAna prApta karyuM na hatuM. pitthArA, gagAlI ane anya ke jemaNe teNe thoDAka ja samaya pahelAM dharmaparivartana karAvyuM hatuM temaNe tenI pahelAM sarvocca jJAna prApta karyuM hatuM e bAbata tene atyaMta krutApUrvaka khUMcatI hatI. tene UMDo manastApa thayo hato ane tene saMdeha thavA mAMDyo hato ke te kyAre sarvocca jJAna prApta karavA mATe zaktimAna banaze ke kema. teno manastApa ane dilagIrI mahAvIranA dhyAnamAM AvyA vagara rahI zakyA nahIM. mahAvIra samajyA ane yogya samaye gautamane saMbodhana karyuM, "he gautama ! ghaNA lAMbA samayathI tuM mAro saMparkamAM che, ane atyaMta bhaktibhAvapUrvaka te mArI sevA karI che. ghaNA lAMbA samaya sudhI te mArI prazaMsA karI che ane mane anusaryo che. tAro mArI sAthenA vasavATa haMmezAM madhura rahyo che. A nazvara dehano tyAga karyA pachI paNa ApaNe baMne ekasamAna sthitimAM rahize ane ekabIjAthI alaga thaIzuM nahIM." Ama varadAnI puruSe temanA ziSyane dilAso Apyo. adraka ane gosAlAnuM dharmaparivartana. P 320. S.B.E. 45. atre somila nAmanA eka zrImaMta brAhmaNe A vidvAna brAhmaNone balidAna ApavAnI vidhi saMpanna karavA mATe AmaMtrita karyA hatA, je A pramANe hatA. (1) indrabhUti gautama (2) agnibhUti (3) vAgabhUti (4) vaktA (5) sudharmA (6) paMDikA (1) mauryaputra (8) alaMpita (9) acalAvata (10) motArya (1) prabhAsa. ane AmAM ja mahAvIranI saphaLatAnI cAvI rahelI hatI. teo najIka hoya ke dUra paraMtu temaNe haMmezAM temanA ziSyonI lAgaNInI khUba ja kALajI lIdhI hatI. A muddA mATe siMhAno prasaMga eka dRSTAMtarUpa che. siMhAnI vArtA H gosAlakAnA prasaMga pachI mahAvIranuM svAthya sAruM rahetuM na hatuM. temane tAva raheto hato ane zaucakriyAmAM rUdhira paDatuM hatuM. lokone bhaya lAgyo ke gosAlakAnI bhaviSyavANI kadAca sAcI paDaze ane cha mahinAnA gALAmAM mahAvIranuM avasAna thaze. A bAbata aMge loko vAto karavA lAgyA. siMhA ke je mahAvIrano custa anuyAyI hato teNe - 400 0
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAre A aMge sAMbhaLyuM tyAre tenA upara tenI UMDI asara thaI ane tethI te vilApa karavA ane raDavA lAgyo. mahAvIre dUrathI A sAMbhaLyuM. temaNe tene bolAvavAno Adeza Apyo. temaNe tene dilAso Apyo ke teo ATalA jaladI avasAna pAmaze nahIM ane pote bIjAM soLa varSa vadhAre jIvaze. Ama kahIne temaNe eka gRhasthanI revatI nAmanI patnIne tyAMthI davA (AhAra) lAvavAno Adeza Apyo. gautama IndrabhUti pachI mahattvanI vyakti tarIke sudharmA svAmI Ave che. teo A badhAmAM sauthI vadhAre jIvyA hatA ane dharmapaMthanI paraMparAonuM saMrakSaNa karavAnuM mAna temanA phALe jAya che. A agiyAra ziSyoe temanA potAnA siddhAMto rajU karyA, je gaNadhArAvAda tarIke oLakhAya che. A ja rIte mahilA ziSyomAM mukhya caMdanA hatI.* ziSyo paNa badhA ja eka ja prakAranA na hatA, je badhA ja kaMI sArI rItabhAtavALA, sArA mijAjavALA athavA umadA dilavALA ane hRdayathI bhalA na hatA. temAMnA keTalAka temane cIDavavA ane temanI kasoTI karavA mATe AvyA hatA, jyAre anya keTalAka kevaLa dunyavI lAbho meLavavA mATe ja temanI pUjA karatA hatA ane AvA loko temano uddezya siddha thAya ke tarata ja temano anAdara karatA hatA, paraMtu A badhA ja saMjogomAM paNa temanA mahAvIranA) mukhethI koI ja kharAba zabda bolAyo na hato. teo haMmezAM zAMta ane svastha rahetA. teo temanA virodhIo sAthenA vyavahAramAM paNa kyAreya krodhita thatA nahIM. emAM koI ja Azcarya nathI ke AvA manuSyane kevaLa emanA ziSyo ja nahIM, paraMtu devo, rAjAo ane manuSyo ekasamAna rIte cAhatA ane pUjyabhAva dAkhavatA. alabatta mahAvIrane nisaMdeha gautama IndrabhUti mATe kUNI lAgaNI hatI, paraMtu temaNe taimanA ziSyo sAthenA vyavahAramAM temAMnA koIpaNa pratye pakSapAtI valaNa dAkhavyuM na hatuM. temanA khAsa prItipAtra ziSyoe paNa temanA geravartana mATe AjIjIpUrvaka mAphI mAgavI paDatI hatI.* 1 AnaMda nAmanA ekagRhasthane mahAvIranA siddhAMtomAM zraddhA hatI, ane teNe joke gRhasthAzramano tyAga karyo na hato tema chatAM paNa te gRhastho mATe nakkI karavAmAM AvelA AdezonuM pAlana karato hato. vadhumAM te agiyAra pratimAono paNa - 21
