________________
23
(ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા
વૈશ્વાનર પુરુષની કલ્પના આ રીતે કરવામાં આવી છે. બે પગ (વાંકાચૂંકા) વેર અને કલહ
પૈશુન્ય (ચાડી-ચુગલી) પરમર્મભેદન (પારકાની ખાનગી વાત ખુલ્લી પાડવાની ટેવ) અંતસ્તાપ - મન બળી જાય તેવી સ્થિતિ
(પીડા) હાથ (બે) : ઈર્ષ્યા અને મત્સર
ક્રરતા
અસભ્યભાષણ
કાન
ચંડિકા (ચાંડાલપણું – આકરી પરિસ્થિતિ) નાક
તમસભાવ - ક્રૂર પ્રકૃતિ આંખ
રૌદ્ર નૃશંસત્વ માથું
અનાર્ય આચરણ (અધમ પુરુષને છાજે તેવું
વર્તન) બે જાંઘ : ઈર્ષા અને સ્તય (ચોરી)
આ વૈશ્વાનર, જેમ અગ્નિ બધાને બાળે તે રીતે ક્રોધ બધાને બાળે છે ક્રોધ પ્રગટે છે અવિવેકથી. પુણ્ય હોય ત્યાં ક્રોધ ના રહી શકે અને જ્યાં ક્રોધ હોય ત્યાં પુણ્ય ના રહી શકે. નંદિવર્ધન જેમ જેમ મોટો થતો જાય છે તેમ તેમ વૈશ્વાનર સાથે ગાઢ મૈત્રી થતી જાય છે. નંદિવર્ધન માનવા માંડે છે કે મારી મહત્તા વૈશ્વાનરને આભારી છે. એટલે તે બધા પર ક્રોધ કરે છે. પુણ્યોદય વિચારે છે કે અત્યારે નંદિવર્ધન પર વૈશ્વાનરનો એટલો પ્રબળ પ્રભાવ છે કે હું તેને સમજાવીશ
