________________
(ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા
(3) તેને જોવાથી ઉદ્વેગ થાય તેવું તે બાળક હતું. તેનામાંથી જ તેના જેવું જ ખરાબ અને બેડોળ બાળક બહાર નીકળ્યું. બહાર નીકળતાંની સાથે જ તે મોટું ને મોટું થવા માંડ્યું. એને વધતું જોઈને શ્વેત બાળક હતું તેણે જોરથી લાત મારીને પેલા વધતા બાળકને અટકાવી દીધું. અને તેને અસલ સ્વરૂપમાં લાવી દીધું.
આમ બન્યું એટલે પેલાં બે કાળા વર્ણનાં બાળકો ભગવાનના સભાસ્થાનમાંથી ઊઠીને બહાર ચાલ્યા ગયાં. આચાર્ય ભગવંતે ઋજુરાજા તેમજ અન્ય સૌને સંબોધીને કહ્યું કે તમારો પોતાનો આમાં કોઈ દોષ નથી. તમે તે સર્વ સ્વરૂપથી નિર્મળ છો. તેનો અર્થ આપણો આત્મા કરવો. ત્યારે રાજા આ ઘાતને વિગતે સમજાવવા માટે આચાર્યને વિનંતી કરે છે. આચાર્ય જણાવે છે કે પ્રથમ સુંદર બાળક આર્જવ હતું, બીજું બાળક અજ્ઞાન હતું અને ત્રીજું બાળક પાપ હતું.
આર્જવ એટલે સરળતા, માયાનો ત્યાગ. આર્જવ પ્રાણીઓના આશયને અત્યંત શુદ્ધ કરનાર હોવાથી તેઓના વધી જતા પાપોને અટકાવી શકે છે.
અજ્ઞાન સર્વદોષોનું કારણ છે. જયાં સુધી પ્રાણીઓ શું કરવાયોગ્ય છે અને શું નહીં કરવાયોગ્ય છે તે સમજી શકતા નથી. તેઓ અનેક અશુભ કર્મોનાં કારણે ભટક્યા કરે છે.
અજ્ઞાન પાપને જન્મ આપે છે. હિંસા, અસત્ય, ચોરી, મૈથુન, પરિગ્રહ – એ પાંચ અને અશ્રદ્ધા, ક્રોધ, માન, માયા, અને લોભ - એ સર્વ પાપનાં કારણો છે. મોક્ષની ઇચ્છા રાખનારે પાપકર્મો આચરવાં જોઈએ નહીં.
આચાર્ય મહારાજનું આવું અમૃત જેવું વ્યાખ્યાન સાંભળીને તે સર્વ પ્રાણીઓનાં ચિત્ત નિર્મળ થયાં. ઋજુરાજા, પ્રગુણારાણી, મુગ્ધકુમાર અને અકુટિલાએ દીક્ષા લીધી. વ્યંતર અને તેની સ્ત્રી ધર્મબોધ પામી