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvaro karato hato. A pratimAonA mahAvarAne lIdhe ane pavitra dhArmika jIvana jIvavAnA kAraNe te jIvana ane mRtyu baMnemAM te asAmAnya banI rahyo ane thoDAka ja samayamAM teNe avadhijJAna prApta karyuM. joke gautame te mAnavAnI nA pADI ane te aMge mahAvIrane pUchyuM. mahAvIre tema chatAM kahyuM ke AvI vastu zakya nathI ane tenAmAM avizvAsa rAkhavA badala gautame AnaMdanI mAphI mAgavI joIe. caMdanAnI vArtA agAu ApavAmAM AvI che. (somila brAhmaNa - bhagavatIzataka 18, uddezaka dasa). jyAre koI gRhastha mahAvIranI ke temanA siddhAntanI prazaMsA karatI vakhate harSAvezamAM AvI jAya ane utsAhapUrvaka saMsAratyAganI potAnI AturatA darzAve tyAre mahAvIra viziSTa rIte, temanA jevA anya Adarza dharmopadezakonI jema pratyuttara ApatA ane kahetA, 'tane jemAM AnaMda Ave te kara. DhIla karIza nahIM.' jo koI zramaNa mahAvIranA dharmapaMthathI potAnI jAtanI thAkelI ke kaMTALelI anubhave ane mahAvIra pAse dharmapaMthano tyAga karavAnI anumati mAge tyAre paNa mahAvIra zAMtipUrvaka tene anumati ApatA. AvI bAbatothI teo bhAgye ja asvastha banelA joI zakAtA. teo kyAreya temanAthI vidAya letA loko pratye paNa kharAba zabda bolatA nahIM. tema chatAM jo gRhavihIna saMnyAsI mATenI pratijJAono svIkAra karyA pachI paNa koI zramaNa tene mATe umaMga ane utsAhanI uNapa darzAve athavA gRhasthajIvana mATe IcchA dharAve to te mahAvIra mATe tAkIdanuM kArya banI jAya ane zakya badhAM ja sAdhano vaDe teo tene ThekANe lAvavA mATe prayatna karatA. A mATe teo tenA gata janmonuM vAraMvAra gauravaprada zabdomAM varNana karatA.* mahAvIra lAyaka vyaktio mATe prazaMsAnA zabdo uccAravAmAM kyAreya kacAza dAkhavatA nahIM. zreNika biMbisAra sAthenI vAtacIta daramyAna AnaMdapUrvaka nizcitarUpe jAhera karyuM ke sadhaLA cauda hajAra zramaNomAM dhanyAe uttama saMnyAsI jIvananuM AcaraNa karyuM hatuM ane AkarAmAM AkarI tapazcaryAo AcarI hatI. je rIte temaNe zramaNonI mahAnatA nizcayapUrvaka jAhera karI hatI 4222
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ te ja rIte temaNe gRhasthone paNa temaNe mukta ane prazaMsAnI lahANI karI hatI. jAhera sabhAomAM paNa vAraMvAra teo puNyazIla gRhasthonAM daSTAMta bhavya rIte udAharaNa tarIke TAMkatA ke jemaNe saphaLatApUrvaka pAkhaMDI khyAlo sAthe Takkara levA mATe zaktimAna banyA hatA ane A rIte unnata jIvana tarapha kUca karavA mATe teo potAnA ziSyone preraNA ApatA.* mahAvIra temanA ziSyone kaMIka sAruM karavA mATe preraNA ApatA, temanAmAM utsAha reDatA, temane mArgadarzana ApatA, AvazyakatA UbhI thAya tyAre temane cetavaNI paNa ApatA ane Ama temane dharmamaya jIvananA tAtparya-udezane prAptaka karavAmAM temaja je hetu mATe temaNe ArAma ane sukhasagavaDabharyA gRhasthajIvanano tyAga karIne saMnyAsInuM kaThina jIvana jIvavA mAMDyuM hatuM tene siddha karavAmAM teo temane madadarUpa thatA. ' - have pachI prazna e Ubho thAya che ke mahAvIra manuSya hatA ke atimAnuSI - alaukika - devI vyakti hatA. mahAvIra : manuSya ke atimAnuSI alaukika vyakti : upasaMhAra : ApaNI yAtrAno aMta samIpa hovAthI have ApaNe e praznane ukelavA prayatna karIzuM ke jo have ApaNe sAmano karavAno che ane je sAcI rIte mAnavasahaja jijJAsAne uzkere che ke ApaNA nAyaka manuSya hatA ke atimAnuSI alaukika vyakti hatA. AvA agatyanA vivAdAspada muddA