________________
22
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચા કથા) અંતરંગ અને બહિરંગ એમ બેવડો પરિવાર સાથે ચાલે છે. આ પ્રસ્તાવમાં અંતરંગ અને બાહ્ય પરિવારની પરસ્પર સમજણથી વાત કરવામાં આવી છે.
તીવ્ર મોહ અને તીવ્ર અજ્ઞાનતાના લીધે પોતાનો વાસ્તવિક પરિવાર ઢંકાઈ જાય છે. આગંતુક પરિવાર જ પોતાનો લાગે છે. આપણે હંમેશાં બાહ્ય રૂપનો વિચાર કરીએ છીએ પણ આંતરિક સુંદરતાનો વિચાર કરતા નથી.
આગંતુક પરિવારમાં ક્રોધ છે. અંતરંગ પરિવારના પુણ્યોદય વગર બાહ્ય પરિવાર કાર્યરત થતો નથી. દા.ત., આપણે વિચારીએ છીએ કે દીકરાએ કારોબાર સંભાળી લીધો છે. હું મુક્ત છું માટે અહીં શિબિરમાં આવું છું. પણ આ વિચાર ખોટો છે. પુણ્યોદયના બળે અહીં આવી શકાયું છે. પુણ્યોદય ના હોય તો દીકરો કહેશે કે મારે સખત કામ છે, બહાર જવું પડે એવું છે માટે તમારે જ દુકાને બેસવું પડશે. ક્રોધ (વૈશ્વાનર) આવે એટલે પુણ્યોદય સ્થિર થઈ જાય છે.
અંતરંગ પરિવારમાં અંદરનું વાસ્તવિક સ્વરૂપનું હાર્દ સમજવું અને બહિરંગ પરિવારમાં ઉપરની દષ્ટિથી દેખાતાં સગાં-સંબંધીઓકુટુંબીઓ સમજવાં. પધરાજા અને નંદરાણી બહિરંગ પરિવાર સમજવો. વૈશ્વાનરનું સ્વરૂપ વિસ્તારથી આવશે... તેનો સમાવેશ અંતરંગ પરિવારમાં જ થાય છે.
જે દિવસે નંદિવર્ધનનો જન્મ થાય છે તે જ દિવસે અવિવેક્તિા નામની ધાવમાતા પણ એક પુત્રને જન્મ આપે છે. તેનું નામ વૈશ્વાનર છે. અવિવેકિતા એટલે અવિવેક અર્થાત્ સદ્ગણનો નાશ, વૈશ્વાનરનો મૂળ અર્થ અગ્નિ થાય છે. અહીં તે ક્રોધને બતાવે છે. વૈશ્વાનરને ક્રોધનું રૂપક સમજવું.
