________________
(18
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા) અસંવ્યવહાર નગર એટલે અનંત સૂક્ષ્મ વનસ્પતિ સમજવી જે ને સૂક્ષ્મ નિગોદ કહેવામાં આવે છે. તેના અસંખ્ય ગોળા હોય છે. પ્રત્યેક ગોળામાં અસંખ્ય નિગોદ હોય છે અને દરેક નિગોદમાં અનંત જીવો હોય છે. અતીત, અનાગત અને વર્તમાનકાળના જેટલા સમય થાય તેના કરતાં અનેકગણો જીવ એક નિગોદમાં છે. આથી દરેક સમયે ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાએ જીવો મોક્ષમાં જાય તોપણ એક સર્વ જીવોનો સંસારમાંથી અભાવ થતો નથી. સૂક્ષ્મ નિગોદમાં હોય છે ત્યાં સુધી પ્રાણી અવ્યવહારી કહેવાય છે. એક વાર બાદર રૂપ લીધા પછી તે વ્યવહારી' કહેવાય છે.
કર્મપરિણામ રાજાનું રાજ્ય મનુજ નગરીમાં બતાવ્યું છે. પણ તેની સત્તા સંપૂર્ણ લોક પર ચાલે છે. તેણે પોતાના રાજ્યમાંથી બે સૂબાઓ અત્યંતઅબોધ અને તીવ્રમોહોદયને અસંવ્યવહાર નગર પર રાજ્ય કરવા મોકલ્યા છે.
અત્યંતઅબોધ મહાઅજ્ઞાનનું રૂપક છે. મોહનીય કર્મના લીધે પ્રાણી અત્યંત મૂંઝાઈ જાય છે અને સંસારને વળગી રહે છે. આવા અસંવ્યવહાર નગરમાં સંસારીજીવ (ચોર) અનંતકાળ સુધી પોતાના કુટુંબ સાથે રહ્યો. ત્યારે એક વખત તત્પરિણતી પ્રતિહારીએ કર્મપરિણામ રાજાના દૂત તઝિયોગને રાજસભામાં દાખલ કર્યો. તેણે જણાવ્યું કે કર્મપરિણામ રાજાની બહેન લોકસ્થિતિ કે જેનું કામ સદાગમે નિવૃત્તિ નગરીએ મોકલેલા લોકોની ખાલી જગ્યા પૂરવા માટે મોકલ્યો છે. આ અસંખ્ય ગોળાઓ અને પ્રસાદોમાં ઠાંસી ઠાંસીને ભરેલા જીવોમાંથી કોને મોકલવા તે કાર્ય સંસારીજીવની પત્ની ભવિતવ્યતાને સોંપ્યું. તેણીએ સંસારીજીવને એકાક્ષનિવાસ નગરે મોકલવાની ભલામણ કરી.
ભવિતવ્યતા પણ સંસારીજીવ સાથે ચાલી.એકાક્ષનગરના પહેલા પાડામાં લઈ ગઈ. એના જેવા બીજા અસંખ્ય જીવો પણ મુક્ત થયા. પહેલાં વનસ્પતિકાયમાં પ્રવેશે છે. એકાક્ષનગર એટલે એ કેન્દ્રીય જીવા