vize abhiprAya rajU karatAM pahelAM ApaNe mahAvIranA jIvananA saghaLa mahattvanA prasaMgonuM vihaMgAvalokana karIzuM. ApaNI tapAsa be bAbato upara AdhArita haze. prathama to paraMparAgata vArtAkAronuM manovizleSaNa ane bIjuM temanA jIvanamAM banelA agatyanA prasaMgonuM vihaMgAvalokana. ane ApaNe je uttara ApavAno pasaMda karIe te uparokta baMne bAbatomAMthI maLelAM pariNAmonI maryAdAmAM rahIne ApavAmAM Ave. jo ApaNe tapAsanA A be mudAo paikI prathama upara AvIe to vArtAkAranI bhaktibhAvabharI AMkha saghaLA banAvone saMpUrNa rIte bhaktimaya, gUDha ane temAM atimAnavIya devI raMgo bharIne jue che ane e rIte ja varNave che. teo mahAvIrane UMcI dRSTie jue che ane teo atimAnavIya - daivI guNo dharAvatA ja hovA joIe ema kahyuM che ane
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ tethI ja teo temane daivI guNo vAstavamAM dharAvatA ja hatA e rIte varNave che. prAthamika rIte A guNo deha, vANI ane mananI sarvotkRSTatA sAthe saMdarbhita che. cheka temanA janmathI zarU karIne eTaluM ja nahIM, paraMtu tenAthI ye pahelAM arthAt garbhadhAraNathI zarU karIne te parinirvANa sudhI kaMIka asAmAnya, kaMIka advitIya pUjyabhAva temane vIMTaLAI vaLe che, ane dareka vakhate jyAre ApaNe koI nirNaya upara AvIe te pahelAM rakhene ApaNe kaMIka vadhAre paDatuM mAnI laIe te aMge ApaNe sAvadha rahevuM paDaze. Upasaka DasaomAM A dasa gRhastho (brAhmaNo)nA jIvananuM vigate varNana ApavAmAM AveluM che. * * Meghakumar's Life, p. 255 abhiprAyamAM evuM jovAmAM AvyuM che ke temaNe jamAli aMgenuM varNana karyuM che ane gosAlakA aMgenuM varNana paNa karyuM che. zarIra sauSThava H evo manuSya ke je samAna rIte devo ane manuSyonA AgevAna banavA mATe ja janmyo hoya tenAmAM saghaLI muzkelIo ane kaThaNAIo sAme TakI zakavAnI tAkAta hovI joIe. kevaLI tarIkenuM sthAna koI sa2La uDDayana dvArA prApta karI zakAtuM nathI, paraMtu te tapazcaryA karIne temaja Adarza saMnyAsInA aDaga-hiMmatabharyA jIvana jIvananA kaThina nItiniyamonuM pAlana karIne prApta karI zakAya che. AvA Adarza sAthe kArya karavuM hoya to te vyakti advitIya rIte majabUta zarIra sauSThava dharAvatI hovI joIe. ApaNe jUnavANI jIvana caritrakAronI vAtone satya mAnavAnI AvazyakatA nathI. teo jyAre kahe che ke mahAvIranAM caraNonA jarAka sparzathI paNa merU parvatanAM zikharo nIce namI jatAM. vaLI Apaze evI vArtAone paNa satya mAnavAnI jarUra nathI ke tenI upara sarpa pheMkIne athavA tenI pITha upara joradAra mukko mArIne koI devane bhAra karAvavAno temaNe prayatna karyo hato. tema chatAM paNa e satya che ke kevaLajJAna prApta karyA pahelAM tera varSa sudhI mahAvIre sakhata parizrama karyo hato ane kevaLajJAna prApta karyA pachI tenAthI bamaNAM varSo sudhI teo binavivAdAspada rahyA hatA. A lAMbA samaya daramyAna teo vividha prakAranA loko sAthe saMparkamAM 424 x
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvyA haze, je paikInAM keTalAke jANI joIne athavA ajJAtapaNe temane mATe puSkaLa muzkelIo pedA karI haze.* AmAMnI keTalIka mahAvyathAo koIpaNa manuSya mATe temaNe jema sahana karI hatI te rIte zAMtipUrvaka ane cUpacApa sahana karavI atyaMta agharI hatI. saMgIna ane nirogI zarIra sauSThava uparAMta e bAbatanI nA pADI zakAya ema nathI ke mahAvIra amaryAda sahanazakti dharAvatA hatA. paraMtu Ane kevI rIte samajAvI zakAya ? temaNe potAnI jAte dehane ApelI yAtanAo ke je samAdhinI parAkASThAe pahoMcI hatI ane je ananya nizcayabaLanA pariNAme pedA thaI hatI tene bAjue rAkhIe to paNa je vyathAoe temane IjA pahoMcADI hatI tene mATe kevaLa amaryAda sahanazaktinI kSamatA ja paryApta na hatI, paraMtu sajIva prANIonI vAstavika prakRtinI sUkSma samaja hovI ane UMDI AMtarasUjhanI sAthesAthe karmanA lokhaMDI siddhAMtamAM aDaga vizvAsa hovo e paNa eTaluM ja Avazyaka hatuM. (saMdarbha : Pussa Nemittaka : Possessing all bodily marks : p. 100 Physical Strength). paraMparAgata lekhako anusAra te badhI ja vyaktio ke jeo enA e ja janmamAM mukti-mokSa mATe lAyaka bane che teone khAsa prakAranA daihika zarIra sauSThavanI bakSisa maLelI hoya che.