________________
(46).
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા) લીધે પુત્ર પોતાની જાતને ઈશ્વર માનવા માંડયો છે. પરંતુ પિતાને વિચાર આવે છે કે પુત્રનું ધાર્યું નહિ થાય તો તેને ખેદ થશે. એટલે તેઓ હુકમ આપી દે છે કે પુત્ર કહે તેમ જ કરવું.
શૈલરાજ અને રિપદારણની મિત્રતા વધતી ચાલી. એક દિવસ શૈલરાજ તેના માટે સ્તબ્ધચિત્ત લેપ (જેનાથી મન જડ થાય તેવો લેપ) અભિમાનીનું મન ખંભિત થઈ જાય છે તેનો અહીં સાક્ષાકાર છે. તે લેપ હૃદય પર લગાડી નાયક કોઈને નમવાની તો વાત જ છોડી દે છે. એક દિવસ નાયક ક્લિષ્ટમાનસ નામના નગરે ગયો. ત્યાં દુષ્ટાશય રાજા અને જઘન્યતાદેવીનો મૃષાવાદ નામનો તેમને અતિપ્રિય પુત્ર હતો. (દુષ્ટાશય એટલે ખોટો આશય, જઘન્યતા એટલે તુચ્છતા.. બે ભેગાં થાય એટલે મૃષાવાદ જન્મ. મૃષાવાદ એટલે અસત્ય.)
મૃષાવાદ સાથે સંબંધ થયા પછી તેના સ્થાન પર તેને લઈ આવે છે. નાયક અત્યાર સુધી અભિમાની તો હતો જ. હવે તેને જૂઠું બોલવાની પણ આદત પડી. ખોટી વાતને સાચી ઠેરવવામાં પડ્યો. ગુરુ માટે પણ જૂઠા પાડવાની વૃત્તિ રાખવા માંડ્યો. છેવટે ગુરુએ તેને ત્યજી દીધો. અભ્યાસ માટે પિતાએ સમજાવ્યો પણ બહાર ભટકતો રહેતો હોવા છતાં પણ “હું અભ્યાસ કરું છું તેવી વાતો ફેલાવવા માંડ્યો. મૃષાવાદ આવી અસર કરી છે તેમ જણાતાં જ માયાએ વિચાર કર્યો કે, હવે મારે રિપુદારણ પાસે જવાનો વખત આવી પહોંચ્યો છે. એટલે માયા રિપુજારણ તરફ આવવા નીકળી પડે છે.
આ બાજુ પોતાના કલાચાર્ય પાસે કુમારને વધારે ખટપટ થાય છે. તે પિતા પાસે જાય છે. ત્યાં મૃષાવાદની અસરથી પિતાને તેના જેવું કોઈજ સમર્થ નથી તેમ સમજાવવામાં સફળ થાય છે. પિતા ખુશ થઈને પીઠ થાબડે છે. બહાર નીકળીને આડુંઅવળું સમજાવી પિતાને ખોટો આનંદ આપ્યો. એટલી બધી હોંશિયારી ક્યાંથી તેનો મિત્ર મૃષાવાદ શિખ્યો તેમ પૂછે છે. મૃષાવાદ કહે છે કે રાજસ ! ચિત્તનગરમાં રાગકેસરી
