________________
[૩]
ચંદનબાળા
કૌસાંબીના નરેશ શતાનિક એકાએક ચંપાનગરી ઉપર ત્રાટક્યા. ચંપાપતિ દધિવાહન ભયભીત બનીને નાસી છૂટ્યા, તેમની રાણી ધારિણી અને પુત્રી વસુમતીને કોઈ ઊંટવાળાએ કબજે લીધાં. શતાનિકના વિજેતા સૈન્ય ફાવે તે રીતે ચંપાનગરીમાં લૂંટ ચલાવી.
ઊટવાળે શતાનિકના સુભટને તાર સ્વરે કહેવા લાગ્યું કે, તમને જે મળ્યું તે ખરું ! પણ મને તે માતા અને પુત્રી રૂપે બે સ્ત્રીરને પ્રાપ્ત થયાં છે. જેમાં જે માતા છે તેને મારી પત્ની બનાવીશ અને પુત્રીને વેચી નાખીને પુષ્કળ ધન મેળવીશ.”
ધારિણીએ આ શબ્દો સાંભળ્યા. એના કપાતને કઈ આરવારે ન રહ્યો. એ શીલભંગના ભયના આઘાતમાં જ એના પ્રાણ નીકળી ગયા.
ઊંટવાળે ગભરાયે. પુત્રી વસુમતી પણ આવી જ દશા પામે તે? રે! તે ઘણું જ અનુચિત કહેવાય. આથી વસુમતીને આશ્વાસન અને શીલ માટે અભયવચન તેણે આપ્યું.
તેણે કૌસાંબીના ચેરે વસુમતીને વેચવા ઊભી રાખી. તે જ નગરીના ધનાવહ શેઠે ત્યાંથી પસાર થતાં વસુમતીને જોઈ કઈ ખાનદાન કુળનું આ નારીરત્ન છે એવી કલ્પના કરીને તેનું જીવન બરબાદ ન થઈ જાય તે માટે મેં માગ્યા દામ આપીને તેને ખરીદી લઈને પુત્રીવત્ રાખવા લાગ્યા. ત્રિ. મ.-૬