* AvI vyaktionA dehanA sAMdhA eTalA badhA majabUta hoya che ke temanI upara thaIne ghoDA joDelo ratha pasAra thaI jAya to paNa temane kazI ja asara thatI nathI. vAstavamAM mahAvIra paNa jeo badhA mokSa mATe lAyaka hatA te badhAmAM sarvazreSTha hatA ane temane paNa dehanA AvA ja majabUta sAMdhAnI bakSisa maLI hatI. harinebhezI nAmanA deve garbhane sthAnAMtarita karyo. temaNe ema vicAryuM ke mahAvIra jevI mahAna vibhUti brAhmaNanA nIcA parivAramAM janma le te temane mATe koI rIte yogya na hatuM. * * be DhIMcaNa vaccenuM aMtara ane DAbA khabhA ane jamaNo DhIMcaNa ane jamaNA khabhA ane DAbo DhIMcaNa vaccenuM aMtara jyAre teo palAMThI vALelI sthitimAM beThelA hoya tyAre ekasamAna rahetuM hatuM. kapALa ane dehanuM kendra (nAbhi) vaccenuM aMtara paNa ekasamAna rahetuM hatuM. paraMparAgata lekhako tene 'vaRSabha narAcA' tarIke oLakhAve che ane A zabdasamUhane teo vividha upamAothI samajAve che. ~425 -
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ vadhumAM paraMparAgata lekhako anusAra mahAvIrano deha AzcaryakAraka rIte sapramANa hato. teo jyAre palAMThI vALelI sthitimAM besatA tyAre temanA deha cAre dizAomAM samAna aMtara dharAvato hato, jene "samayathI saMsthAna' evuM khAsa nAma ApavAmAM AvyuM hatuM. ' temanA jamAnAnA badhA ja dharmaguruonI mAphaka sarvotkRSTa vANInI bAbatamAM mahAvIrane mIThI jabAnanI bakSisa maLelI hatI. hRdayane prasanna karI denArI ane hetupUrNa, asmalita ane saMpUrNa, UMDI arthavAhI ane kendramAM satata satyano samAveza karanArI vANI temanI pAse hatI. eTalA ja mATe ApaNe yogya rIte mahAvIrane mAnIe chIe, paraMtu A lekhako sAthe temanA e kathana sAthe saMmata thaI zakatA nathI ke mahAvIra kevaLa eka ja bhASAmAM bolatA hatA, ane te phropA mAgadhI hatI ane bhaktibhAvavALA zrAto tene potapotAnI bhASAmAM samajI letA hatA. dhArmika vyavasthAtaMtranA sthApaka atizaya buddhimattAyukta sAmarthya Avazyaka rIte dharAvatA hovA joIe, e hakIkata evI che ke tene koI sAbitInI AvazyakatA nathI. te vizALa daSTivALo ane jagatanI saghaLI ghaTanAonI bAbatamAM sUkSma UMDI samaja dharAvato mAnavI hovo joIe. je saghaLuM dunyavI che tenA parivartananA sAkSAtkAra mATe dunyavI DahApaNa koI ja kAmamAM AvatuM nathI. uttama prakAranuM jJAna tene mATe Avazyaka che. bIjA zabdomAM eka dhArmika vyakti ke je vAstavamAM devo ane manuSyonA eka samAna AgevAna tarIkenuM vizeSaNa prApta karavAnI potAne mATe apekSA rAkhe che te agAu zuM banI gayuM che ane have pachI zuM banavAnuM che te aMgenA jJAna mATe mananI asAmAnya kAryazaktinI nipuNatA dharAvato hovo joIe ane to ja te pote sAcI rIte AgevAna hovAno dAvo karI zake. paraMparAgata jIvanacaritrakAra evo dAvo kare che ke mahAvIra mATe jainadharma jJAna"nuM pAMca prakAromAM vibhAjana kare che. prathama che zrata dvitIya indriya arthAta e ke je jJAnendriyo dvArA prApta thaI zake. tRtIya che avadhi, maryAdita, jJAna ke je indriyonI madada vagara ja prApta karI zake. caturtha che mAnAha paryAya jJAna arthAtu anyonA mAnasane jANavAnuM jJAna ane aMtima paraMtu sauthI vadhAre mahattvanuM che te kevaLa jJAna arthAta evuM jJAna - 26 -
