________________
(94).
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા) ક્ષયોપશમ : જ્ઞાન આત્માનો ગુણ છે, એ જેટલો આવરણ પામે – એના પર ઢંકાઈ જાય તેટલા પૂરતું જ્ઞાન પ્રગટ થતું નથી. એ આવરણમાંથી કેટલાકને દૂર કરવામાં આવે (ક્ષય) અને કેટલાકને દબાવી દેવામાં આવે (ઉપશમ) તેને ક્ષયોપશમ કહે છે. જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો જેટલો ક્ષયોપશમ હોય તેટલું જ્ઞાન પ્રગટપણે દેખાય છે. આત્મા શુદ્ધ સ્વરૂપે તો જ્ઞાનમય જ છે પણ તેની તે શુદ્ધ સ્થિતિ જ્ઞાનાવરણીય કર્મથી ઢંકાઈ જાય છે. મધ્યસ્થ ભાવ : (૧) તટસ્થ ભાવ (ર) સૂર્યનું આકાશની મધ્યરેખા પર (વચ્ચે) આવવું તે. સદાગમ : શુદ્ધ વસ્તુરૂપ સમજાવનાર જ્ઞાન. પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય : જે પુણ્યનો ઉપભોગ થતાં નવું પુણ્યા બંધાય તેને “પુણ્યાનુ બંધી પુણ્ય કહેવામાં આવે છે. ધનનો સાથ ક્ષેત્રાદિમાં વિવેકપૂર્વક ઉપયોગ કરવો દાન કરવું તે પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય છે. એ રીતે પાપના ઉદય વખતે હાયવોય કરવાથી પાપ બંધાય તેને પાપાનુબંધી પાપ કહેવાય છે. સમતાથી ભોગવતાં પુણ્યબંધ થાય તેને પુણ્યાનુબંધી કહેવામાં આવે છે. પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય ઉત્કૃષ્ટ છે છતાં પણ આખરે કર્મ છે. સંસારમાં રખડાવનાર છે. ભોગવવું જ પડે છે. તેથી તત્ત્વ દષ્ટિએ ત્યાં જાય છે. સમજુ માણસો તેમાં રાચી - માચી જતા નથી. મોજશોખ, શરીરસુખ અને આનંદવિલાસમાં ધન શરીરનો ઉપયોગ કરવાથી પાપાનુબંધી પુણ્ય ભોગવાય છે.
