________________
36
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા નંદિવર્ધન સાથે પુણ્યોદય અને વૈશ્વાનર પણ ગયા. પછી નંદિવર્ધન કહે છે કે મારા મિત્ર વૈશ્વાનરની માતા અવિવેકિતા પોતાનું તામસચિત્ત નગર છોડી રૌદ્રચિત્તપુર થોડા વખત માટે આવી હતી. તેણે મારું લગ્ન દુષ્ટાભિસંધિ નામના રાજા અને નિષ્કરુણતા નામની રાણીની · પુત્રી હિંસાદેવી સાથે રસ્તામાં કરાવી દીધું. જેટલો બોજો ઊંટની પીઠ પર નંખાય તેટલો નાંખે... પછી વધે તો તેને ગળે લટકાવી દેવામાં આવે. વૈશ્વાનરે પણ આ જ રસ્તો લઈ કુમારના ગળે હિંસાદેવી વળગાડી તેવો ભાવાર્થ થાય છે.
નંદિવર્ધન અને કનકશેખર આગળ ચાલ્યા. રસ્તામાં બહારવટિયાઓ સાથે લડાઈ થઈ. નંદિવર્ધન જીત્યો. તેનું માન પુણ્યોદયને ઘટતું હતું છતાં તે સર્વ માન નંદિવર્ધને હિંસાદેવીને આપ્યું. તેના ત્રણ દિવસ પછી કનકશેખરની થનારી પત્ની વિમલાનના અને નંદિવર્ધનની રત્નવતીને પ્રભાકર રાજાનો પુત્ર વિભાકર ઉપાડી ગયો. ભયંકર લડાઈ થઈ તેમાં નંદિવર્ધનનો વિજય થયો. નંદિવર્ધને તે માન હિંસાદેવીની ક્રૂરતાને અને વૈશ્વાનરને આપ્યું. પછી તેમનો નગરપ્રવેશ થયો.
નગરપ્રવેશ અંગે જ્યારે તેનો રથ રાજગઢ પાસે આવ્યો ત્યારે તેનું ધ્યાન ઝરૂખામાં ઊભેલી કનકશેખરની બહેન કનકમંજરી પર પડ્યું અને તે તેના પર આસક્ત થઈ ગયો. ચતુર સારથિ સમજી ગયો અને તેની ફજેતી ના થાય એટલે દૂર લઈ ગયો. આ બાજુ કનકમંજરી પણ નંદિવર્ધનના પ્રેમમાં પડી. બંનેને વિરહ થયો પણ લાંબો ચાલ્યો નહિ. નંદિવર્ધનના વિજયના કારણે કનકશેખરના પિતાએ તે જ દિવસે બન્નેનાં લગ્ન કરી નાંખ્યાં.
વિભાકરને લડાઈમાં ઘા વાગ્યા હતા તે હવે રુઝાઈ ગયા. તેને માનપૂર્વક દેશવિદાય કર્યો. ચોરોને યોગ્ય સમજણ આપી એટલે તેઓ દાસ થઈ ગયા. નંદિવર્ધન કનકમંજરી સાથે નગરમાં આનંદ