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke jenAM guNathI vyakti pote Ubhelo hoya, cAlato hoya ke sUtelo hoya to paNa te A janmamAM ke have pachInA janmamAM AtmAnI vividha sthitio vize jANI zake che. koI vyakti punarjanma pAme athavA mokSa pAme athavA te potAnAM aniSTa karmone kAraNe pote narkanAM du:kho sahana karavA mATe maraNonmukha sthitimAM hoya te paNa jANI zake che ane A badhI bAbato kevaLInA kAryakSetramAM Ave che. paraMparAgata jIvanacaritrakAra dAvo kare che ke mahAvIra temanA janma samaye paNa avidha jJAna dharAvatA hatA ane tera varSanA sakhata parizramayukta jIvana pachI temaNe kevaLajJAna prApta karyuM hatuM. mahAvIra pote yoddhAonA (kSatriyonA) vargamAM janmelA hovAthI temanA jamAnAnA saghaLA yuvAnonI jema temaNe paNa pAThazALAnuM jIvana prApta thayuM na hatuM, paraMtu zALAkIya jIvananI A UNapa paraMparAgata jIvana caritrakAre kahelI vArtA dvArA sudhAravAmAM AvI hatI, je vArtA kahe che ke evuM kazuM ja (A jagatamAM) na hatuM ke je mahAvIra na jANatA hoya. temanA ajJAnI mAtApitA ke je temanuM nAma dAkhala karAvavA mATe pAThazALAmAM gayAM hatAM temane indre rokyAM hatAM.* mahAvIranA jIvananA paraMparAgata varNano vAtAomAM vipula pramANamAM maLI Ave che ke jemAM saphaLatApUrvaka mahAvIre gata janmonA banAvone punaH yAda karyA hatA ane have pachI bhaviSyamAM bananAra banAvonI AgAhIo karI hatI. paryApta cokasAI sAthe teo anya lokonAM mAnasa vAMcI zakatA hatA. teo svapnonAM arthaghaTanamAM paNa atyaMta niSNAta hatA. temanuM zarIra sauSThava, vaktavya ane mananI utkRSTatAo aMge carcA karyA pachI have ApaNe jIvanacaritrakAroe mahAvIramAM AropaNa karelA judAjudA anya sadguNonuM paNa vihaMgAvalokana karIzuM. anya saghaLAM tIrthaMkaronI mAphaka ja mahAvIrane paNa cotrIsa viziSTa lakSaNonI bakSisa maLI hatI. cAra viziSTa guNo ke temane janmathI ja maLyA hatA te nIce mujaba che : (1) temane atyaMta suMdara deha maLyo hato. (2) sugaMdhita zvAsocchvAsa maLyo hato. (3) temanA mAMsa ane rakta gAyanA dUdha jevAM zveta hatA. ~826~
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ (4) je AhAra teo letA tenuM adRzyamAnapaNuM. kevaLajJAna prApta karyA pachI dharmopadezaka tarIke agiyAra viziSTa guNo prApta karyA hatA. (1) je sthaLe varadAnI purUSa upadeza ApatA te sthaLamAM asaMkhya mANasono samAveza thaI zakato. (2) varadAnI purUSa kevaLa eka ja bhASAmAM upadeza ApatA, (ardhamAgadhImAM) tema chatAM loko temanI potapotAnI bhASAomAM tene samajI jatA. (3) mastaka pAchaLa teo caLakatuM AbhAmaMDaLa dharAvatA hatA. * temaNe yuvAna mahAvIrane gUDhArthavALA gahana prazno pUchyA ke je temanA guru mATe paNa samajavA atyaMta muzkela hatA. A gUDha praznonA mahAvIre ApelA vidvatApUrNa uttaro temanAM mAbApa temaja guru mATe AMkha ughADanArA hatA. (4) teo jyAM AvatAM tyAMthI pacIsa yojananA parisaramAMthI rogo dUra bhAgI jatA. (5) dareka prakAranI zatrutA zamI jatI. (6) kAtarA, uMdaro vagerene lIdhe pedA thatI Aphato udbhavatI na hatI. (7) prANaghAtaka cepI rogo, duSkALa, ativRSTi, tophAnI vAtAvaraNa vagere nAbUda thaI jatAM. 8, 9, 10, 11 yuddhano bhaya raheto nahIM. mahAvIranI sevAmAM hAjara rahelA devo nIce mujabanAM camatkArI kAryo karatAM : (1) teo dharmapaMthanA cakrane pharatuM rAkhe che. (2) teo baMne bAju, rakSakone pharatA rAkhe che. (3) teo sphaTikanuM siMhAsana lAve che. (4) teo temanA mastaka upara traNa chatra dharI rAkhe che. (5) teo dhvajane ratnothI zaNagArIne AkAzamAM UMce uDato rAkhe che. (6) teo mahAvIranI AgaLa temanA paga mUkavA mATe sonerI gulAbonuM sarjana kare che. ~826~
