Upmiti Kathoddhar

Author(s): Munichandrasuri
Publisher: Omkar Gyanmandir Surat

Page 100

उपमितिभवप्रपंचाकथाद्धारे अधिकार-४ सोऽपि पूर्ववत्-मोहादीन् पोषयित्वा चारित्रधर्मादींश्च विडम्ब्य स्वराज्यसुखगन्धमप्यनवाप्य रूष्टकर्मपरीणामनृपादिष्टः पापिष्ठनिवासं प्राप्तः / लोके तु नटविट्युतकारतस्कर-वेश्यादयो बहिर्मुखलोकाः प्रायोऽस्य निदर्शनम् / ततस्तृतीयो विमध्यमनामा सूनुः कृतो राजा कर्मपरीणामेन / स तु मोहराजादिषु नित्यासक्तोऽपि कदा कदा चारित्र-धर्मादीनपि सम्भावयति / प्रकृत्या भद्रकः सेवते देवबुद्धया सर्वदेवान्, कुरुते च सरलतया दानादीनि, मन्यते च पुण्यपाप-परलोकादीन्, स्पृहयति धर्माय, बिभेति पापात्, तथापि मिथ्यादर्शनमन्त्र्यादि-विप्ररतारितोऽसौ स्वभुक्तिभूमिं प्रवेष्टुं नाऽशकत् / इत्थं च सामान्यगुणं तमालोक्य प्रेषयति कर्मपरिणामः कदाचित् पशुसंस्थानपुरे, कदापि मानवावासे, कदापि विबुधालयपुरे, इति लोकेऽपि राजानः क्षत्रिया ब्रह्मणा ये केचना-ऽन्येऽपि प्रकृतिभद्रका धर्मार्थिनोऽप्यप्राप्तसद्गुरुसंयोगा: अविदित-सर्वज्ञाऽऽगमत-त्त्वलेशाः सद्गुरुयोगेऽपि कुग्रहग्रस्तत्वाद् यथास्थितधर्मादितत्त्वमश्रद्दधानाः सावद्यदान-चान्द्रायणव्रत-होम-यज्ञादिकर्माणि धर्मबुद्ध्याऽऽद्रियन्ते ते प्रायोऽस्य निदर्शनं, ततः कृतः कर्मपरीणामेन चतुर्थपुत्रो मध्यमनामा नृपः / स च प्रकृत्या हिताहित विवेकज्ञश्चारित्र-धर्मादीन् स्वहितान् विज्ञाय तान् पुरस्कृत्य मोहादीन् वैरिभूतान् मत्वा किञ्चित् पीडयति, ततो जाता म्लानमुखा मोहादयः, किञ्चिदुल्लसिताश्चारित्रधर्मादयः यद्यपि सेवतेऽसौ यथायथं धर्मा-ऽर्थ-कामान् तथापि धर्ममेव बहु मन्यते, जानाति च मोक्षमेव परमार्थं, तथाविधशक्त्यभावेऽपि यथाशक्ति 'तर्जयति मोहादीन् शनैः शनै-दमयतीन्द्रियगणं, कुरुते च कषायादि-विजयम् / __ अथाऽस्त्येकस्तत्र सिद्धान्तनामा महत्तमः समस्तराज्यस्थितिवेत्ता तमापृच्छ्या ऽवधारिता तेन कियती स्वराज्यस्थितिः प्रवृत्तश्च यथावीर्यं तदनुसारेण, इत्थं वशीकृताऽनेन कियती स्वभुक्तिभूमिः / लब्धा च किञ्चित् स्वराज्य-सुखवर्णिका / एवं तस्य मध्यमगुणैः किञ्चित् तुष्टः कर्मपरीणामः प्रेषयति विबुधालयपत्तनं, सम्यग्दृष्टयः श्रावका यथाशक्ति गृहीतव्रताः साधवस्तेऽस्य निदर्शनम् / __ अथ पञ्चम-सुतस्योत्तमाभिधानस्य कर्मपरीणामेन राज्यं दत्तं, स च स्वभावत एव मोहादीनां विध्वंसकः, पक्षपाती चारित्रधर्मादीनां, ज्ञाता हिताऽहितानां, सदोद्युक्तः स्वराज्यवास्युपाये, ततः कम्पिता मोहादि-चरटाः क्षुब्धश्च राजस-चित्तादिपुरवास्तव्यो जनः, जाताः प्रमोदमेदुराश्चारित्र-धर्मादयः, प्रवृत्तः सात्त्विक-मानसपुरादिषु महानुत्सवः / 1. तर्जयति यथाशक्ति L1 //