________________
(76
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા) માંડ્યો. પોતાના રાજ્યની તદ્દન બહાર થઈ ગયો. છેવટે એક (ચંડાળણી) પર આસક્ત થયો અને અતિ તુચ્છકાર પામ્યો.
ત્રીજે વર્ષે વિમધ્યમને એક વર્ષ માટે રાજ્ય મળ્યું. સિદ્ધર્ષિગણિ જણાવે છે કે ત્રીજા વિભાગનાં પ્રાણીઓ મુખ્યત્વે તો આ સંસારમાં આસક્ત હોય છે. પરભવની અપેક્ષા રાખે છે. ધન અને કામના અર્થી હોય છે. પરંતુ ધર્મની પણ સન્મુખ રહે છે. દુનિયાના પ્રમાણિક માણસો આ વિભાગનો આદર્શ છે. મોક્ષ પુરુષાર્થની ઉપક્ષા કરે છે પણ તેની નિંદા કરતા નથી. લોકોને કહે છે કે ધર્મ કરીશું તો ભવાંતરમાં પુત્ર-પરિવાર મળશે, રાજગાદી મળશે. આ અપેક્ષાથી થોડો પરોપકાર અને તીર્થ સેવા કરે છે.
ચોથા વર્ષે એક વર્ષ માટે મધ્યમ રાજા થયો. મલ્મ પુરુષો ધર્મ - અર્થ – કામ – મોક્ષ એ ચારે પુરુષાર્થ ને માનનારા હોય છે. ચારમાં એ મોક્ષને પરમતત્વ માને છે, છતાં એનામાં સત્ત્વની હીનતા હોય છે અને એ સ્ત્રી-પુરુષમાં બંધાયેલા હોય છે. એ પરમાર્થ. બરાબર જાણે છે. સંસારની અસારતા સમજે છે છતાં મોક્ષ નજીક ના હોવાના લીધે દીક્ષા ગ્રહણ કરી શકતા નથી. સંસારમાં રહી બનતું ધર્મધ્યાન કરે છે. જીવ-અજીવને જાણનારા, જિનવચનના રહસ્યને જાણનારા પોતાની શક્તિ પ્રમાણે ત્યાગ કરી વ્રત-પચ્ચખાણ કરનારા શ્રાવકો આ વર્ગમાં આવે છે.
પાંચમા વર્ષે ઉત્તમકુમારને રાજ્ય અપાય છે. પિતા કર્મપરિણામ પાસેથી રાજ્ય પ્રાપ્ત કરીને ઉત્તમ રાજાએ સૌપ્રથમ સિદ્ધાંત ગુરુમહારાજ પાસે હાજરી આપી અને તેના રાજ્યની ગુપ્ત હકીકત અને આંતરસ્થિતિ કયા પ્રકારની છે તે પૂછ્યું. રાજ્યમાં પ્રવેશ કરવાના ઉપાયો કયા છે તે પૂછ્યું. તરંગ રાજ્યમાં પ્રવેશ કરવા માટે ૧૩ બાબતો મુખ્ય છે તેમ ગુરુમહારાજે જણાવ્યું.