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ (7) teo suvarNanA, rajatanA ane ratnonA killAonI racanA kare che. (8) mahAvIra kevaLa eka ja bAjue joI rahyA hoya to paNa teo evuM dekhADe che. mahAvIra badhI ja dizAomAM joI rahyA hoya. (9) mahAvIra jyAM beThaka le tyAM tarata ja teo azokavRkSanI racanA karI de che. (10) kaMTako nIcenI dizAe vaLI jAya che. (11) vRkSo jANe ke vaMdana karatAM hoya ema hAlavA lAge che. (12) teo svargIya raNaziMgA vagADe che. (13) pavanadeva (e sthaLanI) sAphasUphI karatA hatA. (14) temane Adara ApavA mATe pakSIo temanI AjubAju uDAuDa karatAM hatAM (15) tophAnI dhULane nIce besADavA mATe teo (devo) sugaMdhita jaLano chaMTakAva karatA hatA ane pachI temanI upara puSpavRSTi karatA hatA. (16-17) teo temanA (mahAvIranAM) deha uparanA kezanI vRddhine aTakAvI detA hatA ane nakhanI vRddhine paNa aTakAvI detA hatA. (18-19) eka karoDa jeTalA devatAo temanI sevAmAM upasthita rahetA hatA ane eka ja samaye badhIye RtuonuM bhavya dRzya pedA karatA hatA. sUrya ane caMdra jevA devo paNa varadAnI puruSanA dharmopadezanuM zravaNa karavA mATe sadehe tyAM AvatA hatA. mahAvIra bhavya pratApanuM A paraMparAgata varNana che, je aDhAre doSothI mukta evA gAnA vijetA hatA. paraMparAgata jIvana caritrakAro ke jeo varNave che ke pakSIo ane pazuo paNa (mahAvIre upadezela) dhArmika bodha grahaNa karI letA hatA. vaLI teo mahAvIranA aizvaryane-daivI svarUpane atyaMta vipula pramANamAM zAbdika rIte varNave temAM kaMI ja Azcarya nathI. mahAvIranI A daivI svarUpanI kArakirdI UMDo abhyAsa paNa viziSTa mAnavIya guNone ApaNA dhyAna upara lAve che. A svargIya daivI parivezamAM paNa mahAvIrane spaSTapaNe oLakhI evA manuSya teo che. tethI paraMparAgata -429
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ vArtAne samULathI nakArI devAnI athavA UtaratI rIte mUlavavAnI koI ja AvazyakatA nathI. have ApaNe ApaNuM dhyAna evA varNanAtmaka banAva tarapha vALIzuM ke je ApaNane darzAvaze ke jIvaMta vyakti tarIke mahAvIra manuSya sAthe vAtacIta karatA eka manuSya ja hatA. evA banAvonI achata nathI ke jemAM ApaNe mahAvIrane temanI potAnI nabaLAIone pradarzita karatA ane manuSyonuM manodaurbalya darzAvatA joIzuM. gosAlakA ane acaMdakAnI ghaTanAo ApaNane mahAvIranA manodaurbalyanA prasaMgo pUrA pADe che. evI mAnavIya nabaLAI ke jenAthI koI potAnA aMgata svArtha mATe virodhIone khullA pADavA e bAbata paNa atre joI zakAze. paraMtu Ano artha koIpaNa saMjogomAM evo na karI zakAya ke mahAvIramAM evI gatizIlatAno abhAva hato ke je koIpaNa mahAna AtmAmAM anivAryapaNe dharAvatA hovA joIe. temanAmAM agni kiraNo choDavAnI zakti hatI ke jenA dvArA teo sajIva athavA nirjIva vastune bALIne rAkha karI zake. e ja pramANe te zIta kiraNonuM utsarjana karI zakatA ke je AgaMtukane rokI de. teo badhA ja prakAranI mahAvyathAo sAme TakI zake evI zArIrika temaja mAnasika yogyatA dharAvatA hatA. vArtAlekhaka noMdhe che te mujaba mAti gosAlakA (agni kiraNo vaDe) tene jeNe anyAya karyo hoya tevA gRhasthanuM ghara paNa bALI nAkhI zakato. tethI ghaNA devo ke jemAM indra mukhya hatA teo tIvratAthI mahAvIranA klyANamAM rasa dharAvatA hatA. vaLI, teo temanA samagra jIvana daramyAna pharIpharIne teo temanA hitanI saMbhALa rAkhatA ane temanA koI mANasane ke temanI pratiSThAne koI nikaTavartI bhaya hoya to tene teo aTakAvatA. paraMtu mahAvIrane karmanA lokhaMDI siddhAMtamAM pUrNa zraddhA ane saMpUrNa vizvAsa hato, taddanusAra vyaktinAM potAnA aniSTa karmo mATe teNe anivArya rIte sahana karavuM ja paDe che. jeTalAM tenA aniSTa karmo vadhAre eTaluM vyaktie vadhAre sahana karavuM paDe che. sahana karavuM e ja pAponA prAyazcita mATeno cokkasa mArga che. A siddhAMte mahAvIranA manamAM majabUtAIthI jaDa nAkhI hatI ane vAstavamAM teo temanI zaktiono upayoga karavAnuM kyAreya pasaMda karatA na hatA. ~830~
