Upmiti Kathoddhar

Author(s): Munichandrasuri
Publisher: Omkar Gyanmandir Surat

Page 60

उपमितिभवप्रपंचाकथोद्धारे- अधिकार -2 43 अथ द्वेषगजेन्द्रः स्वावसरं विज्ञाय लोलाक्षस्यांऽङ्गेऽवतीर्णः, तदा खड्गमाकृष्य तेन चण्डिकाया मूर्तिर्विपाटिता / पुनस्ततोऽपि रतिललिता पूत्कुर्वन्ती पलाय्य रिपुकम्पनान्तिकमागता. / लोलाक्षोऽप्याकृष्टाऽसिस्तामन्वागतः रिपुकम्पनः पूत्कारं श्रुत्वा सचेतनीभूतः खड्गमाकृष्योत्थितो जातश्च कोलाहलः, समुत्थिताश्चाऽऽकृष्टपाणयः सर्वे. भटाः। मददर्पवशादलब्ध-स्व-परिविभागाः प्रवृत्ताः परस्परं प्रहर्तुं, निहताश्च शतशो भटाः पलायिता लोका इतस्ततः / ____ अत्राऽन्तरे विमर्शः प्रकर्ष वक्ति- "विलोकय वत्स ! आविर्भूतोऽयं द्वेषगजेन्द्रः, पश्याऽधुनाऽस्य वीर्यमिति / " पश्यतो द्वावपि तावत् निपातितो लोलाक्षो रिपुकम्पनेन, जातश्च हाहाकारः / तद्विलोक्य विमर्शः प्रकर्षमाह- "पश्य तात ! मद्य-परदाराभिलाषयोरनर्थकास्त्विम्, अत एव त्यजन्ति सुधियो मद्यं परदाराश्च / ... मिथ्याभिनिवेश-धनगर्व कृता जीवस्य दुर्दशा . ___ अथ रिपुकम्पनो भ्रातरं हत्वा स्वयं नृपो जातः, प्रवर्त्तिता जनपदे स्वाज्ञा / विमर्शप्रकर्षावपि पुरं प्रविश्य कौतुकं विलोकयतः, तदवसरे मिथ्याभिमानी रिपुकम्पनाऽङ्गे प्रविष्टः / इतश्च रिपुकम्पनस्याऽन्यया राड्या पुत्रः प्रसूतः तदभिधायकाभ्यश्चेटीभ्यो दत्तानि मुकुट-कुण्डल-ग्रैवेयकाद्याभरणानि नृपेण, मिथ्याभिमानावेशात् चिन्तितं चाऽहो ! भाग्यनिधिरहं यत् समकमेव राज्यलाभ-पुत्रलाभौ मे जाताविति / प्रारब्धः प्रतिगृहं प्रतिचत्वरं महोत्सवः, प्रमोदमेदुरं यावत् तत् समस्तं राजकुलमस्ति, तावत् मतिमोह-शोकाख्यौ द्वौ सुभटौ राजकुलं प्रविशन्तौ वीक्ष्य प्रकर्षेण पृष्टं- "मातुल ! एतौ मतिमोह-शोकौ क्व यास्यतः ?" विमर्शेणोक्तं- "राजकुले साम्प्रतमेतयोर्वारक आयातोऽस्ति ततो विलोकय एतयोविलसितमिति / " तावता एकया चेट्या नृपान्तिकमागत्योक्तं- "स्वामिन् ! कुमारस्याऽङ्गेऽस्वास्थ्यमस्ति इत्याकर्णनमात्रात् मति-मोहशोकाभ्यामाक्रान्तो नृपो दुःखपीडितमनाः पुत्राभ्यर्णमागत्य नानामन्त्र-तन्त्रौषधादि कारयितुं लग्नः, परं ते सर्वेऽप्युपाया ऊषरे वृष्टय इव विफला आसन् / क्षणान्तरे मृतः स बालस्तढुःखातॊ नृपस्तन्माता च द्वावपि दम्पती मतिमोहाविष्टौ शिरःस्फोटहृदयप्रहारार्दितौ मूच्छामाप्य मृतौ / जातं च शोकाकुलं समस्तं राजकुलं, तद् दृष्ट्वा विमर्शोऽभ्यधाद- "विलोकय वत्स ! भवचक्रनगरकौतुकम् ! प्रकर्षोऽपि साश्चर्यम्"अहह मोहसैनिकानां दुर्विलसितमित्यनेकवार्तापरौ प्रचलितौ ततोऽन्यत्र मातुल. भागिनेयौ स्थितौ च विपणि-वीथ्यां कौतुकावलोकनार्थम् /