________________
(74).
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા) પ્રતિનાયકનો સમ્યકદર્શન નામનો સેનાપતિ છે અને સબોધ નામનો મંત્રી છે. વળી આ ચારિત્રધર્મ રાજાને યતિધર્મ અને ગૃહિધર્મ નામના બે છોકરાઓ છે. સંતોષ નામનો તેનો પ્રધાન છે અને શુભાશય વગેરે ઘણા મોટા લડવૈયાઓ છે. આ લક્ષણ ઘણાં સુંદર અને ગુણસમૂહથી ભરપૂર છે. પણ રાજા પોતે જ્યારે તદ્દન વિમળ (મેલ વગરનો) થાય ત્યારે જ તેને જોઈ શકે છે.
આ મોટા રાજ્યની સ્થાપના એક મહાઅટવીમાં કરવામાં આવી છે. જે ચિત્તવૃત્તિના નામથી ઓળખાય છે. એ ચિતવૃત્તિ અટવીમાં સાત્ત્વિક માનસપુર, જૈનપુર, વિમળમાનસ શુભૂચિત્ત વગેરે નાના મોટાં નગરો આવેલાં છે.
આ મહારાજ્યની અંદર “ઘાતકર્મ' નામના અનેક ધાડ પાડનારા છે. ઇન્દ્રિય નામના ચોરો છે. કષાયરૂપ ફાંસી આપનારા છે અને ઉપસર્ગ નામના મહાભયંકર સર્પો વસે છે. પ્રમાદ નામના લંપટો વિલાસ કરી રહ્યા છે.
આ બધાના બે નાયક છે. એક કર્મપરિણામ અને બીજો મહામોહ. તેઓ મનમાં પોતાને જ ખરેખરા રાજા માને છે. પેલા ચારિત્રમ્ રાજાની મગદૂર શી છે ? આ ચિત્તવૃત્તિ મહાઅવી તો તેમની પોતાની જ હોય તેમ ધારી બેઠા છે.
સૌપ્રથમ તો એ લોકોએ રાજસમિત્ત નામ સચિત્ત, રૌદ્રચિત્ત વગેરે નગરો વસાવી રાખ્યાં છે. આખા રાજ્યનો બોજો મહામોહ રાજા પર મૂકવામાં આવ્યો છે. અને કર્મપરિણામ રાજા પોતે તો મહારાણી કાળપરિણતિ સાથે મનુજનગરીમાં નાટક થાય છે તે બેઠા બેઠા જોયા કરે છે. તે નાટકનું નામ સંસારનાટક છે.
કર્મપરિણામના છ પુત્રો છે. તે જ પ્રકારના પુરુષો જાણવા. દરેકને એક એક વર્ષ માટે આત્માનું રાજ્ય (અંતરંગ) સોંપવામાં આવ્યું છે. છ પ્રકારના પુરુષો હોય છે ?
માન સરવામાં આવ્યું