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAM te manuSya tarIke vartatA hatA tyAM cokkasapaNe temanI pAse davI zaktio hovA chatAM teo, jyAM potAnA gurumAM ja dalIlo dvArA rasa dharAvatA hoya tevA ziSyone paNa teo potAnI zaktionI madadathI) bacAvatA nahIM ane teo gosAlakAnA roSano kamanasIba bhoga banyA hatA. koIpaNa kissAmAM temaNe temanI prApta zaktiono upayoga karyo nahIM. camatkArika zaktionA upayoga vaDe temaNe kadI potAnuM aMgata mahattva vadhAryuM na hatuM. teo pote paNa gosAlakAnA AkramaNathI taddana asararahita rahI zakyA na hatA ane temAMthI sAjA thavA mATe samartha devI zaktiono upayoga karyo na hato, paraMtu revatInA gherathI kALajIpUrvaka lAvavAmAM AvelI davAno upayoga karyo hato. tIvra pIDAnA kissAmAM teo paNa moTethI vedanAnI cIso pADatA. gAmaDiyAoe jyAre temane phaTakAryA tyAre, jAsUsa tarIke temane jyAre pakaDavAmAM AvyA tyAre ane cora tarIke gaNIne jyAre temane kArAgRhamAM pUryA tyAre teoe temAMthI mukta thavA mATe paNa temaNe temanI camatkArika zaktiono upayoga karyo na hato. temane jyAre kUvAmAM kUdI paDavAno Adeza ApavAmAM Avyo tyAre paNa nahIM. ajJAnI manuSyo ane ghamaMDI devatAonA hAthe temane apAyelI pIDAo temaNe zAMtithI ane ThaMDakathI sahana karI. camatkAro e koIka evI vasta hatI ke jene teo atyaMta dhikkAratA. camatkAronA upayogathI vadhAre anuyAyIo meLavavAnI temaNe kyAreya IcchA karI na hatI. teo e ja bAbatono upadeza ApatA ke jeno temaNe pratyakSa rIte sAkSAtkAra karyo hoya ane tema chatAM paNa e ja bAbatomAM judAMjudAM daSTibiMduo hovAnI zakyatAne temaNe nakArI na hatI. satya e sApekSa che ane te ghaNIbadhI zakyatAone mAnya kare che. eka ja bAbatane judA dRSTikoNathI jovAmAM Ave to te alaga daSTibiMdu rajU kare che. eka samaju ane vicArazIla manuSya tarIke temaNe evA ja pAsAno upadeza Apyo hato ke je pAsAno temaNe pratyakSa sAkSAtkAra karyo. ApaNe evo nirNaya levAnuM have valaNa dharAvIe chIe ke badhAM ja daSTibiMduthI eka manuSya hatA. paraMtu temane keTalAka cokkasa ati mAnavIya guNonI bakSisa maLelI hatI. ApaNe temane devI manuSya kahI - 431 -
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ zakIe ke jemaNe asaMkhya janmomAM, avirata prayatno dvArA sarvanI bhalAImAM ja vyaktinI bhalAI samAviSTa che e hakIkatano sAkSAtkAra kayova hato. jIvo ane jIvavA do' jevA umadA Adarza e ja mahAvIranA siddhAMtano TUMko sAra che. temanA cAritryanAM nIce darzAvyA mujabanAM viziSTa lakSaNo vAcakanAM cakSuo samakSa AbehUba khaDAM thAya che. ati mAnavIya zaktio dharAvato deva jevo manuSya ane chatAM kendramAM to kevaLa manuSya ja hoya evA teonI pAse sahana karavAnI apratima zakti, eka prakAranI nirbhayatA, itihAsamAM atulanIya, IcchAzaktinI tAkAta che tenI mahAnatA darzAve che, je temanA samakAlIna gautama buddha paNa dharAvatA hatA. te ghaNA lokono avalaMbana ane Azraya sthAna hatA. bhaviSyavettAoe bhAkhyA mujaba teo parivAramAM eka dIpaka samAna hatA, dhvaja samAna hatA, eka mukuTa samAna hatA. arAjakatA ane gUMcavADAnA vartamAna jagatamAM ApaNe AvA mahAna, bhavya alaukika vyaktine ane je UMcA Adarzo khAtara teo jIvyA tene vadhAre sArI rIte samajI zakIzuM. mahAvIra to avasAna pAmyA che, paraMtu temanA upadezono AtmA hajI Aje paNa jIvaMta che. kevaLa jaina dharmanA anuyAyIo dvArA ja nahIM, paraMtu samagratayA bhAratIya saMskRti dvArA mahAvIranA siddhAMtono AtmA zvAsa laI rahyo che. e satya hakIkata che ke be hajAra ane pAMcaso varSo pachI paNa A dharmanA anuyAyIo bhAratanI zerIomAM pharatA joI zakAya che. jo eka vyavasthApaka tarIke mahAvIranI mahAnatA ane temanA dharmapaMthanA AMtarika mUlyanI gAthA gAya che. mahAvIrano mukhya ziSya gautama IndrabhUti pepAlaputra udakanI sAthe vAtacIta karatI vakhate te tene temane mahAvIrane) mAna ApavAnI, AdaraNIyane Adara ApavAnuM cAlu rAkhavAnI tathA temane vaMdana karavAnI ane je koI saMnyAsI dharmanI bAbatamAM madada kare temane Adara ApavAnI tene (udakane) sUcanA Ape che. temAM karavAmAM Avelo IzAro pAmI jaIne mane lAge che ke mahAvIranA jIvananA A abhyAsa upara prArthanA karyA vagara pUrNavirAma mUkavAnI ceSTA karIzuM to ApaNe atyaMta naguNA gaNAIzuM. A mahAna nAyakane UMDA Adara sAthe ane atyaMta namra rIte prArthanA
