________________
(ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા
(81) માટે પોતાના મંડળમાં બોલાવ્યા. આ સાધુ તેના મંડળમાં જતા રહ્યા એટલે બચી ગયા. આ તેમના વૈરાગ્યનું કારણ થયું
બીજા મુનિ કહે છે કે દારૂડિયાની ટોળી દારૂ પીવા મળી હતી. તેને જોતાં પોતાને વૈરાગ્ય થયો કે બ્રાહ્મણે તેવી સ્થિતિમાં તેને પ્રતિબોધ કર્યો. એ પીઠાનું અદ્ભુત વર્ણન કર્યું. તેર પ્રકારના લોકો આવતા હતા તેનાં ચિત્રો રજુ કર્યા. અહીં તેમાં લૌકિક વ્યવહાર, અવ્યવહાર રાશિના જીવો-પૃથ્વીકાય વનસ્પતિકાય, અપકાય એમ એકેન્દ્રિય,બેઇન્દ્રિય તેઇન્દ્રિય, ઐરિન્દ્રિય, પંચેન્દ્રિય, તિર્યંચ, નારકી વગેરેનાં વર્ણનો છે. મદિરાશાળા એટલે સંસારને ગણ્યો.
ત્રીજા મુનિને વૈરાગ્યનું કારણ પૂછતાં તેઓ રેંટ ગણાવે છે. રેંટ એટલે અરઘટ્ટ યંત્ર. કૂવામાંથી પાણી કાઢવાના યંત્રને અરઘટ્ટ કહેવાય છે. બેડું અંદર ડુબાડીને બહાર કાઢવાની ક્રીયાને અરઘટ્ટ રહેવાય છે. દુષ્ટ યોગ અને પ્રમાદ બે ટુંબાઓ છે. એમાં ત્રણ આરા છે. વિલાસ, ઉલ્લાસ અને ચેનચાળા. તે અસંયમી કૂવો છે. તેમાં પાપ અને અનીતિનું પાણી છે. પાણી તે અજ્ઞાનરૂપી થાળમાં ઠલવાય છે પછી કૂંડીમાં આવે છે. રેંટનું નામ ભવ છે. એના ચાર સાથી રાગદ્વેષ છે એમનો ઉપરી મહામોહ છે. કષાય નામના સોળ બળદો છે. જીવલોક નામની ઘટમાળ છે. અરઘટ્ટ યંત્રને મરણ નામનો નોકર છે. આવા રેંટને જોઈને તેમને વૈરાગ્ય થયો તેમ મુનિ કહે છે.
ચોથા મુનિનો વૈરાગ્યનો પ્રસંગ આ પ્રમાણેનો છે : એક મઠમાં પોતે સાધુબાવા હતા. ત્યાં ભક્તિ કુટુંબ આવી ગયું. એનું તંત્ર ચલાવનાર પાંચ મનુષ્યો હતા. એ કુટુંબ તેમને હિતકર લાગ્યું પણ તેમણે અમને જે જમણ આપ્યું તેનાથી તેમને સનેપાત થયો, જીભ કાંટાવાળી થઈ ગઈ, ગળું રૂંધાઈ ગયું અને તેમની (સાધુઓની ભારે અવદશા થઈ. ત્યાં એક વૈધ આવ્યા. તેમણે ભોજનનો દોષ સમજાવ્યો. પછી ભોજનદોષ જે શોધનારી દીક્ષા અમને આપી. આ સુંદર વાર્તાનો ભાવાર્થ અકલંક વિસ્તારથી સમજાવે છે.
