________________
વિરાગમૂતિ
[૧૧] શાતાની વેદનામાં ખદબદતા અગણિત દયાપાત્ર છે ને ! આ બીજી બાજુ જઈ રહ્યો છું—દુઃખમાં હિચકિચાટ કરતાં હૈયાફાટ રુદન કરતાં દુઃખિત-પીડિતેની વિરાટ દુનિયાને !
જે દુઃખ નથી સારું તે તેનું જ કારણ સુખ પણ કેમ સારું કહેવાય ? કઈ આ વાત સમજતું નથી. એનું જ આ તેફાન છે ને?
હવે ક્યારે આ નજરકેદમાંથી છૂટીશ? કેટલે કાળ બાકી છે ? હે હેમારું આયુષ્ય વીસ-વીસ સાગરોપમનું ! અસંખ્ય વર્ષોનું! શું જીવાશે આ ભેગ! પ્રભે! કઈ ઉપાય નથી આ જીવનમુક્તિને !
વિચારની ઊંડી તન્દ્રામાં દેવાત્મા ઊતરી ગયો હતો. હજી શેડો આગળ વધતું હતું ત્યાં એકાએક કેઈ પાછળથી આવ્યું અને દેવાત્માની બેય આંખે દાબી દીધી.
Bણ છે?” અકળાઈ ગયેલા દેવાત્માએ પૂછ્યું. એ તે હું !” હું કોણ? દેવી.”
છ શા આ બધાં તોફાન છે? મહામૂલા ત્યાગ તપના ભેગે મળેલા અમૂલ જીવનના સમયની આ બરબાદી! કેઈને કાંઈ જ સમજાતું નથી શું? બધું શૂપમ છે! સ્વપ્નપમ છે? તિમિરેપમ છે! આમાં પૂર્ણના–સત્યનાં કે પ્રકાશનાં દર્શન ક્યાં થાય છે? કેણ સમજાવશે?
એ પરમેશ્વર! હવે તે ખૂબ મોડું થઈ ગયું છે! આ જો બધાંય અનંત દુઃખની વિરાટ ખીણમાં ઝીંકાઈ રહ્યા છે ! એમના અપરાધને તું માફ કર ! એમના જ્ઞાનચક્ષુ ખેલી નાખ, પછી બધું સત્ય, શિવ, સુન્દરમ થઈ જશે.
| દેવાંગના તે આ બધું સાંભળીને ખડખડાટ હસી પડી. બેલી, ‘એ વિરાગમૂતિ દેવાત્મા ! હજી આ પાગલપન મૂકતા નથી શું?