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ karIne huM tamane vaMdana karuM chuM. cAcaMDakA ane gosAlakAnAM varNano, siMhAnI vArtA, zAlibhadranI vArtA, aMDakA parivrAjakano bhaviSya bhAkhavAno abhigama meghakumAranI vArtA paNa agAu Apela che. = 33 -
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 1 pUrva kevaLI samaya daramiyAnanuM bhramaNa pUrva kevaLI samaya daramiyAna mahAvIra jyAM UtaryA hatA te sthaLonAM nAmo darzAvatI yAdI samayagALo: 18 varSa buddhano Aja saMbaMdhI gALo : 6 varSa 1. vaizAlI 2. kusmAragrAma 3. kollAnA morAkA 5. AstikAgrAma 6. morAkA 7. uttarAvAyAlA tarapha javA ravAnA thayA dakSiNAvAcAlA pAra karyuM. 8. zvetAmbI 9. uttarAvAcAlA 10. gaMgAnadI pAra karavA mATe nAvamAM beThA 11. rAjagRha 12. nAlaMdA 18. kollAnA 14. suvarNakhalA 16. brAgAmAM 16. campA 17. kollAkA 18. patrAlakA 19. kumbhArA 20. corAkA 21. pRSThacappA - 4 -
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22. kRtamaMgalA 23. halAvRtA 24. maMgalA 25. avartA 26. corAkA 27. lAdhAdezA 28. pUrNakalaza 29. bhAdalapurA 30. kaDalI sAmagAmA 31. jAmbakhaMDa 32. tuMbakA 33. kupikA 34. vaizAlI 35. grAmakA 36. zAlIzIrSa 37. bhadrIkapura 38. magadha 39. alobhikA 40. kaMDakA 41. mardana 42. bAhuzAlA 43. lohAragalA 44. purImAlAlA 45. uSAnakA 46. gobhUmi 47. rAjagRha 48. lAdhAdezA 49. siddhArthapurA 50. kumAragrAma - 45 -
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ ThA. siddhArthapurA 52. vaizAlI caMDikakA nadI pAra karI 58. vANijyagrAma 54. zrAvastI 55. zagulAbadhIkA (sanuyAstikA) 56. prAdhagabhUmi (pleccha Asa) 57. AlAbhi 58. zvetAmbI 59. zrAvastI . 60. kausAbI 61. vArANasI 62. rAjagRha 68. mithilA 64. vaizAlI 65. sumasumArApurA 66. bhogapurA 67. naMdigrAma 68. mendhakAgAma 69. kauzAmbI 70. sumaMgala 71. sotra 72, pAlakA 73. campA 74. jAmbukA 75. mezvakA 76. zanmAnI 77. apApA 78. jAmbukA samayAnukrama anusArano krama kalyANavijayajIe svIkAryA mujabano ja che.
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 2 kevaLI samaya daramiyAnanuM bhramaNa kevaLajJAna meLavyA pachI mahAvIra jyAM UtaryA hatA te sthaLonAM nAmo darzAvatI yAdI samayAnukrama anusArano krama kalyANavijayajIe svIkAryA mujabano ja che. jambukA kauzAmbI apApA vaizAlI rAjagRha kakAMDI (uttaravideha) videha gAjApurA vaizAlI polAsapurA vatsabhUmi vANijyagrAma kauzAmbI rAjagRha uttarakozala kAMcanagAlA zrAvastI zrAvastI videha videha vANijyagrAma vANijyagrAma magadha brAhmaNakuMDa rAjagRha kauzAmbI campA rAjagRha vitAvyayA (siMdhusovIra) campA vANijyagrAma u. videha (kakAntI) banArasa videha alAmikA mithilA rAjagRha aMga videha campA vaizAlI mithilA alAbhIyA zrAvastI - 430
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ mendhikA mithilA pazcima tarapha zrAvastI pAMcAla aAitra kuru hastinApura mokA vANijyagrAma rAgRha pRSThacampA darzanapura videha vANijyagrAma kozala sAketa zrAvastI pAMcAla kAMpilyapura videha - vaizAlI kAzI kozala pradezo videha vANijyagrAma vaizAlI magadha-rAjagRha campA rAjagRha nAlaMdA vANijyagrAma vaizAlI kozala (tarapha) sAketa videha magadha rAgRha magadha nAlaMdA videha mithilA mithilA (AjubAju bhramaNa karyuM) magadha rAjagRha pAvA (chellI varSARtu) *438*
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
_